بخش 1

 

احكام كودكان

محمد حسین فلاح زاده

 

درس 1

به نام خداي مهربان كه آفريدگار همه جهان است. شما هر روز مي‏بينيد كه بزرگ‏ترها دست و صورت خود را مي‏شويند و مي‏ايستند تا نماز بخوانند. هر سال، در روزهاي ماه رمضان چيزي نمي‏خورند تا روزه بگيرند و بندگان خوبي براي خدا باشند. به ما سفارش مي‏كنند كه هرگز دروغ نگوييم. به ديگران احترام بگذاريم و به آنها سلام كنيم. آيا هيچ وقت پرسيده‏ايد كه:

* چرا هر روز نماز مي‏خوانند؟

* چرا مثل هم نماز مي‏خوانند؟

* چرا در روزهاي ماه رمضان چيزي نمي‏خورند؟

* و اين‏ها را از كجا و از چه كسي آموخته‏اند؟

در پاسخ به اين پرسشها مي‏گوييم:

 بزرگ‏ترها با برنامه‏ها و «احكام دين» آشنا هستند. احكام دين همان دستورهاي خداست. خدايي كه مهربان است و همه ما را دوست دارد. او راه خوب زندگي كردن را به ما ياد داده است. احكام دين، راهنمايي‏هاي خدا براي خوب زندگي كردن است. احكام دين، ما را راهنمايي مي‏كند كه با دوستان و خويشان و با همه مردم رفتار پسنديده داشته باشيم. و احكام دين به ما مي‏آموزد كه:

چه غذايي بخوريم و از چه غذاهايي نخوريم. چه درسي بخوانيم و كدام كتاب‏ها را مطالعه كنيم. از طبيعت زيبا چگونه استفاده كنيم؟ ا

حكام دين را چگونه و از كجا ياد بگيريم؟

از «قرآن» و «حديث». قرآن، همان كتاب خداست كه به وسيله پيامبر اسلام، حضرت محمد(ص) به ما رسيده است. حديث، سخنان پيامبر(ص) وامامان (عليهم‏السلام) است.

آيا همه مي‏توانند از قرآن و حديث استفاده كنند و احكام ديني را به دست آورند؟ نه. چرا؟ چون اين كار آسان نيست.

سال‏ها وقت مي‏خواهد تا انسان بتواند با قرآن و حديث خوب آشنا شود. پس ما بايد احكام دين را از كساني بياموزيم كه سال هاي طولاني، در حوزه‏هاي علميه درس خوانده‏اند و با قرآن و حديث و تفسيرِ آن آشنا شده‏اند و در اين راه متخصّص گشته‏اند؛ مانند پزشكي كه چندين سال در رشته پزشكي درس خوانده و از كتابهاي گوناگون استفاده كرده و متخصّص شده است و مي‏تواند براي بيمار نسخه بنويسد. دانشمنداني كه در مدرسه‏هاي علوم ديني چندين سال درس خوانده‏اند و از قرآن و كتاب هاي حديث، دستورات دين را آموخته‏اند، همه را در رساله «توضيح‏المسائل» نوشته‏اند و در اختيار ما قرار داده‏اند. به كسي كه به خاطر تلاش فراوان و خواندن كتاب هاي بسيار مي‏تواند احكام دين را از «قرآن» و «حديث» به دست آوَرَد «مجتهد» مي‏گويند.

احكام پنج‏گانه‏ تمام كارهايي كه ما انسان‏ها با اختيار خودمان انجام مي‏دهيم، از نظر دين اسلام حكم معيّني دارد و آن پنج صورت است:

 1. واجب ؛ آن دسته كارهايي است كه حتماً بايد انجام دهيم؛ مانند نمازخواندن و روزه گرفتن.

 2. حرام ؛ به كارهايي مي‏گويند كه نبايد آنها را انجام دهيم، مانند دروغ گفتن، اذيّت كردن ديگران و تهمت زدن.

 3. مُستحب ؛ به كارهايي مي‏گويند كه انجام دادن آن بهتر است؛ مانند مسواك كردن و گفتن «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيم» در ابتداي غذا و «اَلْحَمْدُ للَّهِ‏ِ رَبِّ الْعالَمِين» در پايان آن.

 4. مكروه ؛ كارهايي است كه از نظر دين اسلام، انجام ندادن آنها بهتر است؛ مانند خوردن غذاي داغ و فوت كردن به غذا.

 5. مباح ؛ كارهايي است كه مردم بسيار انجام مي‏دهند و از نظر اسلام، انجام دادن و انجام ندادن آن يكسان و مساوي است؛ مانند راه رفتن، نشستن و مسافرت رفتن. اگر كارهاي واجب را انجام دهيم و از كارهاي حرام دوري كنيم، خداوند مهربان ما را دوست مي‏دارد و در اين جهان يا

جهان ديگر پاداش مي‏دهد. انسان‏هاي خوب و درستكار كساني هستند كه واجب را انجام مي‏دهند و از كار زشت و حرام پرهيز مي‏كنند. پس سعي كنيم احكام و دستورات دين را ياد بگيريم تا كارهاي واجب و حرام را به خوبي بشناسيم و به آنها عمل كنيم.

پرسش و پاسخ :

 1- احكام دين را در يك جمله تعريف كنيد.

 2- احكام دين را از چه كسي بايد بياموزيم؟

 3- مجتهد كيست و كار او چيست؟

 4- براي واجب و حرام، هر كدام دو مثال بزنيد.

 5- كار مُباح، چه كاري است؟