سرمایه

   احكام خمس

سرمايه‏ 

 س 942: شركتي از برادران فرهنگي به نام شركت تعاوني فرهنگيان چندين سال است كه تأسيس گرديده و سرمايه آن از همان ابتدا از سهم تعدادي از فرهنگيان تشكيل شده بود كه هريك صد تومان پرداختند، در ابتدا سرمايه شركت كم بود، ولي در حال حاضر با افزايش تعداد اعضاء، سرمايه آن بالغ بر هجده ميليون تومان به اضافه ماشينهاي شركت است. سود آن بين سهامداران به نسبت سهمشان تقسيم مي‏شود، و هريك از آنان براحتي مي‏تواند سهم خود را دريافت نموده و با شركت تسويه حساب نمايد. تاكنون خمس سرمايه و سود آن پرداخت نشده است، آيا با توجه به موقعيت من به عنوان رئيس هيئت اداري شركت، جايز است كه اگر خمسي به حساب شركت تعلق بگيرد، اقدام به پرداخت آن كنم؟ آيا رضايت سهامداران در اين باره شرط است؟

 ج: پرداخت خمس سرمايه شركت و سود حاصل از آن، تكليف هريك از اعضا نسبت به سهم خود از مجموع دارائي شركت است، و انجام اين كار توسط مسئول هيئت اداري آن، متوقف بر كسب اجازه و وكالت از سهامداران شركت است.

 س 943: تعدادي از افراد تصميم به ايجاد صندوق قرض‏الحسنه بين خود گرفته‏اند تا هنگام نياز به يكديگر قرض‏الحسنه بدهند. هر عضو علاوه بر مبلغي كه در ابتداي تشكيل پرداخته، بايستي هرماه براي افزايش موجودي صندوق مبلغي را بپردازد، اميدواريم لطف فرموده چگونگي پرداخت خمس هر عضو را بيان فرمائيد و در صورتي كه سرمايه صندوق به طور دائمي به عنوان قرض در دست اعضا باشد، اداي خمس آن چگونه خواهد بود؟

 ج: اگر هر يك از افراد سهامدار سهم شراكت خود را از منفعت كسب يا از حقوق خود بعد از پايان سال خمسي پرداخته باشد، واجب است خمس آن را بپردازد. ولي اگر آن را در بين سال داده است، در صورتي كه دريافت آن براي او در پايان سال خمسي وي ممكن باشد، بايد خمس آن را در پايان سال بدهد، و در غير اين صورت تا آن را از صندوق دريافت نكرده، پرداخت خمس آن بر او واجب نيست.

 س 944: آيا صندوق قرض‏الحسنه شخصيت حقوقي مستقلي دارد؟ اگر داشته باشد، آيا به سود حاصل، خمس تعلّق مي‏گيرد؟ اگر شخصيت حقوقي مستقلي نداشته باشد، كيفيت پرداخت خمس آن چگونه است؟

 ج: اگر سرمايه صندوق ملك شخصي اشخاص به نحو اشتراك باشد، سود حاصل از آن، نسبت به سهم هريك از اعضا ملك شخصي او خواهد بود و بايد خمس آن را در زائد برمؤونه سالش بپردازد. ولي اگر سرمايه صندوق ملك شخص يا اشخاص نباشد مثل اينكه از مال وقف عام و مانند آن باشد، سود حاصل از آن، خمس ندارد.

 س 945: تعداد دوازده نفر از مؤمنين توافق كرده‏اند كه هريك از آنان هرماه مثلا بيست دينار در صندوقي بريزند، و در هر ماه يك نفر آن مبلغ را برداشته و به مصرف هزينه‏هاي شخصي خود برساند، كه بعد از دوازده ماه نوبت به آخرين نفر خواهد رسيد، بدين معني كه او آنچه را در اين مدت پرداخته كه مقدار آن دويست و چهل دينار مي‏شود، برمي‏دارد، آيا خمس بر او واجب است يا اينكه جزء مؤونه وي محسوب مي‏شود؟ اگر اين فرد سال خمسي معيني داشته باشد و مقداري از پولي كه دريافت شده، پس از پايان سال نزد او بماند، آيا جايز است براي اين قسمت از آن مبلغ، سال خمسي معيني قرار دهد تا از لزوم پرداخت خمس آن رهائي يابد؟

 ج: آنچه را كه افراد به صندوق مي‏پردازند، اگر از درآمد سالانه شان در بين سال باشد، هر آنچه را كه هر يك از افراد در نوبت خود از صندوق دريافت مي‏نمايد تا در مخارج سال صرف كند اگر مقداري از آن قرض از صندوق و مقداري معادل مبالغي باشد كه از منافع همان سال به صندوق پرداخته است، خمس ندارد، ولي اگر از منافع سال قبل باشد، بايد خمس آنچه را كه از منافع سال قبل است، بپردازد، و اگر از منافع هر دو سال باشد، منفعت هرسالي حكم خاص خود را دارد، و چنانچه مبلغ دريافتي او از سهم خود كه از منافع سال به صندوق واريز نموده، زائد بر مخارج آن سال باشد، نمي‏تواند براي رهائي از خمس مقدار زائد، سال خمسي مستقلي براي آن قرار دهد، بلكه واجب است كه براي همه منافع سالانه خود يك سال خمسي قرار دهد و خمس مازاد بر مؤونه آن سال را بپردازد.

 س 946: خانه‏اي را با پرداخت مبلغي به عنوان رهن اجاره كرده‏ام، آيا پس از گذشت يك سال به آن مبلغ خمس تعلق مي‏گيرد؟

 ج: مبلغي را كه به مؤجر قرض داده‏ايد، اگر از منعفت كسب باشد،تا ماداميكه به آن براي اين منظور نياز داريد پرداخت خمس آن واجب نيست، ولي بعدا هر وقت آن را دريافت نموديد، بايد خمس آن را بپردازيد.

 س 947: ما براي انجام كارهاي عمراني احتياج به هزينه زيادي داريم كه پرداخت يكباره آن براي ما مشكل است، لذا اقدام به تأسيس صندوقي براي عمران كرده‏ايم، و هر ماه مبلغي را در آن به وديعه مي‏گذاريم و بعد از آنكه مقداري جمع شد، آن را صرف كارهاي عمراني مي‏كنيم، آيا به اين مال پس‏انداز شده خمس تعلّق مي‏گيرد؟

 ج: اگر مبالغ پرداخت شده از طرف هر شخص از در آمد سال او باشد و تا زمان مصرف آن در كارهاي عمراني تحت مالكيت او باقي بماند و آن شخص بتواند در پايان سال خمسي آن را از صندوق پس بگيرد، واجب است كه خمس آن را بپردازد.

 س 948: چند سال قبل اقدام به محاسبه اموالم و تعيين سال خمسي براي خودم نمودم، در آن زمان نود و هشت رأس گوسفند كه خمس آنها داده شده بود و همچنين مقداري پول نقد و يك موتورسيكلت داشتم. چند سال است كه گوسفندان من براثر فروش تدريجي آنها كم شده، ولي پول نقدم زياد شده است. در حال حاضر شصت رأس گوسفند و مقداري پول نقد دارم، آيا پرداخت خمس اين پول بر من واجب است يا اينكه فقط بايد خمس مقدار زيادي آن را بدهم؟

 ج: اگر مجموع قيمت گوسفندهاي موجود با اموال نقدي كه داريد، بيشتر از مجموع قيمت نود و هشت رأس گوسفند با پول نقدي باشد كه قبلا خمس آن را پرداخت كرده‏ايد، مقدار زائد خمس دارد.

 س 949: فردي ملكي (خانه يا زمين) دارد كه خمس به آن تعلق گرفته است، آيا مي‏تواند خمس آن را از درآمد سال بپردازد؟ يا اينكه واجب است اول خمس سود را بدهد و سپس خمس ملك را از سود مخمّس پرداخت كند؟

 ج: اگر بخواهد خمس آن را از درآمد سال بپردازد، واجب است كه خمس آن را هم بپردازد.

 س 950: اموالي را از محل پولي كه بنياد شهيد ماهيانه به فرزندان صغير شهداي عزيز مي‏پردازد يا از محل سود كارخانه يا زمين زراعي كه ملك بعضي از شهداي عزيز جهت امرار معاش شان بوده، براي فرزندان شهدا پس‏انداز كرده‏ايم و گاهي مقداري از اين اموال پس انداز شده براي تأمين نيازهاي ضروري آنان مصرف مي‏شود. خواهشمنديم بيان فرمائيد كه آيا اين سودها و حقوق پس‏انداز شده خمس دارد يا اينكه تا زماني كه بزرگ نشده‏اند، خمس ندارد؟

 ج: آنچه به فرزندان عزيز شهدا از پدران آنان به ارث مي‏رسد و يا توسط بنياد شهيد به آنان پرداخت مي‏شود، خمس ندارد، ولي از سود حاصل از ارث يا هديه‏اي كه بنياد شهيد به آنان مي‏دهد، آن مقداري كه تا زمان رسيدن به بلوغ شرعي در ملك آنان باقي مي‏ماند، بنابر احتياط بر هريك از آنان واجب است كه بعد از رسيدن به سن تكليف، خمس سود آن را بپردازد.

 س 951: آيا به مالي كه انسان براي تحصيل درآمد و انجام معاملات تجاري مصرف مي‏كند، خمس تعلّق مي‏گيرد يا خير؟

 ج: آنچه را كه از در آمد سال براي به دست آوردن درآمد از كارهاي تجاري و غير آن مصرف مي‏كند از قبيل هزينه‏هاي انبارداري، حمل و نقل، وزن كردن، واسطه معامله و مانند آن، از درآمد همان سال استثنا مي‏شود و خمس ندارد.

 س 952: آيا اصل سرمايه و سود آن خمس دارد؟

 ج: اگر انسان سرمايه را با كسب و كار (اعم از حقوق و غيره) به دست آورده باشد، خمس دارد، ولي سود حاصل از تجارت با آن هر مقدار كه صرف مؤونه زندگي مي‏شود خمس ندارد، و اگر چيزي از آن از مخارج سال زياد بيايد، خمس دارد.

 س 953: اگر كسي طلاي مسكوك داشته باشد و به حد نصاب هم برسد، آيا علاوه بر زكات، پرداخت خمس آن هم واجب است؟

 ج: اگر جزء منفعت كسب محسوب شود، حكم ساير درآمدهاي كسب را در وجوب خمس دارد.

 س 954: من و همسرم از كارمندان وزارت آموزش و پرورش هستيم، همسرم هميشه حقوق خود را به من هديه مي‏كند، و با مقداري پول در شركت كشاورزي كارمندان آموزش و پرورش كه عضو آن هستم، سهيم شده‏ام، ولي نمي‏دانم كه آن مبلغ از حقوق خودم بوده يا همسرم، با توجه به اينكه پولي كه از حقوق ماهيانه همسرم تا پايان سال خمسي‏ام پس‏انداز شده كمتر از پولي است كه او در طول سال مي‏گيرد، آيا به مبلغ مذكور خمس تعلق مي‏گيرد؟

 ج: آنچه از اموال پس‏انداز شده و از پولي كه بابت خريد سهم الشركه پرداخته‏ايد كه مربوط به حقوق خودتان است، خمس دارد، و آن قسمت كه توسط همسرتان هديه شده، خمس ندارد، و آنچه را هم كه شك داريد از حقوق خودتان است يا همسرتان، پرداخت خمس آن واجب نيست، اگر چه احوط پرداخت خمس و يا مصالحه آن است.

 س 955: آيا به پولي كه به مدت دو سال به صورت قرض‏الحسنه در بانك بوده، خمس تعلق مي‏گيرد؟

 ج: هر مقداري كه از منفعت كسب پس‏انداز مي‏شود، يك‏بار به آن خمس تعلق مي‏گيرد و پس‏انداز آن در بانك به صورت قرض‏الحسنه موجب سقوط خمس آن نمي‏شود. بله، قرضي كه نمي‏تواند آن را تا سر سال خمسي از قرض گيرنده پس بگيرد، تا آن را پس نگرفته، پرداخت خمس آن واجب نيست.

 س 956: شخصي كه برخود يا خانواده تحت تكفل خود سخت مي‏گيرد تا بتواند مقداري پس‏انداز نمايد و يا مقداري قرض مي‏كند تا بتواند مشكلات زندگي‏اش را حلّ كند، اگر مال پس‏انداز شده و يا مالي كه قرض گرفته، تا سر سال باقي بماند، آيا خمس به آن تعلق مي‏گيرد؟

 ج: سود پس‏انداز شده اگر براي صرف در احتياجات زندگي باشد و در آينده نزديك مثلا تا دو سه ماه بعد از پايان سال خمسي در همان مورد صرف شود، پرداخت خمس آن واجب نيست و خمس پولي كه قرض كرده است، برعهده قرض گيرنده نيست، ولي اگر از درآمد سال خود قسطهاي آن را بپردازد و عين مالي كه قرض گرفته هنگام رسيدن سال خمسي نزد او باقي باشد، واجب است كه خمس آن را به ميزان اقساطي كه پرداخت نموده، بپردازد.

 س 957: دو سال است قطعه زميني را براي ساخت خانه خريده‏ام، اگر از مخارج روزمره پولي را براي ساختن خانه در آن پس انداز كنم، زيرا در حال حاضر مستأجر هستم، آيا در پايان سال به آن خمس تعلق مي‏گيرد؟

 ج: اگر عين مال از در آمد سال را قبل از رسيدن سال خمسي به مصالح ساختماني مورد نياز تبديل كنيد، و يا آنكه پول پس انداز شده از درآمد سال را مي‏خواهيد تا چند ماه پس از پايان سال خمسي صرف ساختمان مسكن خود نمائيد، خمس ندارد.

 س 958: من تصميم به ازدواج گرفته‏ام، و براي كسب درآمد، قسمتي از سرمايه خود را به دانشگاه سپرده‏ام، آيا مصالحه در رابطه با خمس آن امكان دارد؟

 ج: اگر مال مذكور از منفعت كسب شما باشد، با گذشت سال خمسي، پرداخت خمس آن واجب است و خمسِ قطعي قابل مصالحه نيست.

 س 959: سازمان حج در سال گذشته اقدام به خريد همه اثاثيه و لوازم مورد نياز كاروان حج كه ملك اينجانب بود، كرد، من پول لوازم فروخته شده‏ام را كه دويست و چهارده هزار تومان بود، در تابستان امسال دريافت كردم، علاوه بر آن، مبلغ هشتاد هزار تومان در سال گذشته گرفته‏ام، با توجه به اينكه سال خمسي براي خود تعيين كرده‏ام و هر سال خمس زائد بر مؤونه را مي‏پردازم، و با توجه به اينكه اثاثيه و لوازم مذكور مورد نياز من در ايام عهده داري مديريت كاروان حج جهت اداره حجّاج بوده است، و در وقت فروش آن ترقي قيمت نسبت به قيمت خريد آن داشته است، آيا پرداخت خمس پول فروش آن يا خمس تفاوت قيمت آن در حال حاضر واجب است؟

 ج: اگر لوازم را با مال مخمس خريده باشيد، پول فروش آن خمس ندارد، در غير اين صورت، پرداخت خمس آن واجب است.

 س 960: من صاحب مغازه‏اي هستم كه هر سال پول نقد و جنس‏هاي خود را محاسبه مي‏كنم و چون بعضي از كالاها تا آخر سال خمسي فروخته نمي‏شود، آيا پرداخت خمس آن در آخر سال و قبل از فروش واجب است يا اينكه بايد بعد از فروش، خمس آنها پرداخت شود؟ اگر خمس كالا را بدهم و سپس آن را بفروشم، چگونه بايد در سال آينده محاسبه كنم؟ و اگر آن را به فروش نرسانم و قيمت آن تغيير كند، چه حكمي دارد؟

 ج: كالائي كه تا سر سال فروخته نشده و مشتري براي خريد آن پيدا نشده است، در حال حاضر پرداخت خمس افزايش قيمت آن واجب نيست بلكه سود حاصل از فروش آن در آينده از سود سال فروش محسوب مي‏شود، ولي كالائي كه افزايش قيمت پيدا كرده و كسي هست كه در طول سال آن را بخرد، ولي شما براي اينكه سود بيشتري ببريد، آن را تا پايان سال نفروخته‏ايد، بايد با رسيدن سال خمسي، خمس افزايش قيمت آن را بپردازيد، و در اين صورت آن كالا به قيمتي كه در سر سال خمسي ارزيابي شده و خمس افزايش قيمت آن پرداخت شده، در سال آينده استثناء مي‏شود.

 س 961: سه برادر، خانه سه طبقه‏اي خريداري نموده و در يك طبقه  ساكن شده و دو طبقه ديگر را اجاره، داده‏اند. آيا به دو طبقه مورد اجاره خمس تعلق مي‏گيرد يا خير؟ و آيا جزء مؤونه آنها محسوب مي‏شود؟

 ج: اگر خانه را از محل درآمد سالانه شان براي سكونت تهيه نموده‏اند و فعلا به خاطر نياز به مخارج زندگي اجاره داده‏اند، به آن خمس تعلق نمي‏گيرد، ولي اگر بعضي طبقات آن را به قصد اجاره دادن ساخته يا تهيه كرده‏اند تا اجاره آن را صرف هزينه‏هاي زندگي كنند، آن مقدار از خانه حكم سرمايه را دارد، كه خمس دارد.

 س 962: شخصي مالك مقداري گندم بوده كه خمس آن را پرداخت نموده و هنگام برداشت محصول جديد، همان گندم مخمس را مصرف مي‏كرده و به جاي آن گندم جديد مي‏گذاشته و چندين سال به همين ترتيب عمل نموده است، آيا به گندمي كه به جاي گندم مصرف شده مي‏گذاشته، خمس تعلق مي‏گيرد؟ و در صورت تعلق خمس، آيا همه آن خمس دارد؟

 ج: گندمي را كه خمس آن را پرداخته، اگر مصرف كند، نمي‏تواند معادل آن از گندم جديد را از خمس استثنا كند. بنابراين آنچه را كه از گندم جديد مصرف مؤونه سال خود كرده، خمس ندارد، و آنچه كه از آن تا سر سال خمسي باقي مانده، خمس دارد.

 س 963: من به توفيق خداوند هر سال خمس اموالم را مي‏پردازم، ولي در طي سالهائي كه اقدام به محاسبه خمس اموالم كرده‏ام، هميشه در حساب آنها شك داشته‏ام، اين شك چه حكمي دارد؟ آيا واجب است امسال همه اموال نقد خود را حساب كنم يا اينكه به شك در اين مسأله اعتنا نمي‏شود؟

 ج: اگر در صحت حساب خمس منفعت كسب سالهاي گذشته شك داشته باشيد، به آن اعتنا نمي‏شود و پرداخت مجدد خمس بر شما واجب نيست. ولي اگر در منفعت كسب شك داشته باشيد كه آيا جزء منفعت كسب سالهاي قبل است كه خمس آن پرداخت شده، يا جزء منفعت كسب امسال است كه خمس آن داده نشده، بر شما واجب است كه احتياطا خمس آن را بپردازيد، مگر اينكه احراز كنيد كه خمس آن را قبلا پرداخته‏ايد.

 س 964: اگر مثلا فرشي را با مال مخمس به قيمت ده هزار تومان بخرم و بعد از مدتي آن را به پانزده هزار تومان بفروشم، آيا پنج هزار تومان اضافه بر مال مخمس، جزء منعفت كسب محسوب مي‏شود و خمس به آن تعلق مي‏گيرد؟

 ج: اگر آن را به قصد فروش خريده‏ايد، آن مقداري كه بيشتر از قيمت خريد است، جزء منفعت كسب محسوب مي‏شود و در زائد بر مؤونه سال، خمس واجب‏است.

 س 965: آيا كسي كه براي هر يك از درآمدهاي خود سال خمس جداگانه‏اي قرارداده، جايز است خمس سودي را كه سر سال خمسي آن رسيده، از سودهاي ديگري كه سال بر آنها نگذشته است، بپردازد؟ در صورتي كه بداند اين درآمدها به طور كامل تا پايان سال باقي مي‏مانند و چيزي از آنها صرف مؤونه نمي‏شود، چه حكمي دارد؟

 ج: هرگاه بخواهد خمس منفعت يك كسب را از درآمد كسب ديگر بپردازد، بايد خمس مبلغ پرداختي را نيز بپردازد و درآمدهائي كه چيزي از آن به مصرف هزينه‏هاي زندگي نمي‏رسد، مخير است بين اينكه خمس آن را هنگام حصول آن بپردازد يا تا رسيدن سال خمسي، صبر كند.

 س 966: شخصي مالك ساختمان دو طبقه‏اي است، و خودش در طبقه بالا سكونت دارد و طبقه پايين را به شخص ديگري داده است و به علت بدهكاري مبلغي از او قرض گرفته بدون اينكه اجاره‏اي بگيرد، آيا به اين مبلغ خمس تعلق مي‏گيرد؟

 ج: واگذاري استفاده مجاني از خانه به كسي به خاطر اينكه مالي از او قرض گرفته است، وجه شرعي ندارد، و به هر حال مالي كه قرض گرفته است، خمس ندارد.

 س 967: مكاني را براي معاينه پزشكي بيماران از اداره اوقاف و متولي وقف به مبلغ معيني در هر ماه اجاره كرده‏ام و مبلغي پول هم به عنوان پذيره از من گرفته‏اند، با توجه به اينكه در حال حاضر اين پول از ملك من خارج شده و هيچگاه مالك آن نخواهم شد، آيا خمس به آن تعلق مي‏گيرد؟

 ج: اگر پرداخت اين مبلغ در حكم قيمت انتقال سرقفلي باشد و از منفعت كسب باشد، واجب است كه خمس آن پرداخت شود.

 س 968: شخصي براي احياي زمين موات جهت كاشت درختان ميوه به اميد استفاده از حاصل آن اقدام به حفر چاه عميق نموده است، با توجه به اينكه اين درختان بعد از چند سال ديگر ثمر مي‏دهند و هزينه زيادي هم دارند، اين شخص مبلغي بيش از يك ميليون تومان صرف آن نموده است. وي تاكنون حساب سال نداشته، ولي در حال حاضر كه تصميم گرفته براي اداي خمس، اموالش را حساب كند، مي‏بيند كه قيمت چاه و زمين و باغ بر اثر تورم، معادل چندين برابر هزينه اوليه شده است، بنابراين اگر مكلّف به پرداخت خمس قيمت فعلي آنها شود، توانائي آن را ندارد و اگر مكلّف به دادن خمس از عين زمين و باغ و غير آن شود، در مضيقه و سختي مي‏افتد، زيرا خود را به زحمت انداخته و به اميد استفاده از ثمرات آن براي تأمين مخارج زندگي خود و خانواده‏اش متحمل هزينه‏ها و مشكلاتي شده است، تكليف او نسبت به خمس اموالش چيست؟ چگونه خمس خود را حساب كند تا به راحتي بتواند آن را بپردازد؟

 ج: زمين مواتي را كه به قصد تبديل آن به باغ ميوه احياء نمود، بعد از كم كردن مخارج احياي آن، خمس دارد، و مخير است كه خمس زمين را از عين آن بدهد و يا از قيمت فعلي آن. و  همچنين چاه، لوله آب، پمپ آب، نهالها و كاشت و پرورش آن و مانند آن، به قيمت عادلانه فعلي خمس دارد، و اگر پرداخت يكباره خمس براي او مقدور نيست، مي‏تواند بعد از دستگردان با يكي از وكلاي ما، آن را به تدريج و به نحوي كه برايش از لحاظ مقدار و مدت ممكن است، بپردازد.

 س 969: شخصي حساب سال براي خمس نداشته و اكنون تصميم گرفته است كه حساب سال داشته باشد، وي كه از ابتداي ازدواج تا به حال بدهكار بوده است، خمس خود را چگونه محاسبه كند؟

 ج: اگر از گذشته تا به حال درآمدي بيشتر از مخارج زندگي نداشته، نسبت به گذشته چيزي بر عهده او نيست.

 س 970: منافع و محصولات زمين و اموال موقوفه، از جهت خمس و زكات چه حكمي دارد؟

 ج: اعيان موقوفه مطلقا خمس ندارد، حتي اگر وقف خاص باشد، ثمره و نماء آن هم مطلقا خمس ندارد، و به نماء وقف عام قبل از قبض توسط موقوف عليه زكات تعلق نمي‏گيرد، ولي بعد از قبض، پرداخت زكات آنچه از نماء وقف كه قبض شده، در صورتي كه واجد شرائط وجوب زكات باشد، واجب است، و در نماء وقف خاص هم اگر سهم هر يك از موقوف عليه به حد نصاب برسد، زكات واجب‏است.

 س 971: آيا سهم سادات «كثر هم الله تعالي» و سهم امام «عليه‏السلام» به منفعت كسب كودكان تعلق مي‏گيرد؟

 ج: بنابر احتياط بر آنان واجب است كه بعد از رسيدن به سن بلوغ خمس منفعت كسب خود را كه قبل از بلوغ به دست آورده‏اند و تا زمان بلوغ بر ملك ايشان باقي مانده است، بپردازند.

 س 972: آيا به ابزاري كه در كار و كسب استفاده مي‏شود، خمس تعلق مي‏گيرد؟

 ج: ابزار و آلات كسب، حكم سرمايه را دارد كه اگر از درآمد كسب تهيه شود، خمس دارد.

 س 973: چند سال قبل مبلغي را جهت ثبت نام براي رفتن به حج به بانك واريز كرديم، ولي تاكنون موفق به تشرف نشده‏ايم و نمي‏دانيم كه آيا خمس آن را پرداخته‏ايم يا خير، آيا در حال حاضر پرداخت خمس آن واجب است؟ آيا پولي كه براي ثبت نام حج پرداخته مي‏شود و چند سال بر آن مي‏گذرد، خمس دارد يا خير؟

 ج: مبلغي كه براي ثبت نام حج پرداخت مي‏شود، اگر به عنوان قيمت يا اجرت سفر حج بر اساس قرارداد منعقده با سازمان حج و زيارت باشد و از منفعت كسب همان سال شما باشد، و ثبت نام كننده با آن ولو پس از چند سال به حج برود، خمس ندارد.

 س 974: كارمنداني كه سر سال خمسي آنها در پايان ماه اسفند است و حقوق خود را پنج روز زودتر از سر سال خمسي مي‏گيرند تا در ماه اول سال جديد مصرف كنند، آيا پرداخت خمس آن واجب است؟

 ج: اگر حقوقي را كه قبل از پايان سال دريافت مي‏كنند تا آخر سال خمسي در مؤونه مصرف نكنند، پرداخت خمس آن واجب است.

 س 975: بسياري از دانشجويان براي حل مشكلات غيرقابل پيش بيني خود در هزينه‏هاي زندگي صرفه‏جوئي مي‏كنند و در نتيجه مبلغ قابل توجهي از كمك هزينه تحصيلي كه به آنها پرداخت مي‏گردد، جمع مي‏شود، سؤال اين است كه با توجه به اين كه اين مبلغ از طريق صرفه جوئي در پولي كه وزارت آموزش عالي به آنها مي‏پردازد، جمع مي‏شود، آيا به آن خمس تعلق مي‏گيرد؟

 ج: كمك هزينه تحصيلي خمس ندارد.