بخش 3

41

تلبيه

مسأله 90 : آخرين
واجب در احرام ، تلبيه است . يعني گفتن لبيك ها به شكل زير :

« لَبَّيْكَ اللّهُمَّ لَبَّيْكَ ، لَبَّيْكَ لاشَريكَ
لَكَ لَبَّيْكَ » .

كه با يكبار گفتن آن محرم شده و احرامش صحيح است . هر چند تكرار آن مستحب است . و احتياط مستحب آن است كه بعد از مقدار واجب آن
بگويد :

« اِنَّ الْحَمْدَ وَالنِّعْمَةَ لَكَ وَالْمُلْكَ ،
لاشَريكَ لَكَ لَبَّيْكَ » .

واحتياط مستحب آن است كه به
جاي صورت اول بگويد :

« لَبَّيْكَ اَللّهُمَّ لَبَّيْكَ ،
لَبَّيْكَ ، إنَّ الْحَمْدَ وَالنِّعْمَةَ لَكَ وَالْمُلْكَ ، لاشَريكَ لَكَ
لَبَّيْكَ » .

42

و مستحب است بعد از آن بگويد :

« لَبَّيْكَ ذَا الْمَعارِج
لَبَّيْكَ ، لَبَّيْكَ داعِياً إلي دارِ السَّلامِ لَبَّيْكَ ، لَبَّيْكَ غَفّارَ
الذُّنُوْبِ لَبَّيْكَ ، لَبَّيْكَ أهْلَ التَّلْبِيَةِ لَبَّيْكَ ، لَبَّيْكَ
ذَاالْجَلالِ وَالاَكْرامِ لَبَّيْكَ ، لَبَّيْكَ تُبْدِئُ وَالْمَعادُ إلَيْكَ
لَبَّيْكَ ، لَبَّيْكَ تَسْتَغنِي و يُفْتَقَرُ إلَيْكَ لَبَّيْكَ ، لَبَّيْكَ
مَرْهُوباً وَمَرْغُوباً إلَيْكَ لَبَّيْكَ ، لَبَّيْكَ إلهَ الْحَقِّ لَبَّيْكَ ،
لَبَّيْكَ ذَا النَّعْماِء وَالْفَضْلِ الْحَسَنِ الْجَميلِ لَبَّيْكَ ، لَبَّيْكَ
كَشَّافَ الْكُرَبِ الْعِظامِ لَبَّيْكَ ، لَبَّيْكَ عَبْدُكَ وَابْنُ عَبْدَيْكَ
لَبَّيْكَ ، لَبَّيْكَ ياكَرِيمُ لَبَّيْكَ » .

و خوب است اين جملات را نيز
بگويد :

« لَبَّيْكَ أتَقَرَّبُ إلَيْكَ بِمُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد
لَبَّيْكَ ، لَبَّيْكَ بِحَجَّة و عُمْرَة لَبَّيْكَ ، لَبَّيْكَ أهْلَ التَّلْبِيَةِ
لَبَّيْكَ ، لَبَّيْكَ تَلْبِيَةً تَمامُها وَبَلاغُها عَلَيْكَ » .

43

مسأله 91 : ترجمه مقدار واجب تلبيه چنين است :

« همواره
دعوت تو را اجابت مي كنم خدايا ، همواره اجابت مي كنم تو را ، همواره اجابت
مي كنم تو را ، براي تو شريكي نيست ، همواره اجابت مي كنم تو را » .

و
ترجمه جمله بعد كه مستحب است چنين است :

« همانا ستايش و نعمت و پادشاهي از آن تو
است . شريكي براي تو نيست ، اجابت مي كنم تورا » .

مسأله 92 : بايد تلبيه را به مقدار واجب ياد بگيرد و به نحو صحيح بگويد ، و اگر نتواند
ياد بگيرد يك نفر به او تلقين كند تا به نحو صحيح بگويد .

مسأله 93 : اگر نتواند ياد بگيرد و با تلقين هم نتواند به صورت صحيح بگويد به هر نحو
كه مي تواند بگويد ، و ظاهراً همين مقدار كافي است ، هر چند احتياط مستحب
آن است كه ترجمه آن را بگويد و نايب هم بگيرد .

44

مسأله 94 : كسي كه لال است و قادر نيست تلبيه را بگويد
بايد با انگشت اشاره كند و زبانش را هم حركت دهد ، و بهتر است نايب هم
بگيرد .

مسأله 95 : اگر كسي لبيك را به مقدار واجب نگفت
محرم نشده ، و اگر موجبات كفاره در حال احرام را به جا آورد كفاره ندارد . و همين طور
است اگر عمداً غلط بگويد يا با ريا آن را باطل كند .

مسأله 96 : تأخير تلبيه از ميقات جايز نيست و اگر تأخير انداخت محرم نشده است و
بايد در ادني الحل محرم شود .

مسأله 97 : اگر از روي
فراموشي يا ندانستن مسأله لبّيك را نگفت و بعد از عبور از ميقات متوجّه شد بايد در
ادني الحل محرم شود و لازم نيست به ميقات برگردد ، و اگر تا هنگام ورود به مكه
متوجّه نشد هر چند عمره او صحيح نيست ولي وظيفه اي ندارد .

45

مستحبات احرام

مسأله 98 : مستحبات احرام چند چيز است :

1 ـ قبلا بدن خود را پاكيزه كرده و ناخن و شارب خود
را بگيرد ، و موي زير بغل و عانه را بانوره ازاله نمايد .

2 ـ از يك ماه قبل موي
سر و ريش خود را كوتاه نكند .

3 ـ پيش از احرام در ميقات غسل احرام كند ، و اين
غسل از حائض و نفساء نيز صحيح است ، و تقديم اين غسل بخصوص اگر خوف آن باشد كه در
ميقات نتوان غسل كرد جايز است .

4 ـ دو جامه احرام از پنبه باشد .

5 ـ پارچه
احرام سفيد باشد .

6 ـ احرام را به ترتيب ذيل ببندد :

در صورت تمكن بعد از
فريضه ظهر ، و در صورت عدم تمكن بعد از فريضه ديگر ، و در صورت عدم تمكن از آن ، بعد
از شش يا دو ركعت نماز نافله ، در ركعت اول پس از

46

حمد سوره توحيد ، و در ركعت دوم سوره جحد را بخواند ، و شش ركعت أفضل است ، و بعد
از نماز ، حمد و ثناي الهي را بجا آورد ، و بر پيغمبر و آل او صلوات بفرستد ، آنگاه
بگويد :

« اَللَّهُمَّ إنِّي أسْاَلُكَ أنْ تَجْعَلَنِي مِمَّنِ
اسْتَجابَ لَكَ ، وَآمَنَ بِوَعْدِكَ ، وَاتَّبَعَ أمْرَكَ ، فَاِنِّي عَبْدُكَ وَفي
قَبْضَتِكَ ، لااُوقي إلاّ ما وَقَيْتَ ، وَلا آخُذُ إلاّ ما أعْطَيْتَ ، وَقَدْ
ذَكَرْتَ الْحَجَّ ، فَأسْألُكَ أنْ تَعْزِمَ لِي عَلَيْهِ عَلي كِتابِكَ ، وَسُنَّةِ
نَبِيِّكَ ، صَلَواتُكَ عَلَيْهِ وِآلِه ، وَتُقَوِّيَنِي عَلي مَا ضَعُفْتُ عَنْهُ ،
وَتُسَلِّمَ لِي مَنَاسِكِي ، فِي يُسْرمِنْكَ وَعافِيَة ، وَاجْعَلْنِي مِنْ
وَفْدِكَ الَّذِي رَضِيتَ وَارْتَضَيْتَ ، وَسَمَّيْتَ وَكَتَبْتَ ، اَلّلهُمَّ
اِنِّي خَرَجْتُ مِنْ شُقَّة بَعِيدَة ، وَاَنْفَقْتُ مالِي ابْتِغاءَ مَرْضاتِكَ ،
اَللَّهُمَّ فَتَمِّمْ لِي عُمْرَتِي ، اَللَّهُمَّ إنِّي اُرِيدُ الْعُمْرَةَ عَـلي
كِتـابِكَ وَسُنَّةِ نَبِيِّكَ ، صَلَواتُكَ عَلَيْهِ

47

وَآلِهِ ، فَاِنْ عَرَضَ لِي عارِضٌ يَحْبِسُنِي ، فَحَلِّنِي ( فَخَلِّنِي خ ل ) حَيْثُ حَبَسْتَنِي ، لِـقَـدَرِكَ الَّذِي قَـدَّرْتَ عَلَيَّ ،
اَللَّهُمَّ اِنْ لَمْ تَكُنْ حَجَّةً فَعُمْرَةٌ أحْرَمَ لَكَ شَعْرِي وَبَشَرِي
وَلَحْمِي وَدَمِي وَعِظامِي وَمُخِّي وَعَصَبِي ، مِنَ النساءِ وَالثِّيابِ
وَالطِّيبِ ، أبْتَغِي بِذلِكَ وَجْهَكَ وَالدّارَ اْلآخِرَةَ » .

7 ـ هنگام
پوشيدن دو جامه احرام بگويد :

« اَلْحَمْدُللهِِ الَّذِي رَزَقِنِي
مَا اُوارِي بِهِ عَوْرَتِي ، وَاُؤَدِّي فِيهِ فَرْضِي ، وَأعْبُدُ فِيهِ رِبِّي ،
وأنْتَهِي فِيهِ إلي ما أمَرَنِي ، اَلْحَمْدُللهِ الَّذِي قَصَدْتُهُ فَبَلَغَنِي ،
وَأَرَدْتُهُ فَأعانَنِي وَقَبِلَنِي ، وَلَمْ يَقْطَعْ بِي ، وَوَجْهَهُ أرَدْتُ
فَسَلَّمَنِي ، فَهُوَ حِصْنِي وَكَهْفِي وَحِرْزِي وَظَهْرِي وَمَلاذِي وَرَجائِي
وَمَنْجايَ وَذُخْرِي وَعُدَّتِي فِي شِدَّتِي وَرَخائِي » .

48

8 ـ تلبيه ها را در حال احرام تكرار كند ، خصوصاً در موارد ذيل :

الف ـ
وقت برخاستن از خواب .

ب ـ بعد از هر نماز واجب و مستحب .

ج ـ هنگام بالا رفتن
از سربالايي يا سرازير شدن از آن .

د ـ وقت سوار شدن يا پياده شدن .

هـ ـ آخر
شب .

و ـ اوقات سحر .

حائض و نفساء نيز اين تلبيه ها را
بگويند .

مكروهات احرام

مسأله 99 : مكروهات احرام چند چيز است :

1 ـ احرام در جامه سياه و رنگين ، بجز رنگ
سبز .

2 ـ خوابيدن محرم بر رخت و بالش زرد رنگ .

3 ـ احرام بستن در جامه چركين . و اگر جامه در حال

49

احرام چرك شود بهتر است مادامي كه در حال احرام است آنرا نشويد .

4 ـ
احرام بستن در جامه راه راه .

5 ـ استعمال حنا پيش از احرام ، چنانچه اثر آن تا
حال احرام باقي بماند .

6 ـ حمام رفتن ، و أولي آن است كه محرم بدن خود را با كيسه
و مثل آن نسايد .

7 ـ لبيك گفتن محرم در جواب كسي كه او را صدا
كند .

51

محرمات احرام

مسأله 100 : محرمات احرام عبارتند از :

1 ـ آميزش .

2 ـ بوسيدن .

3 ـ لمس كردن .

4 ـ نگاه با شهوت .

5 ـ عقد كردن .

6 ـ استمناء .

7 ـ
پوشاندن سر .

8 ـ پوشيدن لباس دوخته .

9 ـ پوشاندن تمام روي پا .

10 ـ پوشاندن
صورت .

52

11 ـ استعمال عطريات .

12 ـ
زينت .

13 ـ نگاه كردن به آينه .

14 ـ روغن ماليدن .

15 ـ ناخن گرفتن .

16 ـ ازاله مو .

17 ـ سايه قرار
دادن .

18 ـ فسوق .

19 ـ
جدال .

20 ـ خون بيرون آوردن از بدن خود .

21 ـ كندن دندان .

22 ـ كشتن حشرات
بدن .

23 ـ حمل سلاح .

24 ـ كندن
گياهان و درختان حرم .

25 ـ شكار .

53

آميزش

مسأله 101 : اگر در
عمره مفرده قبل از سعي آميزش كند بايد عمره را تمام كند و يك شتر كفاره بدهد ، و در
ماه بعد هم يك عمره مفرده ديگر انجام دهد ، و در اين عمره بايد از جايي محرم شود كه
در عمره قبلي از آنجا محرم شده است ، مگر اينكه نتواند به آنجا برود .

مسأله 102 : مسائل آميزش بين زن و مرد مشترك است ، ولي اگر زن مجبور
به آميزش شود ، بر زن لازم نيست كفاره بدهد . امّا مرد بايد كفاره خود و زن را بدهد ،
و عمره زن ظاهراً صحيح است .

مسأله 103 : در مسائلي كه گذشت
فرقي نمي كند كه نزديكي از جلو باشد يا عقب ، با همسر دائمي يا موقت خود باشد ،
يا زنا و وطي به شبهه باشد ، و هم چنين فرقي نمي كند كه مني خارج شود
يا خير .

مسأله 104 : نزديكي دو مرد ( لواط ) گر چه حرمت
نفسي

54

و ذاتي شديدي دارد و موجب حد مي شود ، ولي احكام آميزش در احرام را
ندارد .

بوسيدن

مسأله 105 : اگر بدون شهوت همسرش را ببوسد حرام نيست و كفاره ندارد ، ولي اگر با شهوت
همسرش را ببوسد و مني از او خارج شود بايد يك شتر كفاره بدهد ، و اگر مني از او خارج
نشود يك گوسفند كفاره بدهد .

مسأله 106 : شخص مُحِلّ
مي تواند همسر محرم خود را ببوسد ، ولي اگر فرد محرم لذت ببرد نبايد اجازه
بدهد .

لمس كردن

مسأله 107 : اگر همسر خود را با شهوت لمس كند يا بازي كند و انزال شود بنابر احتياط
واجب بايد يك شتر كفاره بدهد ، و اگر انزال نشود كفاره آن يك گوسفند
است .

55

مسأله 108 : كسي كه محرم نشده يا مُحِلّ شده مي تواند
همسر خود را اگر چه محرم باشد لمس كند يا با او بازي كند ، ولي اگر شخص محرم لذت
ببرد نبايد اجازه بدهد .

نگاه كردن

مسأله 109 : اگر محرم بدون شهوت به همسر خود نگاه كند اشكال ندارد ،
ولي اگر با شهوت نگاه كند حرام است ، و اگر مني از او خارج شود بنابراقوي
بايد يك شتر كفاره بدهد .

مسأله 110 : اگر محرم به زن يا
مرد اجنبي نگاه كند و مني از او خارج شود اقوي آن است كه اگر متمول است يك شتر و
اگر متوسط الحال است يك گاو و اگر فقير است يك گوسفند كفاره بدهد .

عقد كردن

مسأله 111 : بر محرم جايز
نيست كسي را براي ديگري

56

يا خود عقد كند يا شاهد بر عقد باشد ، و فرقي نمي كند كه زن و مرد يا يكي از
آنها محرم باشند يا مُحِلّ .

استمناء

مسأله 112 : استمناء حرام است و اگر به جهت استمناء مني خارج شود ،
بايد يك شتر كفاره بدهد ، و حكم آن مثل حكم آميزش است كه گذشت . و در اين مسأله فرقي
بين زن و مرد وجود ندارد .

پوشاندن سر

مسأله 113 : مرد نبايد تمام سر يا قسمتي از آن را با پارچه يا لباس
و كلاه بپوشاند .

مسأله 114 : بر محرم جايز نيست سر خود را
زير آب كند .

مسأله 115 : دوش گرفتن براي محرم اشكالي
ندارد . اما

57

اگر آن قدر آب زياد باشد كه يك مرتبه تمام سر را فرا بگيرد جايز نيست .

مسأله 116 : قسمتي از سر نيز حكم تمام سر را دارد . لذا بنابر اقوي
نبايد پوشيده شود يا زير آب قرار گيرد . و بنابر احتياط نبايد چيزي روي آن قرار
گيرد .

مسأله 117 : گوش ها ظاهراً جزء سر محسوب
مي شوند و نبايد آنها را بپوشانند . ولي صورت از سر محسوب نمي شود و
پوشاندن آن براي مردان مانعي ندارد .

مسأله 118 : در حال
خوابيدن نيز نبايد سر را بپوشاند . و اگر بدون توجه يا از روي فراموشي پوشانيد واجب
است فوراً آن را از روي سر بردارد . ولي گذاشتن سر روي بالش مانعي ندارد .

مسأله 119 : گذاشتن حوله و دستمال روي سر يا قسمتي از آن ، اگر چه
براي خشك كردن سر باشد جايز نيست .

58

مسأله 120 : محرمي كه مي داند اگر براي وضو بخواهد
صبر كند تا سرش خشك شود نمازش قضا مي شود با حوله يا دستمال به طوري كه
سرپوشيده نشود ، جاي مسح را خشك كند و وضو بگيرد .

مسأله 121 : كسي كه موي مصنوعي دارد اگر موهاي او كاشتني باشد و عرفاً جزء بدن او
محسوب شود اشكالي ندارد . ولي اگر به وسيله اي مثل چسب يا تور روي سر قرار
گرفته باشد اشكال دارد و بايد كفاره بدهد .

مسأله 122 : چنانچه از روي علم و عمد سر خود را بپوشاند بايد كفاره بدهد ، و كفاره آن
بنابر احتياط واجب يك گوسفند است . و بنابر احتياط مستحب كفاره پوشاندن قسمتي از سر
نيز همين است .

مسأله 123 : كسي كه با چيز دوخته سر خود را
بپوشاند بايد دو كفاره بدهد .

59

پوشيدن لباس دوخته

مسأله 124 : ظاهراً حرمت و ثبوت كفاره مخصوص به پوشيدن لباس دوخته مانند پيراهن ، قبا ،
شلوار ، شورت و ساير لباس هاي متعارف است ، اما پوشيدن و استفاده از دمپايي و
كفش دوخته كه تمام روي پا را نپوشاند ، كمر بند و هميان و فتق بند و بند ساعت و ساير
اشياي كوچك دوخته ديگر كه به آن لباس گفته نمي شود ، و همچنين حمل قمقمه دوخته
اشكال ندارد و كفاره هم ندارد .

مسأله 125 : اگر احتياج به
پوشيدن لباس پيدا كرد . جايز است بپوشد ، ولي بايد كفاره بدهد .

مسأله 126 : گره زدن لباسهاي احرام خلاف احتياط است . ولي به احتياط
واجب نبايد لنگ را بر گردن گره بزند .

مسأله 127 : جايز است
لباس احرام را با سنجاق يا چيز ديگر از قبيل گذاشتن سنگ يا سكه و كش بستن به دور

60

آن به هم متصل كنند ولي نبايد به نحوي باشد كه صدق رداء كند .

مسأله 128 : نپوشيدن لباس دوخته مخصوص مردان است . بنابراين براي
زنان استفاده از لباس دوخته مانعي ندارد .

مسأله 129 : كفاره پوشيدن لباس يك گوسفند است .

مسأله 130 : اگر بعد از
احرام از روي ندانستن يا فراموشي متوجه شود ، شورت دوخته خود را درنياورده ولي
باز درنياورد و با همان شورت اعمال را تمام كند ، اعمال او صحيح است ، ولي بايد كفاره
بدهد .

مسأله 131 : اگر حاجي در حال احرام از پتوي دوخته به
صورت روانداز استفاده كند به طوري كه پوشيدن صدق نكند اشكالي ندارد . اما اگر آن را
به خود بپيچد به طوري كه مثل لباس شود اشكال دارد ، و اگر صدق پوشيدن دوخته كند ،
كفاره دارد .