بخش 17

343

12 ـ ماندن در مني

مسأله 997 ـ واجب است شب يازدهم و دوازدهم ذي الحجه در مني بماند . كه اين ماندن را « بيتوته » مي گويند .

مسأله 998 ـ گروههاي زير علاوه بر شب يازدهم و دوازدهم شب سيزدهم را نيز بايد در مني بمانند :

1 ـ كسي كه در حال احرام صيد كرده باشد ، و اگر صيد را گرفته باشد و نكشته باشد به احتياط واجب بايد شب سيزدهم نيز بماند . و خوردن گوشت صيد يا نشان دادن صيد اين حكم را ندارد .

2 ـ زن يا مردي كه قبل از انجام طواف نساء با هم نزديكي كرده باشند ، حتي اگردراحرام عمره تمتع نزديكي كرده باشند ، ولي ساير استمتاعات اين حكم را ندارد .

3 ـ كسي كه روز دوازدهم از مني كوچ نكند و تا غروب در مني ماند ، اما اگر روز دوازدهم از مني كوچ كند ،

344

ولي براي كاري به مني برگردد و تا غروب بماند اين حكم را ندارد .

مسأله 999 ـ بر افراد زير واجب نيست شبهاي يازدهم و دوازدهم در مني بمانند :

1 ـ بيماران و پرستاران آنها ، و كساني كه به هر جهت ماندن آنها در مني برايشان مشقت داشته باشد .

2 ـ كساني كه بترسند اگر در مني بمانند اموال آنها در معرض خطر قرار مي گيرد .

3 ـ كساني كه شب را تا صبح در مكه بيدار و به عبادت مشغول باشند .

مسأله 1000 ـ فردي كه عبادت در مكه را انتخاب مي كند بايد از مغرب تا طلوع فجر بيدار و مشغول عبادت باشد . و اگر مقداري از آن را بخوابد كفايت نمي كند ، بلي چرت زدن به مقدار كم و كارهاي ضروري از قبيل خوردن ، آشاميدن ، تطهير و تجديد وضو مانعي ندارد .

مسأله 1001 ـ عبادت در خارج از مكه حتي در بين راه مكه و مني كفايت نمي كند .

345

مسأله 1002 ـ شخص مي تواند مقداري از اول شب را در مني بيتوته كند و قبل از نيمه شب ـ مثلاً ساعت 10 شب ـ به مكه بيايد و تا صبح مشغول عبادت شود ، و همچنين مي تواند مقداري از اول شب را در مكه عبادت كند و بقيه آن را برگردد به مني و بيتوته كند .

مسأله 1003 ـ منظور از عبادت مطلق عبادت است كه گذشته از نماز ، و خواندن قرآن ، و ذكر ، و دعا ، شامل نگاه كردن به كعبه ، برآوردن حاجات مؤمنين ، و ارشاد و موعظه و . . . نيز مي شود .

مسأله 1004 ـ منتظر ماندن براي تمام شدن اعمال همراهان ، عبادت محسوب نمي شود . لذا اين افراد يا بايد مشغول ذكر شوند ، يا براي بيتوته به مني بروند .

مسأله 1005 ـ كسي كه ماندن در مني را ترك كند براي هر شب بايد يك گوسفند كفاره بدهد ، و فرقي نمي كند كه عالم باشد يا جاهل ، از روي فراموشي باشد يا عذر ، اما ثبوت كفاره در غير عالم عامد بنابر احتياط است .

مسأله 1006 ـ كفاره ترك بيتوته بر گروه اول و دوم مسأله 979 نيز واجب است ، ولي بر گروه سوّم واجب نيست .

346

مسأله 1007 ـ اين كفاره شرايط قرباني را ندارد ، و ذبح آن محل خاصي ندارد ، هر چند به احتياط مستحب در مني ذبح شود .

شرايط صحت بيتوته

درصحت بيتوته رعايت اين موارد لازم است :

1 ـ نيت .

2 ـ وقت بيتوته .

3 ـ محل بيتوته .

نيت

مسأله 1008 ـ ماندن در مني عبادت است و بايد با قصد قربت انجام شود ، و ريا موجب بطلان آن مي شود .

مسأله 1009 ـ كسي كه تمام مدت بيتوته را در مني بوده ، ولي نمي دانست كه اين ماندن جزء اعمال و مناسك حج او است و بايد با قصد قربت انجام شود ، لذا هيچ توجهي به اين جهت نداشت ، كفاره بر او نيست .

347

مسأله 1010 ـ در فرض سابق اگر مثلاً ساعت 10 شب متوجه شد و نيت كرد ، كفاره بر او نيست ، اگرچه نيمه دوم شب را در مني نماند .

وقت بيتوته

مسأله 1011 ـ مقدار واجب ماندن در مني نيمي از شب است . يعني از غروب آفتاب تا نصف شب ، و بعيد نيست كه از نيمه شب تا طلوع آفتاب نيز كفايت كند .

مسأله 1012 ـ ماندن مقداري از نيمه اول شب و مقداري از نيمه دوم شب ـ اگر چه مقدار ساعت آن مجموعاً به مقدار يك نيمه شب يا بيشتر باشد كفايت نمي كند ، و اگر در مكه مشغول عبادت نبوده ، به احتياط واجب بايد كفاره بدهد .

مسأله 1013 ـ نيمه شب را بنابر اقوي بايد از غروب تا طلوع آفتاب حساب كنند ، و احتياط در اين است كه از مغرب حساب كنند .

مسأله 1014 ـ شخص مي تواند بعد از بيتوته نيمه اول شب از مني خارج شود ، و كسي كه نيمه اول شب را در

348

مني نبوده واجب است براي درك نيمه دوم شب به مني بيايد .

مسأله 1015 ـ اگر بيتوته در تمام وقت براي زنها و بيماران و ضعفا حرج و مشقت داشته باشد ، به مقداري كه مي توانند بيتوته كنند و كفايت مي كند ، و اگر تمام نيمه اول شب يا نيمه دوم شب را بيتوته نكردند و در مكه نيز مشغول عبادت نشدند ، بنابر احتياط واجب بايد كفاره بدهند .

محل بيتوته

مسأله 1016 ـ بيتوته حتماً بايد در مني باشد ، و اگر در غير از مني ـ حتي زمينهاي متصل به مني ـ بيتوته كند حكم ترك عمدي بيتوته را دارد ، كه بايد براي هر شب يك گوسفند كفاره بدهد .

مسأله 1017 ـ در فرض سابق فرقي نمي كند كه شخص عالم به حكم و موضوع باشد يا جاهل ، حتي اگر با اعتقاد به اينكه محلي مني است در آنجا بيتوته كند ، و بعد معلوم شود كه مني نبوده بايد كفاره بدهد .

349

مستحبات مني

مسأله 1018 ـ در مني چند چيز مستحب است :

1 ـ روز يازدهم و دوازدهم و سيزدهم را در مني بماند ، و حتي بجهت طواف مستحب از مني بيرون نرود .

2 ـ تكبير گفتن در مني بعد از پانزده نماز و در غير مني بعد از ده نماز كه اول آنها نماز ظهر روز عيد است مستحب مي باشد ، و بعضي آنرا واجب دانسته اند ، و بهتر در كيفيت تكبير آن است كه بگويد :

« اَللهُ أكْبَرُ اَللهُ أكْبَرُ ، لا إلهَ إلاَّ اللهُ وَاللهُ أكْبَرُ ، اَللهُ أكْبَرُ وَلِلّهِ الْحَمْدُ ، اللهُ أكْبَرُ عَلي ما هَدانَا ، اللهُ أكْبَرُ عَلي ما رَزَقَنا مِنْ بَهِيمَةِ الاَْنْعامِ ، وَالْحَمْدُللهِ عَلي ما أبْلانا » .

3 ـ مستحب است مادامي كه در مني اقامت دارد نمازهاي واجب و مستحب را در مسجد خيف بجا آورد .

350

4 ـ در حديث است كه صد ركعت نماز در مسجد خيف با عبادت هفتاد سال برابر است ، و هر كس در آنجا صد مرتبه « سُبْحانَ اللهِ » بگويد ثواب آن برابر ثواب بنده آزاد كردن است ، و هر كس در آنجا صد مرتبه « لا اِله إلاّ اللهُ » بگويد ثواب آن برابر است با ثواب كسي كه إحياء نفس كرده باشد ، و هر كس در آنجا صد مرتبه « اَلْحَمْدُ للهِ » بگويد ثواب آن برابر است با ثواب خراج عراقين كه در راه خدا صدقه بدهد .

351

13 ـ رمي جمرات سه گانه

مسأله 1019 ـ واجب است در روز يازدهم و دوازدهم ذي الحجه به هر يك از جمرات سه گانه ( جمره اُولي و جمره وُسطي و جمرهُ عقبه ) هفت سنگ بزند .

مسأله 1020 ـ اشخاصي كه واجب است شب سيزدهم را در مني بمانند ، واجب است روز سيزدهم نيز به جمرات سه گانه سنگ بزند .

مسأله 1021 ـ رمي روز يازدهم و دوازدهم متوقف بر اعمال روز عيد نيست ، بنابراين كسي كه قرباني و تقصير يا حلق هم نكرده است در روز يازدهم و دوازدهم مي تواند رمي جمرات را انجام دهد .

مسأله 1022 ـ اگر عمداً سنگ زدن به جمرات را ترك كند اگرچه معصيت كرده است ، اما به حج او ضرر نمي زند .

مسأله 1023 ـ كسي كه قدرت انجام رمي ولو در بعضي از

352

اوقات روز را داشته باشد ، و بر اثر تسامح به ديگري نيابت بدهد ، مثل كسي است كه عمداً رمي را ترك كرده است .

مسأله 1024 ـ بايد به هر يك از جمرات سه گانه هفت سنگ بزند كه شرايط و كيفيت آن در احكام رمي روز عيد گذشت .

مسأله 1025 ـ همانگونه كه قضاي رمي جمرات لازم است ، قضاي رمي يكي يا دوتا از آنها نيز لازم است .

مسأله 1026 ـ اگر بعد از خروج از مني در مكه يادش آمد كه رمي جمرات يا بعضي از آن را انجام نداده يا به نحو صحيح انجام نداده در صورت امكان بايد برگردد و بجا آورد ، و اگر ممكن نباشد نايب بگيرد ، و اگر بعد از ايام تشريق ^{( 1 )} متوجه شد ، بنابر احتياط واجب طبق آنچه در همين مسأله گذشت قضا كند ، و در سال بعد نيز خودش يا نايبش در ايام تشريق قضا كند . اما اگر بعد از خروج از مكه يادش آمد بنابر احتياط واجب در سال بعد خودش يا نايبش در ايام تشريق قضا كند .

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ روزهاي 11 ، 12 و 13 ذي الحجه را ايام تشريق مي گويند .

353

مسأله 1027 ـ اگر بعد از شك يا بي دليل قصد كند كه از اوّل رمي را شروع كند ، اگر مجموعاً هفت سنگ يا بيشتر بزند كافي است و اين قصد اثري ندارد و اشكالي ايجاد نمي كند .

مسأله 1028 ـ اگر بعد از گذشتن روزي كه رمي در آن واجب بوده ، شك كند كه رمي كرده است يا نه ، به آن اعتنا نكند .

مسأله 1029 ـ اگر بعد از رمي شك كند كه صحيح واقع شده يا خير ، به آن اعتنا نكند .

مسأله 1030 ـ اگر شخص در حال مأيوس بودن از رفع عذر نايب گرفت يا نايب بعد از مأيوس شدن شخص از رفع عذر رمي كرده باشد و بعد از رمي عذر برطرف شد ، اعاده لازم نيست ، والاّ لازم است خود فرد رمي را اعاده كند .

مسأله 1031 ـ زني كه مي داند اگر بخواهد خود رمي انجام دهد در اثر فشار جمعيت قاعدگي او شروع مي شود و از اين جهت به مشقت مي افتد ، مي تواند نايب بگيرد .

354

مسأله 1032 ـ كسي كه از يك يا چند نفر نايب شده براي رمي جمره ، لازم نيست اوّل رمي جمرات سه گانه خودش را تمام كند بعد براي منوب عنه رمي كند ، بلكه مي تواند قبل از تمام شدن رمي خود براي آنها رمي كند .

شرايط صحت رمي جمرات سه گانه

درصحت رمي جمرات سه گانه رعايت اين موارد لازم است :

1 ـ نيت .

2 ـ وقت رمي .

3 ـ ترتيب .

نيت

مسأله 1033 ـ رمي جمرات سه گانه در روزهاي يازدهم و دوازدهم از عبادات است ، و بايد با قصد قربت انجام شود ، و ريا موجب بطلان آن است .

355

وقت رمي

مسأله 1034 ـ رمي روزهاي يازدهم و دوازدهم نيز بايد در روز انجام شود و كسي كه از رمي در روز معذور است مي تواند شب رمي كند .

مسأله 1035 ـ زنها و بيماران و سالمندان نيز چنانچه در روز معذور باشند ، مي توانند شب رمي كنند . و جواز رمي اين افراد در شب عيد حتي بدون اينكه در روز معذور باشند اختصاص به رمي روز عيد دارد .

مسأله 1036 ـ در موارد جواز رمي در شب فرقي نمي كند كه شب قبل رمي كنند يا شب بعد . و حتي مي توانند رمي دو روز را در يك شب انجام دهند ، يعني : رمي روز يازدهم و دوازدهم را در شب دوازدهم انجام دهند .

مسأله 1037 ـ كسي كه رمي در روز را ترك كرد بايد روز بعد قضاي آن را به جا آورد ، و رمي در شب كفايت نمي كند .

مسأله 1038 ـ كسي كه از رمي در روز معذور باشد ، امّا بتواند شب رمي كند ، بايد در شب رمي كند ، و نمي تواند نايب بگيرد و چنين كسي نمي تواند نايب ديگري شود .

356

ترتيب

مسأله 1039 ـ واجب است جمرات سه گانه را به ترتيب رمي كند ، يعني اول جمره اُولي ، بعد جمره وُسطي و بعد از آن جمره عقبه را رمي كند .

مسأله 1040 ـ اگر ترتيب مذكور به هر جهت رعايت نشود ، بايد به گونه اي انجام دهد كه ترتيب حاصل شود . و فرقي نمي كند كه عالم باشد يا جاهل يا از روي فراموشي و اشتباه باشد . و اگر روز بعد متوجه شود بايد به ترتيب قضا كند .

مسأله 1041 ـ اگر بعد از زدن چهار سنگ آن جمره را رها كند از لحاظ ترتيب مثل كسي است كه آن جمره را رمي كرده و فقط لازم است كه هفت سنگ را تكميل كند ، و اگر از روي علم و عمد و بدون عذر اين كار را كرده به احتياط واجب رمي را اعاده كند .

مسأله 1042 ـ اگر رمي يكي از روزها را انجام ندهد ، واجب است در روز بعد اول قضاي روز گذشته را بجا آورد و بعد رمي آن روز را انجام دهد ، و همچنين است اگر رمي دو روز را انجام نداده باشد .

357

مسأله 1043 ـ اگر روز بعد يادش آمد كه بعضي از جمرات را بيشتر از چهار سنگ و كمتر از هفت سنگ زده به احتياط واجب بايد اول كسري آنها را تكميل ، و سپس رمي آن روز را انجام دهد .

مسأله 1044 ـ اگر رمي جمره عقبه را در روز عيد غلط انجام دهد و روز دوازدهم يا سيزدهم متوجه شود بايد رمي جمره عقبه را قضا كند ، و قضاي رمي جمرات سه گانه در روزهاي يازدهم يا دوازدهم لازم نيست .

مسأله 1045 ـ اگر بعد از رمي جمرات سه گانه يقين كند كه به يكي از جمرات كمتر از چهار سنگ زده يا اصلاً رمي نكرده بعيد نيست اگر فقط كسري جمره آخري را جبران كند يا آن را اعاده كند كافي باشد ، هر چند احتياط آن است كه هر سه را به ترتيب اعاده كند .

مسأله 1046 ـ اگر بعد از رمي جمرات سه گانه يقين پيدا كرد يك يا دو يا سه سنگ به يكي از جمرات كمتر زده است ، بايد به مقداري كه مي داند كم زده به هر سه جمره بزند .

مسأله 1047 ـ اگر بعد از ايام تشريق يادش آمد كه يك

358

روز را يا يكي از جمرات را رمي نكرده و نداند كدام روز است ، به احتياط واجب بايد سه روز را با مراعات ترتيب و طبق مسأله 1026 قضا كند .

مسأله 1048 ـ اگر وقتي مشغول رمي جمره عقبه است در رمي جمره اولي و وسطي يا در صحت آن شك كند ، به شك خود اعتنا نكند .

مسأله 1049 ـ اگر بعد از گذشتن روزي كه بايد رمي كند ، يقين كند يكي از جمرات را رمي نكرده بايد فقط رمي جمره عقبه را قضا كند و كافي است ، هر چند احتياط در قضاي رمي هر سه جمره است .

359

كوچ كردن از مني

مسأله 1050 ـ در روز دوازدهم پس از پايان اعمال نبايد قبل از ظهر از مني خارج شوند ، ولي كساني كه روز سيزدهم از مني خارج مي شوند مي توانند قبل از ظهر خارج شوند .

مسأله 1051 ـ ظاهراً كوچ بعد از ظهر روز دوازدهم از اعمال حج نيست ، لذا مي توانند در مني بمانند . و آنچه تكليف است كوچ نكردن از مني قبل از ظهر است ، بنابر اين براي كوچ كردن و خارج شدن نيت لازم نيست .

مسأله 1052 ـ كسي كه شب دوازدهم يا صبح دوازدهم به هر علتي از مني خارج شود به احتياط واجب بايد قبل از ظهر به مني برگشته و بعدازظهر از مني خارج شود ، حتي اگر از معذوريني باشد كه رمي آن روز را شب انجام داده باشد .

مسأله 1053 ـ كسي كه بعد از نيمه شب دوازدهم براي

360

انجام اعمال مكه به مكه مي رود بايد روز دوازدهم قبل از ظهر به مني برگردد و ظهر را در مني درك كند ، اگرچه قصد داشته باشد رمي آن روز را عصر انجام دهد .

مسأله 1054 ـ در فرض سابق اگر عصر به مني برگشت ، لازم است مقداري در مني توقف كند ، بطوري كه كوچ بعد از بودن در مني صدق كند . و صرف مرور كفايت نمي كند .

مسأله 1055 ـ كسي كه روز دوازدهم از مني خارج شد ، و قصد داشت براي كوچ كردن قبل از ظهر به مني برگردد ، و نتوانست يا عمداً برنگشت . اگر چه در صورت عمد معصيت كرده ، ولي چيزي بر او نيست .