بخش 1

1

2

عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ الإمام علي ( عليه السلام ) قَالَ :

أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّمَا الدُّنْيَا دَارُ مَجَاز وَالآْخِرَةُ دَارُ قَرَار ؛ فَخُذُوا مِنْ مَمَرِّكُمْ لِمَقَرِّكُمْ ؛

وَلا تَهْتِكُوا أَسْتَارَكُمْ عِنْدَ مَنْ يَعْلَمُ أَسْرَارَكُمْ ،

وَأَخْرِجُوا مِنَ الدُّنْيَاقُلُوبَكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَخْرُجَ مِنْهَا أَبْدَانُكُمْ .

نهج البلاغة ، حكمت 203

3

گزيده مناسك عمره مفرده

با اضافات و تبويب جديد

معاونت آموزش و پژوهش

بعثه مقام معظّم رهبري

سال 1387

5

باسمه تعالي

اين مجموعه ، گزيده اي است از احكام مورد ابتلاي عمره مفرده كه از مناسك محشّي ، براي دستيابي آسان به فتاواي مراجع محترم تقليد ( در مواردي كه اختلاف فتوي در آن وجود دارد ) گردآوري شده است ، شماره هر مسأله در مناسك محشي ، براي مراجعه تفصيلي ذكر شده است .

نظرات و پيشنهادهاي روحانيون محترم ، در رفع نواقص و ارتقاي كمّي و كيفي آن ، مفيد خواهد بود .

6

عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ الإمام علي ( عليه السلام ) قَالَ :

مَنْ حَاسَبَ نَفْسَهُ رَبِحَ ، وَمَنْ غَفَلَ عَنْهَا ، خَسِرَ ، وَمَنْ خَافَ أَمِنَ ، وَمَنِ اعْتَبَرَ أَبْصَرَ ، وَمَنْ أَبْصَرَ فَهِمَ ، وَمَنْ فَهِمَ عَلِمَ .

وسائل الشيعه ، ج 16 ، ص 97

11

( 1 )

فاصله بين دو عمره

( م 184 )

1 ـ بنابر احتياط در كمتر از يك ماه ، به قصد رجا آورده شود ؛ امام خميني .

2 ـ فاصله معيني بين دو عمره مفرده شرط نيست ؛ آيات عظام : بهجت ، زنجاني ، گلپايگاني و نوري ؛ ولي بنابر احتياط در هر ماه فقط يك عمره براي خود مي تواند به جا آورد ؛ ولي به جاآوردن عمره براي غير خود ، هرنفر يك

12

عمره جايز است ؛ آية الله خامنه اي .

3 ـ فاصله يك ماه شرط نيست ، بلكه در هر ماه قمري مي توان يك عمره انجام داد ؛ آيات عظام : تبريزي ، خويي ، سيستاني ، صافي ، فاضل ، مكارم .

4 ـ در هر ماه مستحب است ، و بنابر احتياط ، انجام دو عمره به قصد خود يا به قصد يك نفر جايز نيست ، مگر دومي به قصد رجا آورده شود ؛ آية الله وحيد .

( 2 )

فاصله عمره تمتع با مفرده بعد از انجام حج

( م : 2/184 )

1 ـ بنابر احتياط در كمتر از يك ماه به قصد

13

رجا آورده شود ؛ امام خميني .

2 ـ مي تواند ، قبل از عمره تمتّع يا بعد از حجّ تمتع ، عمره مفرده به جا آورد و بين اين دوعمره ، فاصله معتبر نيست ؛ آيات عظام : خويي ، فاضل ، وحيد و نوري ؛ بعد از حج و گذشتن روز سيزدهم ، آية الله زنجاني .

3 ـ در اعتبار فاصله بين عمره تمتع و عمره مفرده اشكال است و احتياط نبايد ترك شود . آية الله تبريزي ؛ و اما انجام عمره مفرده بين عمره تمتّع و حج ، موجب بطلان عمره تمتع مي شود ؛ آية الله سيستاني .

4 ـ فاصله شرط نيست ؛ آية الله گلپايگاني ؛ و بين عمره تمتع و حج ، نيز انجام عمره

14

مفرده جايز است ؛ آية الله بهجت .

5 ـ اگر هردو را براي خود انجام مي دهد ، در عمره مفرده بعد از حج تمتّع قصد رجا نمايد ؛ آية الله صافي .

15

احرام

( 3 )

قصد ترك محرّمات در نيّت احرام

( م : 305 )

1 ـ لازم نيست ، ولي با قصد انجام محرماتي كه عمره يا حج را باطل مي كند احرام باطل بلكه غير ممكن است ؛ آيات عظام : امام خميني ، فاضل نوري .

2 ـ لازم نيست ، ولي بايد قصد انجام چيزي كه احرام را باطل مي كند نداشته باشد ؛ آية الله خامنه اي .

16

3 ـ قصد ^{( 1 )} ترك جميع محرّمات لازم است ؛ آيات عظام : گلپايگاني ، بهجت ، صافي و مكارم .

4 ـ عزم بر ترك محرّمات ، از اول تا آخر احرام معتبر نيست ؛ آية الله تبريزي .

5 ـ لازم نيست ، مگر نسبت به جماع كه اگر در حين احرام عمره مفرده قصد داشته و يا ترديد داشته باشد كه قبل از فارغ شدن از سعي ، با همسر خود نزديكي كند ، احرامش باطل است ؛ آية الله زنجاني و با قصد محرّماتي كه حج يا عمره

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ اين قصد براي كسي كه قصد انجام محرّمات را ندارد ، به صورت ارتكازي و ضمني در نيّت احرام وي وجود دارد .

17

را باطل مي كند ، احرام باطل است ؛ آيات عظام : خويي ، سيستاني و وحيد .

وصل كردن لباس احرام با سنجاق

( 4 )

گزاردن سنگ و مانند آن در ردا و وصل كردن آن با سنجاق و سوزن

( م 300 )

1ـ جايز است ؛ آيات عظام : امام خميني ، بهجت ، خويي ، خامنه اي ، وحيد ، فاضل ، مكارم ، نوري ، سيستاني و تبريزي ؛ اگر به صورت يقه پيراهن در نيايد ، جايز است . آيات عظام : گلپايگاني و صافي .

3ـ گره زدن و بستن لبه هاي جامه احرام

18

مردان با هر وسيله تا لزوم نداشته باشد ، جايز نيست ؛ آية الله زنجاني .

( 5 )

گره زدن لباس احرام به غير گردن

( م : 299 )

1 ـ جايز است ؛ آيات عظام : امام خميني ، خامنه اي فاضل ، مكارم و نوري ؛ اگر به صورت يقه در نيايد ؛ آية الله گلپايگاني و آية الله صافي .

2 ـ بنابر احوط ازار مطلقاً گره زده نشود و گره زدن ردا نيز بنابر احتياط ، جايز نيست ؛ آيات عظام : خويي ، بهجت ، تبريزي و سيستاني .

3 ـ در غير ضرورت ، جايز نيست ؛ آية الله زنجاني .

19

( 6 )

احرام در مسجد شجره

( م : 202 تا 205 و 220 )

1 ـ بنابر احتياط واجب ، داخل مسجد ، احرام صورت گيرد ؛ آيات عظام : امام خميني ، سيستاني ، فاضل و نوري .

2 ـ واجب است احرام ، داخل مسجد شجره باشد ؛ آية الله خامنه اي ؛ و احتياطاً ^{( 1 )} در مسجد

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ با توجه به اين كه ساير آيات عظام ، احرام در غير مسجد قديم را كافي مي دانند ، رجوع اين احتياط به صورت قهري حاصل است و ارجاع به فالاعلم نياز نيست ؛ و همچنين است احتياطي كه معظم له درباره مكان قديم مسجدين ، در قصر و اتمام فرموده اند .

20

قديمي صورت گيرد ؛ آية الله بهجت .

3 ـ احرام از داخل مسجد ، مستحب است و در محاذي مسجد از طرف چپ يا راست كفايت مي كند و . . . ؛ آيات عظام : گلپايگاني ، صافي و مكارم ؛ و احتياط واجب آن است كه از پشت مسجد قديم احرام نبندند ؛ آية الله تبريزي .

4 ـ بايد در مسجد فعلي ، نيت احرام حج يا عمره را انشا كنند ، ولي گفتن تلبيه واجب ، در كلّ منطقه ذوالحليفه كافي است ؛ آية الله زنجاني .

5 ـ جواز احرام از منطقه ذوالحليفه ؛ آية الله خويي و آية الله وحيد .

21

( 7 )

احرام با نذر

( م : 253 و 254 )

1 ـ اگر نذر كند از محلي كه پيش از ميقات است احرام ببندد ، جايز است و بايد از همانجا محرم شود . . . ؛ آيات عظام : امام خميني ، بهجت ، تبريزي ، خامنه اي ، خويي ، گلپايگاني ، صافي ، مكارم ، وحيد و نوري .

2 ـ اگر بداند مستلزم ارتكاب حرام مي شود ـ مانند استظلال ـ انعقاد نذر ، مورد اشكال است ؛ آية الله سيستاني ؛ بلي اگر بداند براي احرام عمره تمتع نمي تواند به يكي از مواقيت معروفه برود ، نذر اشكال ندارد و معصيت هم نكرده است ،

22

ولي احتياط آن است كه در ادني الحل ، تجديد احرام كند و در هر صورت ، كفّاره استظلال را بايد بدهد ؛ آية الله فاضل .

3 ـ اگر از يكي از مواقيت ، يا از نزديكي هاي آن مي گذرند ، نمي توانند از غير مواقيت محرم شوند ، حتي با نذر ، و اگر از آنجا نمي گذرند ، قبل از حرم هركجا محرم شوند ، كافي است و نيازي به نذر نيست ؛ آية الله زنجاني .

( 8 )

اذن شوهر در نذر احرام بانوان

( م 253 )

1 ـ اگر نذر زن ، مزاحم حق شوهر نباشد ،

23

اجازه لازم نيست ؛ آيات عظام : تبريزي ، خويي ، سيستاني ، مكارم ، و در هر صورت ، بنابر احتياط واجب ، نذر وضعاً منعقد مي شود ؛ آية الله بهجت .

2 ـ نذر زن ، بايد با اذن شوهر باشد . آيات عظام : امام خميني ، گلپايگاني ، صافي ، نوري ؛ ولي اجازه در سفر كفايت ، از اذن در نذر مي كند ؛ آية الله فاضل .

3 ـ اگر شوهر حضور دارد ، بايد بنابر احتياط ، نذر زن با اجازه او باشد ؛ آية الله خامنه اي .

4 ـ به مسأله قبل مراجعه شود ؛ آية الله زنجاني .

24

( 9 )

استفاده از كمربند دوخته براي مردان

( م 491 )

1 ـ جايز است ؛ آيات عظام : تبريزي ، سيستاني ، خامنه اي ، گلپايگاني ، صافي ، فاضل ، مكارم و وحيد .

2 ـ بنابر احتياط جايز نيست ؛ آيات عظام : امام خميني ، بهجت ، خويي ، و نوري .

3 ـ بايد از پوشيدن هميان و كمربند پرهيز نمود ، ولي در صورت لزوم جايز است ؛ آية الله زنجاني .

25

( 10 )

پوشيدن دمپايي دوخته براي مردان

( م : 492 )

1 ـ اشكال ندارد ؛ آيات عظام : تبريزي ، خامنه اي ، زنجاني ، سيستاني ، صافي ، فاضل ، گلپايگاني ، وحيد و مكارم .

2 ـ بنابر احتياط جايز نيست ؛ آيات عظام : امام خميني ، بهجت ، خويي و نوري .

( 11 )

نگاه در آينه

( م 387 به بعد )

1 ـ جايز است بدون قصد زينت ؛ آيات

26

عظام : بهجت ، تبريزي ، خامنه اي ، خويي ، سيستاني ، وحيد و مكارم .

2 ـ احتياط درترك است اگرچه بدون قصد زينت باشد ؛ آيات عظام : امام خميني ، فاضل و نوري .

3 ـ جايز نيست مطلقاً ؛ آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي .

4 ـ جايز است بدون زمينه آرايش و بدون قصد ؛ آية الله زنجاني .

( 12 )

استظلال در شب

( م : 484 )

1 ـ جواز استظلال در شب مطلقاً ؛

27

آيات عظام : امام خميني ، بهجت ، گلپايگاني ، صافي ، فاضل و نوري .

2 ـ در صورت تحفّظ از سرما ، باران ، باد و گرما ، جايز نيست ؛ آية الله خويي .

3 ـ احتياط ، ترك تظليل در شب هاي باراني و سرد است ، مگر اين كه موجب حرج باشد ، كه در صورت اضطرار اشكال ندارد ، ليكن كفاره ساقط نيست ؛ آية الله خامنه اي .

4 ـ جايز است ، مگر در شب هاي باراني كه بايد كفاره بدهد ؛ آية الله مكارم .

5 ـ استظلال در شب بنابر احتياط ، حرام است ؛ آية الله تبريزي و آية الله وحيد .

6 ـ جايز نيست ، مگر در صورت مشقت

28

شديد يا تزاحم با واجبي كه اهميت آن به مقدار قابل توجه كمتر از اهميت ترك استظلال نباشد ؛ آية الله زنجاني .

7 ـ جايز است مگر در شب باراني كه كفّاره دارد و بنابر احتياط واجب ، جايز نيست ؛ آية الله سيستاني .

( 13 )

استظلال در مكه ، منا و عرفات بعد

از منزل نمودن

( م438 ، 490 ، 509 و 510 )

1 ـ جايز است ؛ آيات عظام : امام خميني ، گلپايگاني ، صافي ، فاضل ، مكارم ، وحيد و نوري .

29

2 ـ بنابر احتياط هنگام تردّد جايز نيست ؛ آيات عظام : سيستاني و خامنه اي .

3ـ احتياط واجب ، ترك سايه انداختن است در وقت تردّد براي حوائج غيرخانه و خيمه و غير آنها ، چه در مكه و چه در عرفات و مني ؛ آية الله بهجت .

4 ـ سايبان برداشتن در حال حركت حتي در مكه ومنا و عرفات بنابر احتياط جايز نيست ، ولي حركت درسايه ثابت مانعي ندارد ؛ آية الله تبريزي .

5 ـ بنابر احتياط جايز نيست مگر در مكّه قديم ؛ آية الله خويي .

6 ـ حركت در زير سايبان متحرك ، مانند چتر و ماشين مسقّف ، بر مرد محرم جايز نيست ،

30

ولي حركت در سايه سايبان هاي ثابت ، مانند خيمه ، منزل و مسجد بلكه تونل هاي كوتاه مانعي ندارد و اگر هوا آفتابي و باراني نباشد مي تواند از تونل هاي طولاني نيز بگذرد ؛ آية الله زنجاني .

( 14 )

استظلال از مسجد تنعيم

( م472 )

1 ـ جايز است ؛ آيات عظام : امام خميني ، مكارم ، فاضل ، وحيد و نوري .

2 ـ بنابر احتياط جايز نيست ؛ آيات عظام : بهجت ، تبريزي ، خامنه اي و سيستاني ؛ تا دخول مكه متيقن سابق ؛ آية الله خويي .