|
فصل هفتم: طواف
الف: شرايط طواف، پنج چيز است:
1ـ نيّت
2ـ پاك بودن از حدث اصغر و اكبر (وضو داشته باشد و اگر غسل واجبي دارد انجام دهد.)
3ـ طاهر بودن بدن و لباس از نجاست.
4ـ ختنه كردن مردان.
5ـ ستر عورت.
ب: (واجبات طواف) چيزهايي كه در حقيقت طواف، دخالت دارند. و آن هفت چيز است:
1ـ ابتداء نمودن از حجرالاسود.
2ـ ختم نمودن هر دوري به حجرالاسود.
3ـ در حال طواف، خانه كعبه در طرف چپ طواف كننده باشد.
4ـ داخل كردن حجر اسماعيل در طواف.
5ـ طواف بين خانه كعبه و مقام حضرت ابراهيم باشد. (اين مورد اختلافي است كه مي آيد).
6ـ خارج بودن طواف كننده از خانه و آنچه از آن محسوب مي شود مثل شاذ روان.
7ـ هفت شوط (دور) تمام بزند، نه كمتر نه زيادتر.
حدّ مطاف
انجام طواف بين خانه و مقام:
* لازم است مگر در حال اضطرار: (آيات عظام: امام خميني، اراكي(قدس سره)، تبريزي، زنجاني و بهجت).
* لازم نيست: (آيات عظام: خوئي، گلپايگاني(قدس سره)، صافي، خامنه اي، مكارم، نوري، وحيد، سيستاني و صانعي، فاضل: (اگر ضرورت عرفي اقتضا كند.
* امام خميني، آية الله اراكي(قدس سره): بايد طواف بين خانه كعبه و مقام ابراهيم(عليه السلام) (تقريباً 5/26 ذراع) از تمام اطراف باشد.
(بعد از م 591).
* آية الله خوئي(رحمه الله): ظاهر اين است كه طواف در دورتر از اين مسافت (5/26 ذراع) نيز كافي است ... ولي مراعات احتياط با قدرت و تمكن بهتر است. (م 592).
* آية الله گلپايگاني(رحمه الله)، آية الله صافي: تا جائي كه جمعيت
طواف كننده متصل به يكديگر مشغول طوافند، طواف در آن حدّ، صحيح و مجزي است. ولي مع ذلك با امكان، اولي رعايت حدّ است. (همان).
* آية الله صانعي: بنابر احتياط مستحب(بين كعبه و مقام ابراهيم) باشد. هر چند طواف در خارج از مقام با اتصال صفوف طواف كنندگان خالي از قوت نيست(همان).
* آية الله مكارم: رعايت اين شرط لازم نيست، ولي بهتر است. (همان).
* آية الله تبريزي: در صورت امكان بنا بر احتياط، طواف بايد در محدوده فاصله بين كعبه و مقام ابراهيم باشد ولي در موارد ازدحام طواف در خارج اين محدوده هم كافي است. (همان).
* آية الله نوري: مستحب است طواف بين خانه و مقام ابراهيم(عليه السلام). (همان).
* آية الله زنجاني: رعايت محدوده طواف براي طواف كننده لازم است و طواف در خارج آن حدّ كفايت نمي كند. (ص 108 م 425).
* آية الله وحيد: اقوي آن است كه طواف در دورتر از حدّ مطاف جايز است ولي براي كسي كه تمكن دارد كراهت دارد. (ص 8 ـ 127 م 300).
* آية الله بهجت: ظاهر اين است كه طواف در دورتر از اين مسافت نيز كافي باشد براي كساني كه در اين مسافت نتوانند طواف كنند يا طواف در آن بر آن ها مشقت داشته باشد و مراعات احتياط با قدرت و تمكن متعيّن است و با تحرّي اوقات خلوت نسبي و عدم تمكن از طواف در حدّ لازم، اقرب جواز طواف از اقرب به حدّ است با رعايت اختلاف اطراف در مانع(م 592).
* آية الله سيستاني: بعيد نيست كه در بيش از مقدار ذكر شده هم، طواف جايز باشد گرچه كراهت دارد. و در صورت توانائي رعايت احتياط اولي است.(همان).
* آية الله خامنه اي: براي مطاف حدّي وجود ندارد و تا هر جاي مسجدالحرام كه طواف در آن، طواف كعبه صدق كند مجزي است بلي مستحب است كه اگر ازدحام و اضطرار نباشد في ما بين كعبه و مقام ابراهيم انجام دهند. (همان).
* آية الله فاضل: و چنانچه ضرورت عرفي اقتضا كند طواف در خارج از محدوده، با رعايت الاقرب فالاقرب صحيح است(همان).
حد مطاف در حالت اضطرار
* امام خميني(رحمه الله): و در صورت عدم امكان ولو در وقت خلوت، طواف در خارج حدّ مزبور مانع ندارد با مراعات الاقرب فالاقرب.
(م 638).
* آية الله زنجاني: اگر نتواند در محدوده طواف كند، بايد طواف را به تأخير بيندازد تا زماني كه بتواند ـ ولو با كمك ديگران ـ در داخل محدوده طواف كند و اگر با تأخير نيز برايش ممكن نباشد، بايد نايب بگيرد كه در داخل محدوده طواف كند و احتياط مستحب آن است كه خود نيز در خارج محدوده طواف كند.(ص 108 م 425).
* توضيح: در حد مطاف فتاواي ساير مراجع در مسأله 592 ذكر شد.
خروج از مطاف در اثر ازدحام
* س ـ شخصي بر اثر شلوغي، مقداري از طواف را در خارج مطاف انجام داد و بعد بقيه اعمال را نيز انجام داده است تكليف او چيست؟
* امام خميني و آية الله اراكي(قدس سره): اگر ممكن نبوده ولو در وقت ديگر كه در حدّ، طواف كند اشكال ندارد، وگرنه بايد طواف و نماز اعاده شود. (م 699).
* آية الله بهجت: و احتياطاً سعي و تقصير را نيز اعاده كند.(همان).
* آية الله مكارم: در هر صورت اعاده لازم نيست(همان).
توضيح: نظر ساير مراجع در مسأله 592 ذكر شد.
خارج شدن از مطاف به هنگام نظافت مسجد
* س ـ گاه به خاطر نظافت، انسان از مطاف خارج مي شود آيا به همين مقدار ضرورت حاصل است كه طوافش در خارج مطاف صحيح باشد يا بايد صبر كند تا نظافت تمام شود؟ و اگر كه ضرورت است و طواف را انجام داده تكليفش چيست؟
* امام خميني و آية الله اراكي(قدس سره): اگر امكان دارد كه در حدّ، طواف كند بايد صبر كند و در حدّ طواف كند، و در اين صورت طواف در خارج حدّ صحيح نيست. (م 666).
* آية الله تبريزي و آية الله خويي: در فرض مزبور طواف صحيح است. (همان).
* آية الله خامنه اي و آية الله مكارم: طواف حدّ معيني ندارد(همان).
* آية الله فاضل: افرادي كه به طريق مذكور عمل كردند، طواف و نماز را بايد اعاده كرده و احتياطاً سعي و تقصير را نيز اعاده كنند، و اگر كيفيت مذكور در طواف نساء واقع شده زن بر آن ها حلال نشده است. بلي، اگر در چنين حالاتي ضرورت عرفي اقتضا كرده و صبر كردن براي انجام طواف در محدوده، مستلزم عسر و حرج بوده و در خارج حد با رعايت الاقرب فالاقرب انجام شده صحيح است و از احرام خارج شده است(همان).
* آية الله بهجت: مي تواند در كناري قرار بگيرد تا بعد از تمام شدن كار آن ها، از آن جا كه طوافش را قطع كرده بود به طوافش ادامه بدهد و صحيح است. (همان).
توضيح: فتواي ساير آيات عظام در مسأله 592 ذكر شد.
فاصله مطاف از حجر اسماعيل
* محاسبه از خانه كعبه (آيات عظام: امام خميني(رحمه الله)، اراكي(قدس سره)، تبريزي، بهجت).
* محاسبه از ديوار حجر (آيات عظام: فاضل، زنجاني).
* آيات عظام: امام خميني(رحمه الله)، تبريزي و بهجت: بايد در طواف (در قسمت حجر اسماعيل) بيشتر از 5/6 ذراع دور نشوند. (م 595).
* آية الله فاضل: از حجر به مقدار 5/26 ذراع عنوان مطاف را دارد لكن رعايت احتياط يعني طواف در مقدار 5/6 ذراع نيكو است. (همان).
* همچنين آية الله زنجاني: (ص 107 م 424).
* توضيح: مراجعي كه فاصله 5/26 ذراع را در مطاف شرط نمي دانند در قسمت حجر نيز حدّ خاصّي را واجب نمي دانند.
دست كشيدن به ديوار حجر و كعبه
* جايز نيست: (آيات عظام: اراكي(رحمه الله)،گلپايگاني(رحمه الله)، صافي،بهجت، فاضل
و نوري).
* جايز است: (امام خميني(رحمه الله) و ساير آيات عظام).
* آيات عظام: امام خميني، خوئي، گلپايگاني(قدس سرهم)، صافي، تبريزي، سيستاني، مكارم، خامنه اي و صانعي: دست به ديوار كعبه گذاشتن در آن جايي كه شاذروان است جايز است و به طواف ضرر نمي رساند گرچه احتياط ترك آن است. (م 599).
و در حال طواف، دست گذاشتن روي ديوار حجر اسماعيل جايز است و به طواف ضرر نمي رساند، گرچه احتياط مستحب در ترك آن است. (م 600).
* آيات عظام: اراكي(رحمه الله)، گلپايگاني(رحمه الله)، صافي، فاضل و نوري: بنابر احتياط واجب جايز نيست، و بايد همان قسمت را اعاده كند. (همان).
* آية الله بهجت: احوط آن است كه در حال طواف دست بر ديوار حجر و كعبه نگذارد. (همان).
* آية الله زنجاني: بوسيدن خانه كعبه و دست گذاردن روي ديوار حجر و ديوار خانه در بالاي شاذروان در بين طواف، مانعي ندارد. همچنانكه طواف كردن در حال بوسيدن كعبه بي اشكال است.
(ص 109 م 430).
* آية الله وحيد: احتياط مستحب آن است كه در حال طواف دست روي حجر اسماعيل نگذارد و به ديوار كعبه دست نكشد. (ص 129
م 303).
پشت كردن به كعبه در حال طواف
* اعاده آن مقدار كه پشت به كعبه كرده است: (امام خميني(رحمه الله)و ساير آيات عظام).
* در اثر ازدحام لازم نيست: (آيات عظام: خويي(رحمه الله)، خامنه اي، مكارم و تبريزي).
* عدم اعاده در صورت عسر و حرج:(آية الله فاضل).
* در اثر ازدحام اعاده لازم است: (آيات عظام: امام خميني(رحمه الله)، گلپايگاني(رحمه الله)، اراكي(رحمه الله)، صافي، بهجت، نوري و صانعي).
* آيات عظام: امام خميني(رحمه الله)،گلپايگاني(رحمه الله)، اراكي(رحمه الله)، صافي، بهجت، نوري، صانعي: اگر در حال طواف در اثر فشار و ازدحام جمعيت پشت به خانه شود و قمستي از طواف به اين صورت انجام گيرد يا در اثر فشار جمعيت، شخص را مقداري جلو ببرند بايد مقداري از طواف را كه پشت به خانه يا بدون اختيار بوده، اعاده شود و اگر نمي تواند برگردد، با جمعيت بدون قصد طواف برود تا به جايي كه بايد از آنجا طواف را اعاده كند برسد، و از آنجا تدارك نمايد.
(م 641، 640 و 639)
* آية الله خامنه اي و آية الله مكارم: اگر از اول نيت مي كند كه خود را در وسط جمعيت قرار دهد و طواف كند، هر چند او را ببرند، اعاده لازم نيست.(م 639)
* آية الله سيستاني: اگر به واسطه كثرت جمعيت نمي تواند برگردد مي تواند بدون قصد طواف، تا حجرالاسودحركت كند و آن دور را از سر بگيرد.(م.639)
* آية الله خويي(رحمه الله) و آية الله تبريزي: مجرد بردن جمعيت
موجب بطلان نمي شود مادامي كه ساير شرايط موجود باشد.
(م 639).
توضيح: منظور از ازدحام جمعيت و بي اختيار طواف كردن، اين نيست كه در اثر فشار جمعيت تندتر برود و در اين صورت اگر قدم ها را به اختيار خود بردارد و طوافش صحيح است. (م 640).
* آية الله فاضل: (اگر بي اختيار او را ببرند) و وقت خلوت پيدا نكند و اعاده نيز مستلزم عسر و حرج باشد به همين مقدار اكتفا كند و طواف در اين فرض صحيح است. (همان).
شكّ در اشواط طواف
* آيات عظام: امام خميني، گلپايگاني، خويي(رحمهم الله)، صافي، نوري، صانعي و تبريزي: اگر در آخر دور يا اثناء آن شك كند بين 6 و 7 و هرچه پاي نقيصه در كار است طواف او باطل است. (م 626).
* آية الله اراكي(رحمه الله): و بنا بر احتياط (مستحب) طواف را تمام كند و بعد از آن اعاده نمايد. (همان).
* آية الله بهجت: بطلان طواف او و لزوم استيناف خالي از قوّت نيست با آن كه في الجمله احوط است، و احوط از آن، بنا بر اقلّ بگذارد و اتمام. و بعد از آن، طواف را اعاده نمايد. (همان).
* آية الله سيستاني: اگر شك در نقيصه در غير 6 و 7 باشد طوافش باطل است و اگر شك در پايان شوط بين 6 و 7 باشد، بنابر احتياط واجب طواف را اعاده كند و اگر در اين صورت بنا را بر 6 گذاشت و از روي جهل به مسأله طواف را تمام كرد و متوجه مسأله نشد تا وقت اعاده گذشت، طوافش صحيح است و اگر شك در زياده و نقصان باشد، مثل اين كه شك كند بين 6 و 7 و 8 يا بين 6 و 8، طوافش باطل است. (همان).
* آية الله مكارم: بنا بر احتياط واجب (باطل است). (همان).
گمان و ظن در اشواط
* امام خميني(رحمه الله) و ساير آيات عظام: گمان (ظنّ) در عدد دورها، اعتبار ندارد و حكم شك را دارد. (م 629).
* آية الله بهجت: حكم آن مانند حكم ظنّ در نماز است. (همان).
طواف در حال گمان
* آيات عظام: امام خميني، اراكي، بهجت، سيستاني، صانعي، مكارم و نوري: اگر بعد از شك در اشواط، چون گمانش به يك طرف بيشتر بود، بنا را بر آن طرف گذاشت و بعد از انجام اعمال يقين به صحت طواف خود پيدا كرد، طوافش صحيح است(م 655).
* آية الله تبريزي: بنابر احتياط لازم، طواف را اعاده كند(همان).
* آية الله خوئي: بنابر احتياط صحيح نيست(همان).
* آية الله صافي، آية الله گلپايگاني: اگر به قصد رجاء و كشف حال طواف را ادامه داده صحيح است(همان).
* آية الله فاضل: اگر با اطمينان به يك طرف ادامه داده صحيح است و الاّ بايد احتياطاً طواف و نماز و سعي و تقصير را اعاده كند(همان).
شك بعد از طواف
* زيادتر از هفت دور، اعتنا نكند. (امام خميني(رحمه الله)، و ساير مراجع).
* كمتر از هفت دور، احتياط واجب اعاده كند. (آيات عظام: امام خميني(رحمه الله)، مكارم، نوري و صانعي).
* كمتر از هفت، تفضيل(آيات عظام: خويي و تبريزي).
* اعاده لازم نيست(آيات عظام: فاضل، بهجت، اراكي(رحمه الله)، گلپايگاني(رحمه الله)، صافي و سيستاني).
* آيات عظام امام خميني(رحمه الله)، نوري، صانعي، مكارم: اگر بعد از تمام شدن طواف و انصراف از آن شك كند كه آيا طواف را زيادتر از هفت دور بجا آورده يا نه؟ يا شك كند كمتر بجا آورده يا نه؟ اعتنا نكند و طوافش صحيح است. لكن در صورت دوم خالي از اشكال نيست و احتياط ترك نشود.(م 622)
* آية الله فاضل: اين اشكال در صورت عدم انصراف از طواف است. اما اگر شك بعد از انصراف و دخول در نماز طواف باشد اعتنا نكند و طواف او صحيح است بلكه ظاهراً به محض انصراف هم طواف محكوم به صحت است و لازم نيست اعتنا كند.(همان)
* آية الله بهجت: هر گاه بعد از فراغ از طواف شك كند، كه آيا طوافم هفت دور يا كمتر يا بيشتر بوده، اعتنا به شك ننمايد. مانند كسي كه بعد از شروع به نماز طواف چنين شكي بكند.(همان)
* آية الله خويي;، و آية الله تبريزي: در صورت دوم(شك در نقيصه) طواف باطل است. مگر اين كه بعد از دخول در نماز طواف شك كند كه به شكش اعتنا نمي كند.(همان)
* آيات عظام: اراكي، گلپايگاني و صافي: اين احتياط واجب نيست.(همان)
* آية الله سيستاني: اگر بعد از طواف يا بعد از تجاوز از محل در عدد شوط ها يا صحت آن ها شك كند اعتنا نكند. مثلاً پس از فوت موالات يا بعد از وارد شدن در نماز طواف شك نمايد.(همان)
شك در طواف مستحبي
* امام خميني(رحمه الله) و ساير آيات عظام: اگر در طواف مستحبي در عدد دورها شك كند، بنا بر اقلّ بگذارد و طوافش صحيح است. (م 627).
انجام يك شوط طواف مستحبي:
* امام خميني و ساير آيات عظام: نيابت در يك شوط طواف مستحبي صحيح نيست، ولي مي توان مجموع طواف را به نيّت چند نفر انجام داد(م 769).
* آية الله سيستاني: نيابت در يك شوط نيز صحيح است، ولي در اين صورت نبايد مجموع هفت شوط را به عنوان يك طواف انجام دهد(همان).
* آية الله مكارم: و نيز مي تواند ثواب هر شوط را به يك نفر اهدا كند(همان).
كثيرالشكّ
* امام خميني(رحمه الله) و ساير آيات عظام: شخص كثيرالشكّ در عدد دورها اعتنا به شكش نكند و احتياط آن است كسي را وادار كند كه عدد را حفظ كند.(م 628).
* آية الله مكارم: و بنابر آنچه به نفع اوست بگذارد. (همان).
* آية الله بهجت: مثل كثيرالشكّ در نماز است(نبايد اعتنا كند
(م رساله 973)
* آية الله خويي: كثيرالشك در طواف تا به حدّ وسواس نرسد بايد به شكش اعتنا كند(همان).
* آية الله سيستاني: نبايد اعتنا كند، چنانچه در نماز نبايد اعتنا كند(همان).
قطع طواف
قطع طواف واجب بي عذر:
* اشكال دارد: (آيات عظام: امام خميني(رحمه الله)، اراكي(رحمه الله)، نوري و زنجاني).
* اشكال ندارد: (آيات عظام: تبريزي، مكارم، بهجت، فاضل و صانعي).
* تفصيل: (آيات عظام: خويي(رحمه الله)، گلپايگاني(رحمه الله)، صافيف سيستاني و زنجاني).
* آيات عظام: امام خميني(رحمه الله)، اراكي(رحمه الله) نوري: بعد از انجام مقداري از طواف(واجب) يا سعي، رها كردن آن اشكال دارد و اگر بعد از شوط
چهارم طواف باشد، بايد آن را اتمام كنند و نماز بخوانند و دو مرتبه طواف و نماز را اعاده نمايند(م 657).
* آية الله عظام: بهجت، مكارم و فاضل: اشكال ندارد(همان).
* آية الله صافي و آية الله گلپايگاني: اقوي صحت طواف است و اگر بعد از شوط چهارم بوده، نقصان طواف قطع شده را واجب است به جا آورد و نماز آن را نيز بخواند(همان).
* آية الله صانعي: صحت طواف از سر گرفته... خالي از وجه نيست، ولي احتياط مطلوب است(همان).
* آية الله تبريزي: در هر دو صورت اگر يك طواف كامل نيست، وظيفه فعليه، اعم از تمام و اتمام به جا آورد كافي است(همان).
* آية الله سيستاني: (اشكال دارد) مگر اين كه جاهل قاصر باشد(همان).
* آية الله اراكي: بعد از نصف شوط چهارم(همان).
* آية الله خويي: در صورت اعتقاد به جواز از سر گرفتن طواف، عمل مزبور مجزي است(همان).
* آية الله خامنه اي: در اين مسأله فتوايشان يافت نشد.
* آية الله زنجاني: قطع (طواف واجب) جايز نيست... ولي
اگر موالات عرفيه را از بين نبرد مانعي ندارد. (ص 111
م 440).
قطع طواف براي نماز
* بعد از دور چهارم، طواف را تمام كند. (امام خميني(رحمه الله) و ساير
آيات عظام).
* بعد از 5/3 دور، احتياط اتمام و اعاده. (آيات عظام: گلپايگاني(رحمه الله)، فاضل و صافي).
* قبل از نصف به احتياط اعاده كند(آيات عظام: امام خميني(رحمه الله)، گلپايگاني(رحمه الله)، خويي(رحمه الله)، فاضل، صافي، صانعي، نوري و مكارم).
* قبل از نصف اتمام كند. (آيات عظام: سيستاني، وحيد، زنجاني و تبريزي).
* قبل از نصف، تفصيل. (آية الله خامنه اي و آية الله بهجت).
* آيات عظام امام خميني(رحمه الله)، خويي(رحمه الله)، نوري:جايز است بلكه مستحب است قطع كند طواف را براي رسيدن به نماز جماعت يا رسيدن به وقت فضيلت نماز واجب و از هر جا كه قطع كرد از همانجا بعد از نماز اتمام كند و احتياط آن است كه به دستور مساله 620 عمل كند و سزاوار نيست اين احتياط ترك شود.(م 621)
مسأله 620: پس اگر بعد از چهار دور رها كرد از همانجا طواف را تمام كند و الا اعاده كند.
* آيات عظام: گلپايگاني(رحمه الله)صافي، فاضل: ولي اگر از نصف گذشته و چهار شوط تمام نشده، احتياطاً طواف را تمام كند و بعد اعاده كند. (همان)
* آية الله اراكي: در ذيل مساله 620:«واِلّا بنابر احتياط بعد از اتمام اعاده كند.» (همان)
* آية الله مكارم: ذيل مسأله 620: (والا) بنابر احتياط واجب اعاده كند.(همان)ذيل مسأله 621 (سزاوار نيست اين احتياط ترك شود): فرمودند: اين احتياط واجب نيست.(همان)
* آية الله خامنه اي: كسي كه براي نماز واجب طواف واجبش را قطع كند، اگر بعد از اتمام نصف باشد، طواف را از همانجا كه قطع كرده اتمام كند و اگر قبل از آن بوده و مدت زمان طولاني بين قطع و اتمام فاصله شود بنابر احتياط، طواف را اعاده كند و گرنه بعيد نيست اين احتياط، واجب نباشد; اگر چه احتياط در هر حال خوب است و در تمام صور مذكور مي تواند آن طواف را رها نموده و از نو طواف كند و در اين مسأله فرقي بين اينكه نماز جماعت باشد يا فرادي، وقت نماز تنگ باشد يا نه، نيست(م 620)
* آية الله سيستاني: اتمام كند و احتياط مستحب آن است كه طواف را بعد از طواف اول و نماز آن اعاده كند.(همان)
* آية الله تبريزي: اعاده لازم نيست، و احتياط مستحب الخ (شبيه فتواي آية الله سيستاني).
* آية الله صانعي: و الاّ بنابراحتياط بعد از اتمام اعاده كند(م 620)
* آية الله وحيد:(ص 130م 307) و آية الله زنجاني:(ص 113 م 446) مي فرمايند: (از همانجا اتمام كند) هر چند قبل از شوط چهارم باشد يا از مطاف خارج شده باشد يا موالات از بين رفته باشد.
* آية الله بهجت: ذيل مسأله 621 (بعد از نماز اتمام كند): اگر موالات عرفيه به هم نخورد و اگر به هم بخورد و قبل از اكمال شوط چهارم باشد احتياط مراعات شود با اكمال آن طواف و اعاده آن.
(م 621)
توجه: به مسأله 616 نيز مراجعه شود.
قِران و زياده
* امام خميني(رحمه الله) و ساير آيات عظام: در طواف واجب، قِران جايز نيست. يعني جايز نيست طواف واجب را با طواف ديگر دنبال هم آورد بدون آنكه بين دو طواف، نماز فاصله شود. و در طواف مستحب مكروه است(م 611).
* آية الله گلپايگاني(رحمه الله) و آية الله صافي: بنابر احتياط واجب، سبب باطل شدن طواف مي شود. (همان).
* آية الله وحيد: قران جايز نيست و در صورتي كه طواف دوّم
را تمام نمايد چه هر دو واجب باشد و يا يكي واجب و يكي مستحب، طواف اوّل بنابر احوط و طواف دوّم بنابر اقوي باطل
است و اگر طواف دوّم را ناتمام گذاشت، نه زياده است و نه قران
ولي در بعضي از موارد مثل آنكه مكلّف در عين علم به حرمت قِران در آغاز يا اثناء طواف، قِران نمايد، بنابر احتياط طواف او باطل است.(ص 132).
اضافه سهوي بر طواف
* آيات عظام: امام خميني(رحمه الله)، اراكي(رحمه الله)، نوري، تبريزي، مكارم و صانعي: اگر سهواً زياد كند بر هفت دور، پس اگر كمتر از يك دور است، آن را قطع كند و طوافش صحيح است. اگر يك دور يا زيادتر است، احوط آن است كه هفت دور به قصد قربت تمام كند، بدون تعيين مستحب يا واجب، و دو ركعت نماز قبل از سعي و دو ركعت بعد از سعي بخواند. و دو ركعت اوّل را براي فريضه قرار دهد بدون آن كه تعيين كند براي طواف اوّل است يا دوّم. (م 614).
* آية الله گلپايگاني(رحمه الله) و آية الله صافي: اين احتياط مستحب است.
(همان).
* آية الله خويي(رحمه الله): اين قسمت (دو ركعت نماز قبل از سعي و دو ركعت بعد از سعي بخواند) در مناسك معظم لّه مذكور نيست. (همان).
* آية الله فاضل: احتياط مستحب است كه دو ركعت نماز بعد از سعي براي غير فريضه انجام دهد. (همان).
* آية الله بهجت: احتياط در اين است كه دو ركعت فريضه قبل از سعي بجا آورد. و دو ركعت نافله را مي تواند بعد از سعي بجا آورد. (همان).
* آية الله سيستاني: اگر از روي اشتباه چيزي بر شوط هاي طواف بيفزايد اگر بعد از ركن عراقي (ركن بعد از حجرالاسود) يادش آمد، مقدار افزوده را تا يك طواف كامل به اتمام برساند، و احتياط واجب
اين است كه طواف دوّم را بدون نيّت واجب يا مستحب، به قصد قربت انجام دهد. و پس از آن چهار ركعت نماز بخواند و احتياط مستحب انداختن فاصله بين آن هاست، بدين معني كه دو ركعت قبل از سعي جهت طواف واجب و دو ركعت پس از سعي جهت طواف مستحبي بجاي آورد. و همچنين اگر بنابر احتياط واجب، اگر پيش از رسيدن به ركن عراقي يادش بيايد. (همان).
ترك طواف
* امام خميني(رحمه الله) و ساير آيات عظام: اگر مشغول سعي بين صفا و مروه باشد و يادش آمد كه طواف بجا نياورده بايد سعي را رها كند و طواف را بجا آورد و پس از آن سعي را اعاده كند(م 630)
* آية الله زنجاني: اگر در اثناء سعي متوجه گردد، سعي را رها مي كند و پس از طواف و نماز، سعي را از سر مي گيرد و اگر بعد از سعي و قبل از تقصير متوجه شود پس از طواف و نماز، سعي را اعاده مي كند. و اگر بعد از تقصير متوجّه شود، طواف و نماز آن را بجا مي آورد و بنابر احتياط واجب سعي و تقصير را اعاده مي كند. و تا اعاده تقصير، از محرمات احرام اجتناب مي نمايد. (ص 94 و 95 م 375).
* آية الله وحيد: اگر در اثناء سعي يادش آمد كه طواف را فراموش كرده، سعي را رها كرده و پس از طواف، بقيه سعي را تمام كند. و اگر بعد از سعي يادش آمد، طواف را بجا مي آورد و سعي را اعاده مي كند. (ص 135 م 319).
* آية الله گلپايگاني و آية الله صافي: اگر قبل از شوط چهارم يادش بيايد سعي را رها كند و طواف و پس از آن سعي را انجام دهد. و اگر بعد از اتمام شوط چهارم باشد، بعد از انجام طواف سعي را اتمام و به احتياط واجب آن را اعاده نمايد(همان).
اگر طواف باطل بوده و تقصير نموده است:
* از احرام خارج شده، عمل را جبران كند: (آيات عظام: امام خميني(رحمه الله)، صانعي و نوري).
* احتياطاً اعاده سعي و تقصير: (آيات عظام: مكارم، اراكي(رحمه الله)، بهجت، تبريزي و فاضل).
* اعاده سعي و تقصير: (آيات عظام: خويي(رحمه الله)، گلپايگاني(رحمه الله)، صافي و سيستاني).
* اعاده تقصير نه سعي: (آية الله زنجاني).
* س ـ اگر طواف يا سعي يا نماز طواف در عمره به جهتي باطل شده باشد و شخص بدون توجه به آن، تقصير نموده باشد و لباش پوشيده و بعد متوجه شده كه عمل مزبور باطل بوده است وظيفه او چيست و كفاره دارد يا نه؟
* آيات عظام: امام خميني(رحمه الله)، صانعي و نوري: بايد عمل باطل شده را جبران كند و ظاهر اين است كه از احرام خارج شده و كفّاره ندارد. (م 650 و 647).
* آية الله خويي(رحمه الله): و اگر طوافش باطل بوده بايد لباس دوخته را بيرون بياورد و سعي و تقصير را نيز اعاده كند. (م 647).
* آية الله سيستاني: اگر طواف يا سعي باطل بوده بايد عمل را با رعايت ترتيب جبران كند و تقصير نمايد و از تروك احرام قبل از آن اجتناب كند و پوشيدن لباس چون عمدي نبوده است كفّاره ندارد و اگر فقط نماز طواف باطل بوده است آن را انجام دهد و لازم نيست لباس احرام بپوشد. (م 650).
* آيات عظام: فاضل، اراكي(رحمه الله)، بهجت، مكارم و تبريزي: اگر طواف باطل بوده احتياطاً بعد از اعاده طواف و نماز آن، سعي و تقصير را نيز اعاده كند و تا تقصير نكرده احكام محرم را مراعات كند.(م 647).
* آية الله زنجاني: (و اگر بعد از تقصير متوجه شد.) بنابر احتياط مستحب از محرمات اجتناب كرده، تقصير را اعاده مي كند ولي اعاده سعي لازم نيست. (ص 95 م 376).
* آية الله گلپايگاني(رحمه الله)، آية الله صافي: (اگر وضو باطل بوده و قبل از شروع اعمال حج فهميده) بايد پس از وضو، طواف و نماز و سعي و تقصير را اعاده كند. (م 647).
حمل مريض يا طفل براي طواف(اطافه)
* امام خميني(رحمه الله) و ساير آيات عظام: اگر كسي مريض يا طفل را حمل كند و طواف دهد و خودش نيز قصد طواف كند، طواف هر دو صحيح است (م 633).
استراحت در حين طواف
* امام خميني(رحمه الله) و ساير آيات عظام: جايز است در بين طواف براي رفع خستگي و استراحت بنشيند يا دراز بكشد، و بعد از همانجا اتمام كند. ولي نبايد آن قدر طول دهد كه موالات عرفيه به هم بخورد.(م 636).
توضيح: در صورت به هم خوردن موالات عرفيه، با توجه به اختلاف فتاوي در اتمام و اعاده به (م 636) محشي مراجعه شود.
نجاسات عفّو شده در طواف
* آيات عظام: امام خميني(رحمه الله)، گلپايگاني(رحمه الله)، صافي و نوري: احتياط واجب آن است كه از نجاساتي كه در نماز عفو شده، مثل خون كمتر از درهم و جامه اي كه با آن نتوان نماز خواند، مثل عرقچين، جوراب، حتي انگشتر نجس، اجتناب كند. (م 562).
* آية الله صانعي: اين احتياط مستحب است. (همان).
* آية الله مكارم: نجس بودن اين لباس هاي كوچك (عرقچين، جوراب) ضرري ندارد ولي خون كمتر از درهم معاف نيست. (همان).
* آية الله خامنه اي: خوني كه در نماز معفو است در طواف معفو نيست، و در چيزهايي از قبيل: جوراب و عرقچين و نيز دستمال و انگشتر، طهارت شرط نيست. (همان).
* آيات عظام: خويي(رحمه الله)، بهجت و تبريزي: طواف در جامه اي كه با آن نتوان نماز خواند (ساتر نباشد)، اگر نجس باشد مانع ندارد. و همچنين چيز نجس همراه انسان در طواف مانعي ندارد. (همان).
* آية الله سيستاني: همراه داشتن چيز متنجّس در طواف مانع ندارد. (همان).
* آية الله فاضل: ظاهر آن است كه از نجاساتي... (امّا) در انگشتر و مانند آن كه ثوب صدق نمي كند، براي صحت طواف، طهارت آن ها شرط نيست. (همان).
* آية الله وحيد: احتياط واجب آن است كه در طواف از
نجاساتي كه در نماز عفو شده، مثل خون كمتر از درهم اجتناب
كند، ولي اجتناب از خون قروح و جروح اگر حرجي باشد، لازم نيست و نيز همراه داشتن چيز متنجس اشكال ندارد(ص 115، م 293 و 294)
خون قروح و جروح
* امام خميني(رحمه الله) و ساير آيات عظام: در خون قروح و جروح تا آنجا كه مي شود تطهير كرد يا لباس را عوض كرد، احتياط واجب آن است كه تطهير كند يا جامه را عوض كند. و اگر تطهير مشقّت داشته باشد، لازم نيست تطهير كند. و احتياط آن است كه اگر مي تواند طواف را تأخير بيندازد تا بتواند بدون مشقّت تطهير كند(م 563 و 565).
* آية الله گلپايگاني(رحمه الله) و آية الله صافي: در صورتي كه تطهير مشقّت داشته باشد احتياط آن است كه هم خودش با آن حال طواف كند و هم نائب بگيرد تا براي او طواف نمايد. (م 563).
* آية الله تبريزي: اگر تطهير آن حرجي نباشد، احتياط واجب اين است كه آن را تطهير نمايد(همان).
توضيح: آيات عظام: خويي(رحمه الله)، خامنه اي و بهجت متعرض مسأله مشقت داشتن تطهير نشده اند.
شك در طهارتِ طواف (وضو و غسل)
* امام خميني(رحمه الله) و ساير آيات عظام: اگر بعد از تمام شدن طواف شكّ كند كه با وضو يا غسل آن را بجا آورده يا نه، طواف او صحيح است، لكن براي اعمال بعد بايد طهارت تحصيل كند(م 557).
* آية الله خويي(رحمه الله) و آية الله تبريزي: اگر بعد از حدث اصغر شك كند در اين كه قبل از طواف غسل كرده يا نه بايد غسل كرده و طواف را اعاده كند و براي اعمال آتيه وضو بگيرد. (همان).
* امام خميني(رحمه الله) و آية الله نوري: اگر در اثناء طواف شك كند كه وضو داشته يا نه، پس اگر بعد از تمامي دور چهارم است، طواف را رها كند و وضو بگيرد و از همان جا تتمه طواف را بجا آورد، و اگر قبل از تمام شدن دور چهارم است، احتياط واجب آن است كه طواف را تمام كند و اعاده كند. (م 558).
* آية الله سيستاني: اگر در اثناء طواف شك كند كه وضو داشته و سابقه طهارت نداشته باشد... و اگر قبل از دور چهارم باشد اتمام لازم نيست، اعاده كند(همان).
* آية الله گلپايگاني(رحمه الله) و آية الله صافي: بايد وضو بگيرد و طواف را از سربگيرد چه قبل از تمام شدن چهار دور باشد يا بعد از آن. (همان).
* آية الله اراكي(رحمه الله): اگر بعد از نصف دور چهارم باشد، طواف را رها و وضو بگيرد و از همان جا تمام كند، و اگر قبل از نصف دور چهارم باشد، اتمام لازم نيست بلكه اعاده لازم است. (همان).
* آية الله بهجت: حكم شك در طهارت در اثناء طواف هم همان حكم شك است در طهارت در اثناء نماز (همان)(نماز باطل است، وضو بگيرد و نماز را اعاده كند.) (رساله م 309).
* آيات عظام: خويي(رحمه الله)، خامنه اي و تبريزي: اگر سابقه طهارت داشته به شك خود اعتنا نكند واِلاّ واجب است طهارت گرفته و طواف را از سر بگيرد. (همان).
* آية الله مكارم: حالت سابقه خود را از وضو و حدث نداند. اگر بعد از دور چهارم باشد اتمام سپس اعاده كند و اگر قبل از تمام شدن دور چهارم باشد، طواف او باطل است. (همان).
* آية الله فاضل: اگر در بين طواف شك كند كه وضو داشته يا خير مسأله سه صورت دارد، اوّل: حالت سابق خود را بداند كه طاهر بوده در اين فرض جايز است طواف را تمام كند و براي اتمام آن وضو واجب نيست و اعاده طواف نيز لازم نيست و در اين صورت فرقي نيست كه شك بعد از دور چهارم عارض شده باشد يا قبل از آن.
دوّم: حالت سابق خود را بداند كه محدث بوده، در اين فرض ظاهراً
هر مقدار طوافي كه انجام داده محكوم به بطلان است چه شك بعد از دور چهارم عارض شده باشد يا قبل از آن و بايد بعد از وضو از نو طواف كند. سوّم: حالت سابق خود را نداند، كه در اين صورت به احتياط واجب پس از وضو طواف را تمام كند و نماز را بخواند و پس از آن طواف و نماز آن را اعاده كند و در اين صورت فرقي نيست كه شك بعد از دور چهارم يا قبل از آن عارض شده باشد. (همان).
* فتواي آية الله صانعي، چون فتواي امام خميني(رحمه الله) است با اين قيد «اگر بعد از نصف دور چهارم». و اگر قبل از تمام شدن دور چهارم باشد، معظّم له اتمام را لازم نمي داند بلكه اعاده را كافي مي داند. (همان).
عارض شدن حدث در حال طواف
* امام خميني(رحمه الله) و آية الله نوري: اگر در اثناء طواف، حدث (اصغر) عارض شود، پس اگر پس از تمام شدن دور چهارم است، بايد طواف را قطع كند و طهارت تحصيل كند و از همان جا كه طواف را قطع كرده تمام كند، و اگر پيش از تمام شدن دور چهارم باشد، احتياط واجب آن است كه طواف را تمام كند و آن را اعاده كند. (م 549 و 550).
* آية الله اراكي(رحمه الله) و آية الله صانعي: اگر بعد از تجاوز از نصف بوده است طواف را قطع مي كند... (همان) آية الله صانعي: به جاي احتياط واجب، احتياط مستحب دارند.
* آية الله خويي(رحمه الله): اگر حدث بعد از دور چهارم بدون اختيار باشد، بعد از طهارت، طواف را از همانجا ادامه مي دهد، و اگر حدث بعد از نصف و پيش از تمام شدن دور چهارم باشد، يا بعد از تمامي دور چهارم و حدث اختياري باشد احوط آن است كه طواف را پس از طهارت از جايي كه قطع كرده تمام كرده سپس آن را اعاده نمايد... و مي تواند يك طواف كامل به قصد اعم از تمام يا اتمام انجام دهد(همان).
* آية الله تبريزي: اگر حدث قبل از نصف ولو از روي عمد نباشد طواف باطل است و در غير اين صورت احتياط واجب اين است كه آن را اتمام، سپس اعاده كند و مي تواند يك طواف به نيّت اعم از تمام و اتمام به جا آورد(همان).
* آية الله بهجت: اگر بعد از تجاوز از نصف و از روي سهو و غفلت باشد طواف را قطع كرده و بعد از طهارت آن را ادامه مي دهد و اگر از روي عمد باشد حكم به ادامه طواف بعد از قطع آن مورد تأمّل است. (همان).
* آية الله گلپايگاني(رحمه الله) و آية الله صافي: اگر از نصف گذشته و به چهار شوط نرسيده احتياط به اتمام و اعاده طواف با نمازهاي آن ترك نشود، و اگر به نصف نرسيده طواف باطل است و بعد از طهارت آن را اعاده كند. آية الله گلپايگاني مي فرمايد: اگر بعد از گذشتن از چهار شوط محدث شود، پس از تحصيل طهارت آن را تكميل و طوافش صحيح است(همان).
* آية الله بهجت و آية الله اراكي(رحمه الله): اگر پيش از تمام شدن نصف طواف، حدث عارض شود، طواف را قطع كند، پس از تحصيل طهارت آن را اعاره كند. (550).
* آية الله خامنه اي: اگر پيش از تمام شدن نصف دور چهارم حدث اصغر عارض شود، واجب است كه قطع كند طواف را و بعد از طهارت آن را اعاده كند. و اگر بعد از نصف و قبل از پايان دور چهارم باشد، بايد طواف را قطع كند و بعد از طهارت، اگر موالات عرفيه به هم نخورده طواف را تكميل و اگر موالات به هم خورده طواف به قصد اعم از اتمام و تمام اعاده نمايد و در هر صورت مي تواند طواف قبلي را رها نموده و از نو طواف كند(همان).
* آية الله سيستاني: اگر قبل از تمام شدن دور چهارم باشد، طواف باطل است و اگر پس از تمام شدن دور چهارم محدث شده بدون اختيار، بايد طوافش را قطع نموده و بعد از طهارت از همانجا كه قطع كرده ادامه بدهد و به اتمام برساند، و اگر با اختيار باشد احتياط واجب بعد از قطع طواف و تحصيل طهارت از همانجا كه قطع كرده ادامه دهد و به اتمام برساند و سپس طواف را اعاده نمايد. (همان).
* آية الله مكارم: اگر پيش از دور چهارم باشد، وظيفه او فقط اعاده است و اتمام طواف سابق، لازم نيست. (همان).
* آية الله فاضل: اگر در بين طواف واجب حدث عارض شود مسأله چهار صورت دارد:
اوّل: حدث قبل از رسيدن به نصف طواف باشد، در اين صورت طواف باطل مي شود كه بايد بعد از تحصيل طهارت آن را از سر بگيرد، خواه محدث شدن اختياري باشد يا بدون اختيار.
دوم: پس از رسيدن به نصف و قبل از تمام شدن دور چهارم باشد، كه در اين صورت بنابر احتياط واجب پس از وضو طواف را تمام كند و نماز آن را بخواند و دوباره طواف ديگر كند و نماز آن را نيز بخواند، خواه حدث با اختيار باشد يا بدون اختيار.
سوم: بعد از تمام شدن دور چهارم اختياراً خود را محدث كند، كه در اين صورت نيز مثل صورت دوّم احتياط كند.
چهارم: پس از تمام شدن دور چهارم بي اختيار محدث شود، در اين صورت پس از تحصيل طهارت، طواف را از آنجايي كه محدث شده تمام كند، و صحيح است، در اين مسأله فرقي بين حدث اصغر و اكبر نيست. (همان).
علم به نجاست بعد از طواف
* امام خميني(رحمه الله) و ساير آيات عظام: اگر بعد از طواف علم پيدا كرد كه در حال طواف بدن يا لباسش نجس بوده، طوافش صحيح است(م 566).
فراموش كردن نجاست
* احتياط واجب اعاده. (آيات عظام: امام خميني، نوري، خامنه اي و صافي).
* اعاده ندارد. (آيات عظام: خويي (رحمه الله)، مكارم، تبريزي، سيستاني، بهجت و فاضل).
* اقوي اعاده كند. (آية الله گلپايگاني(رحمه الله) و صانعي).
* احوط اتمام و اعاده. (آية الله اراكي(رحمه الله)
* آيات عظام: امام خميني(رحمه الله)، خامنه اي، نوري، صافي: اگر فراموش كند نجاست را و طواف كند، احتياط واجب اعاده است و همين طور است اگر در بين طواف يادش بيايد.(م 571)
* آية الله مكارم:در فرض فراموشي اعاده ندارد.(همان)
* آية الله خويي(رحمه الله)،آية الله تبريزي: بنابر اظهر طوافش صحيح است. (همان).
* آية الله سيستاني: طوافش صحيح است(همان)
* آية الله بهجت: صحت طواف خالي از وجه نيست و در صورت تذكر در اثنا تطهير مي كند و سپس اتمام مي نمايد(همان).
* آية الله اراكي(رحمه الله): احوط آن است كه پس از تطهير بدن يا لباس از همانجا اتمام كند ونماز بخواند و احتياطاً اعاده كند طواف و نماز را (همان).
* آية الله گلپايگاني(رحمه الله): اقوي اعاده طواف است.(همان)
* آية الله فاضل: طواف صحيح است ولي مستحب است آن را اعاده كند. بلي اگر بعد از نماز طواف يادش آمد فقط نماز را اعاده كند. (همان).
* آية الله صانعي: (اعاده) خالي از قوّت نيست.(همان).
استفاده زنان از قرص
* س ـ زن هايي كه براي جلوگيري از قاعدگي از قرص استفاده مي كنند و در ايام عادت ممكن است يك يا دو لك كم رنگ ببينند براي طواف وظيفه شان چيست؟
* امام خميني(رحمه الله) و ساير آيات عظام: حكم استحاضه را دارد و بايد به وظيفه مستحاضه عمل كند. (م 736).
* آية الله بهجت: مگر آن كه علم پيدا كند در باطن خون است. (همان).
زنان يائسه
* س ـ اگر زن قرشيه پس از 60 سال و غير قرشيه پس از 50 سال خوني ببيند كه همه صفات حيض را دارد، وظيفه او در طواف و نماز چيست؟
* امام خميني(رحمه الله) و ساير آيات عظام: حكم مستحاضه را دارد... حتي در صورت توالي يا داشتن صفات(حيض)(م 735).
* آية الله خويي(رحمه الله) و تبريزي: اگر بعد از 60 سال باشد حكم مستحاضه را دارد و اگر بين 50 و 60 باشد بنابر احتياط، هر دو بين احكام حائض و مستحاضه جمع كنند. (همان).
* آية الله سيستاني: يائسگي در هر دو با اتمام 60 سال قمري شروع مي شود. (م 726).
طهارت در طواف مستحبي
* امام خميني(رحمه الله) و ساير آيات عظام: در طواف مستحبّي طهارت از حدث اكبر و اصغر شرط نيست. (م 546).
حكم مبطون
* س ـ مُحرمي كه مبتلا به خروج ريح است يعني مرتب ريح از او جدا مي شود، تكليف او چيست؟
* آيات عظام: امام خميني(رحمه الله)، نوري، صانعي و مكارم: حكم مبطون را دارد چنانچه نتواند در اثناء طواف وضو بگيرد يا حرجي باشد، اكتفا به يك وضو براي طواف كافي است، ولي اگر بتواند ولو با حمل آب در اثناء طواف وضو بگيرد، واجب است تجديد وضو كند و همچنين است حكم در نماز طواف. (م 738).
* آية الله خويي(رحمه الله) و آية الله بهجت: مانند مسلوس است و همان وظيفه را دارد. (همان).
* آية الله اراكي(رحمه الله) و آية الله فاضل: بنابر احتياط واجب بايد مثل مبطون نايب هم بگيرد. (همان).
* آية الله گلپايگاني(رحمه الله) و آية الله صافي: و مبطون براي طواف نايب بگيرد و احتياطاً خودش هم طواف كند. (همان).
* آية الله سيستاني: در فرض مذكور يك وضو براي طواف و نماز
كافي است مگر آن كه حدثي غير از آنچه مستند به بيماري اوست از او سر بزند. (همان).
* آية الله تبريزي: بنابر احتياط حكم مبطون را دارد(همان).
حكم مسلوس
* س ـ شخصي عمل جراحي انجام داده است و فعلا كيسه اي بسته است كه بول او قطره قطره در آن كيسه مي ريزد لكن نه از مجراي بول بلكه از موضع جرّاحي كه در پهلو قرار داده اند آيا اين شخص حكم مسلوس را دارد؟
* امام خميني(رحمه الله) و ساير آيات عظام: حكم مسلوس را دارد.
(م 740).
* آية الله خوئي(رحمه الله): اگر از محل غير معتاد ولو بالعارض خارج شود، آن هم بنابر احتياط واجب همان حكم را دارد. (همان).
* س ـ شخصي مسلوس است براي طواف و نماز آن وظيفه او چيست؟
* آيات عظام: امام خميني(رحمه الله)، مكارم، صانعي، صافي و نوري: اگر وقتي دارد كه بتواند طواف را با وضو و نماز را با وضو انجام دهد بايد آن وقت را انتخاب كند و طواف و نماز را با وضو و بدن پاك بجا آورد و بقيه اعمال را بعد از آن اتيان نمايد. و اگر چنين وقتي ندارد در صورتي كه مشقّت نداشته باشد براي هر بار كه حدث از او صادر شود
يك وضو بگيرد و اگر مشقّت دارد براي طواف يك وضو و براي نماز هم يك وضو بگيرد. (م 750).
* آية الله گلپايگاني(رحمه الله): و اگر اين را هم نمي تواند (حكمي كه در متن است) براي طواف يك وضو بگيرد و چهار شوط آن را بجا آورد و بعد تجديد وضو نموده و سه شوط ديگر آن را انجام دهد. (همان).
* آية الله اراكي(رحمه الله) و آية الله فاضل: و در هر صورت بنابر احتياط واجب نائب هم بگيرد. (همان).
* آية الله بهجت: به همان دستوري كه براي نماز خود طهارت مي گيرد، براي طواف نيز همان نحو عمل مي كند(همان).
* آية الله تبريزي: بعيد نيست كه يك وضو كفايت كند مادامي كه حدث متعارف از او صادر نشود گرچه احتياط اعاده وضو است. (همان).
* آية الله سيستاني و آية الله خويي: به همان دستوري كه براي نماز خود طهارت مي گيري، براي طواف نيز همان طهارت كافي است(همان).
حجاب زن در طواف
* س ـ آيا حجاب زن در طواف مثل حجاب او در نماز است يا فرق مي كند؟
آيات عظام: امام خميني(رحمه الله)، گلپايگاني(رحمه الله)، صانعي و صافي: فرق مي كند. فقط وجه و كفّين در طواف مستثني است علي الاحوط.
(م 754).
* آية الله خويي(رحمه الله): فرق نمي كند و پوشاندن صورت براي زن از نامحرم بنابر احتياط واجب است ولكن بايد بنحوي باشد كه ساتر به صورت زن مسّ نشود. (همان).
* آية الله فاضل: در حال طواف براي زن، حفظ از نامحرم وجوب نفسي دارد. (همان).
* آية الله مكارم: در حال نماز پشت پا و كف آن نيز مستثني است ولي در طواف احتياط پوشاندن آن است، همچنين در نماز، نقاب ضرري ندارد ولي در طواف جايز نيست. (همان).
* آية الله سيستاني: في الجمله فرق مي كند گرچه احتياط اين است كه همان مقدار كه در نماز پوشاندن واجب است در طواف
نيز واجب است، ولي اگر قسمتي از موها يا بازو و ساق پا
پيدا باشد طواف صحيح است. همچنين به احتياط واجب نبايد صورت خود را با نقاب و مانند آن بپوشاند، حتّي اگر محلّ
باشد. (همان).
* آية الله نوري: فرق مي كند چون در نماز مي تواند صورت خود را بپوشاند ولي در طواف واجب است صورت خود را نپوشاند. (همان).
* س ـ اگر مقداري از موهاي سر زن يا جاهاي ديگر بدن او كه بايد در حال طواف بپوشاند پيدا باشد، طواف او چه حكمي دارد؟
* آيات عظام: امام خميني(رحمه الله)، اراكي(رحمه الله)، گلپايگاني(رحمه الله)، صانعي، صافي، تبريزي و نوري: اگر عمدي باشد طواف صحيح نيست
علي الاحوط و در غير مورد عمدي صحيح است مگر در جاهل مقصّر علي الاحوط. (م 755).
* آيات عظام: خامنه اي، فاضل، مكارم و سيستاني: (اگر عمدي نيز باشد)، طواف صحيح است هر چند گناه كرده است. (همان).
* آية الله خوئي(رحمه الله): در فرض جهل به حكم، طواف صحيح است. (همان).
|