بخش 3

55

بخش دوّم

مُحرّمات احـرام

1 . اقسام محرّمات .

2 . محرّمات كفّاره دار .

3 . محرّمات بي كفّاره .

4 . توضيح بعضي از محرّمات .

5 . محرّمات مشترك .

6 . محرّمات مخصوص مردان .

7 . محرّمات مخصوص بانوان .

57

محرّمات احرام

1 ـ مُحرّمات كفّاره دار

اقسام محرّمات احرام

2 ـ محرّمات بي كفّاره

تقسيمي ديگر براي

محرّمات احرام

1 ـ مشترك بين مرد و زن

2 ـ مخصوص مردان

3 ـ مخصوص بانوان

1 ـ عمداً باشدؤكفاره دارد .

ارتكاب محرمات 2 ـ سهواً باشد

كفّـاره دار 3 ـ از روي غفلت كفاره ندارد ، بجزصيد

4 ـ به خاطرندانستن

اكنون به بيان محرماتي كه بيشتر مورد ابتلا مي باشد و بيان مسائل آنها مي پردازيم .

58

محرّمات كفاره دار

رديف كار حرامكفّاره

1 جماع ( آميزش ) يك شتر ( باتفصيلي كه دركتب فقهي آمده است )

2 استعمال بوي خوش يك گوسفند ( به احتياط واجب )

3 پوشيدن لباس دوخته ( براي مردان ) يك گوسفند

4 تراشيدن سر يك گوسفند

5 پوشاندن سر ( براي مردان ) يك گوسفند

6 زير سايه رفتن ( براي مردان ) ^{( 1 )} يك گوسفند ( به احتياط واجب )

7 گرفتن تمام ناخنهاي دست ها يك گوسفند

8 گرفتن تمام ناخنهاي پاها يك گوسفند

9 گرفتن كمتر از ده ناخن براي هر كدام يك مدّ طعام

10 كندن درخت بزرگ حرم ^{( 2 )} يك گاو ( به احتياط واجب )

11 كندن درخت كوچك حرم يك گوسفند ( به احتياط واجب )

12 كندن قسمتي از يك درخت حرم قيمت آن

13 قسم راست خوردن سه مرتبه وبيشتر يك گوسفند

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ آيات عظام گلپايگاني ، خويي ، صافي ، زنجاني ، سيستاني ، تبريزي ، بهجت : كفاره آن يك گوسفند است و فرقي بين اختيار و اضطرار نيست .

2 ـ آية الله خوئي : كفاره كندن درخت از بيخ ، قيمت همان درخت و كفاره قطع مقداري از آن قيمت همان مقدار است .

آية الله سيستاني : بنابر احتياط كفاره كندن هر درختي ، قيمت همان درخت است .

آية الله زنجاني : كندن درخت حرم ، يك گاو كفاره دارد و فرقي بين درخت بزرگ و كوچك نيست .

59

رديف كار حرامكفّاره

14 قسم دروغ ، يك مرتبه يك گوسفند ^{( 1 )}

قسم دروغ ، دو مرتبه يك گاو ^{( 2 )}

قسم دروغ ، سه مرتبه يك شتر

15 كندن دندان ^{( 3 )} يك گوسفند ( به احتياط واجب )

16 زدودن موي زير هر دو بغل يك گوسفند

17 زدودن موي زير يك بغل يك گوسفند ( بنابراحتياط واجب ) ^{( 4 )}

18 زدودن موي سر يك گوسفند ( بنابر احتياط واجب ) ^{( 5 )}

اگراز روي فراموشي ، برخي از محرمات احرام را انجام دهد ، كفّاره براو واجب نيست مگر صيد كه در هر صورت كفّاره دارد . ^{( 6 )}

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ آية الله زنجاني : قسم دروغ چنانچه با توجه به دروغ بودن ، عمداً صورت گيرد ، به احتياط واجب يك شتر كفاره دارد .

2 ـ آيات عظام خوئي ، سيستاني ، تبريزي : كفاره قسم دروغ در مرتبه دوم ، دو گوسفند و در مرتبه سوم ، يك گاو است .

آية الله فاضل ، آية الله بهجت : در مرتبه اول يك گوسفند كفاره بدهد و احتياط واجب آن است كه در مرتبه دوّم يك گاو و در مرتبه سوّم يك شتر كفاره بدهد .

3 ـ آيات عظام خويي ، تبريزي ، سيستاني : اگر خون نيايد بعيد نيست كه اين عمل جايز باشد .

آية الله خامنه اي ، آية الله فاضل : اگر كندن يا كشيدن دندان سبب بيرون آمدن خون نباشد حرام نيست .

4 ـ آية الله زنجاني : بنابر احتياط مستحب .

5 ـ آية الله زنجاني : بنابر احتياط مستحب .

6 ـ كفاره صيد مختلف است و براي آشنايي با موارد آن بايد به كتب مفصّل ؤ
فقهي مراجعه شود .

60

محرّمات بدون كفّاره

1 ـ سرمه كشيدن با چيزي كه بوي خوش ندارد . ^{( 1 )}

2 ـ نگاه كردن در آينه . ^{( 2 )}

3 ـ پوشيدن آنچه روي پا را مي گيرد . ^{( 3 )}

4 ـ فسوق .

5 ـ جدال ، قسم راست كمتر از سه مرتبه .

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ آية الله تبريزي : اگر سرمه سياه باشد يا با قصد زينت سرمه بكشد ، كفاره اش يك گوسفند است .

آية الله خويي : بنابر احتياط بايد يك گوسفند كفاره بدهد .

2 ـ آيات عظام خويي ، خامنه اي ، تبريزي ، سيستاني ، مكارم ، بهجت : نگاه به آينه بدون قصد زينت اشكال ندارد .

آية الله خويي : شماره هاي 2 ، 3 ، 6 ، 7 ، 9 ، 10 و 11 ، كفاره هريك بنابر
احتياط يك گوسفند است و كفاره نگاه به آينه در صورتي است كه براي زينت نگاه كند .

3 ـ آيات عظام اراكي ، خويي ، فاضل ، تبريزي ، نوري : بنابر احتياط واجب يك گوسفند كفاره آن است .

آية الله سيستاني : در پوشيدن چكمه و مانند آن كفّاره اي واجب نيست ولي اگر عمداً جوراب و مانند آن بپوشد بنابر احتياط واجب كفاره آن يك گوسفند است .

61

6 ـ انگشتر به دست كردن براي زينت .

7 ـ حنا بستن .

8 ـ پوشيدن زيور .

9 ـ روغن ماليدن به بدن ، اگر بوي خوش نداشته باشد . ^{( 1 )}

10 ـ پوشاندن صورت براي بانوان . ^{( 2 )}

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ آية الله اراكي : بنابر احتياط كفاره آن يك گوسفند است اگر چه مضطرباشد .

آية الله خويي ، آية الله تبريزي : بنابر احتياط واجب در صورت علم و عمد يك گوسفند و در صورت جهل اطعام يك فقير كفاره دارد .

آية الله مكارم : بنابر احتياط كفاره آن يك گوسفند است .

2 ـ آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : بايد يك گوسفند كفاره بدهد .

آية الله خويي ، آية الله تبريزي : بنابر احتياط واجب بايد يك گوسفند كفاره بدهد . آية الله اراكي : احتياط ترك نشود . آية الله بهجت : نقل شده كه يك گوسفند كفاره دارد .

62

11 ـ بيرون آوردن خون از بدن . ^{( 1 )}

12 ـ قطع گياه حرم .

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ آية الله اراكي ، نوري ، تبريزي : بنابر احتياط كفاره آن يك گوسفند است .

63

توضيح محرمات احرام

محرّمات مشترك

اكنون پس از بيان محرمات احرام به توضيح مواردي كه ابتلاي به آنها امكان بيشتري دارد مي پردازيم .

1 ـ استعمال عطريّات

1 ـ عطر زدن به لباس

2 ـ عطر زن به بدن

انواع گوناگون 3 ـ پوشيدن لباسي كه بوي عطرمي دهد

كاربرد 4 ـ خوردن چيزي كه بوي خوش داردحرام

بوي خوش مانندغذايي كه زعفران درآن است

5 ـ بوييدن گلها و سبزي هاي خوشبوي

غيرصحرايي ^{( 1 )}

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ آيات عظام گلپايگاني ، اراكي ، صافي ، مكارم : بنابر احتياط لازم بايد از تمام گلها پرهيز كند .

آية الله خامنه اي : بنابر احتياط واجب هر چيز معطري را كه به آن عطر گفته شود نبايد ببويد .

آية الله خويي ، بهجت : بنابر احتياط لازم بايد از هر بوي خوشي اجتناب كند .

آية الله تبريزي : احتياط مستحب است از بوي خوشي غير از زعفران ، عود ، عنبر ، وَرس ، مشك نيز اجتناب كند .

64

چند مسأله :

1 ـ خوردن و بوئيدن ميوه هاي خوشبو ، مانند « سيب » و « به » مانع ندارد . ^{( 1 )}

2 ـ خريد و فروش عطريات ، در حال احرام جايز است ولي استعمال يا بوئيدن آن ، هر چند براي امتحان هم باشد حرام است .

3 ـ استفاده از صابون و خميردندان خوشبو در حال احرام جايز نيست . ^{( 2 )}

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ آيات عظام گلپايگاني ، صافي ، خامنه اي ، خويي ، سيستاني : بنابر احتياط ، از بوئيدن ميوه هاي خوشبو است ؛ مثل سيب و به پرهيز شود .

2 ـ آيات عظام خويي ، خامنه اي ، بهجت ، سيستاني : بنابر احتياط واجب .

65

 

66

2 ـ نگاه كردن در آيينه

1 ـ در آيينه براي آرايش كردنؤحرام .

2 ـ در آيينه بدون قصد آرايش ^{( 1 )} ؤبنابر احتياط نگاه كردنؤ واجب نبايد نگاه كند .

3 ـ به اجسام صاف و صيقلي

4 ـ به آب زلال جايز ^{( 2 )}

* نگاه كردن در دوربين عكاسي و عكس گرفتن با آن در حال احرام اشكال ندارد .

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ آيات عظام ، خويي ، خامنه اي ، زنجاني ، مكارم ، تبريزي ، بهجت : اگر نگاه كردن در آينه براي زينت نباشد ، مانند نگاهكردن راننده براي آنكه پشت سر خود را ببيند ، اشكال ندارد .

2 ـ آيات عظام صانعي ، سيستاني ، مكارم : اگر خاصيت آينه را داشته باشد و براي زينت نگاه كند حرام است .

67

 

68

3 ـ انگشتر به دست كردن براي زينت و حنا بستن ^{( 1 )}

انگشتر به دست كردن 1 ـ براي زينت ؤحرام است .

2 ـ براي ثواب ؤجايز است . ^{( 2 )}

1 ـ براي زينت ؤحرام است .

حنابستن 2 ـ براي زينت حنا نبسته ، ولي زينت

محسوب مي شود . ؤحرام است . ^{( 3 )}

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ آية الله خوئي : زينت كردن به هر چيز باشد بر محرم حرام است .

2 ـ آية الله مكارم : انگشتر زينتي به هر قصد باشد حرام است .

3 ـ آية الله خامنه اي : اگر زينت باشد هر چند قصد نكند ، احتياط واجب در ترك آن است .

69

حنا بستن قبل از احرام هر چند اثر آن تا وقت احرام باقي مي ماند ، اشكال ندارد ، ولي احتياط خوب است . ^{( 1 )}

 

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : اگر اثرش تا وقت احرام باقي مي ماند احتياط آن است كه خودداري كند .

آية الله مكارم : اگر قصدش ادامه زينت براي حال احرام باشد اشكال دارد .

70

4 ـ روغن ماليدن به بدن

1 ـ درحال احرامؤحرام است ( هرچندبوي خوش نداشته باشد )

ماليدن 1 ـ بوي خوش دارد و بوي آن تا حال

روغـن 2 ـ قبل از احرام احرام باقي مي ماندؤجايز نيست

به بدن 2 ـ بوي خوش ندارديابوي آن تا وقت احرام باقي نمي ماندؤجايز است

3 ـ از روي ناچاريؤ جايزاست ، ولي اگر بوي خوش

داشته باشد ، كفاره دارد .

خوردن روغن 1 ـ داراي بوش خوش ؤحرام است

2 ـ بدون بوي خوش ؤجايز است

71

 

72

5 ـ زدودن مــو

1 ـ از بدن خود

2 ـ از بدن ديگري

زدودن مو 3 ـ كم يا زياد حرام است

4 ـ كندن

5 ـ تراشيدن

6 ـ چيــدن

چند مسأله :

1 ـ اگر در هنگام وضو يا غسل ، بدون قصد ، مويي كنده شود ، اشكال ندارد .

2 ـ زدودن مو در حال ناچاري اشكال ندارد ، مثل موي چشم اگر اذيت كند . ^{( 1 )}

3 ـ اگر دست به سر يا صورت خود بكشد ( در غير وضو يا غسل ) و يك مو يا بيشتر كنده شود ، احتياط آن است كه يك كف طعام صدقه بدهد . ^{( 2 )}

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : گناه ندارد ولي كفاره دارد .

2 ـ آيات عظام خويي ، سيستاني ، بهجت ، تبريزي : بايد يك مشت طعام بدهد .

آية الله مكارم : مقصود از يك كف طعام مقداري غذا است .

73

 

74

6 ـ بيرون آوردن خون از بدن

* خون گرفتن مثلاً با سُرنگ .

* خراشيدن بدن كه باعث درآمدن خون شود . حرام است .

* مسواك زدن كه باعث درآمدن خون شود . ^{( 1 )}

چند مسأله :

1 ـ بيرون آوردن خون از بدن در حال ناچاري ، مثلاً براي تشخيص بيماري اگر خون گرفتن لازم باشد ، اشكال ندارد .

2 ـ بيرون آوردن خون از بدن ديگري ؛ مثل خون گرفتن پزشك مُحرم از بدن بيمار يا كشيدن دندان او هر چند خون بيايد اشكال ندارد . ^{( 2 )}

3 ـ خاراندن بدن و مسواك كردن دندانها اگر خون بيرون نيايد و خمير دندان خوشبو نباشد ، اشكال ندارد .

4 ـ تزريق آمپول در حال احرام مانع ندارد ولي اگر سبب بيرون آمدن خون از بدن مي شود تزريق نكند ^{( 3 )} مگر در صورت نياز و ضرورت . ^{( 4 )}

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ آية الله زنجاني : اگر بتواند بدون خون آمدن مسواك كند ، نبايد به طوري مسواك كند كه خون بيرون آيد ، ولي اگر به جهتي ، همچون ناتواني لثه ، مسواك كردن حتماً باعث بيرون آمدن خون گردد ، مانعي ندارد .

2 ـ آية الله فاضل : در حال ضرورت حرام نيست .

3 ـ آية الله مكارم : مكروه است .

4 ـ آية الله خامنه اي : و در هر دو صورت كفاره ندارد .

75

 

76

7 ـ ناخن گرفتن

1 ـ چيدن و كوتاه كردن ناخن ، در حال احرام ، حرام است ، و فرقي در اين مسأله بين ناخن دست و پا نمي باشد .

2 ـ در گرفتن ناخن فرقي نيست كه با قيچي بچيند يا چاقو و يا ناخن گير .

 

77

8 ـ كشيدن دندان

كشيدن يا كندن دندان ، هر چند خون نيايد ، بنابر احتياط ^{( 1 )} واجب بر شخص مُحرم حرام است . ^{( 2 )}

كشيدن دندان در حال ناچاري مانع ندارد ، ولي بنابر احتياط واجب كفّاره دارد . ^{( 3 )}

 

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ آية الله زنجاني ، آية الله مكارم : اگر خون بيرون نيايد حرام نيست ، ولي احتياط مستحب است كه بدون خونريزي هم دندان نكشد .

2 ـ آيات عظام ، خويي ، تبريزي ، سيستاني : بعيد نيست اين عمل جايز باشد .

3 ـ آية الله خامنه اي : كشيدن دندان بدون خونريزي نه حرام است و نه كفاره دارد و در صورتي كه كشيدن دندان ضرورت پيدا كند و منجر به خونريزي شود احتياط مستحب آن است كه يك گوسفند كفاره بدهد .

آية الله بهجت : كندن دندان در صورتي كه موجب خون آمدن شود حرام است ولي كفاره ندارد و اگر موجب خون آمدن نشود و يا كندن دندان ضرورت داشته باشد مانعي ندارد .

78

9 ـ كندن درخت و گياه حرم

كندن و قطع كردن درختان و گياهاني كه در محدوده حرم روييده است بر مُحرم و غيرمُحرم حرام است و اين از محرمات مخصوص حَرَم است .

* در اين موارد كندن درخت و گياه حرم جايز است :

1 ـ درخت يا گياهي كه خودش كاشته است .

2 ـ درخت خرما و درخت ميوه . ^{( 1 )}

3 ـ گياهي به نام اِذْخِر . ^{( 2 )}

* اگر در حال راه رفتن به طور متعارف ، گياهي كنده شود اشكالي ندارد .

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ آية الله مكارم : قطع درختان ميوه ، اگر خودرو باشد خالي از اشكال نيست .

آية الله فاضل : چيدن ميوه درخت و قطع شاخه هايي كه در كيفيّت ميوه يا كمّيت آن اثر مي گذارد اشكال ندارد ولي خود درخت را نبايد قطع كند .

2 ـ اِذْخِر : كور گياه ، گزنه دشتي ، گياهي است با شاخه هاي باريك ، برگهايش ريز و سرخ رنگ يا زرد و تندبو ، داراي شكوفه هاي سفيد ، بيخ آن ستبر ، ساييده برگ و بيخ آن را در عربي غسول مي گويند و با آن دست مي شويند .

79