بخش 4

 

16ـ طواف طبقه دوّم براي معذورين

1 ـ در صورت عدم امكان با رعايتِ الأقرب فالأقرب، كفايت مي كند; والله العالم. آية الله بهجت.

2 ـ احتياط واجب اين است كه آنها را از طبقه دوم طواف دهند و نايب هم برايشان بگيرند. آية الله تبريزي.

3 ـ طواف بايد دور كعبه معظمه ولو در فضاي مابين زمين تا محاذي پشت بام كعبه باشد و كف طبقه دوم مسجدالحرام اگر به قدر قامت طواف كننده پايين تر از نقطه محاذي پشت بام كعبه نباشد، طواف از طبقه دوم صحيح ومجزي نيست، وكساني كه نمي توانند درصحن مسجدالحرام ولو بهوسيله حمل توسطشخص ديگر طواف كنند وظيفه شان نايب گرفتن در طواف است و احوط آن است كه خودش هم در همان طبقه دوم طواف نمايد. آية الله خامنه اي.

38

4 ـ چنانچه احراز شود كه طبقه دوم بالاتر از كعبه است، طواف از بالا كفايت نمي كند و بايد براي طواف از پايين نايب بگيرند و لازم نيست احتياط كنند و چنانچه مطلب مشكوك باشد بايد احتياطاً بين طواف از بالا و نايب گرفتن از پايين جمع نمايند. آية الله سيستاني.

5 ـ در مورد سؤال بايد از كسي بخواهد او را در محدوده مقام ـ ولو با دوش گرفتن ـ طواف دهد و اگر از كمك گرفتن عاجز است يا اين كار برايش مشقت شديد دارد براي طواف درمحدوده نايب مي گيرد و بنابر احتياط مستحب خود نيز در طبقه دوم طواف داده مي شود، بلي اگر نمي تواند نايب بگيرد يا مشقت شديد دارد طواف در طبقه دوم كافي است. آية الله زنجاني.

 

39

6 ـ در فرض مذكور اين افراد بايد در طبقه دوم طواف داده شوند و بنابر احتياط واجب نايب هم گرفته تا براي آنان در صحن مسجدالحرام طواف نمايد. آية الله صافي.

7 ـ در فرض سؤال چنانچه كعبه مقدسه از طبقه دوم پايين تر نباشد، احتياط واجب آن است كه علاوه بر اينكه در طبقه دوم طواف داده مي شوند، استنابه هم بنمايد; والله العالم. آيت الله فاضل.

8 ـ در اين گونه موارد كه راهي جز اين نيست طواف در طبقه بالا كفايت مي كند. آية الله مكارم.

40

9 ـ طواف در طبقه فوقاني صحيح نيست و اين قبيل افراد بايد بهوسيله كول گرفتن طواف خود را انجام بدهند و اگر ممكن نشد، لازم است براي طواف خود نايب بگيرند. آية الله نوري.

41

 

17 ـ حكم نجاساتي كه در نماز عفو شده و محمول متنجّس در طواف (مناسك، مسأله 562 و ص546، س5)

1 ـ احتياط واجب آن است كه از نجاساتي كه در نماز عفو شده، مثل خون كمتر از درهم و عرقچين، جوراب متنجّس و نظاير آن ها، در طواف اجتناب شود; آيات عظام: امام خميني، گلپايگاني، فاضل و نوري. انگشتر نجس و همچنين همراه داشتن چيز متنجس در صورت جهل به مسأله مانعي ندارد; آية الله فاضل.

2 ـ طواف واجب با نجاساتي كه در نماز عفو شده است، مانند خون كمتر از درهم (از غير دماء ثلاثه) و نجاست عينك و انگشتر و جامه اي كه نمي شود با آن عورت را پوشاند، مانند عرقچين و جوراب، مانعي ندارد; آية الله زنجاني.

42

3 ـ خوني كه در نماز معفوّ است در طواف معفوّ نيست و همراه داشتن عرقچين، جوراب و انگشتر متنجّس در طواف اشكالي ندارد; آية الله خامنه اي.

4 ـ نجس بودن لباس هاي كوچك ضرري ندارد، ولي خون كمتر از درهم معفوّ نيست; آية الله مكارم.

5 ـ بنابر احتياط واجب نجاست معفوّ در نماز، در طواف معفوّ نيست، ولي محمول متنجّس در طواف اشكالي ندارد; آيات عظام: خويي، تبريزي، سيستاني و بهجت.

6 ـ بنابر احتياط نجاست معفوّ در نماز، در طواف معفوّ نيست، ولي محمول متنجّس اگرساتر عورت نباشد، اشكالي ندارد. آية الله صافي.

 

43

7 ـ نجاستي كه در بدن يا لباس نمازگزار معفوّ است، در طواف عفو نشده است; آية الله وحيد.

44

 

18 ـ قطع طواف بدون عذر (مناسك، م615)

1 ـ قطع طواف مستحب جايز است و طواف واجب مكروه. بلكه احتياط مستحب است قطع نكند; به اين معني كه قطع نكند به طوري كه ترك بقيه را كند تا موالات عرفيه به هم بخورد. آيات عظام: امام خميني، تبريزي، نوري.

2 ـ قطع طواف واجب بنابر احتياط جايز نيست; آيات عظام: بهجت، مكارم.

3 ـ قطع طواف واجب جايز نيست; آيات عظام: خويي، گلپايگاني، زنجاني، صافي.

4 ـ جايز است; آية الله سيستاني.

5 ـ قطع كردن طواف واجب يا مستحب براي عيادت مريض يا برآوردن حاجت خود يا برادران مؤمن جايز است; آية الله وحيد.

45

6 ـ قطع طواف مستحب جايز است و احتياط مستحب آن است كه طواف واجب را قطع نكند; آية الله خامنه اي، آية الله فاضل.

46

 

19 ـ وظيفه كسي كه نتوانسته قرائت يا ذكرهاي واجب را ياد بگيرد (مناسك، مسأله 789) 1 ـ بايد نماز را به هر ترتيبي كه مي تواند خودش به جا آورد و كافي است و اگر ممكن است، كسي را بگمارد كه نماز را به او تلقين كند; آيات عظام: امام خميني، فاضل، نوري، مكارم.

2 ـ بنابر احتياط واجب خودش به هر نحو مي تواند بخواند و با جماعت هم بخواند و نايب هم بگيرد; آيات عظام: خويي، تبريزي، وحيد.

3 ـ اگر مقدار زيادي از سوره حمد را بتواند به طور صحيح بخواند، خواندن حمد به همين صورت كافي است و اگر نتواند به احتياط واجب مقداري از قرآن را كه مي تواند صحيح بخواند به آن اضافه كند و اگر نتواند تسبيح بگويد; آية الله سيستاني.

47

مقداري از قرآن را كه مي تواند صحيح بخواند به آن اضافه كند و اگر نتواند تسبيح بگويد; آية الله سيستاني.

4 ـ به هر نحو مي تواند خودش بخواند و بنابر احتياط نايب هم بگيرد; آية الله خامنه اي

5 ـ اگر نتواند به جماعت بخواند وظيفه روزانه كافي است. آية الله بهجت.

6 ـ خودش بخواند و به جماعت هم اقامه نمايد و اگر نايب هم بگيرد بهترو مطابق با احتياط است; آية الله گلپايگاني، آية الله صافي.

7 ـ اگر مي تواند بايد طواف را به تأخير بيندازد و هر مقداري كه مي تواند از قرائت نمازش را تصحيح كند و اگر تصحيح نكرد، در آخر وقت طواف كرده، نماز آن را با

48

صحيح ترين قرائتي كه مي تواند ـ ولو با تلقين ديگري ـ مي خواند و كفايت مي كند; آية الله زنجاني.

49

 

20 ـ خروج از مكه بين عمره و حج تمتع (مناسك، م910، 911، 918 و 920)

1 ـ خروج از مكه و حوالي نزديك آن جايز نيست، مگر در صورت حاجت، در اين صورت هم اگر مي تواند بايد با احرام حج خارج شود; آية الله زنجاني.

2 ـ بنابر احتياط نبايد خارج شود، مگر در صورت حاجت و با احرام حج; آيات عظام: امام خميني، گلپايگاني، صافي.

3 ـ بيرون رفتن به اطراف و توابع مكه، مانع ندارد; آية الله خويي، آية الله تبريزي.

4 ـ اگر اطمينان دارد كه حج او فوت نمي شود جايز است، اگر در همان ماه باشد و اگردر ماه ديگر باشد، بايد با احرام برگردد; آية الله بهجت.

50

5 ـ اگر اطمينان دارد كه حج او فوت نمي شود، جايز است; آية الله خامنه اي، آية الله نوري.

6 ـ اگر اطمينان دارد كه حج او فوت نمي شود و خروج و ورود در همان ماهي باشد كه عمره را انجام داده است جايز است; آية الله فاضل.

7 ـ بنابر احتياط واجب نبايد خارج شود، مگر براي حج، ولي اگر بيرون رفتن براي كاري ـ هرچند غيرضروري ـ و ترس از فوت اعمال حجش نداشته باشد، كه در اين صورت اگر بداند كه مي تواند به مكه برگردد و از آنجا احرام حج ببندد، بيرون رفتن بدون احرام جايز است; آية الله سيستاني.

51

8 ـ جايز نيست از مكه براي غير انجام مناسك حج خارج شود، مگر در صورتي كه بيرون رفتنش به جهت حاجتي باشد و ترس فوت و نرسيدن به اعمال حج را نداشته باشد و در اين صورت واجب است احرام حج را از مكه ببندد و بيرون رود; آية الله وحيد.

9 ـ در صورت حاجت و نيز اگر مطمئن باشد كه به موقع برمي گردد و حج خود را انجام مي دهد جايز است وگرنه حرام است; آية الله مكارم.

52

 

21 ـ محل احرام حج تمتع (مناسك، مسأله 946)

1 ـ بنابر احتياط واجب از مكه قديم باشد; آيات عظام: خويي، تبريزي و بهجت.

2 ـ محل احرام حج، شهر مكه است هرجا باشد... گرچه در محله هاي تازه ساز; آيات عظام: امام خميني، گلپايگاني، خامنه اي، زنجاني، فاضل، نوري، وحيد.

3 ـ در قسمت هاي جديد شهر مكه جايز است، ولي در مناطقي كه جزو حرم نيست، جايز نيست; آية الله سيستاني; ولي بيرون از حرم مانند مناطقي كه اكنون جزو شهر مكه شده خالي از اشكال نيست; آية الله مكارم.

4 ـ بنابر احتياط لازم، تا مي تواند از مكّه قديم محرم شود; آية الله صافي.

53

 

22 ـ كوچ از مشعر الحرام براي بانوان و معذورين (مناسك، مسأله 983)

1 ـ احتياط واجب آن است كه پيش از نصف شب بيرون نرود; امام خميني، آية الله فاضل.

2 ـ ساير آيات عظام نظرشان اين است: همين كه مقداري از شب را در مشعر ماندند مي توانند از آنجا بروند.

54

 

23 ـ شرط ايمان در ذابح (مناسك، مسأله 1042)

1 ـ احتياط واجب آن است كه ذابح مؤمن باشد، بلكه خالي از قوت نيست; امام خميني.

2 ـ ايمان در صورتي شرط است كه ذابح را در انجام قرباني نايب كرده باشد و اگر خصوص ذبح را خواسته باشد، ايمان لازم نيست، ولي خودش بايد نيت كند; يعني قصد قرباني و قربت را داشته باشد; آيات عظام: خامنه اي، فاضل، نوري.

3 ـ ايمان در ذابح شرط نيست و اسلام كافي است; آيات عظام: گلپايگاني، بهجت، تبريزي، خويي، زنجاني، سيستاني، صافي، مكارم، وحيد.

55

 

24 ـ تأخير ذبح از روز عيد (مناسك، مسأله 1032 و 1080)

1 ـ بنابر احتياط واجب جايز نيست; آيات عظام: امام خميني، خويي، تبريزي، خامنه اي، فاضل، نوري.

2 ـ واجب است ذبح در روز عيد باشد، ولي اگر تأخير انداخت، پس مجزي است در بقيه ذي حجه; آية الله بهجت.

3 ـ بنابر احتياط مستحب تأخير نيندازد; آيات عظام: گلپايگاني، صافي، زنجاني.

4 ـ تأخير تا روز سيزدهم جايز است; آية الله مكارم.

5 ـ تأخير ذبح تا پايان روز دوازدهم جايز

56

است; آية الله زنجاني.

6 ـ احتياط مستحب آن است كه تأخير نيندازد و مي تواند در روزهاي تشريق هم قرباني كند; آية الله سيستاني، آية الله وحيد.

57

 

25 ـ تثليث در قرباني (مناسك، مسأله 1040)

1 ـ احتياط مستحب است; آيات عظام: امام خميني، فاضل، نوري; ولي به احتياط واجب يك قسمت آن را به فقراي مسلمان يا وكيل آنان، ولو خود قرباني كننده، صدقه بدهد و اگر صدقه دادن ممكن نباشد يا موجب مشقت و زحمت زيادي باشد، وجوبِ آن ساقط مي شود; آية الله سيستاني.

2 ـ واجب است قدري از قرباني را خودش بخورد و قدري را هديه بدهد و مقداري را به فقير مؤمن صدقه بدهد و احتياط آن است كه هديه را هم به مؤمن بدهد و مقدار هديه و صدقه كمتر از ثلث نباشد; آية الله گلپايگاني، آية الله صافي.

58

3 ـ احتياط واجب است و در صورت عدم تمكن از تقسيم در منا، اخذ وكالت لازم است; آية الله خويي، آية الله تبريزي.

4 ـ احوط آن است كه قدري از ذبيحه بخورند و قدري هديه دهند و قدري به مؤمنين صدقه دهند و لازم نيست بنابر اظهر كه مقدار هر يك از هديه و صدقه ثلث ذبيحه باشد. و عمل به احتياط به مثل توسيط فقير يا استيكال او ممكن است و در صورت عدم امكان، تكليف ساقط است; آية الله بهجت.

5 ـ بايد ثلث قرباني را صدقه دهد و بنابر احتياط مستحب ثلثي از آن را به يكي از مؤمنين هديه دهد و خودش نيز مقداري از قرباني بخورد; آية الله زنجاني.

6 ـ تقسيم ذبيحه واجب نيست، ولي واجب است كه قسمتي از آن را به فقرا بدهند; آية الله مكارم.

59

7 ـ واجب است يك سوم قرباني را به فقير مؤمن يا وكيل او، ولو قرباني كننده باشد، صدقه دهد و احتياط واجب است كه يك سوم را به مؤمنين هديه دهد و قدري را بخورد; آية الله وحيد.

8 ـ در وضع فعلي هيچ گونه تكليفي در رابطه با تثليث قرباني ندارد; آية الله خامنه اي.

60

 

26 ـ حلق در سفر اول (مناسك، مسأله 1120)

1 ـ به احتياط واجب بايد حلق كند; آيات عظام: امام خميني، گلپايگاني، خامنه اي، سيستاني، صافي.

2 ـ تقصير ]كوتاه كردن مو[ جايز است، گرچه حلق مستحب و افضل است: آيات عظام: خويي، تبريزي، فاضل، مكارم، بهجت، وحيد، نوري.

3 ـ بر مردي كه حجة الاسلام خود را انجام مي دهد، واجب است، گرچه سفر اول او نباشد; آية الله زنجاني.

61

27 ـ تأخير حلق تا آخر ايام تشريق (مناسك، مسأله 1142 و 1143)

1 ـ مانع ندارد، هرچند عمدي باشد و حلق در شب هم صحيح است و كفايت مي كند; آيات عظام: امام خميني، فاضل، سيستاني، نوري.

2 ـ حلق و تقصير در شب كفايت مي كند و تأخير آن تا زماني كه بتواند قبل از پايان ذي حجه اعمال مكه را بجا آورد مانعي ندارد; آية الله زنجاني.

3 ـ احتياط واجب در عدم تأخير عمدي است و بنابر احتياط، حلق بايد در روز باشد; آية الله تبريزي.

4 ـ حلق در شب، خلاف احتياط است و اگر در روز عيد ترك نمود، روز يازدهم بايد حلق

62

كند و تأخير عمدي جايز نيست علي الأحوط; آية الله گلپايگاني، آية الله صافي.

5 ـ احوط و اولي آن است كه از روز عيد تأخير نيندازند; آية الله وحيد.

6 ـ بنابر احتياط واجب حلق يا تقصير بايد در روز عيد باشد، ولي اگر تأخير انداخت، انجام آن در شب يازدهم يا بعد از آن هم كافي است; آية الله خامنه اي.

7 ـ احتياط واجب اين است كه در روز انجام شود; آية الله خويي.

8 ـ تأخير حلق تا آخر ايام تشريق مانع ندارد، ولي احتياط در ترك حلق در شب است; آية الله مكارم.

9 ـ حلق در روز عيد است و در صورت تأخير شب هم مجزي است; آية الله بهجت.

63

 

28 ـ رمي جمرات در طبقه فوقاني (مناسك، مسأله 1284)

1 ـ جايز و كافي است; آيات عظام: امام خميني، زنجاني، خامنه اي، فاضل و نوري; اگر صدق جمره كند جايز و كافي است; آية الله بهجت.

2 ـ كفايت نمودن رمي مقداري كه بر جمره سابق اضافه نموده اند محل اشكال است و اگر از رمي مقدار سابق متمكن نباشد، زيادي را خودش رمي كند و براي رمي مقدار سابق نايب بگيرد و در اين امر ميان عالم و جاهل و ناسي فرقي نيست; آيات عظام خويي، سيستاني، تبريزي.

64

3 ـ خلاف احتياط است; آية الله گلپايگاني، آية الله صافي.

4 ـ در هنگام ازدحام جمعيت جايز است: آية الله مكارم.

5 ـ احتياط واجب آن است كه به مقدار اصلي جمره رمي شود و اگر متمكن نباشد، خودش مقدار افزوده را رمي كند و براي رمي مقدار اصلي هم نايب بگيرد، و در اين حكم، بين عالم و جاهل و ناسي فرقي نيست; آية الله وحيد.

 

65

 

29ـ رمي جمره جديد (استفتاء)

1 ـ اگر ضرورت است، به اين كه ممكن نيست سؤال شود كه از كجا زياد شده، اشكال ندارد; والله العالم. آية الله بهجت.

2 ـ با فحص و سؤال از كساني كه از كيفيت بنا اطلاع دارند به ديوار جديدي كه مقابل ستون هاي قبلي قرار گرفته رمي كنند و اگر تشخيص محلّ قبليِ ستون ها و ايستادن در محلّ پر ازدحام براي تشخيص آن، كاري دشوار و يا غيرممكن بود (باتوجه به نقشه ارسالي به اين جانب ازجمرات جديد) چنانچه وسط ديوار جديد را درنظر بگيرند و رمي كنند، مجزي است ان شاء الله تعالي. آية الله تبريزي.

66

3 ـ اگر مي تواند بدون عسر و مشقّت، به آنچه در محلّ ستون قبلي قرار دارد رمي كند، واجب است به آن رمي نمايد. و اگر جستجو از محل آن و رمي به آن مستلزم عسر و مشقّت است به هر نقطه ي آن ديوار رمي كند مجزي است. ان شاء الله. آية الله خامنه اي

4 ـ اگر ديوار موجود، مشتمل بر ستون سابق باشد و تشخيص آن هرچند به كمك اهل خبره قبل از رمي ميسور باشد، بايد همان قسمت را رمي كنند و اگر ميسور نباشد، به احتياط واجب، بايد رمي را تكرار كنند، مگر مقداري كه مستلزم حرج يا ضرر است. آية الله سيستاني.

5 ـ رمي جمره جديد كفايت مي كند. آيات عظام فاضل، شبيري زنجاني، نوري.

6 ـ در مورد سؤال با وضع فعلي بعيد نيست

67

رمي در هر قسمت جمره كافي باشد. البته مهما امكن، احوط و اولي مراعات رمي به حدود ستون قبلي است; والله العالم. آية الله صافي گلپايگاني.

7 ـ پرتاب سنگ به آن حوضچه، هر چند بزرگتر از سابق شده است كافي است، و اگر بر ديوار مزبور بزنند تا در حوضچه بيفتد آن هم كفايت مي كند، و هيچ ضرورتي ندارد كه جاي ستون سابق را پيدا كنند و به آن بزنند. آية الله مكارم شيرازي.

68

 

30 ـ بيتوته در منا (مناسك، مسأله 1220 و 1224)

1 ـ واجب است بر حاجي بيتوته از غروب آفتاب شب يازدهم و دوازدهم تا نصف شب; امام خميني.

2 ـ بيتوته واجب است از غروب آفتاب تا بعد از نصف شب; آية الله بهجت.

3 ـ مخيّر است از سر شب تا بعد از نيمه شب و يا قبل از نيمه شب تا طلوع فجر بيتوته نمايد; آيات عظام: خويي، تبريزي، خامنه اي، سيستاني، مكارم، وحيد.

4 ـ از سر شب تا نيمه شب يا از نيمه شب تا طلوع فجر و بهتر است تا طلوع آفتاب بيتوته كند; آية الله فاضل.

69

5 ـ از غروب شرعي تا نصف شب بيتوته واجب است; آية الله نوري.

6 ـ در شب يازدهم حاجي مخير است كه از غروب شب يازدهم تا نيمه شب در منا بماند يا فقط هنگام طلوع فجر در منا حضور داشته باشد، ولي مقدار بيتوته شب دوازدهم و شب سيزدهم ـ بركساني كه بايد اين شب در منا بيتوته كنند ـ از غروب تا طلوع آفتاب روز بعد است; آية الله زنجاني.

70

 

31 ـ فاصله بين دو عمره (مناسك، م173 ـ 194، 1311)

1 ـ فاصله معيني بين دو عمره مفرده شرط نيست; آيات عظام: گلپايگاني، زنجاني، بهجت، نوري.

2 ـ بنابر احتياط در كمتر از يك ماه به قصد رجاء آورده شود; امام خميني.

3 ـ فاصله معيني بين دو عمره شرط نيست، ولي بنابر احتياط در هر ماه فقط يك عمره براي خود مي تواند به جا آورد. ولي به جاآوردن عمره براي غير خود، هرنفر يك عمره جايز است; آية الله خامنه اي.

4 ـ فاصله يك ماه شرط نيست، بلكه در هر ماه قمري مي توان يك عمره انجام داد; آيات عظام: خويي، سيستاني، صافي، فاضل، مكارم، تبريزي.

71

5 ـ در هر ماه مستحب است، و بنابر احتياط، انجام دو عمره به قصد خود يا به قصد يك نفر جايز نيست، مگر دومي به قصد رجاء آورده شود; آية الله وحيد.

72

 

32 ـ فاصله بين عمره تمتع با عمره مفرده⁽¹⁾(مناسك، مسأله 173، 194، 1311)

1 ـ بنابر احتياط در كمتر از يك ماه به قصد رجاء آورده شود; امام خميني.

2 ـ مي تواند، قبل از عمره تمتّع يا بعد از حجّ تمتع، عمره مفرده به جا آورد و بين اين دو عمره، فاصله معتبر نيست; آيات عظام: خويي، فاضل، خامنه اي، بهجت، وحيد، نوري.

3 ـ بنابر احتياط رعايت فاصله بين عمره تمتّع و عمره مفرده هم لازم است; آية الله تبريزي.

ـــــــــــــــــــــ

1 . بين عمره تمتع و حج تمتع، نبايد عمره مفرده به جا آورد و آنچه در اين مسأله آمده، مربوط به عمره مفرده پس از اعمال حج است.

73

4 ـ در اعتبار فاصله بين عمره تمتع و عمره مفرده اشكال است و احتياط نبايد ترك شود و اما انجام عمره مفرده بين عمره تمتّع و حج، موجب بطلان عمره تمتع مي شود; آية الله سيستاني.

5 ـ فاصله شرط نيست; آية الله گلپايگاني.

6 ـ مي تواند قبل از عمره تمتّع يا بعد از حج تمتّع و گذشتن روز سيزدهم، عمره مفرده به جا آورد و بين اين عمره و اعمال حج يا عمره فاصله معتبر نيست; آية الله زنجاني.

7 ـ اگر هردو را براي خود انجام مي دهد، در عمره مفرده بعد از حج تمتّع قصد رجاء نمايد; آية الله صافي.

74

8 ـ در هر ماه قمري يك عمره مشروع است و زايد بر آن بايد به قصد رجاء به جا آورده شود; آية الله مكارم.

75

 

33 ـ نيابت معذور با عذر طاري⁽¹⁾ (مناسك 158، 159 و 160)

1 ـ اكتفا به حج نيابي معذور محل اشكال است: امام خميني.

2 ـ در عذر طاري نيابت معذور صحيح است و حج او از منوب عنه كافي است; آيات عظام: گلپايگاني، بهجت، تبريزي، خويي، فاضل، سيستاني، مكارم، وحيد.

3 ـ اگر عذر او منجر به نقص بعضي از اعمال حج نشود، نيابت او صحيح است; آية الله خامنه اي.

ـــــــــــــــــــــ

1 . عذري كه در بين اعمال پيش آيد.

76

4 ـ در بعضي صور، حج او كفايت از منوب عنه مي كند; آية الله صافي.

5 ـ اگر هنگام محرم شدن گمان قابل توجهي داشته باشد كه مي تواند اعمال اختياري عمره و حج را انجام دهد، نيابتش صحيح است و از منوب عنه كفايت مي كند، هرچند در اثناي عمل از انجام عمل اختياري معذور شود; آية الله زنجاني.

6 ـ اگر عذر او موجب نقص بعضي از اعمال شود، اشكال دارد. آية الله نوري.