موسیقی و غنا

   كسب هاي حرام و غيره

موسيقي و غنا 

 س 1128: ملاك تمييز موسيقي حلال از حرام چيست؟ و آيا موسيقي كلاسيك حلال است، بسيار مناسب است كه معيار آن را بيان فرماييد؟

 ج: هر موسيقي كه به نظر عرف موسيقي لهوي و مطرب كه مناسب با مجالس عيش و نوش است باشد، موسيقي حرام محسوب مي‏شود و فرقي نمي‏كند كه موسيقي كلاسيك باشد يا غير كلاسيك. تشخيص موضوع هم موكول به نظر عرفي مكلّف است و اگر موسيقي اين گونه نباشد بخودي خود اشكال ندارد.

 س 1129: گوش دادن به نوارهايي كه توسط سازمان تبليغات اسلامي و يا مؤسسه اسلامي ديگر مجاز اعلام شده‏اند، چه حكمي دارد؟ و استفاده از آلات موسيقي مثل كمان، ويولون و ني چه حكمي دارد؟

 ج: جواز گوش دادن به نوارها منوط به تشخيص خود مكلّف است كه اگر تشخيص دهد مشتمل بر غنا و موسيقي لهوي مناسب با مجالس عيش و نوش و خوش‏گذراني و همچنين مطالب باطل نيست، گوش دادن به آن اشكال ندارد بنابراين تجويز آن توسط سازمان تبليغات اسلامي و يا هر مؤسسه اسلامي ديگر به تنهايي دليل شرعي براي مباح بودن آن نيست و بكارگيري آلات موسيقي در موسيقي لهوي مطرب و مناسب با مجالس لهو و گناه جايز نمي‏باشد، ولي استفاده حلال از آنها براي اهداف عقلائي اشكال ندارد و تشخيص مصاديق هم موكول به نظر خود مكلّف است.

 س 1130: منظور از موسيقي مطرب ولهوي چيست؟ و راه تشخيص موسيقي مطرب و لهوي از غير آن چيست؟

 ج: موسيقي مطرب و لهوي آن است كه به سبب ويژگيهائي كه دارد انسان را از خداوند متعال و فضائل اخلاقي دور نموده و به سمت بي‏بندوباري و گناه سوق دهد و مرجع تشخيص موضوع عُرف است.

 س 1131: آيا شخصيت نوازنده و محل نواختن و يا غرض و هدف از آن در حكم موسيقي تأثير دارد؟

 ج: موسيقي حرام، موسيقي مطرب و لهوي مناسب با مجالس لهو و گناه است و گاهي شخصيت نوازنده يا كلام همراه آهنگ يا مكان و يا ساير شرايط در اينكه موسيقي تحت عنوان موسيقي مطرب و لهوي حرام و يا عنوان حرام ديگر قرار بگيرد مؤثر است مانند اينكه بر اثر آن امور، منجر به ترتّب فساد شود.

 س 1132: آيا معيار حرمت موسيقي فقط مطرب و لهوي بودن آن است يا اينكه ميزان تحريك و تهييج آن هم تأثير دارد؟ و اگر باعث حزن و گريه شنونده شود، چه حكمي دارد؟ خواندن و شنيدن غزلهايي كه به صورت سه ضرب و همراه با موسيقي خوانده مي‏شوند، چه حكمي دارد؟

 ج: ملاك آن ملاحظه كيفيت نواختن موسيقي با در نظر گرفتن همه خصوصيات و ويژگيهاي آن است و اينكه از نوع موسيقي مطرب و لهوي مناسب با مجالس لهو و گناه باشد، هر موسيقي كه به حسب طبيعت خود از نوع موسيقي لهوي باشد، حرام است اعم از اينكه مهيّج باشد يا خير و موجب ايجاد حزن و اندوه و حالات ديگر در شنونده بشود يا خير و هرگاه غزل‏هائي كه همراه با موسيقي خوانده مي شوند به صورت غنا و آواز لهوي مناسب مجالس لهو و لعب در آيند، خواندن و شنيدن آنها حرام است.

 س 1133: غنا چيست؟ آيا غنا فقط شامل صداي انسان است يا اينكه شامل صداهاي حاصل از آلات موسيقي هم مي‏شود؟

 ج: غنا عبارت است از صداي انسان در صورتي كه باترجيع و طرب همراه بوده و مناسب مجالس لهو و گناه باشد كه خواندن به اين صورت و گوش دادن به آن حرام است.

 س 1134: آيا زدن بر ظرفها و ساير وسايلي كه جزء آلات موسيقي نيستند، در عروسي‏ها توسط زنان جايز است؟ اگر صدا به بيرون از مجلس برسد و مردان آن را بشنوند چه حكمي دارد؟

 ج: جواز اين عمل بستگي به  كيفيت نواختن دارد. اگر به شيوه متداول در عروسي‏هاي سنّتي باشد و لهو محسوب نشود و فسادي هم بر آن مترتّب نگردد، اشكال ندارد.

 س 1135: دف زدن توسط زنان درعروسي ها چه حكمي دارد؟

 ج: استفاده از آلات موسيقي براي نواختن موسيقي لهوي و مطرب جايز نيست، امّا آوازخواني در مجالس عروسي، بعيد نيست براي زنان جايز باشد.

 س 1136: آيا گوش‏دادن به غنا در خانه جايز است؟ اگر در فردي تأثير نداشته باشد چه حكمي دارد؟

 ج: گوش دادن به غنا بطور مطلق حرام است، چه در خانه به تنهايي شنيده شود و يا در حضور ديگران و چه در او تأثير بگذارد يا خير.

 س 1137: بعضي از جوانان كه تازه به سن بلوغ رسيده‏اند از مراجعي تقليد مي‏كنند كه فتوي‏ به حرمت موسيقي بطور مطلق داده‏اند هر چند از راديو و تلويزيون دولت اسلامي پخش شود، حكم اين مسئله چيست؟ و آيا اگر وليّ فقيه گوش دادن به موسيقي حلال را اجازه داده باشد، آيا تجويز او بخاطر احكام حكومتي براي جواز آن كافي است يا اينكه آنان بايد به فتواي مرجع تقليد خود عمل كنند؟

 ج: فتوي‏ به جواز يا عدم جواز گوش دادن به موسيقي از احكام حكومتي نيست، بلكه حكم شرعي فقهي است و بر هر مكلّفي واجب است در اعمالش به فتواي مرجع تقليد خود مراجعه كند. ولي موسيقي اگر مناسب با مجالس لهو و گناه نباشد و مفسده‏اي هم بر آن مترتّب نگردد، دليلي بر حرمت آن وجود ندارد.

 س 1138: مقصود از موسيقي و غنا چيست؟

 ج: غنا يعني ترجيع صدا به نحوي كه مناسب با مجالس لهو باشد كه از گناهان بوده و بر خواننده و شنونده حرام است. ولي موسيقي، نواختن آلات آن است كه اگر به نحو معمول در مجالس لهو و گناه باشد، هم بر نوازنده و هم بر شنونده حرام است. و اگر به آن نحو نباشد، في نفسه جائز است و اشكال ندارد.

 س 1139: من در مكاني كار مي‏كنم كه صاحب آن هميشه به نوارهاي غنا گوش مي‏دهد و من هم مجبور به شنيدن آن هستم، آيا اين كار براي من جايز است ياخير؟

 ج: اگر نوارها در بردارنده غنا يا موسيقي لهوي مناسب با مجالس لهو و معصيت باشند، گوش دادن و شنيدن آن جايز نيست.ولي اگر مجبور به حضور در آن مكان هستيد، رفتن به آنجا و كاركردن در آن براي شما اشكال ندارد ولي واجب است به غنا گوش ندهيد هر چند به گوش شما بخورد و آن را بشنويد.

 س 1140: موسيقي كه از راديو و تلويزيون جمهوري اسلامي پخش مي‏شود، چه حكمي دارد؟ آيا اين گفته كه حضرت امام«قدس سره» موسيقي را بطور مطلق حلال اعلام كرده‏اند، صحيح است؟

 ج: نسبت حلال دانستن موسيقي به طور مطلق به راحل عظيم الشأن حضرت امام خميني«قدس سره» كذب و افتراء است. امام«قدس سره» معتقد به حرمت موسيقي مطرب و لهوي مناسب با مجالس لهو و معصيت بودند و نظر ما هم همين است، ولي اختلاف در ديدگاهها از تشخيص موضوع نشأت مي‏گيرد زيرا تشخيص موضوع موكول به نظر خود مكلّف است. گاهي نظر نوازنده با نظر شنونده تفاوت پيدا مي‏كند كه در اين صورت موسيقي كه به تشخيص مكلّف لهو و مناسب با مجالس گناه است بر او گوش دادن به آن حرام مي‏باشد وامّا صداهاي مشكوك محكوم به حليّت هستند و پخش از راديو و تلويزيون به تنهايي دليل شرعي بر مباح و حلال بودن آنها محسوب نمي‏شود.

 س 1141: گاهي از راديو و تلويزيون آهنگهايي پخش مي‏شود كه به نظر من مناسب با مجالس لهو و فسق هستند، آيا بر من واجب است كه از گوش دادن به آنها خودداري نموده و ديگران را هم از آن منع كنم؟

 ج: اگر آنها را از نوع موسيقي مطرب و لهوي مناسب با مجالس لهو مي‏دانيد، جايز نيست به آنها گوش دهيد، ولي نهي ديگران از باب نهي از منكر منوط به اين است كه احراز نماييد كه آنان هم آهنگهاي مزبور را از نوع موسيقي حرام مي‏دانند.

 س 1142: گوش دادن و توزيع غنا و موسيقي لهوي كه محصول كشورهاي غربي است، چه حكمي دارد؟

 ج: در عدم جواز گوش دادن به موسيقي لهوي مطرب و مناسب با مجالس لهو و باطل، فرقي بين زبانها و كشورهاي محل توليد وجود ندارد. بنابر اين خريد و فروش و گوش دادن و توزيع اين نوارها در صورتي كه محتوي غنا يا موسيقي لهوي حرام باشند جايز نيست.

 س 1143: خواندن به صورت غنا توسط هر يك از مرد يا زن چه از طريق نوار كاست باشد و يا از طريق راديو و چه همراه موسيقي باشد و يا نباشد، چه حكمي دارد؟

 ج: غنا حرام است و خواندن به صورت غنا و گوش دادن به آن جايز نيست اعم از اينكه توسط مرد باشد يا زن و بطور مستقيم باشد يا از طريق نوار و همراه با نواختن آلات لهو باشد يا نه.

 س 1144: نواختن موسيقي به منظور اهداف و اغراض عقلائي و حلال در مكان مقدسي مانند مسجد چه حكمي دارد؟

 ج: نواختن موسيقي مطرب و لهوي مناسب با مجالس لهو و گناه بطور مطلق جايز نيست حتّي اگر در غير مسجد و براي غرض عقلائي حلالي باشد، ولي اجراي سرودهاي انقلابي و مانند آن همراه با نغمه‏هاي موسيقي در مكان مقدس و در مناسبتهايي كه آن را اقتضا مي‏كند، اشكال ندارد مشروط بر اينكه با احترام آن مكان منافات نداشته باشد و در مكانهايي مثل مسجد براي نمازگزاران مزاحمت ايجاد نكند.

 س 1145: آيا آموختن موسيقي بخصوص سنتور جايزاست؟ ترغيب و تشويق ديگران به آن چه حكمي دارد؟

 ج: بكارگيري آلات موسيقي براي نواختن موسيقي غيرلهوي، اگر براي اجراي سرودهاي انقلابي يا ديني و يا براي اجراي برنامه‏هاي فرهنگي مفيد و برنامه‏هاي ديگر با غرض عقلائي مباح باشد، اشكال ندارد به شرط اينكه مستلزم مفاسد ديگري نباشد و همچنين آموختن و ياددادن نوازندگي براي امر فوق في‏نفسه اشكال ندارد.

 س 1146: گوش دادن به صداي زن هنگامي كه شعر و غير آن را با آهنگ و ترجيع مي‏خواند اعم از اينكه شنونده، جوان باشد ياخير، مذكر باشد يا مؤنث چه حكمي دارد؟ و اگر آن زن از محارم باشد، حكم آن چيست؟

 ج: اگر صداي زن به صورت غنا نباشد و گوش دادن به صداي او هم به قصد لذت و ريبة نباشد و مفسده‏اي هم بر آن مترتّب نگردد، اشكال ندارد و فرقي بين موارد فوق نيست.

 س 1147: آيا موسيقي سنّتي كه ميراث ملي ايران مي‏باشد، حرام است يا خير؟

 ج: چيزي كه از نظر عرف، موسيقي لهوي مناسب با مجالس لهو و معصيت محسوب شود، بطور مطلق حرام است و در اين مورد فرقي بين موسيقي ايراني و غيرايراني و موسيقي سنتي و غير آن نيست.

 س 1148: گاهي از راديوهاي عربي بعضي ازآهنگهاي موسيقي پخش مي‏شود، آيا گوش دادن به آنها بخاطر علاقه به شنيدن زبان عربي جايز است؟

 ج: گوش دادن به موسيقي لهوي متناسب با مجالس لهو و معصيت بطور مطلق حرام است و علاقه به شنيدن زبان عربي مجوز شرعي براي آن محسوب نمي‏شود.

 س 1149: آيا تكرار اشعاري كه بصورت آواز و بدون موسيقي خوانده مي‏شوند جايز است؟

 ج: غنا حرام است هر چند همراه بانواختن آلات موسيقي نباشد و منظور از غنا ترجيع صدا به نحوي است كه مناسب با مجالس لهو و فسق باشد، ولي صرف تكرار شعر اشكال ندارد.

 س 1150: خريد و فروش آلات موسيقي چه حكمي دارد؟ و حدود استفاده از آنها كدام است؟

 ج: خريد و فروش آلات مشترك براي نواختن موسيقي غير لهوي اشكال ندارد.

 س 1151: آيا غنا در مثل قرآن و دعا و اذان جايز است؟

 ج: غنا صوتي است كه با ترجيع و طرب همراه بوده و مناسب با مجالس لهو و گناه باشد كه بطور مطلق حرام است حتّي اگر در دعا و قرآن و اذان و مرثيه و غيره باشد.

 س 1152: امروزه موسيقي براي معالجه بعضي از بيماريهاي رواني مانند افسردگي، اضطراب، مشكلات جنسي و سرد مزاجي زنان بكار مي‏رود، حكم آن چيست؟

 ج: اگر احراز شود كه نظر پزشك متخصص و امين اين است كه معالجه متوقف بر استفاده از موسيقي است، بكارگيري آن به مقداري كه معالجه بيمار اقتضا مي‏كند اشكال ندارد.

 س 1153: گوش دادن به غنا اگر باعث تمايل بيشتر انسان به همسرش شود، چه حكمي دارد؟

 ج: مجرّد افزايش تمايل به همسر مجوّز شرعي براي گوش دادن به غنا محسوب نمي‏شود.

 س 1154: اجراي كنسرت توسط زن براي زنان با علم به اينكه گروه نوازندگان نيز زن هستند، چه حكمي دارد؟

 ج: اگر اجراي كنسرت به صورت ترجيع مطرب(غنا) نباشد و موسيقي هم كه نواخته مي‏شود از نوع لهوي حرام نباشد، اين امر في‏نفسه اشكال ندارد.

 س 1155: اگر معيار حرمت موسيقي، لهو بودن و مناسبت آن با مجالس لهو و گناه است، پس آوازها و سرودهائي كه باعث ايجاد طرب در بعضي از مردم حتّي كودك غير مميّز مي‏شوند، چه حكمي دارند؟ و آيا گوش دادن به نوارهاي مبتذلي كه در آنها زنان به صورت غنا مي‏خوانند ولي طرب‏آور نيستند جايز است؟ همچنين مسافريني كه سوار اتوبوس‏هاي عمومي كه غالبا از اين نوارها استفاده مي‏كنند مي‏شوند، چه تكليفي دارند؟

 ج: چنانچه موسيقي يا آوازي كه با ترجيع و طرب همراه است از لحاظ كيفيت يا مضمون يا حالت خاص شخص نوازنده يا خواننده در خلال نواختن يا خواندن از نوع غنا يا موسيقي لهوي مناسب با مجالس لهو و معصيت باشد، گوش كردن به آن حرام است حتّي براي كسي كه او را به طرب نيندازد و تحريك نكند و اگر در اتوبوس‏ها و ماشين‏هاي ديگر نوار غنا يا موسيقي لهوي پخش شود، مسافرين بايد از گوش دادن به آن خودداري نموده و نهي از منكر كنند.

 س 1156: آيا جايز است مردي غناي زن اجنبيه را به قصد لذت بردن از حلال خود گوش كند؟ آيا غناي زن براي شوهر و برعكس جايز است؟ و آيا اين گفته صحيح است كه شارع مقدس غنا را به علت ملازمت آن با مجالس لهو و لعب و عدم انفكاك از آن دو حرام كرده و تحريم غنا ناشي از تحريم آن مجالس است نظير تحريم تجارت و ساخت مجسمه كه فايده‏اي غير از عبادت براي آن متصوّر نيست، بنابر اين انتفاء مناط و علت حكم در اين زمان ، مستلزم انتفاء حرمت است؟

 ج: گوش دادن به غنا كه عبارت است از ترجيع صدا به نحوي كه طرب‏انگيز و مناسب با مجالس لهو و گناه باشد، مطلقا حرام است، حتّي غناي زن براي شوهرش و بالعكس و قصد لذت بردن از همسر، استماع غنا را مباح نمي‏كند و حرمت غنا و مجسمه‏سازي و مانند آن، با تعبّد به شرع ثابت شده و از احكام ثابت فقه شيعه محسوب مي‏شوند و دائر مدار ملاكات فرضي و آثار رواني و اجتماعي نمي‏باشد، بلكه تا زماني كه اين عنوان حرام بر آنها صدق كند، حكم آنها حرمت و وجوب اجتناب بطور مطلق است.

 س 1157: دانشجويان دانشكده علوم تربيتي بايد در مرحله دروس اختصاصي در درس سرودها و آوازهاي انقلابي شركت كنند زيرا در آنجا قطعه‏هاي موسيقي را آموخته و بطور اجمالي با آنها آشنا مي شوند. وسيله اصلي فراگيري اين درس ارگ است، آموختن اين درس كه جزء واحدهاي اجباري است چه حكمي دارد؟ خريد و استفاده از وسيله مذكور براي ما چه حكمي دارد؟ و بخصوص خواهران نسبت به اجراي تمرين در برابر مردها چه وظيفه‏اي دارند؟

 ج: استفاده از آلات موسيقي في‏نفسه براي اجراي سرودهاي انقلابي و برنامه‏هاي ديني و فعاليت‏هاي فرهنگي و تربيتي مفيد، اشكال ندارد و خريد و فروش آلات نوازندگي و ياددادن و فراگيري آن براي استفاده در امور مذكور اشكال ندارد و خواهران مي‏توانند با رعايت حجاب واجب و ضوابط شرعي در كلاس درس حاضر شوند.

 س 1158: بعضي از ترانه‏ها در ظاهر انقلابي هستند و عرف هم آنها را انقلابي مي‏داند ولي نمي‏دانيم كه آيا خواننده، قصد خواندن يك ترانه انقلابي را داشته يا يك ترانه طرب‏آور و لهو را، با توجه به اينكه خواننده مسلمان نيست ولي ترانه‏هاي او ملّي و متضمّن جملاتي برضد اشغال و همچنين تحريك مردم به مقاومت است، گوش دادن به اين ترانه‏ها چه حكمي دارد؟

 ج: اگر كيفيت آنها از نظر شنونده عرفا، طرب‏آور و لهوي نباشد، گوش دادن به آنها اشكال ندارد و قصد و نيّت خواننده و مضمون چيزي كه مي‏خواند در اين باره تأثيري ندارد.

 س 1159: جواني بعنوان مربّي و داور بين‏الملليِ بعضي از ورزشها بكار اشتغال دارد. شغل او اقتضا مي‏كند كه به بعضي از باشگاههائي وارد شود كه غنا و موسيقي حرام در آنها پخش مي‏شود، با توجه به اينكه اين كار مقداري از هزينه‏هاي زندگي او راتأمين مي‏كند و فرصتهاي شغلي هم در محل زندگي او كم است، آيا اين كار براي او جايز است؟

 ج: اين شغل براي او اشكال ندارد هر چند گوش دادن به غنا و موسيقي لهوي براي او حرام است امّا در موارد اضطراري جايز است داخل مجلس غنا و موسيقي حرام شود، ولي بايد از گوش دادن به آن اجتناب كند و آنچه كه بدون اختيار به گوش او مي‏خورد، اشكال ندارد.

 س 1160: آيا فقط گوش دادن به موسيقي، حرام است يا اينكه شنيدن آن هم حرام است؟

 ج: شنيدن غنا يا موسيقي لهوي و طرب‏آور حكم گوش دادن را ندارد مگر در بعضي از موارد كه شنيدن از نظر عرف گوش دادن محسوب مي‏شود.

 س 1161: آيا نواختن موسيقي همراه قرائت قرآن با غير از آلاتي كه استفاده از آنها در مجالس لهو و لعب معمول است، جايز است؟

 ج: تلاوت قرآن كريم با صداي زيبا و صوت مناسب با شأنِ قرآن كريم اشكال ندارد، بلكه امر راجحي است مشروط براينكه به حدّ غناي حرام نرسد، ولي نواختن موسيقي با آن، وجه شرعي ندارد.

 س 1162: طبل زدن در جشن‏هاي ميلاد و غير آن چه حكمي دارد؟

 ج: استفاده از آلات نوازندگي و موسيقي به نحو لهوي و مطرب و مناسب با مجالس لهو و گناه بطور مطلق حرام است.

 س 1163: آلات موسيقي كه دانش‏آموزان مدارس عضو گروههاي سرود آموزش و پرورش از آنها استفاده مي‏كنند چه حكمي دارند؟

 ج: آن دسته از آلات موسيقي كه در نظر عرف از آلات مشترك قابل استفاده براي كارهاي حلال محسوب مي‏شوند، جايز است بطور غير لهوي براي مقاصد حلال بكار گرفته شوند ولي آلاتي كه عرفا از آلات مخصوص لهو محسوب مي‏شوند جايز نيست مورد استفاده قرار گيرند.

 س 1164: آيا ساخت سنتور كه از آلات موسيقي محسوب مي‏شود و كسب درآمد با آن به عنوان شغل جايز است؟ آيا بهره‏گيري از اموال و كمك به ساخت سنتور به منظور توسعه و تكميل صنعت سنتورسازي و تشويق نوازندگان به نواختن آن جايز است؟ و آيا آموزش موسيقي سنتي ايراني به قصد نشر و احياي موسيقي اصيل جايز است؟

 ج: استفاده از آلات نوازندگي موسيقي براي اجراي سرودهاي ملّي يا انقلابي يا هر امر حلال و مفيدي تا زماني كه به حد طرب و لهو مناسب با مجالس لهو و معصيت نرسيده است اشكال ندارد. همچنين موسيقي و تعليم و يادگرفتن و ساختن آلات آن براي اهداف مذكور في‏نفسه اشكال ندارد.

 س 1165: چه آلاتي لهو محسوب مي‏شوند و استفاده از آنها به هيچ وجه جايز نيست؟

 ج: آلاتي كه نوعا در لهو و لعب بكار مي‏روند و منفعت حلالي دربرندارند.

 س 1166: آيا گرفتن اجرت براي تكثير نوارهاي صوتي كه محتوي امور حرامي هستند جايز است؟

 ج: هرنوار صوتي كه گوش دادن به آن حرام است، تكثير و گرفتن اجرت براي آن هم جايز نيست.