|
بخش سوّم : اعمال حج تمتّع
1 ـ احرام
2 ـ وقوف
3 ـ وقوف در مشعرالحرام
4 ـ رمي جمره عقبه
5 ـ قرباني
6 ـ تقصير
7 ـ طواف حج
8 ـ نماز طواف
9 ـ سعي بين صفا و مروه
10 ـ طواف نساء
11 ـ نماز طواف نساء
12 ـ بيتوته در مِنا
13 ـ رمي جمرات سه گانه
از تقصير عمره تا احرام حج
297پس از اتمام اعمال عمره تمتّع ، كارهايي كه به سبب احرام ، حرام شده بود حلال مي شود ولي تا زماني كه براي حج محرم مي شوند و به عرفات ( 1 ) نبايد عمره مفرده به جا آورند و بنا بر احتياط واجب ، بايد از شهر مكه خارج نشوند . ( 2 )
امروزه به جهت زيادي جمعيّت و شلوغي راه ، كه احتمال نرسيدن بموقع به عرفات مي باشد ، روز هشتم مُحرم مي شوند و
1 عرفات بياباني است مسطح و وسيع در 22 كيلومتري جنوب شرقي مكّه ؛ جايي كه حاجيان بايد روز نهم ذي حجه از ظهر تا غروب در آنجا بمانند . « عرفات » جمع « عرفه » و از ريشه « عرفان » و « معرفت » است .
2 ـ آيات عظام خامنه اي ، فاضل : بيرون رفتن از شهر مكه براي كسي كه مطمئن است برمي گردد و به اعمال حج مي رسد جايز است ، لكن باز هم احتياط مستحب است كه بيرون نرود .
آية الله سيستاني :
اگر بيرون رفتن براي انجام كاري ، هرچند غيرضروري باشد و ترس از اين كه اعمال حجّش فوت گردد نداشته باشد و بداند كه مي تواند به مكه برگردد و از آن جا براي حج محرم شود ، اشكال ندارد .
شب عرفه به عرفات مي روند ، هرچند اگر روز نهم هم مُحرم شوند
و بروند و ظهر روز نهم به عرفات برسند مانع ندارد .
298زني كه بعد از عمره تمتّع و قبل از احرام حج حيض ببيند ، تغييري در وظيفه او پيش نمي آيد و بايد براي حج تمتّع
محرم شود و به عرفات برود ولي اگر تا بعد از اعمال مِنا از خون پاك نشود ونتواند تاوقت پاك شدن در مكّه بماند ، بايد براي طواف حج و نماز آن و طواف نساء و نماز آن ، نايب بگيرد و سعي را خودش بجا آورد ـ با مراعات ترتيب بين اعمال ـ يعني ابتدا نايب او طواف حج و نماز آن را بجا مي آورد و بعد از آن سعي را زن انجام مي دهد . و سپس نايب وي ، طواف نساء و نماز آن را بجا مي آورد .
299زني كه اعمال عمره تمتّع را تمام كرده و قبل از رفتن به عرفات مي داند يا ترس آن دارد كه بعد از برگشتن از مِنا حائض باشد و نمي تواند در مكّه بماند تا از خون پاك شود ، مي تواند قبل از رفتن به عرفات ، پس از احرام حج ، طواف حج و نماز و سعي و طواف نساء و نماز آن را بجا آورد . ( 1 ) ( م1176 )
300زني كه از ترس حيض اعمال بعد از مِنا را بر وقوف
1 ـ آية اللهتبريزي : فقط طواف حج و نماز را قبل از رفتن به عرفات انجام دهد و احتياط مستحب آن است كه سعي را نيز اكنون انجام دهد و بنا بر احتياط واجب در وقت خودش نيز اعاده كند .
آية اللهمكارم : بنا بر احتياط واجب مي تواند اين اعمال را قبل از رفتن به عرفات انجام دهد .
عرفات مقدم داشته ، چنانچه بعداً معلوم شود كه مي توانسته ، پس از برگشت از منا انجام دهد ، اعاده اعمال لازم نيست ، گرچه احتياط مستحب است . ( 1 ) ( م1177 )
1 ـ آية اللهصافي : احتياط آن است كه پس از برگشت از منا در ايام تشريق وگرنه تا آخر ذي الحجه طواف و نماز و سعي را دوباره انجام دهد .
آية اللهمكارم : بنابر احتياط واجب در صورت امكان اعاده كند .
حواشي مسأله قبل نيز ديده شود .
احرام حج
301كسي كه عمره تمتّع بجا آورده ، واجب است بعد از آن ، حج تمتّع بجا آورد و اعمال حج نيز ، مانند اعمال عمره با احرام آغاز مي شود و بقيه اعمال حج بدين شرح است :
* وقوف در عرفات
* وقوف در مشعرالحرام
* رمي جمره عقبه
* قرباني
* تقصير
* طواف حج
* نماز طواف حج
* سعي
* طواف نساء
* نماز طواف نساء
* بيتوته در منا
* رمي جمرات ( م937 )
كه توضيح هر يك از اين اعمال و احكام آنها خواهد آمد .
كيفيّت احرام حج
302كيفيّت احرام حج ، مانند احرام عمره است و فقط در نيّت تفاوت دارد كه در آن جا به نيّت عمره تمتّع محرم مي شد و اكنون به نيّت حج تمتّع ، بنابراين به همين قصد ، لبّيك ها را مي گويد . ( م938 و 940 )
303احرام و بقيه اعمال حج از عبادات است و مانند نماز و ساير عبادات ، بايد به قصد قربت و اطاعت دستور خداوند انجام شود و از هرگونه ريا و خودنمايي به دور باشد . ( م939 )
زمان احرام حج
304وقت احرام حج ، بعد از اعمال عمره تمتّع است تا زماني كه بتواند به وقوف در عرفات ـ ظهر روز نهم ذي حجه ( 1 ) ـ برسد . ( م942 )
305احتياط مستحب است ، روز هشتم ذي الحجه ، محرم شود . ( 2 ) ( م945 )
1 در برخي موارد براي كسي كه عذر دارد ، ديرتر از اين وقت نيز صحيح است ، كه تفصيل آن در كتب مناسك آمده است .
2 ـ آية اللهصافي : احتياط آن است كه بيشتر از سه روز قبل از روز هشتم محرم نشود و احتياط آن است كه اگر محرم شده ، پيش از روز هشتم از مكه خارج نشود .
مكان احرام حج
306محل احرام حج ، شهر مكه است ، ( 1 ) هر جاي آن كه باشد ، حتي در قسمت هاي توسعه يافته و محله هاي جديد . ( م946 )
307مستحب است در حجر اسماعيل يا نزد مقام ابراهيم ( عليه السلام ) محرم شود . ( 2 ) ( همان )
محرّمات احرام حج
308آنچه در احرام عمره تمتّع حرام مي باشد ، در احرام حج نيز حرام است و كفاره محرّمات نيز تفاوتي ندارد . ( م941 )
1 ـ آية اللهتبريزي ، آية اللهبهجت : بنابراحتياط واجب بايد از مكّه قديم محرم شود .
آية اللهصافي : بنابر احتياط واجب تا مي تواند ، احرام حج بايد از مكّه قديم باشد .
آية اللهسيستاني : احتياط مستحب است در مكه قديم كه در زمان رسول الله ( صلي الله عليه وآله ) بوده است محرم شود ، گرچه در قسمت هاي جديد شهر نيز جايز است ، مگر قسمت هايي كه بيرون حرم باشد .
آية اللهمكارم : احرام در قسمت هايي كه بيرون حرم است ؛ مانند مناطقي كه بعد از مسجد تنعيم است و اكنون جزء مكّه شده ، اشكال دارد .
2 ـ آية اللهمكارم : مستحب است در مسجدالحرام محرم شود .
آية اللهخامنه اي : افضل ، احرام در مسجدالحرام است .
آية الله فاضل : مستحب است در مسجد يا نزد مقام ابراهيم محرم شود .
ترك احرام
309اگر احرام حج را فراموش كند يا به جهت ندانستن مسأله بدون احرام به عرفات و منا برود واجب ( 1 ) است به مكه برگردد و محرم شود و اگر به جهت تنگي وقت يا عذر ديگري نتواند به مكّه برگردد ، همان جا كه هست محرم شود . ( م947 و 949 )
مستحبات احرام حج
310آنچه در احرام عمره مستحب است ، در احرام حج نيز مستحب است . ( م955 )
311وقتي كه روانه عرفات شد مستحب است اين دعا را بخواند : ( 2 )
« اَللّهُمّ إليكَ صَمَدتُ واِيّاكَ اعْتَمَدْتُ وَوَجْهَكَ اَرَدْتُ ، أسألُكَ أنْ تُبارِكَ لِي فِي رِحْلَتي واَنْ تَقْضِيَ لي حاجَتي واَنْ تَجْعَلَني مَمَّنْ تُباهي بِهِ الْيَوْمَ مَنْ هُو اَفْضَلُ مِنّي » ( م955 )
1 ـ آية اللهصافي : احتياط آن است كه هر قدر مي تواند برگردد و اگر نتوانست برگردد واجب است همان جا كه هست محرم شود .
آية اللهمكارم : اگر قبل از رمي جمرات و ذبح يادش بيايد واجب است برگردد ولي اگر بعد از آن متوجه شود ، وقت احرام گذشته و حجش صحيح است .
2 بجز اينها مستحبات ديگري از احرام تا وقوف به عرفات وجود دارد كه در كتب مناسك آمده است و امروزه زائران كمتر مي توانند به آنها عمل كنند .
وقوف در عرفات
حاجيان پس از احرام در مكّه بايد براي وقوف در عرفات كه يكي ديگر از واجبات حج است روانه آنجا شوند .
معني وقوف
312مراد از وقوف ، بودنِ در آن مكان است ، چه سواره يا پياده ، نشسته يا خوابيده ؛ يعني حاجيان بايد نصف روز را در صحراي عرفات بمانند و از آنجا خارج نشوند . ( م957 )
زمان وقوف
313بنا بر احتياط واجب ، لازم است از ظهر روز نهم ذي حجه ( 1 ) تا مغرب ( 2 ) همان روز در عرفات بمانند . ( م959 )
314تأخير انداختن وقوف از اوّل ظهر ، به مقدار خواندن نماز
1 براي افراد معذور تأخير از اين وقت جايز است كه موارد آن در كتابهاي مفصّل آمده است .
2 ـ آية اللهسيستاني : تا غروب آفتاب .
ظهر و عصر ( 1 ) ـ پشت سر هم ـ اشكال ندارد ولي احتياط مستحب ( 2 )
است كه اصلا تأخير نيندازند . ( م960 )
315وقوف در عرفات از اركان حج است ولي تمام مدت وقوف ، هرچند واجب ( 3 ) است امّا ركن نيست ، پس اگر مقدار كمي در عرفات توقف كند ، يا نزديك آخر وقت به عرفات برسد و برود ، حج باطل نيست . ( م961 )
316آنچه در وقوف ، ركن است به مقداري است كه گفته شود ، قدري در عرفات بوده است هرچند خيلي كم باشد ؛ مثلا يك يا دو دقيقه ، پس اگر از روي آگاهي و عمد وقوف ركني را ترك كند ؛ يعني اصلا به عرفات نرود ، حج او باطل است و اگر شب عيد قربان به عرفات برود ، كفايت نمي كند . ( م962 و 963 )
317اگر كسي به واسطه عذري ، مانند بيماري يا دير رسيدن به مكه يا فراموشي ، در روز نهم اصلا به عرفات نرود ، اگر مقداري ازشب دهم ذي حجه را درعرفات باشد ، كفايت مي كند . ( م968 و 970 )
1 ـ آية الله تبريزي : تأخير آن تا يك ساعت بعد از ظهر اشكال ندارد .
آية اللهخامنه اي : تأخير آن به مقدار خواندن نماز ظهر و عصر و انجام مقدمات آن اشكال ندارد .
2 ـ آيات عظام فاضل ، مكارم ، بهجت : بنا بر احتياط واجب از ظهر تأخير نيندازد .
3 ـ آية اللهمكارم : بنا بر احتياط واجب .
حواشي دو مسأله قبل هم ديده شود .
318در عرفات ، بجز بودنِ در آنجا كار ديگري واجب نيست ولي مستحبات بسياري دارد كه برخي از آنها خواهد آمد .
برخي از مستحبّات وقوف در عرفات
319در وقت وقوف به عرفات ، اين كارها مستحب است :
1 ـ با طهارت بودن در حال وقوف .
2 ـ غسل كردن و بهتر آن است كه نزديك ظهر باشد .
3 ـ خواندن اين دعاها :
« اَلَّلهُمَّ رَبِّ الْمشَاعِرِ كُلِّها فُكَّ رَقَبَتِيمِنَ النَّارِ وَأوْسِعْ عَلَيَّ مِنْ رِزْقِكَ الْحَلالِ وَادْرَأْ عَنِّيشَرَّ فَسَقَةِ الْجِنِّ وَالاِْنْسِ ، اَلَّلهُمَّ لاتَمْكُرْ بِيوَلا تَخْدَعْنِيوَلا تَسْتَدْرِجْنِي يا أسْمَعَ السَّامِعينَ وَيا أبْصَرَ النَّاظِرينَ وَيا أسْرَعَ الْحاسِبِينَ وَيا أرْحَمَ الرَّاحِمِينَ أسْأَلُكَ أنْ تُصَلِّيَ عَلي مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَاَنْ تَغْفِرَلي ذُنُوبي » . ( 1 )
4 ـ سپس حاجتهاي خود را از خداوند درخواست كند . پس دست به آسمان بلند كند و بگويد :
1 ـ به جاي جمله « اَنْ تَغْفِرَ ليذُنوبي » مي تواند حاجت ديگري را از خدا بخواهد .
« اَلَّلهُمَّ حاجَتِيإلَيْكَ الَّتِيإنْ أعْطَيْتَنِيها لَمْ يَضُرَّنِي ما مَنَعْتَنِي وَإنْ مَنَعْتَنِيها لَمْ يَنْفَعْنِيما أعْطَيْتَنِي ، أسْأَلُكَ خَلاصَ رَقَبَتِيمِنَ النَّارِ اَلَّلهُمَّ إنِّيعَبْدُكَ وَمِلْكُ ناصِيتَيبِيَدِكَ وَأجَلِي بِعِلْمِكَ ، أسْألُكَ أنْ تُوَفِّقَنِيلِما يُرْضِيكَ عَنِّيوَ أنْ تُسَلِّمَ مِنِّيمَناسِكِيَ الَّتِيأرَيتَها خَلِيلَكَ إبْراهِيمَ صَلَواتُ اللهِ عَلَيْهِ وَدَلَلْتَ عَلَيْها نَبِيَّكَ مُحَمَّداً صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ ، اَلَّلهُمَّ اجْعَلْنِيمِمَّنْ رَضِيتَ عَمَلَهُ وَأطَلْتَ عُمْرَهُ وَأحْيَيْتَهُ بَعْدَ الْمَوْتِ » .
5 ـ و نيز اين دعا را بخواند :
« لا إلهَ إلاَ اللهُ وَحْدَهُ لا شَريكَ لَهُ ، لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ يُحْيِيو يُمِيتُ وَهُوَ حَيٌّ لا يَمُوتُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَهُوَ عَلي كُلِّ شَيْء قَدِيرٌ ، اَلَّلهُمَّ لَكَ الْحَمْدُ كَالَّذِيتَقُولُ وَخَيْراً مِمّا نَقُولُ وَفَوْقَ ما يَقُولُ الْقائِلُونَ ، اَلَّلهُمَّ لَكَ صَلاتِيوَ نُسُكِيوَ مَحْيايَ وَمَماتِيوَ لَكَ تُراثِي ( بَراءَتِي خل ) وَبِكَ حَوْلِيوَ مِنْكَ قُوَّتِي ، اَلَّلهُمَّ إنِّيأعُوذُبِكَ مِنَ الْفَقْرِ وَمِنْ وَساوِسِ الْصُّدُورِ وَمِنْ شَتاتِ الاَْمْرِ و مِنْ عَذابِ الْقَبْرِ ، اَلَّلهُمَّ اِنِّيأسْألُكَ خَيْرَ الرِّياح وَأعُوذُبِكَ مِنْ شَرِّ ما يَجِيءُ بِهِ الْرِّياحُ وَأَسْأَلُكَ خَيْرَ الْلَّيْلِ وَخَيْرَ النَّهارِ ، اَلَّلهُمَّ اجْعَلْ فِيقَلْبِينُوراً و فيسَمْعِيوَ بَصَرِينُوراً وَفِيلَحْمِيوَ دَمِيوَ عِظامِيوَ عُرُوقِيوَ مَقْعَدِيوَ مَقامِيوَ
مَدْخَلِيوَ مَخْرَجِينُوراً وَأعْظِمْ لِينُوراً يا رَبِّ يَوْمَ ألْقاكَ إنَّكَ عَلي كُلِّ شَيْء قَديرٌ » .
6 ـ آنگاه رو به كعبه كرده و اين ذكرها را بگويد :
« سُبْحانَ اللهِ » صد مرتبه
« اللهُ أكْبَرُ » صد مرتبه
« ماشاءَ اللهُ لا قُوَّةَ إلاّ بِاللهِ » صد مرتبه
« أشْهَدُ أنْ لا إلهَ إلاّ اللهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ يُحْيِي وَيُمِيتُ وَيُمِيتُ وَيُحْيِي وَهُوَ حَيٌّ لايَمُوتُ بِيَدِهِ الخَيْرُ وَهُوَ عَلي كُلِّ شَيْء قَدِيرٌ »
صد مرتبه .
7 ـ و بسيار بگويد : « اَللّهُمَّ اَعْتِقْني مِنَ النّارِ » .
8 ـ وبسيار خوب است كه دراين روز دعاي حضرت سيدالشهداء ( عليه السلام ) و دعاي حضرت زين العابدين ( عليه السلام ) خوانده شود .
9 ـ نزديك غروب آفتاب بگويد :
« اَلَّلهُمَّ إنِّيأعُوذُبِكَ مِنَ الفَقْرِ وَمِنْ تَشَتُّتِ الاُْمُورِ وَمِنْ شَرِّ ما يَحْدُثُ بِالْلَّيْلِ وَالنَّهارِ أمْسي ظُلْمِيمُسْتَجِيراً بِعَفْوِكَ وَأمْسي خَوْفيمُسْتَجِيراً بِأمانِكَ وَأمْسي ذُنُوْبِيمُسْتَجِيرَةً بِمَغْفِرَتِكَ وَأمْسي ذُلِّيمُسْتَجِيراً بِعِزَّكَ وَأمْسي وَجْهِيَ الْفانِيالْبالِيمُسْتَجِيْراً بِوَجْهِك الباقيياخَيْرَ مَنْ سُئِلَ وَيا أجوَدَ مَنْ أعْطي جَلِّلْنِيبِرَحْمَتِكَ وألْبِسْنِيعافِيَتَكَ وَاصْرِفْ عَنِّيشَرَّ
جَمِيع خَلْقِكَ » .
10 ـ و بعد از غروب آفتاب بگويد :
« اَلَّلهُمَّ لاتَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ هذَا الْمَوْقِفِ وَارْزُقْنِيهِ مِنْ قابِل أبَداً ما أبْقَيْتَنِيوَاقْلِبْنِيَ الْيِوْمَ مُفْلِحاً مُنْجِحاً مُسْتَجاباً لِيمَرْحُوماً مَغْفُوراً لِيبأفْضَلِ ما يِنْقَلِبُ بِهِ الْيَوْمَ أحَدٌ مِنْ وَفْدِكَ وَحُجّاجِ بَيْتِكَ الْحَرامِ وَاجْعَلْنِيَ الْيِوْمَ مِنْ أكْرَمِ وَفْدِكَ عَلَيْكَ وَأعْطِنيأفْضَلَ ما أعْطَيْتَ أحَداً مِنْهُمْ مِنَ الْخَيْرِ وَالْبَرَكَةِ وَالرَّحْمَةِ وَالرِّضْوانِ وَالْمَغْفِرَةِ وَبارِكْ لِيفِيما أرْجِعُ إلَيْهِ مِنْ أهْل أوْ مال أوْ قَلِيل أو كَثِير وَبارِكْ لَهُمْ فِيَّ » .
وقوف در مَشْعَرُالْحَرام ( 1 )
320بعد از مغرب روز نهم ذي حجه ( شب عيد قربان ) حاجيان از عرفات خارج مي شوند و براي انجام عملي ديگر از اعمال حج به طرف مشعرالحرام حركت مي كنند . ( م978 )
321وقتي كه حاجيان به مشعرالحرام رسيدند ، بنا بر احتياط واجب ( 2 ) بايد شب دهم را تا اذان صبح براي اطاعت امر الهي در
1 مشعر الحرام ؛ وادي طويلي است ميان عرفات ومنا و به آن « مُزْدَلِفَه » هم گفته مي شود .
2 ـ آية اللهتبريزي : ماندن قبل از اذان صبح در مشعر ، احتياط مستحب است .
آية الله خامنه اي : وقت وقوف ، از طلوع فجر عيد قربان است تا طلوع خورشيد و احتياط آن است كه از وقت رسيدن به مشعر در شب ، قصد وقوف كند .
آية اللهسيستاني : واجب است پس از حركت از عرفات ، مقداري از شب عيد را تا اذان صبح در مشعر بماند و از اذان صبح تا طلوع آفتاب به نيّت وقوف در مشعر باشد .
آية الله صافي :
واجب است شب را در مشعر بماند و احتياط آن است كه در مشعر الحرام ذكر خدا را ترك نكند ، هر چند مختصر و كم باشد .
آية الله مكارم :
واجب است مقداري ذكر خدا بگويد .
مشعر بمانند و از اذان صبح ، نيّتِ وقوف در مشعرالحرام كنند و تا
طلوع آفتاب در آنجا بمانند . ( م979 ، 980 )
322پس از طلوع آفتاب روز دهم ذي حجه ( عيد قربان ) حاجيان براي انجام بقيه اعمال حج به طرف منا حركت مي كنند .
323همچنانكه در بحث وقوف به عرفات گذشت ، وقوف به مشعرالحرام نيز از اركان حج است ولي تمام مدت وقوف ( از اذان صبح تاطلوع آفتاب ) هرچند واجب است ولي ركن نيست ، بلكه ركنِ وقوف ، كمي از اين مقدار است اگرچه به قدر يك دقيقه باشد ، پس
اگرباعلم وعمد ، يكسرهوقوف راترك كند ، حج او باطل است . ( م982 )
كوچ بعد از نصف شب
324بانوان مي توانند بعد از آنكه قدري در مشعرالحرام توقف كردند ، به منا بروند . ولي بنا بر احتياط واجب ( 1 ) نبايد پيش از نصف شب از مشعر بروند . پس بر بانوان ، وقوف از اذان صبح تا طلوع آفتاب ، واجب نيست . گرچه احتياط مستحب است . ( م983 )
1 ـ آية اللهمكارم : اين احتياط ، مستحب است .
آية اللهخامنه اي : اين احتياط را ذكر نكرده اند .
به فتواي ساير مراجع ، همين كه مقداري از شب را در مشعر ماندند مي توانند تا قبل از طلوع فجر از آن جا بروند .
ترك وقوف به مشعرالحرام
325كسي كه به سبب عذري ، هيچ مقدار وقوف شب عيد
را درك نكند ، اگر مقداري از روز عيد ـ از طلوع آفتاب تا ظهر ـ
در مشعر توقف كند ، هرچند كم باشد ، حج او صحيح است . ( 1 ) ( م985 )
اقسام وقوف به مشعرالحرام
326از آنچه در مسائل پيشين گذشت معلوم شد كه براي مشعرالحرام سه نوع وقوف مي باشد :
1 ـ وقوف اختياري : از اذان صبح تا طلوع آفتاب روز عيد قربان .
2ـ وقوف اضطراري شبانه : مقداري از نيمه دوّم شب عيد ، براي بانوان و كودكان .
3ـ وقوف اضطراري روزانه : از طلوع آفتاب روز عيد قربان تا ظهر ، براي كساني كه به جهتي وقوف اختياري و اضطراري شبانه را درك نكرده اند . ( 2 ) ( م986 )
1 ـ آيات عظامصافي ، فاضل ، مكارم ، سيستاني : اگر وقوف در عرفات را نيز درك كرده باشد ، حج او صحيح است .
2 ـ به حواشي مسائل قبل مراجعه شود .
مستحبات وقوف به مشعرالحرام
327مستحب است كه آن شب را به هر مقدار كه مي تواند به عبادت و اطاعت مشغول باشد و اين دعا را نيز بخواند :
« اَلَّلهُمَّ هذِهِ جُمَعُ ، اَلَّلهُمَّ إنِّيأسْألُكَ أنْ تَجْمَعَ لِيفِيها جَوامِعَ الْخَيْرِ ، اَلَّلهُمَّ لاتُؤْيِسْنِيْ مِنَ الْخَيْرِ الَّذِيْ سَألْتُكَ أنْ تَجْمَعَهُ لِيْ فيقَلْبِيْ وَأطْلُبُ إلَيْكَ أنْ تُعَرِّفَنِي ماعَرَّفْتَ أوْلِياءَكَ فِيمَنْزِلِيهذا و أنْ تَقِيَنِيجَوامِعَ الشَّرِّ » .
و مستحب است سنگريزه هايي را كه در منا رمي خواهد كرد ، از مشعر الحرام بردارد .
و پس از نماز صبح اين دعا را بخواند :
« اَلَّلهُمَّ رَبَّ الْمَشْعَرِ الْحَرامِ فُكَّ رَقَبَتِيمِنَ النَّارِ وَأوْسِعْ عَلَيَّ مِنْ رِزْقِكَ الْحَلالِ وَادْرَأ عَنِّيشَرَّ فَسَقَةِ الْجِنِّ وَالاِْنْسِ ، اَلَّلهُمَّ أنْتَ خَيْرُ مَطْلُوب إلَيْهِ وَخَيْرُ مَدْعُوٍّ وَخَيْرُ مَسْؤول وَلِكُلِّ وافِد جائِزَةٌ فَاجْعَلْ جائِزَتِيفِيمَوْطِنِيهذا أنْ تُقِيْلَنِيعَثْرَتِيوَ تَقْبَلَ مَعْذِرَتِيوَ أنْ تُجاوِزَ عَنْ خَطِيْئَتِيثُمَّ اجْعَلِ التَّقْوي مِنَ الدُّنيا زادِي » .
اعمال مِنا ( 1 )
328پس از طلوع آفتاب روز دهم ذي حجّه ( عيد قربان ) حجّاج براي انجام بقيه اعمال حج از مشعرالحرام بيرون آمده ، روانه منا مي شوند .
329اعمالي كه در منا انجام مي شود بدين شرح است :
* رمي جمره عقبه
* قرباني ؤ روز عيد قربان
* تقصير
* بيتوته ؤ شبهاي 11 و 12 ذي حجه
* رمي جمرات ؤ روزهاي 11 و 12 ذي حجّه
رَمْيِ جَمَره عَقَبه
330در آخر منا ـ در سمت مكّه ـ سه ستون سنگي است كه
1 منا ؛ سرزميني است نزديك شهر مكّه كه بين دو رشته كوه قرار دارد و حد فاصل بين مشعرالحرام و مكّه است .
اوّلي را « جمره اوُلي » ، دوّمي را « جمره وُسْطي » و سوّمي را « جمره عُقبي يا عَقَبه » مي نامند . اولين كارِ واجب در روز عيد قربان ، رمي جمره عقبه است ؛ يعني زدن سنگ به آن ، با شرايطي كه خواهد آمد .
واجبات رمي
331واجبات رمي بدين شرح است :
* نيّت ( قصد قربت و اخلاص )
* انداختن سنگ ها ؛ يعني اگر جلو برود و بر جمره يا كنار آن بگذارد كافي نيست .
* سنگ ها با پرتاب به جمره برسد ؛ يعني اگر سنگ ديگران به آن بخورد و به جمره برسد كافي نيست .
* سنگ ها به ستون « جمره » بخورد . ( 1 )
* هفت عدد سنگ به جمره بخورد .
* با دست پرتاب كند .
* به تدريج بزند ؛ پس اگر همگي يا تعدادي از آنها را با هم پرتاب كند و به جمره بخورد ، تمام آنها ، يكي محسوب مي شود . ( م1001 ، 1007 و 1009 )
1 ـ آية الله مكارم : خوردن به جمره لازم نيست ، بلكه كافي است سنگ را به دايره اطراف جمره پرتاب كنند و در مسائل آينده نيز به همين صورت عمل شود .
شرايط ريگ ها
332سنگ ريزه هايي كه براي رمي استفاده مي شود بايد اين گونه باشد :
* ريگ باشد ؛ يعني زياد بزرگ يا ريز نباشد و جنس آن سنگ باشد ، پس كلوخ و گل پخته صحيح نيست .
* از منطقه حرم باشد ؛ مثلا از مشعرالحرام ، مناياشهر مكه .
* خودش يا شخص ديگري ، قبلا براي رمي صحيح ( 1 ) از آن استفاده نكرده باشد .
* مباح باشد ( غصبي نباشد ) . ( 2 ) ( م996 تا 999 )
احكام رمي
333هفت ريگ بايد به جمره بخورد ، ( 3 ) ولي لازم نيست پشت
1 ـ آية الله صافي ، آية الله مكارم : خودش يا كس ديگري از آن براي رمي استفاده نكرده باشد .
آية الله تبريزي آية الله سيستاني : بنا بر احتياط بايد قبلا استفاده نشده باشد .
2 ـ آية اللهتبريزي : اگر اعتقاد داشت كه سنگ ها غصبي نيست يا غصبي بودن آنها را فراموش كرده باشد و خودش غصب نكرده باشد ( مثلا ديگري غصب كرده به او داده است ) رمي صحيح است و در غير اين صورت بايد رمي را اعاده كند .
آية اللهسيستاني : بنا بر احتياط واجب ، كفايت نمي كند ، مگر آنكه نداند غصبي است يا فراموش كرده باشد و خودش غصب نكرده باشد ، يا حرام بودن آن را فراموش كرده باشد ، يا جاهل قاصر باشد .
3 ـ آية الله مكارم : به حاشيه دو مسأله قبل مراجعه شود .
سر هم باشد ، بنابراين اگر دو عدد به ستون بخورد و سوّمي نخورد
و چهارمي بخورد ، تنها سه عددي كه به ستون خورده است به حساب مي آيد . ( م1001 )
334در رمي جمره طهارت شرط نيست ، پس زن حائض و شخص بيوضو هم مي تواند رمي كند ، ولي مستحب است با طهارت باشد . ( م1014 )
335لازم نيست سنگ ها ، پاك باشد . ( 1 ) ( م1014 )
336كودكان ، بيماران ( 2 ) وكساني كه نمي توانندخودشان رمي كنند ، به شخص ديگري نيابت دهندتااوبه نيابت از آنها رمي كند . ( 3 ) ( م1015 )
337احتياط مستحب است كه اگر بشود مريض را نزد جمره ببرند و در حضور او سنگ بيندازند . ( م1016 )
338اگر پس از آن كه نايب رمي جمره كرد ، مريض خوب شد ، لازم نيست خودش دوباره سنگ بزند . ( 4 ) ( م1271 )
1 ـ آية اللهبهجت : احتياط آن است كه پاك باشد .
2 ـ آية الله تبريزي ، آية الله بهجت : بيماري كه اميد ندارد تا مغرب بهبودي حاصل شود .
آية اللهبهجت : و اگر مي تواند شب رمي كند احتياط آن است كه هم در شب رمي كند و هم نايب بگيرد .
3 ـ آية اللهبهجت : اگر ممكن است ، مريض سنگ ها رابادست بگيرد و ديگري براي او رمي كند بنا بر احتياط هم اين كار را انجام دهد و هم نايب بگيرد .
4 ـ آية اللهخامنه اي ، آية اللهفاضل : اگر مريض از خوب شدن نااميد بوده و نايب از طرف او رمي كرده ، پس از بهبودي ، لازم نيست خودش دوباره رمي كند وگرنه بايد اعاده كند .
آية الله تبريزي ، آية الله بهجت : بنا بر احتياط بايد اعاده كند .
آية اللهسيستاني : اگر در هنگام نيابت از خوب شدن نااميد نبوده ، پس از بهبودي ، بنا بر احتياط واجب بايد خودش رمي كند .
339رمي در طبقه دوّم جايز است ( 1 ) و لازم نيست در طبقه اوّل رمي كند . ( م1284 )
340قبلا آن طرف جمره عقبه كه به سمت وسط منا است ديواري بوده كه اكنون آن ديوار رابرداشته اند وچهارطرف آن باز است و رمي از هرطرف كه به جمره بخورد ، صحيح است . ( 2 ) ( م1294 و 1299 )
1 ـ آية الله صافي : رمي در طبقه بالا خلاف احتياط است و در طبقه پايين جايز است .
آية اللهسيستاني : بنا بر احتياط واجب رمي قسمتي كه بر ارتفاع
جمرات افزوده شده كفايت نمي كند و بايد همان مقدار زمان پيامبر
رمي شود ، هرچند از طبقه بالا باشد و مقداري كه بر جمره زمان پيامبر
و ائمه ( عليهم السلام ) افزوده شده ظاهراً به مقدار يك قامت انسان يا كمي بيشتر
است .
آية اللهمكارم : در هنگام ازدحام جمعيت جايز است .
آية اللهتبريزي : بنا بر احتياط رمي در طبقه دوّم كافي نيست .
2 ـ آية اللهفاضل ، آية اللهسيستاني : بنا بر احتياط واجب ، رمي آن قسمت كه سابقاً ديوار بوده است و اكنون برداشته اند كافي نيست .
وقت رمي
341وقت رمي از طلوع آفتاب روز عيد است تا غروب آن . ( م1000 و1256 )
342اگر رمي را در آن وقت فراموش كرد ، ( 1 ) تا روز سيزدهم ذي حجه مي تواند ( 2 ) انجام دهد . ( همان )
343و اگر تا روز سيزدهم يادش نيامد ، به احتياط واجب ( 3 ) سال آينده خودش يا نايبش انجام دهد . ( همان )
1 ـ آية الله صافي : يا مسأله را نمي دانست .
2 ـ آية اللهفاضل : تا روز سيزدهم مي تواند به نيّت قضا بجا آورد و واجب است قضا را قبل از رمي آن روز انجام دهد .
آية اللهخامنه اي : احتياط واجب آن است كه خودش يا نايبش انجام دهد و در سال ديگر نيز خودش يا نايبش قضاي آن را بجا آورد .
آية اللهبهجت : بنا بر احتياط تا روز سيزدهم هر وقت يادش آمد بجا آورد با تقديم قضا بر ادا .
3 ـ آيات عظامخامنه اي ، تبريزي : اگر از مكه بيرون نرفته ، احتياط واجب آن است كه به منا رفته و رمي نمايد و در سال ديگر نيز خودش يا نايبش قضا كند و اگر از مكه خارج شده احتياط واجب است كه در سال بعد خود يا نايبش رمي كند . ( سيستاني : ) اگر از مكه بيرون نرفته بايد به منا برگردد و رمي نمايد ، حتي اگر بعد از سيزدهم ماه باشد ، ولي در شب رمي نكند و اگر از مكه بيرون رفته ، لازم نيست برگردد . احتياط مستحب است كه در سال بعد خودش يا نايبش رمي كند .
آية اللهمكارم : اگر بتواند بايد خودش در سال آينده در همان موقع قضا كند و اگر نمي تواند نايب بگيرد . |