بخش 3

40

عقد كردن

مسأله 1: ازدواج در حال احرام جايز نيست; خواه خودش صيغه عقد را بخواند يا به ديگري وكالت دهد، خواه عقد دائم باشد يا موقت و در اين حال اگر عقد بخواند عقد او باطل است. همچنين است اگر محرم براي ديگري صيغه عقد بخواند گرچه او محرم نباشد.

مسأله 2: اگر زني را در حال احرام براي خود عقد كند، با علم به محرم بودن، آن زن بر او حرام ابدي مي شود.

مسأله 3: اگر كسي عقد كند زني را براي محرمي و محرم دخول كند، پس اگر هر سه عالم به حكم و موضوع باشند بر هر يك از آنها يك شتر كفاره است. و اگر دخول نكند كفاره نيست، و در اين حكم فرقي نيست بين آن كه زن و عاقد محلّ باشند يا محرم و اگر بعضي از آنها عالم باشند و بعضي جاهل بر عالم كفاره است.

مسأله 4: جايز نيست محرم در مجلس عقد ازدواج

41

براي شاهد بودن حضور پيدا كند ولي جايز است(1) براي انجام عقد ازدواج شهادت دهد.

مسأله 5: اگر زني احرام بسته باشد و مردي كه محرم نيست او را به عقد خود درآورد، اين عقد باطل است و چنانچه زن عالم بوده، موجب حرمت ابدي نيز مي شود.

مسأله 6: خواستگاري در حال احرام جايز است، گرچه احتياط استحبابي در ترك آن است.

مسأله 7: رجوع كردن به زني كه طلاق رجعي داده است مانعي ندارد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ آيات عظام گلپايگاني و بهجت: شهادت بر عقد جايز نيست، اگرچه پيش از احرام شاهد شده باشد.

42

نگاه كردن به همسر از روي شهوت

مسأله 1: جايز نيست محرم به همسر خود از روي شهوت نگاه كند.(1)

مسأله 2: اگر محرم به همسر خود از روي شهوت نگاه كند و مني از او خارج شود كفاره اش يك شتر است ولي اگر مني خارج نشود(2) يا از روي شهوت نگاه نكند و مني بيرون بيايد كفاره ندارد.

مسأله 3: اگر محرم به زن اجنبي نگاه كند(3) و مني از او خارج شود كفاره اش يك شتر است اگر متمول باشد و اگر متوسط الحال باشد يك گاو بدهد و اگر فقير است يك گوسفند كفاره بدهد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ آية الله سيستاني: در صورتي كه موجب خروج مني شود.

2 ـ آية الله مكارم: اگر از روي شهوت نگاه كند يك گوسفند كفاره دارد.

3 ـ آيات عظام سيستاني، بهجت: در صورتي كه نگاه او حرام باشد.

43

لمس كردن

مسأله 1: محرم نمي تواند زن(1) خود را با شهوت لمس كند و كفاره اش يك گوسفند(2) است اگر چه مني از او خارج نشود.

مسأله 2: اگر محرم با زن خود ملاعبه كند و مني از او خارج شود بايد يك شتر كفاره بدهد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ امام خميني: محرم نمي تواند زني را با شهوت لمس كند.

2 ـ آية الله گلپايگاني: كفاره، در صورت خروج مني، يك شتر است.

44

بوسيدن زن

مسأله 1: جايز نيست محرم زن خود را از روي شهوت ببوسد و چنانچه بوسيد لازم است يك شتر كفاره بدهد.(1) و اگر از روي شهوت نباشد كفاره اش يك گوسفند است.(2)

مسأله 2: شخص مُحلّ مي تواند(3) همسر محرم خود را ببوسد ولي اگر فرد محرم لذت ببرد نبايد اجازه بدهد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ آيات عظام تبريزي، فاضل، سيستاني: اگر مني خارج نشود كفاره اش يك گوسفند است.

2 ـ آية الله فاضل: بوسيدن بدون شهوت حرام نيست و كفاره هم ندارد ـ آية الله گلپايگاني: بوسيدن حتي بدون شهوت يك شتر كفاره دارد.

3 ـ آية الله سيستاني: جايز نيست.

45

جماع كردن

نزديكي با زن در حال احرام حرام است.

مسأله 1: اگر كسي در حال احرام عمره تمتع از روي علم و عمد با زن، چه در قبُل و چه در دبُر جماع كند(1) بايد كفاره بپردازد و براي كفاره يك گوسفند كافي است.(2)

مسأله 2: اگر در احرام حج، قبل از وقوف در مشعرالحرام از روي علم و عمد جماع نمايد بايد حجش را تمام كند و در سال بعد دوباره حج بجاآورد، اگر چه حجش مستحبي بوده است و نيز بايد يك شتر

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ آيات عظام گلپايگاني و بهجت: اگر قبل از سعي باشد عمره اش باطل است و لكن بايد عمره را تمام كند و دوباره اعاده نمايد.(لزوم اتمام به نظر آية الله گلپايگاني احتياطي است) و اگر وقت (براي اعاده) تنگ باشد حج او مبدل به افراد مي شود و بايد بعد از حج، عمره مفرده بجاآورد و احوط اعاده حج است در سال آينده، ص155 ذيل مسأله314

2 ـ آية الله گلپايگاني: اگر قبل از سعي باشد كفاره آن يك شتر است.

46

كفاره بدهد(1).

مسأله 3: اگر اين عمل بعد از وقوف به مشعرالحرام باشد لازم نيست دوباره حج بجا آورد لكن بايد همان كفاره را بدهد. مگر اين كه اين عمل بعد از شوط پنجم طواف نساء(2) باشد كه در اين صورت كفاره نيز ندارد اگر چه گناه كرده است.

مسأله 4: در احكام مذكور فرقي ميان زن و مرد نيست مگر آنكه مرد زن را مجبور به جماع كرده باشد كه در اين صورت بر زن چيزي نيست و كفاره او بر مرد است.

مسأله 5: اگر كسي از روي علم و عمد در عمره مفرده جماع نمايد بايد يك شتر كفاره بدهد و اگر نمي تواند(3)يك گوسفند كافي است و چنانچه اين عمل پيش از سعي
باشد بايد آن عمره را تمام كند و تا ماه قمري(4) بعد در مكه

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ آيات عظام تبريزي، خوئي، سيستاني، بهجت، فاضل و مكارم: در فرض عجز از شتر، گوسفند كافي است.

2 ـ بعضي از فقها بعد از شوط سوم و بعضي ديگر بعد از شوط چهارم كفاره را واجب نمي دانند.

3 ـ آية الله بهجت: اگر نمي تواند يك گاو و اگر نمي تواند يك گوسفند كفاره بدهد.

4 ـ آية الله بهجت: ماندن در مكه تا ماه قمريِ بعد را قيد نفرموده اند.

47

بماند سپس به يكي از مواقيت پنجگانه رفته(1) و احرام ببندد و عمره قبل را اعاده نمايد و اگر بعد از سعي باشد عمره اش صحيح است.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ آية الله فاضل: محل احرام عمره دوم در صورتي كه در عمره اول از يكي از مواقيت معروفه محرم شده همانجاست والاّ از ادني الحلّ كافي است. آيات عظام مكارم و بهجت: و براي اعاده عمره، رفتن به ادني الحل كفايت مي كند.

48

استمنا

مسأله 1: استمنا با عضو تناسلي حرام و حكم آن از نظر كفاره و لزوم تكرار حج و عمره حكم جماع است.

مسأله 2: اگر استمنا به وسيله بازي كردن يا بوسيدن يا نگاه يا لمس يا فكر و خيال چنين صحنه هايي باشد و مَني خارج شود حرام است و كفاره(1) دارد.(2) ولي تكرار حج و عمره لازم نيست.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ آية الله سيستاني: كفاره استمنا در اين فرض همان كفاره بوسيدن زن و دست زدن و ملاعبه و نگاه كردن است كه گذشت.

2 ـ آية الله سيستاني: با فكر و خيال و نحو آن باشد كفاره لازم نيست.

49

كندن دندان

مسأله 1: كندن دندان اگر موجب خون آمدن شود جايز نيست.(1) و بدون خونريزي مانعي ندارد(2).

مسأله 2: كندن دندان ديگري گر چه موجب خون آمدن شود مانعي ندارد.

مسأله 3: كندن دندان كفاره ندارد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ آيات عظام خوئي، سيستاني و تبريزي: جايز است.

آية الله مكارم: مكروه است.

2 ـ آية الله گلپايگاني: بر محرم حرام است دندان خود را بكند هر چند خون نيايد.

50

بيرون آوردن خون از بدن خود

مسأله 1: بيرون آوردن خون از بدن خود براي محرم حرام است.(1) همچنين جايز نيست به مثل خاراندن بدن و مسواك نمودن(2) خون بيرون آورد.

مسأله 2: بيرون آوردن خون از بدنِ ديگري; مثل حجامت كردن او يا دندان او را كشيدن، حرام نيست.

مسأله 3: خون درآوردن از بدن در موارد ضرورت يا رفع ناراحتي; مثل حجامت براي درمان يا تزريقات يا بيرون آوردن خون دُمَل مانعي ندارد.

مسأله 4: خون درآوردن از بدن كفاره ندارد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ آية الله مكارم: مكروه است.

2 ـ آيات عظام تبريزي، سيستاني: مسواك كردن عيبي ندارد گر چه بداند خون خارج مي شود.

51

جدال: يعني گفتن «لا والله» و «بلي والله»

مسأله 1: گفتن كلمه «لا» و كلمه «بلي» و در ساير لغات مرادف آن مثل «نه» و «آري» دخالتي در جدال ندارد.(1)بلكه قسم خوردن در مقام اثبات مطلب يا ردّ غير، جدال است.

مسأله 2: قسم اگر به لفظ «الله» باشد يا مرداف آن مثل «خدا» در زبان فارسي(2) جدال است. و اما قسم به غير خدا به هر كس كه باشد جدال نيست.

مسأله 3: قسم خوردن به ساير اسماء الله مثل رحمن و رحيم جدال محرّم محسوب نمي شود.(3)

مسأله 4: در مقام ضرورت براي اثبات حقي يا ابطال

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ آية الله فاضل: ظاهراً در جدال محرّم لفظ «لا» و «بلي» دخالت دارد.

2 ـ آية الله فاضل: مرادف «الله» به هر زباني كه باشد جدال محرّم نمي باشد.

3 ـ آية الله سيستاني: در جدال كافي است كه قسم به خداي متعال باشد ولو به لفظ جلاله نباشد.

52

باطلي قسم خوردن جايز است.(1)

مسأله 5: اگر مراد قسم خوردن نباشد بلكه قصدش اظهار محبت يا تعظيم باشد مثل اينكه بگويد (تو را به خدا زحمت نكشيد) اشكال ندارد.

مسأله 6: اگر در جدال راستگو باشد در كمتر از سه مرتبه چيزي بر او نيست ولي بايد استغفار كند و در سه مرتبه يا بيشتر(2) يك گوسفند كفاره بدهد مگر اينكه بعد از سه مرتبه كفاره داده باشد كه در اين صورت اگر سه مرتبه ديگر جدال كند بايد يك گوسفند ديگر كفاره بدهد.(3)

مسأله 7: اگر جدال و قسم خوردن بر دروغ باشد در همان مرتبه اول يك گوسفند كفاره بدهد و در مرتبه دوم

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ آية الله سيستاني: از حرمت جدال استثنا مي شود موردي كه ترك آن مستلزم ضرري بر مكلف باشد; مثلا حق او را پايمال كنند.

2 ـ آية الله سيستاني: اگر سه مرتبه پي در پي جدال بكند و سپس سه مرتبه ديگر يا بيشتر پي در پي جدال بكند براي هر سه مرتبه پي در پي يك گوسفند كفاره بدهد.

آية الله خوئي: در جدال راست از مرتبه سوّم به بعد هر بار كه جدال مي كند يك گوسفند بايد بدهد (معتمد جلد 4، 117)

3 ـ آيات عظام بهجت و سيستاني: اگر سه مرتبه پي در پي باشد والاّ كفاره ندارد.

53

يك گاو و در مرتبه سوم يك شتر بدهد.(1)

مسأله 8: اگر يكبار قسم دروغ خورد و كفاره داد سپس دوباره قسم دروغ خورد بعيد نيست(2) كفاره آن يك گوسفند باشد.(3)

مسأله 9: اگر در جدال به دروغ دو مرتبه جدال كرد و كفاره آن را داد و بعد يك مرتبه ديگر به دروغ جدال كرد(4)ظاهراً يك گوسفند كافي است.(5) و اگر بعد از ذبح كفاره دو مرتبه ديگر به دروغ جدال كرد كفاره دو مرتبه جدال كردن را دارد كه گذشت.(6)

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ آيات عظام خوئي، تبريزي و سيستاني: در دو مرتبه دو گوسفند و در سه مرتبه دروغ يك گاو بدهد.

2 ـ آية الله مكارم: بعيد است.

3 ـ آية الله فاضل: كفاره آن يك گاو است.

4 ـ آية الله خوئي: در جدال دروغ از مرتبه سوّم به بعد براي هر بار يك گاو بايد بدهد و فرقي نمي كند كه بين آن كفاره داده باشد يا نه (معتمد جلد 4، ص 117).

5 ـ آية الله فاضل: بعيد نيست كفاره آن شتر باشد.

6 ـ آية الله فاضل: بعيد نيست كفاره آن دو شتر باشد.

آية الله مكارم: مانند مسأله سابق است.

54

فسوق (دروغ گفتن و دشنام دادن و فخر نمودن)

مسأله 1: دروغ گفتن و دشنام دادن در همه حال حرام است ولي در حال احرام بخصوص نهي شده است و همچنين محرم بايد از فخر كردن به ديگران اجتناب نمايد.(1)

مسأله 2: فسوق كفاره ندارد ولي بايد استغفار كند و مستحب است چيزي كفاره دهد و بهتر است گاو ذبح كند.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ آيات عظام سيستاني، خوئي، تبريزي، بهجت: فخر كردن در صورتي كه مستلزم اهانت و تحقير ديگران نباشد حرام نيست.

55

كشتن جانوران و حشرات

مسأله 1: كشتن حشرات مانند پشه و مگس و شپش و امثال آن جايز نيست بلكه جايز نيست هيچ جنبنده اي را به قتل برساند.(1)

مسأله 2: كشتن مگس و پشه و حشرات خاكي اگر اذيت كنند مانعي ندارد.

مسأله 3: جابجا كردن و دور كردن اينگونه حشرات ظاهراً اشكالي ندارد.(2)

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ امام خميني و آية الله فاضل: كشتن مارمولك و از اين قبيل جانوران از محرمات احرام محسوب نمي شود.

آية الله مكارم: مگر اينكه مايه آزار او شوند، يا حيوانات موذي و خطرناك مثل مار و عقرب و مانند آنها باشد.

2 ـ امام خميني و آية الله فاضل: انداختن و جابجا كردن حشراتي كه در بدن ساكن مي شوند مانند كك و شپش جايز نيست.

56

شكار كردن حيوانات صحرايي

مسأله 1: شكار كردن حيواني كه در اصل وحشي است، هر چند فعلا اهلي شده باشد، چه حلال گوشت باشد و چه حرام گوشت و همينطور كشتن و مجروح ساختن بلكه هر نوع اذيت آن حرام است.

مسأله 2: جايز نيست شكار كردن و كشتن حيوانات وحشي مگر در صورت ترس از آزار آنها.

مسأله 3: خوردن گوشت شكار بر محرم حرام است، چه خودش شكار كند يا غير خودش، چه محرم شكار كند يا غير محرم.

مسأله 4: نشان دادن شكار به شكار كننده و هر گونه كمك ديگر به او نيز از محرمات احرام است.

مسأله 5: احكام مذكور شامل حيوان دريايي، مانند ماهي نيست.

مسأله 6: ذبح و خوردن حيوانات اهلي، مثل مرغ خانگي و گاو و گوسفند و شتر مانع ندارد.

57

مسأله 7: پرندگان، جزو شكار صحرايي هستند و ملخ نيز در حكم شكار صحرايي است.

مسأله 8: كشتن ملخ براي محرم جايز نيست، بنابراين اگر از راهي بگذرد كه ملخ در آن است، چنانچه مي تواند راه خود را تغيير دهد و اگر نمي تواند بايد مواظب باشد ملخ ها را پايمال ننمايد ولي در صورت ناچاري و مشقت و عسر و حرج اشكال ندارد.

مسأله 9: هر شكاري كه حرام است جوجه و تخم آن نيز حرام است.

مسأله 10: نگهداشتن صيدي كه با خود آورده، حرام است، اگر چه خودش مالك آن باشد.

58

سلاح در برداشتن

مسأله 1: دربرداشتن سلاح مثل شمشير و تفنگ و مانند آنها، از وسايل جنگي، جايز نيست مگر براي ضرورت.

59

بعضي از محرمات حرم الهي

مسأله 1: كندن و بريدن درخت يا گياهي كه در حرم روييده، جايز نيست حتي براي غير محرم، مگر درخت هاي ميوه و درخت خرما(1) و گياه اذخر كه گياه معروفي است (حكم درخت ها و گياهاني كه در منزل شخصي است، نظر به اين كه مورد حاجت حجاج ساير كشورها نيست ذكر نشد).

مسأله 2: اگر به طور متعارف راه برود و گياهي از راه رفتن او قطع شود اشكال ندارد.

مسأله 3: اگر درختي را كه كندنش جايز نيست از بيخ بكند كفاره اش قيمت همان درخت است و اگر مقداري از

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ آية الله فاضل: ميوه ها و شاخه هايي از آن ها را كه در كيفيت و كميت ميوه تأثير مي گذارد مي تواند قطع كند اما خود آنها را نمي تواند قطع كند.

آية الله مكارم: قطع درختان ميوه اگر خودرو باشند خالي از اشكال نيست.

60

آن را قطع كند كفاره اش قيمت همان مقدار است.

مسأله 4: در قطع گياهان كفاره نيست بجز استغفار.

مسأله 5: شكار كردن حيوان صحرايي در حرم و كشتن آن جايز نيست و در اين حكم فرقي ميان محرم و غير محرم نيست.

مسائل راجع به صيد در محرمات احرام گذشت