بخش 2

26

كساني كه در مكه هستند . ( مناسك م 222 و 228 )

[ 29 ] م ـ كسي كه وظيفه اش احرام از مواقيت معروفه است اگر از روي جهل ^{( 1 )} به مسأله در جاي ديگر محرم شود احرامش صحيح نيست و محرمات احرام بر او حرام نمي شود ، چنانچه در صورت علم و عمد هم حكم همين است هر چند در صورت جهل ، اگر بعد از اعمال مسأله را فهميدند عمل آنان صحيح است . ^{( 2 )} ( مناسك م 228 )

[ 30 ] م ـ احرام در مواقيت يا ادني الحل ، لازم نيست در مساجد اين اماكن واقع شود به جز مسجد شجره كه قبلاً گذشت . ( مناسك س 236 )

[ 31 ] م ـ كسي كه در يكي از ميقات ها محرم شد مي تواند بر خلاف جهت مكه از ميقات فاصله بگيرد و سپس با همان احرام از ميقات يا محاذي آن عبور كند ، مثل اين كه از مسجد شجره به مدينه برگردد و پس از يك يا چند روز از همان راه يا راه ديگر به مكه برگردد . ( مناسك س 240 )

[ 32 ] م ـ كسي كه قبل از رسيدن به ميقات ديوانه شد واجب نيست او را محرم كنند و ورود او بدون احرام به مكه اشكالي ندارد . ( مناسك س 243 )

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آية الله بهجت : از روي جهل با عدم تقصير .

2 . آية الله فاضل : در صورت جهل و نسيان ، اگر بعد از عمره مفرده متوجه شوند عمره باطل است .

آيات عظام بهجت ، خويي ، سيستاني : صحت عمره خالي از اشكال نيست و احتياطاً در صورت امكان اعاده نمايد .

27

احرام قبل از ميقات

[ 33 ] م ـ جايز نيست احرام بستن ، پيش از رسيدن به ميقات و اگر احرام ببندد صحيح نيست ، مگر با نذر كه مسائل آن خواهد آمد . ( مناسك م 217 ، جامع الفتاوي م 38 )

احرام از محاذي ميقات

[ 34 ] م ـ هرگاه از راهي برود كه به هيچ يك از ميقات ها عبورش نيفتد بايد از محاذات ميقات ^{( 1 )} احرام ببندد . و اگر عبور او طوري است كه محاذات با دو ميقات پيدا مي كند احتياط ^{( 2 )} واجب آن است كه از جايي كه اول محاذات پيدا مي كند احرام ببندد و در محاذات ميقات بعد ، تجديد نيت احرام كند . بلكه احتياط واجب ^{( 3 )} آن است كه از محاذات ميقات ،

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آية الله خويي : كسي كه يك ماه يا بيشتر در مدينه منوره اقامت نموده و عازم حج باشد و بخواهد از غير راه متعارف مدينه تا مكه برود ، همين كه شش ميل از مدينه دور شود محاذي و برابر مسجد شجره خواهد بود و همان جا ميقاتش خواهد بود و از همانجا احرام مي بندد و در تجاوز نمودن از محاذات مسجد شجره و احرام بستن از محاذات يكي از مواقيت ديگر ، بلكه از خصوص مورد مذكور نيز مشكل است . از اينجا حكم ادامه مسأله نيز روش مي شود .

2 . آيات عظام صافي ، گلپايگاني ، بهجت ، تبريزي ، فاضل : واجب است كه از جايي كه . . . . ( مناسك م 207 و208 )

آية الله تبريزي و فاضل : اضافه فرموده اند : تجديد نيت در محاذات ميقات بعد لازم نيست . ( مناسك م 208 )

آية الله سيستاني : مخير است از محاذي هر كدام احرام ببندد ، گرچه احتياط مستحب ، احرام در محاذي اول است . ( مناسك م 208 )

3 . آية الله صافي ، گلپايگاني : بلكه واجب است .

آيات عظام فاضل ، سيستاني ، بهجت : اين احتياط مستحب است .

آية الله خامنه اي : نظر ايشان نسبت به اين احتياط يافت نشد .

آية الله خويي : نظر ايشان در ذيل مسأله قبل گذشت .

28

بدون احرام عبور نكند اگر ميقات ديگري بعد از آن باشد . ( مناسك م 207 ـ 208 و218 )

[ 35 ] م ـ مراد از محاذات آن است كه كسي كه به طرف مكه مي رود به جايي برسد كه ميقات به طرف راست يا چپ او واقع شود به خط راست ، به طوري كه اگر از آنجا بگذرد ميقات متمايل به پشت او شود . ( مناسك م 213 )

[ 36 ] م ـ محاذات ثابت مي شود به علم و به دو شاهد عادل . اگر اين ها ممكن نشود ، اگر گمان ^{( 1 )} حاصل شود از قول كساني كه مطلع به آن مكان ها هستند ظاهراً كافي است ، بلكه از قول كساني كه اهل خبره هستند ^{( 2 )} و از روي قواعد علميه محاذات را تعيين مي كنند اگر گمان حاصل شود ظاهراً كافي است . ( مناسك م 214 )

[ 37 ] م ـ اگر ثابت نشود كه رابغ محاذي جحفه است احرام از آن جايز نيست . ^{( 3 )} ( مناسك م 224 ) ( جامع الفتاوي 42 )

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آية الله فاضل : اگر اطمينان حاصل شود .

2 . آية الله فاضل : اگر اطمينان حاصل شود .

آية الله تبريزي : گفته كساني كه از روي قواعد علميه محاذات را تعيين مي كنند اعتباري ندارد . آية الله بهجت : ظاهراً در صورتي كه مظنّه بر اساس سؤال از اهل محل حاصل شده است كافي است علي الأحوط .

فتاواي آيات عظام در كفايت قول شاهد واحد و بيّنه در حاشيه مسأله 34 گذشت .

3 . آيات عظام تبريزي ، خويي ، سيستاني : احرام از رابغ با نذر صحيح است ، به اعتبار اين كه رابغ قبل از جحفه است .

29

تأخير احرام از ميقات

[ 38 ] م ـ كساني كه براي عمره مفرده به مكه مشرف مي شوند و بايد به يكي از مواقيت معروفه بروند نمي توانند بدون احرام از ميقات تجاوز كنند ، در صورت تجاوز ، واجب است به ميقات برگردند ^{( 1 )} و از آنجا محرم شوند و اگر كسي نتوانست برگردد هر جا كه هست محرم شود . ^{( 2 )} ( مناسك م 226 و 222 )

[ 39 ] م ـ اگر از ميقات ، بدون احرام ^{( 3 )} عبور كرد ، واجب است در صورت امكان برگردد و از آن ميقات محرم شود ، بلكه اگر ميقات ديگري بعد از آن ميقات باشد بايد به احتياط واجب ^{( 4 )} برگردد به ميقاتي كه از آن گذشته و محرم شود . ( مناسك م 219 )

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آيات عظام فاضل ، بهجت ، صافي ، گلپايگاني : در صورت تجاوز ، احرام از ادني الحل كفايت مي كند ، اگر چه با عبور از ميقات بدون احرام گناه كرده است .

آية الله تبريزي ، خويي : كسي كه بدون قصد دخول مكه ، از ميقات عبور كرده و به نزديك حرم رسيده است مي تواند از ادني الحل براي عمره مفرده محرم شود .

آية الله سيستاني : نظر ايشان ذيل مساله 35 گذشت .

2 . توجه : طبق حاشيه هاي قبل ، منظور از جمله هر جا كه هست محرم شود ، ادني الحل ( خارج حرم ) است نه داخل حرم .

3 . آية الله فاضل : و بدون عذر

آية الله بهجت : در حال اختيار

4 . آيات عظام خامنه اي ، خويي ، صافي ، گلپايگاني ، سيستاني : در صورت امكان بايد برگردد . آية الله سيستاني اضافه فرموده اند : مگر كسي كه بدون عذر از ذوالحليفه گذشته و به جحفه رسيده باشد كه چنين شخصي مي تواند از جحفه محرم شود اگرچه گنهكار است .

آية الله مكارم : اين احتياط واجب نيست .

30

احرام با نذر

[ 40 ] م ـ اگر نذر كند كه از محلي پيش از ميقات احرام ببندد جايز است ^{( 1 )} و بايد از همان جا محرم شود ، مثلاً اگر نذر كند از قم محرم شود واجب است عمل كند و بهتر آن است كه به ميقات يا محاذات ميقات كه رسيد احرام را تجديد كند . ( مناسك م 217 م 441 ـ 486 )

[ 41 ] م ـ نذر براي احرام مثل ساير نذرها بايد با صيغه شرعيه انجام شود مثلا در احرام عمره مفرده بگويد : للهِ عَلَيَّ أن اُحْرِمَ لِلْعُمْرَةِ المُفْرَدَةِ مِنَ المَدِينَةِ الطَيِّبَة و يا ترجمه آن را به زبان ديگر بگويد مانند اين كه به فارسي بگويد : براي خدا بر من است كه از مدينه طيبه محرم شوم براي عمره . ( جامع الفتاوي عمره مسأله 45 )

[ 42 ] م ـ نذر زن براي احرام بايد به اذن شوهر باشد ^{( 2 )} بنابراين اگر بدون اذن شوهر نذر كرد و قبل از ميقات محرم شد و با اين حال از ميقات گذشت احرامش باطل است و حكم كسي را دارد كه بدون احرام از ميقات عبور كرده است . ( مناسك232 ـ 246 )

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آية الله فاضل ، سيستاني : صحت نذر در صورتي كه بداند احرام ، با نذر قبل از ميقات ، مستلزم ارتكاب محرّم مانند استظلال مي شود محل اشكال است .

2 . آيات عظام بهجت ، تبريزي ، خويي ، سيستاني ، مكارم : اگر نذر زن مزاحم حق شوهر نباشد اجازه لازم نيست .

آية الله خامنه اي : بنابر احتياط ، چنانچه شوهر حضور دارد ، نذر زن با اجازه او باشد ، پس اگر در اين صورت نذر نكند منعقد نمي شود ولي در صورت غياب شوهرش موقوف بر اذن او نيست .

آيات عظام خويي ، سيستاني ، تبريزي : و نيز در صورتي كه صحت حج متوقف بر نذر باشد اذن شوهر لازم نيست .

31

2

†

واجبات احرام

مساله 47 ـ واجبات احرام سه چيز است

1 : نيت

2 : تلبيه

3 : پوشيدن دو جامه احرام براي مردان . ( مناسك م 251 ـ 259 ـ 269 )

نيت

در نيت چهار امر معتبر است :

اول : قصد قربت

دوم : همزمان بودن نيت با شروع در احرام

سوم : تعيين عملي كه براي آن محرم مي شود كه حج است يا عمره و نوع آنها و قصد نيابت اگر احرامش نيابي است . البته كسي كه به قصدعمره يا حج لبيك هاي واجب را گفت محرم مي شود چه احرام را قصد كند يا قصد نكند . ( مناسك م 251 )

چهارم : بايد قصد كند ترك محرماتي كه احرام را باطل مي كند ، ^{( 1 )} مثل

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آيات عظام ، بهجت ، صافي ، گلپايگاني ، مكارم : بلكه لازم است قصد كند ترك جميع محرمات احرام را .

32

نزديكي با زن ^{( 1 )} در بعضي از صور كه ذكر خواهد شد . پس با قصد ^{( 2 )} ارتكاب آن ، احرام باطل است بلكه غير ممكن است . ( مناسك م 252 ـ 251 ؛ جامع الفتاوي 47 )

[ 43 ] م ـ لازم نيست نيت احرام را بر زبان جاري كند يا در ذهن خود بگذراند . ( مناسك س132 )

[ 44 ] م ـ عمره و حج و اجزاي آنها ^{( 3 )} از عبادات است و بايد با نيت خالص براي طاعت ^{( 4 )} خداوند تعالي بجا آورد . ( مناسك م 253 )

[ 45 ] م ـ اگر بعضي از اركان عمره يا حج را به نيت خالص نياورد و به ريا و غير آن باطل كند و نتواند آن را جبران كند پس در عمره حكم بطلان عمره را دارد و در حج حكم بطلان حج را ، ولي اگر محل جبران باقي است و جبران كرد عملش صحيح مي شود گرچه معصيت كار است . ( مناسك م 256 )

[ 46 ] م ـ كسي كه وظيفه اش عمره تمتع بوده و ندانسته به نيت عمره مفرده محرم شده ، چنانچه قصد انجام وظيفه فعلي را داشته و اشتباهاً آن را بر عمره مفرده تطبيق كرده احرامش عمره تمتع واقع مي شود و الاّ احرام عمره مفرده محسوب مي شود و بعد عمره تمتع را بجا آورد . ^{( 5 )} ( مناسك س 195 )

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آية الله سيستاني : فقط در حين احرام عمره مفرده ، اگر قصد داشته باشد كه قبل از فارغ شدن از سعي با همسر خود نزديكي كند ، يا ترديد دارد كه اين كار را بكند يا نه ، احرامش باطل مي شود و بنابر احتياط حكم استمناء همين است .

2 . آية الله خويي : بطلان احرام بنابر قول مشهور است ، البته جماع قبل از سعي موجب بطلان عمره مفرده مي شود .

3 . آية الله نوري : و همچنين احرام .

4 . آية الله سيستاني : بلكه براي تذلل در پيشگاه خداوند .

5 . آيات عظام تبريزي ، خويي ، سيستاني ، فاضل ، مكارم : چنانچه بعد از انجام عمره مفرده ، تا وقت حج در مكه باقي ماند ، مي تواند عمره مفرده اي را كه انجام داده عمره تمتع قرار دهد و براي حج محرم شود .

آية الله صافي ، گلپايگاني : عمره مفرده او باطل است بلي چنانچه اشتباه در تطبيق بوده تمتع واقع شده و كافي است .

نظر مقام معظم رهبري در دست نيست .

33

[ 47 ] م ـ پس از اين كه شخص به طور صحيح براي حج يا عمره محرم شد نمي تواند احرام خود را به هم بزند و اگر لباس احرام را هم از تن درآورد و قصد بيرون آمدن از احرام را نيز بكند باز در احرام خود باقي است و محرمات احرام بر او حلال نمي شود و اگر كاري كه موجب كفاره است انجام د هد بايد كفاره بدهد . ( مناسك م 1318 )

[ 48 ] م ـ قصد ابطال عمره يا حج يا بعض اجزاي آن مبطل نمي باشد . ( مناسك س 1368 )

تلبيه

[ 49 ] م ـ تلبيه ، يعني لبيك گفتن و صورت آن بنابر اصح آن است كه بگويد :

لَبَّيْكْ اَللّهُمَّ لَبَّيْكْ لا شَرِيكَ لَكَ لَبَّيْكْ .

و به اين مقدار اگر اكتفا كند محرم شده و احرامش صحيح است و احتياط مستحب ^{( 1 )} آن است كه پس از آن كه چهار لبيك را گفت ، بگويد :

اِنِّ ^{( 2 )} الْحَمْدَ وَالْنِعْمَةَ لَكَ وَالْمُلْكَ لا شَريكَ لَكَ لَبَّيْكْ

و اگر بخواهد احتياط بيشتر كند پس از گفتن آنچه ذكر شد بگويد :

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آية الله بهجت ، صافي ، گلپايگاني ، مكارم : احتياط واجب اين است .

آية الله مكارم اضافه نموده اند : اما لبيك پنجم را نگويد .

آية الله سيستاني : لبيك پنجم جايز است ولي جزو اين احتياط استحبابي نيست .

2 . آية الله بهجت : وجوب كسر همزه إنّ متّجه است .

34

« لَبَّيْكَ اللّهُمَّ لَبَّيْكَ لَبَّيْكَ اِنَّ الْحَمْدَ و النِّعْمَةَ لَكَ وَالْمُلْكَ لا شَرِيْكَ لَكَ لَبَّيْكَ » .

و مستحب است بعد از آن بگويد :

« لَبَّيْكَ ذَا الْمَعارِج لَبَّيْكَ ، لَبَّيْكَ داعياً إلي دارِ السَّلامِ لَبَّيْكَ ، لَبَّيْكَ غَفّارَ الذُّنُوبِ لَبَّيْكَ ، لَبَّيْكَ أهْلَ الْتَلْبِيَةِ لَبَّيْكَ ، لَبَّيْكَ ذَا الجَلالِ وَالاِْكْرامِ لَبَّيْكَ ، لَبَّيْكَ تُبْدِئُ وَالْمَعادُ إلَيْكَ لَبَّيْكَ ، لَبَّيْكَ تَسْتَغنِيْ و يُفْتَقَرُ إلَيْكَ لَبَّيْكَ ، لَبَّيْكَ مَرْهُوباً وَمَرْغُوباً إلَيْكَ لَبَّيْكَ ، لَبَّيْكَ إلهَ الْحَقِّ لَبَّيْكَ ، لَبَّيْكَ ذَا النَّعْماءِ وَالْفَضْلِ الْحَسَنِ الْجَميلِ لَبَّيْكَ ، لَبَّيْكَ كَشَّافَ الْكُرَبِ الْعِظامِ لَبَّيْكَ ، لَبَّيْكَ عَبْدُكَ وَابْنُ عَبْدَيْكَ لَبَّيْكَ ، لَبَّيْكَ يا كَرِيمُ لَبَّيْكَ » . ( مناسك م 259 )

[ 50 ] م ـ واجب در لبيك بيش از يك مرتبه نيست ، ولي مستحب است تكرار آن و زياد گفتن آن هر چه مي تواند و براي هفتاد مرتبه ثواب زيادي ذكر شده است و لازم نيست آنچه را در حال احرام بستن گفته است تكرار كند بلكه كافي ^{( 1 )} است بگويد : لبيك اللهم لبيك يا تكرار كند لبيك را فقط . ( مناسك م 267 )

[ 51 ] م ـ واجب است صحيح گفتن قدر واجب از لبيك را كه گذشت ، همانطور كه صحيح گفتن تكبيرة الاحرام در نماز واجب است . ( مناسك م 260 )

[ 52 ] م ـ اگر تلبيه را به قدر واجب كه ذكر شد نداند بايد آن را ياد بگيرد يا كسي او را در وقت گفتن تلقين كند يعني كلمه كلمه آن شخص بگويد و شخصي كه مي خواهد احرام ببندد دنبال او به طور صحيح بگويد . ( مناسك م 261 )

[ 53 ] م ـ كسي كه لال است بايد با انگشت به تلبيه اشاره كند و زبانش را هم

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آية الله مكارم : به قصد رجاء

35

حركت دهد و نايب گرفتن كافي نيست . ^{( 1 )} ( مناسك س 294 )

[ 54 ] م ـ اگر نتواند تلبيه را ياد بگيرد ، يا وقت براي ياد گرفتن نباشد و با تلقين هم نتواند بگويد ، احتياط آن است كه به هر نحو كه مي تواند بگويد ^{( 2 )} و ترجمه اش را هم بگويد و بهتر آن است كه علاوه بر آن نايب هم بگيرد . ( مناسك م 262 س 235 )

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آية الله سيستاني : اگر در اثر عارضه اي لال شده است و الفاظ تلبيه را مي داند به مقداري كه مي تواند تلفظ كند و اگر نتواند زبان و لب را به آن حركت دهد و همراه با آن در قلب اخطار نمايند و با انگشت به آن اشاره كند و اگر لال و كر مادرزاد است و مانند آن ، پس زبان و لب را مانند كساني كه تلفظ مي كنند حركت دهد و با انگشت اشاره كند .

آية الله بهجت : اگر آنچه گفته شد را ممكن نباشد خودش انجام دهد ، نايب بگيرد كه به جاي او تلبيه بگويد .

آيات عظام تبريزي ، خويي ، فاضل ، مكارم : بهتر است نايب هم بگيرد .

آية الله خامنه اي : احوط آن است كه نايب هم بگيرد .

2 . آية الله سيستاني : كافي است به نحوي كه مي تواند بگويد اگر عرفاً صدق تلبيه كند و اگر صدق نكند ، به احتياط واجب ، هم مرداف عربي و هم ترجمه آن را بگويد و نيز نايب بگيرد .

آية الله صافي ، گلپايگاني : اگر تلقين ممكن نشد ، هر طور كه مي تواند بخواند و ترجمه اش را به فارسي يا زبان ديگر بگويد و رجاءً نايب بگيرد كه از طرف او صحيح بخواند .

آية الله خامنه اي : بايد به هر نحوي كه مي تواند بگويد و بنابر احتياط نايب هم بگيرد .

آية الله بهجت : اكتفا به ترجمه در صورت عدم توانائي بر هيچ مقدار از تلبيه و نيز اكتفا به استنابه با عدم قدرت بر ترجمه هم خالي از وجه نيست .

آية الله خويي : اگر كسي قدرت بر تصحيح تلبيه و لو با تلقين نداشته باشد مي تواند به ملحون اكتفا كند ، گرچه احوط جمع بين ترجمه و استنابه نيز هست و نيز اخرس ( گنگ و لال ) كافي است با اشاره تلبيه بگويد ، گرچه احوط استنابه نيز هست .

36

[ 55 ] م ـ جايز نيست ^{( 1 )} لبيك واجب را از ميقات تأخير بيندازد و اگر تأخير انداخت بايد به دستوري كه در مسأله 45 و46 ذكر شد عمل كند . ( مناسك م 266 )

[ 56 ] م ـ اگر كسي لبيك واجب را نگفت چه به واسطه عذري و چه بدون عذر ، چيزهايي كه بر محرم حرام است بر او حرام نمي شود و اگر آنچه در احرام موجب كفاره مي شود به جا آورد كفاره ندارد و همچنين اگر لبيك را به ريا باطل كند . ( مناسك م 264 )

[ 57 ] م ـ اگر بعد از گفتن لبيك واجب در ميقات ، فراموش كند كه نيت عمره تمتع كرده يا نيت حج تمتع ، بنا بگذارد كه نيت عمره تمتع كرده و عمره او صحيح است و همچنين بعد از لبيك گفتن در روز هشتم كه بايد براي حج تمتع بگويد فراموش كرد كه لبيك را براي حج گفته يا براي عمره ، بنا بگذارد كه براي حج تمتع گفته و حج او صحيح است و احتياط مستحب در تجديد تلبيه است . ^{( 2 )} ( مناسك م 265 )

[ 58 ] م ـ ترجمه تلبيه واجب اين است كه بگويد ^{( 3 )} : اجابت مي كنم دعوت تو

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آية الله خويي : كسي كه از راه مدينه به حج مي رود ، بهتر است گفتن تلبيه را تا رسيدن به بيداء ( جايي كه يك ميل با ذوالحليفه به طرف مكه فاصله دارد ) تأخير بيندازد و در آنجا تلبيه بگويد و كسي كه از راه ديگري به حج مي رود تلبيه را پس از قدري راه رفتن بگويد .

2 . آية الله تبريزي و خويي : در هر دو صورت ، اگر داخل در عمل مترتب مثل طواف عمره تمتع يا وقوف به عرفات شده ، حكم به صحت مي شود و در غير اين صورت بايد اعاده نمايد .

3 . آية الله نوري : با كمال ميل و شوق اجابت مي كنم دعوت تو را ، خدايا با كمال ميل و شوق اجابت مي كنم ، اجابت مي كنم دعوت تو را با كمال ميل و شوق . شريكي نيست مر تو را با كمال ميل و شوق اجابت مي كنم ، اجابت مي كنم تو را .

37

را خدايا . خدايا ! اجابت مي كنم دعوت تو را ، اجابت مي كنم دعوت تو را ، شريكي نيست مر تو را ، اجابت مي كنم دعوت تو را و اگر كلمه دعوت را هم نگويد كفايت مي كند در مواردي كه بايد ترجمه را بگويد . ( مناسك س 298 )

قطع تلبيه

[ 59 ] م ـ كسي كه براي عمره مفرده محرم شده ، اگر از خارج مكه به سوي آن مي آيد ، هنگام داخل شدن به حرم لبيك را قطع نمايد و اگر از مكه براي احرام به خارج حرم رفته است و در ادني الحل محرم شده ، هنگام مشاهده كعبه لبيك را قطع كند . ( جامع الفتاوي عمره م 66 )

پوشيدن جامه احرام

[ 60 ] م ـ پوشيدن دو جامه احرام براي مردان ^{( 1 )} كه يكي لنگ است و ديگري رداء كه بايد آن را به دوش بيندازد و احتياط واجب ^{( 2 )} آن است كه ^{( 3 )} اين دو جامه را قبل از نيت احرام و لبيك گفتن بپوشد و اگر بعد از لبيك پوشيد ، احتياط ^{( 4 )} آن

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آية الله گلپايگاني : احتياط واجب آن است كه زن ها نيز دو جامه را بپوشند . البته كندن لباس هاي دوخته بر آنها واجب نيست و جايز است بعد از محرم شدن ، دو جامه احرام را بيرون آورده و با همان لباس هاي خودشان باشند . و بهتر آن است كه در وقت سعي و طواف دو جامه احرام را در بر داشته باشند .

آية الله فاضل و صافي : احتياط مستحب آن است كه زن ها نيز دو جامه احرام را هنگام محرم شدن بپوشند . آية الله صافي افزوده ا ند : و در وقت سعي و طواف نيز همراه داشته باشند .

2 . آية الله صافي ، گلپايگاني : مي بايست قبل از نيت و تلبيه دو جامه را بپوشند .

3 . آية آلله نوري : لباس هاي دوخته را بكند و اين دو جامه را . . .

4 . آيات عظام سيستاني ، خامنه اي ، فاضل : احتياط مستحب است .

38

است كه لبيك را دوباره بگويد . ( مناسك م 269 )

[ 61 ] م ـ لازم نيست ^{( 1 )} كه لنگ ، ناف و زانو را بپوشاند و كفايت مي كند كه به نحو متعارف باشد ولي مستحب است كه ناف و زانو را بپوشاند . و احتياط مستحب ^{( 2 )} آن است كه رداء شانه ها را بپوشاند . ^{( 3 )} ( مناسك م 270ـ 271 )

[ 62 ] م ـ در پوشيدن دو جامه احرام ترتيب خاصي معتبر نيست بلكه به هر ترتيبي ^{( 4 )} بپوشد مانع ندارد فقط بايد يكي را لنگ قرار دهد به هر كيفيتي كه مي خواهد و يكي را رداء قرار دهد به هر كيفيتي كه مي خواهد . ( مناسك م 271 )

[ 63 ] م ـ احتياط واجب ^{( 5 )} آن است كه در حال اختيار اكتفا نكند ^{( 6 )} به يك جامه بلند كه مقداري از آن را لنگ كند و مقداري را رداء قرار دهد بلكه بايد دو جامه جدا باشند . ( مناسك م 272 )

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آيات عظام بهجت ، تبريزي ، خويي : بايد به اندازه اي باشد كه ناف تا زانو را بپوشاند .

آيات عظام سيستاني ، صافي ، گلپايگاني ، مكارم : بنابر احتياط واجب لازم است .

2 . آية الله مكارم : بنابر احتياط واجب .

آية الله سيستاني : احتياط واجب اين است كه رداء به اندازه اي باشد كه دو شانه و دو بازو و مقدار قابل توجهي از كمر را بپوشاند .

آيات عظام بهجت ، تبريزي ، خامنه اي ، صافي ، گلپايگاني : بايد رداء به اندازه اي باشد كه شانه ها را بپوشاند .

3 . آية الله فاضل : بلكه واجب است قسمتي را بپوشاند به گونه اي كه صدق رداء بكند .

4 . آية الله تبريزي ، خويي : احتياط آن است كه پوشيدن به نحو متعارف باشد .

آية الله سيستاني : احتياط مستحب آن است كه پوشيدن به نحو متعارف باشد .

آية الله خامنه اي : اگر به كيفيت متعارف باشد ، كفايت مي كند .

5 . آية الله خامنه اي : واجب است .

6 . آية الله بهجت : احرام در يك جامه بلند صحيح است .

آية الله سيستاني : بلكه ظاهر اين است كه كافي هم نباشد .

39

[ 64 ] م ـ در پوشيدن جامه احرام احتياط واجب ^{( 1 )} آن است كه نيت كند و قصد امر الهي و اطاعت او كند و احتياط مستحب آن است كه در كندن جامه دوخته هم نيّت و قصد اطاعت كند . ( مناسك م 273 )

[ 65 ] م ـ شرط است ^{( 2 )} در اين دو جامه ، كه نماز در آنها صحيح باشد ، پس كفايت نمي كند جامه حرير و غير مأكول ^{( 3 )} و جامه اي كه نجس باشد به نجاستي كه در نماز عفو از آن نشده باشد . ( مناسك م 274 )

[ 66 ] م ـ لازم است جامه اي را كه لنگ قرار مي دهد نازك نباشد به طوري كه بدن نما باشد و احتياط مستحب ^{( 4 )} آن است كه رداء هم بدن نما نباشد . ^{( 5 )} ( مناسك م 275 )

[ 67 ] م ـ احتياط واجب ^{( 6 )} آن است كه هر وقت در بين اعمال يا غير آن ، در حال احرام اين دو جامه ^{( 7 )} نجس شود تطهير يا تبديل نمايد و احوط ^{( 8 )} مبادرت به تطهير بدن است در حال احرام اگر نجس شود . و اگر جامه احرام يا بدن را تطهير نكند كفاره ندارد . ^{( 9 )} ( مناسك م 278 ـ 279 )

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آية الله بهجت ، سيستاني : در پوشيدن لباس احرام قصد قربت واجب است .

2 . آية الله بهجت : بنابر احتياط ، لباس احرام از مجموع آنچه در لباس نمازگزار منع شده خالي باشد .

3 . آية الله سيستاني : و بنابر احتياط واجب در غير درندگان .

4 . آيات عظام بهجت ، تبريزي ، خويي ، فاضل ، مكارم ، نوري : احتياط واجب است .

5 . آية الله خامنه اي : بدن نما بودن رداء مانع ندارد ، مشروط بر اين كه رداء بر آن صدق كند .

6 . آية الله صافي ، گلپايگاني : احتياط مستحب است .

آية الله مكارم : اين حكم واجب است . نظر مقام معظم رهبري در دست نيست .

7 . آية الله فاضل : يا لباسي كه زن محرم پوشيده است .

8 . آيات عظام بهجت ، سيستاني ، صافي ، گلپايگاني ، فاضل : احتياط استحبابي است .

9 . آية الله فاضل : و احرام او هم باطل نمي شود .

40

[ 68 ] م ـ لازم نيست ^{( 1 )} جامه احرام منسوج و بافتني باشد بلكه اگر مثل نمد ماليده باشد يا از پوست باشد و جامه به آن گفته شود مانع ندارد . لكن احتياط آن است كه جامه احرام از پوست نباشد . ( مناسك م 280 ـ 281 )

[ 69 ] م ـ لازم نيست جامه احرام را هميشه دربرداشته باشد بلكه جايز است براي حاجت ^{( 2 )} هر دو را بيرون بياورد ولي اگر جامه را عوض كرد افضل آن است كه براي طواف همان جامه اي را كه در آن محرم شده بپوشد . ( مناسك م 284 و 282 )

[ 70 ] م ـ شخص محرم مي تواند براي حفظ از سرما و يا غرض ديگر بيش از دو جامه احرام بپوشد ^{( 3 )} مثل دو يا سه رداء و دو يا سه لنگ . ( مناسك م 285 و س 301 )

[ 71 ] م ـ محرم مي تواند براي آشكار نشدن عورت يا اغراض ديگر ، قطعه اي پارچه زير لنگ بسته آن را از ميان دو پا عبور دهد . ^{( 4 )} ( مناسك س 293 )

[ 72 ] م ـ گره زدن لباس احرام اشكال ندارد ^{( 5 )} ولي احتياط واجب آن است كه

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آيات عظام تبريزي ، خويي ، صافي ، گلپايگاني ، مكارم : احتياط واجب آن است كه دو جامه احرام منسوج و بافتني باشد .

2 . آيات عظام تبريزي ، خويي ، سيستاني : و غير حاجت .

3 . آية الله فاضل : ليكن همه آنها بايد شرايط لباس احرام را داشته باشند .

4 . آية الله مكارم : ولي بهتر اجتناب از اين گونه كارهاست .

5 . آية الله صافي ، گلپايگاني : سنجاق زدن و گره زدن حوله احرام و سنگ گذاشتن بين دو طرف حوله به نحوي كه حوله به صورت يقه پيراهن درآيد جايز نيست و نيز نبايد پارچه احرام را چاك داده و مانند پيراهن بپوشد ، بلي قرار دادن سنگ كوچك در جامه احرام براي آن كه آن را سنگين كرده و رداء را حفظ نمايد مانعي ندارد .

آية الله خامنه اي : بستن لنگ به گردن جايز نيست ، ليكن سنجاق زدن و امثال آن و گره زدن بعض آن به بعض مانع ندارد مادامي كه از صدق مسماي ازار خارج نشود ، در رداء ، بستن آن مطلقاً مانعي ندارد ، مادامي كه از صدق مسماي رداء خارج نشود .

آيات عظام بهجت ، تبريزي ، خويي ، سيستاني : احوط اين است كه ازار ( لنگ ) خويش را به گردن خود ، بلكه مطلقاً گره نزد و لو بعض از آن را به بعضي ديگر و با چيزي مانند سنجاق نيز آن را به هم وصل نكند و احوط اين است كه رداء نيز گره زده نشود ، ولي فرو كردن سوزن يا سنجاق در آن عيبي ندارد .

41

آن را كه لنگ قرار داده به گردن گره نزند و اگر از روي جهل يا نسيان گره زد احتياط آن است كه فوراً باز كند ولي به احرامش ضرر نمي رساند و چيزي هم بر او نيست و سنگ در جامه احرام گذاشتن و با نخ بستن نيز جايز ^{( 1 )} است . ( مناسك م 287 )

لباس احرام بانوان

[ 73 ] م ـ دو جامه اي كه ذكر شد كه بايد محرم بپوشد مخصوص به مرد ^{( 2 )} است ولي زن مي تواند در لباس خودش به هر نحو هست محرم شود چه دوخته باشد يا نباشد . ^{( 3 )} ولي احتياط واجب ^{( 4 )} آن است كه لباس احرام زن ، حرير خالص نباشد ، ^{( 5 )} بلكه احتياط آن است كه تا آخر ، احرام حرير نپوشد . ( مناسك م 277 276 )

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آية الله گلپايگاني : اگر بدون گره باشد مانعي ندارد ، به شرط آن كه دو طرف رداء را روي يكديگر نگذارد كه مثل گريبان شود .

آية الله نوري : و نيز جايز است بعضي از لباس احرام را به بعضي ديگر با سوزن و غير آن وصل كند .

2 . نظر آيات عظام صافي ، فاضل ، گلپايگاني ذيل مسأله 67 گذشت .

3 . آية الله مكارم : و به هر رنگ باشد .

4 . آيات عظام تبريزي ، خويي ، سيستاني : زنان مي توانند در لباس هاي عادي خود ، در صورتي كه داراي شرايط ذكر شده در لباس احرام باشد احرام ببندد .

5 . آيات عظام تبريزي ، خامنه اي ، خويي ، صافي ، گلپايگاني : بايد از حرير خالص نباشد .

آية الله بهجت : بر زنان جايز است در جامه حرير احرام ببندد گرچه احتياط در ترك آن است و همچنين است جواز پوشيدن آن در جميع احوال احرام .

42

خمس لباس احرام

[ 74 ] م ـ پوشيدن لباس احرام غصبي جايز نيست و همين طور است لباسي كه متعلق خمس باشد يا با عين پولي كه متعلق خمس است آن را بخرد . ^{( 1 )} ( مناسك س 667ـ668 )

[ 75 ] م ـ اگر شك ^{( 2 )} داشته باشد كه لباس احرام او متعلق خمس شده يا نه يا شك دارد پولي كه با آن لباس احرام را خريده متعلق خمس بوده يا نه تخميس آن واجب نيست و پوشيدن آن براي احرام جايز و طواف و نماز در آن صحيح است . ( مناسك س 299 ـ 669 )

احكام احرام

[ 76 ] م ـ در احرام بستن ، پاك بودن از حدث اصغر و اكبر شرط نيست ، پس جايز است در حال جنابت و حيض و نفاس محرم شود ، بلكه غسل احرام براي حايض و نفسا مستحب است . ( مناسك م 288 )

[ 77 ] م ـ اگر پيراهن بپوشد ، بعد از آن كه محرم شد لازم است كه پيراهن را شكاف دهد و از پايين بيرون آورد ، ولي اگر در پيراهن محرم شود ^{( 3 )} لازم نيست

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آيات عظام ، بهجت ، تبريزي ، خويي ، سيستاني ، صافي ، گلپايگاني : اگر همانطور كه متعارف است به ذمّه خريداري كرده باشد حجش صحيح است .

2 . آية الله فاضل : با مجتهد جامع الشرائط مصالحه كند .

آية الله خويي : صور مسأله مختلف است و احتياط به مصالحه با حاكم شرع ترك نشود .

آية الله سيستاني : اگر احتمال مي دهد خمس به آن متعلق باشد به احتياط واجب بايد با حاكم شرع به نسبت احتمال مصالحه كند ، ولي طواف با فرض خريد به نحو كلّي در ذمه صحيح است .

3 . آية الله خامنه اي : اگر در حين احرام از روي علم و عمد لباس دوخته را از تن بيرون نياورد صحت احرامش خالي از اشكال نيست .

آية الله صافي ، گلپايگاني : بنابر احتياط بايد لباس را بكند و محرم شود تا قطع به صحت احرام نمايد .

43

شكاف دهد و از پايين بيرون آورد و همين قدر لازم است آن را بكند و لباس احرام بپوشد و در هر دو صورت احرامش صحيح است . ^{( 1 )} ( مناسك م 289 )

[ 78 ] م ـ اگر لباس احرام را عمداً نپوشد ، يا در حالي كه مي خواهد محرم شود لباس دوخته بپوشد ، معصيت كرده است ولي به احرام او ضرر نمي رساند ^{( 2 )} و احرامش صحيح است و اگر از روي عذر باشد معصيت هم نكرده و احرامش صحيح است . و همين طور است احرام در جامه اي كه شرايط لازم را ندارد . ( مناسك م 286 )

[ 79 ] م ـ اگر محرم به پوشيدن قبا يا پيراهن براي سردي هوا يا غير آن اضطرار پيدا كند ، مي تواند قبا و پيراهن بپوشد ليكن بايد قبا را پايين و بالا كند و به دوش بيندازد و دست از آستين آن بيرون نياورد و احوط ^{( 3 )} آن است . كه پشت و رو نيز بكند و پيراهن را نيز بايد بدوش بيندازد و نپوشد و اگر رفع اضطرار نمي شود مگر به پوشيدن قبا و پيراهن ، مي تواند بپوشد . ^{( 4 )} ( مناسك م 283 )

مستحبات احرام

[ 80 ] م ـ مستحبات احرام چند چيز است : ^{( 5 )}

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آية الله بهجت : در هر دو صورت ، نزع مخيط بايد بدون پوشاندن سر باشد .

2 . نظر آيات عظام در مسأله قبل گذشت .

آية الله مكارم : در صورت عمد خالي از اشكال نيست .

3 . آية الله سيستاني : واجب است لباس را پشت و رو كند و دست از آستين آن بيرون نياورد و يا اين كه آن را پايين و بالا كند و بپوشد .

آية الله فاضل : احتياط استحبابي است و واجب است پيراهن را نيز بالا و پايين كند .

4 . آية الله مكارم : يعني به طور معمولي بپوشد .

5 . آية الله سيستاني ، آية الله مكارم : پاره اي از مستحبات و مكروهاتي كه اينجا ذكر شده مبتني بر قاعده تسامح است پس بايد رعايت آن به قصد رجاء باشد نه ورود .

44

1ـ بدن خود را پاكيزه نموده و ناخن و شارب خود را بگيرد ، و موي زير بغل و عانه را با نوره ازاله نمايد .

2ـ كسي كه قصد حج دارد از اول ماه ذي القعده و شخصي كه قاصد عمره مفرده است پيش از يك ماه موي سر و ريش را رها كند .

3ـ پيش از احرام ، در ميقات غسل احرام بنمايد و اين غسل از زن حايض و نفساء نيز صحيح است ^{( 1 )} و تقديم اين غسل به خصوص در صورتي كه خوف آن باشد كه در ميقات آب يافت نشود جايز است و در صورت تقديم ، اگر در ميقات آب يافت شد مستحب است غسل را اعاده نمايد و بعد از اين غسل ، اگر مكلف لباسي را پوشيد يا چيزي را خورد كه بر محرم حرام است باز هم اعاده مستحب است و اگر مكلف در روز غسل نمود از غسل تا آخر شب آينده كفايت مي كند و همچنين اگر غسل در شب نمود تا آخر روز آينده كافي است ، ولي اگر بعد از غسل و پيش از احرام به حدث اصغر محدث شد غسل را اعاده نمايد .

4ـ آن كه دو جامه احرام از پنبه باشد .

5ـ لباس احرام سفيد باشد .

6ـ احرام را به ترتيب ذيل ببندد :

در صورت تمكن بعد از فريضه ظهر و در صورت عدم تمكن بعد از فريضه ديگر . ^{( 2 )} و در صورت عدم تمكن از آن ، بعد از شش يا دو ركعت نماز نافله ، در ركعت اول بعد از حمد ، سوره توحيد و در ركعت دوم سوره جحد را بخواند و شش ركعت افضل است و بعد از نماز ، حمد و ثناي الهي را به جا آورد و بر پيغمبر و آل او صلوات بفرستد ، آنگاه بگويد :

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آية الله بهجت : اين غسل با خوابيدن باطل نمي شود ، ولي اعاده آن شبيه به مستحب در مستحب است . و درباطل شدن آن به غير خوابيدن اشكال است .

2 . آيات عظام بهجت و فاضل : در صورت عدم تمكن از فريضه اداء ، بعد از فريضه قضا محرم شود .

45

« أللّهُمَّ إنِّي أسْأَ لُكَ أنْ تَجْعَلَنِي مِمَّنِ اسْتَجابَ لَكَ ، وَآمَنَ بِوَعْدِكَ ، وَاتَّبَعَ أمْرَكَ ، فَاِنِّي عَبْدُكَ ، وَفي قَبْضَتِكَ ، لا اُوْقي إلاّ ما وَقَيتَ ، وَلا آخُذُ إلاّ ما أعْطَيْتَ ، وَقَدْ ذَكَرْتَ الْحَجَّ ، فَأسْألُكَ أنْ تَعْزِمَ لِي عَلَيْهِ عَلي كِتابِكَ ، وَسُنَّةِ نَبِيِّكَ صَلَواتُكَ عَلَيْهِ وَآلِه ، وَتُقَوِّيَنِي عَلي ما ضَعُفْتُ ، وَتُسَلِّمَ لِي مَناسكي في يُسْر مِنْكَ وَعافِيَة ، وَاجْعَلْنِي مِنْ وَفْدِكَ الّذي رَضِيتَ وَارْتَضَيْتَ وَسَمَّيْتَ وَكَتَبْتَ . أللّهُمَّ إنِّي خَرَجْتُ مِنْ شُقَّة بَعيدَة ، وَأنْفَقْتُ مالِي ابْتِغاءَ مَرْضاتِكَ . أَللّهُمَّ فَتَمِّمْ لِي حَجَّتِي وَعُمْرَتِي . أللّهُمَّ إنّي اُريْدُ التَّمَتُّعَ بِالْعُمْرَةِ إلَي الْحَجِّ عَلي كِتابِكَ ، وَسُنَّةِ نَبِيِّكَ صَلَواتُكَ عَلَيْهِ وَآلِهِ ، فَاِنْ عَرَضَ لِي عارِضٌ يَحْبِسُنِي ، فَخَلِّنِي حَيْثُ حَبَسْتَنِي بِقَدَرِكَ الَّذي قَدَّرْتَ عَلَيَّ . أللّهُمَّ إنْ لَمْ تَكُنْ حَجَّةً فَعُمْرَةً ، أحْرَمَ لَكَ شَعْرِي وَبَشَرِي وَلَحْمِي وَدَمِي وَعِظامِي وَمُخّي وَعَصَبِي مِنَ النِّساءِ وَالثِّيابِ وَالطِّيْبِ ، أبْتَغِي بِذلِكَ وَجْهَكَ وَالدارَ الاْخِرَةَ » .

7ـ هنگام پوشيدن دو جامه احرام بگويد :

« اَلْحَمْدُ للهِِ الَّذِي رَزَقَنِي مَا اُواري بِهِ عَوْرَتي ، وَاُؤَدِّي فِيْهِ فَرْضِي ، وَأعْبُدُ فِيْهِ رَبِّي ، وَأنْتَهِي فِيْهِ إلي ما أمَرَنِي ، اَلْحَمْدُ للهِِ الَّذِي قَصَدْتُهُ فَبَلَّغَنِي ، وَأردْتُهُ فَأعانَنِي وَقَبِلَنِي وَلَمْ يَقْطَعْ بِي ، وَوَجْهَهُ أرَدْتُ فَسَلَّمَنِي فَهُوَ حِصْنِي وَكَهْفِي وَحِرْزِي وَظَهْرِي وَمَلاذِي وَرَجائي وَمَنْجايَ وَذُخْرِي وَعُدَّتِي في شِدَّتِي وَرَخائِي » .

8 ـ تلبيه ها را در حال احرام تكرار كند ، خصوصاً در موارد ذيل :

الف : وقت برخاستن از خواب .

ب : بعد از هر نماز واجب و مستحب .

ج : وقت رسيدن به سواره .

د : هنگام بالا رفتن از تلّ ( تپّه ) يا سرازير شدن از آن .

46

هـ : وقت سوار شدن يا پياده شدن .

و : آخر شب .

ز : اوقات سحر

زن حايض و نفساء ^{( 1 )} نيز اين تلبيه ها را بگويند . ^{( 2 )} ( مناسك م 302 )

مكروهات احرام

مكروهات احرام چند چيز است :

1ـ احرام در جامه سياه ، و افضل احرام در جامه سفيد است .

2ـ خوابيدن محرم بر رختخواب و بالش زرد رنگ . ^{( 3 )}

3ـ احرام بستن در جامه چركين و اگر جامه در حال احرام چرك شود بهتر است كه مكلّف مادامي كه در حال احرام است آن را نشويد . ^{( 4 )}

4ـ احرام بستن در جامه راه راه . ^{( 5 )}

5ـ استعمال حنا ، ^{( 6 )} پيش از احرام ، در صورتي كه اثر آن تا حال احرام باقي بماند .

6ـ حمام رفتن و اولي آن است كه محرم بدن خود را با كيسه و مثل آن نسايد .

7ـ لبيك گفتن محرم در جواب كسي كه او را صدا نمايد . ( مناسك م 303 )

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آية الله بهجت ، آية الله فاضل : . . . و جنب .

2 . آية الله بهجت : و همچنين مستحب است بر مردان ، تلبيه را بلند بگويند .

3 . آية الله بهجت : بر بالش سياه رنگ .

4 . آية الله مكارم : ولي مي تواند آن ها را تبديل به احرامي تميز كند .

5 . آية الله سيستاني : احرام بستن در جامه نقشه دار و مانند آن .

آيات عظام صافي ، گلپايگاني : اولي ترك پوشيدن پارچه رنگ شده است مگر رنگ سبز كه دربعضي روايات معتبر ، استثنا شده است .

6 . آيات عظام صافي ، مكارم ، گلپايگاني : اگر قصد زينت داشته باشد اشكال دارد ، آية الله مكارم اضافه فرموده اند : و فرقي ميان حنا و رنگ هاي امروز نيست .

47

3

†

محرمات احرام

نگاه كردن در آينه

[ 81 ] م ـ نگاه كردن در آينه به جهت زينت حرام است و احتياط آن است كه براي غير زينت هم در آينه نگاه نكند ^{( 1 )} و در اين حكم فرقي بين زن و مرد نيست . ( مناسك م 363 ـ 368 )

[ 82 ] م ـ نگاه كردن به اجسام صاف صيقل داده شده كه عكس در آن پيداست و نگاه كردن در آب صاف اشكال ندارد . ^{( 2 )}

[ 83 ] م ـ نگاه به اشياء از پشت شيشه اتاق يا عينك و مانند آن مانعي ندارد و همچنين نگاه در دوربين اگر معلوم نيست كه در آن آينه باشد ، اشكال ندارد . ^{( 3 )}

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آية الله صافي ، گلپايگاني : نظر در آينه مطلقاً جايز نيست .

آيات عظام بهجت ، تبريزي ، خامنه اي ، خويي ، سيستاني ، مكارم : نگاه به آينه بدون قصد زينت اشكال ندارد .

2 . آية الله سيستاني : اجسام صيقلي كه خاصيت آينه را داشته باشد حكم آينه را دارند .

آية الله خامنه اي : در صورتي كه قصد زينت نداشته باشد .

آية الله مكارم : اگر براي تزيين خود باشد اشكال دارد .

3 . آيات عظام بهجت ، تبريزي ، خامنه اي ، خويي ، سيستاني : بر فرض آينه بودن ، چون غرض غير زينت است مانعي ندارد .

آية الله فاضل : نظر در آينه صدق نمي كند .

آية الله مكارم : اشكال ندارد .

48

( مناسك س 498 ، جامع الفتاوي م 90 )

[ 84 ] م ـ اگر در اطاقي كه ساكن است آينه باشد و بداند كه گاهي چشم او سهواً به آينه مي افتد اشكال ندارد ليكن احتياط آن است كه آن را بردارد و يا چيزي روي آن بيندازد . ( مناسك م 367 )

[ 85 ] م ـ در نظر كردن به آينه كفاره نيست ^{( 1 )} ليكن مستحب است كه بعد از نگاه كردن لبيك بگويد . ( م 366 )

پوشيدن لباس دوخته براي مرد

[ 86 ] م ـ چيزهايي كه دوخته يا شبيه به دوخته است مثل پيراهن هايي كه با چرخ يا با دست مي بافند يا چيزهايي را كه با نمد به شكل بالاپوش مي مالند ^{( 2 )} مثل كليجه و پستك و كلاه و غير آن ، پوشيدن آنها جايز نيست . ( م 346 )

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آية الله صافي ، گلپايگاني : كفاره اش استغفار است .

آية الله تبريزي : كفاره اش بنابر احتياط استحبابي يك گوسفند است .

آية الله خويي : كفاره اش بنابر احتياط يك گوسفند است .

2 . آية الله سيستاني : براي محرم جايز نيست جامه دكمه دار يا آنچه فايده دكمه را دارد بپوشد در صورتي كه دكمه آن را ببندد . و همچنين جايز نيست جامه اي بپوشد كه يقه و آستين داشته و سر را از يقه و دست ها را از آستين بيرون آورد و نيز جايز نيست شلوار و زير شلواري و آنچه در ستر عورتين مانند آنها است بپوشد و بنابر احتياط از پوشيدن پيراهن و قبا و لباده و كت اجتناب كند ، هر چند دكمه آنها را نبندد و يا دست از آستين و سر از يقه بيرون نياورد .

آية الله مكارم : و همچنين لباس هايي كه قطعات آن را به هم مي چسبانند .

آية الله خامنه اي : و همچنين لباس هاي دكمه دار گرچه مخيط نباشند .

آية الله تبريزي ، خويي : احوط اجتناب از هر جامه دوخته ، بلكه شبيه به دوخته است مانند نمد .

49

[ 87 ] م ـ احوط ^{( 1 )} اجتناب از مطلق دوخته است هر چند كم باشد ، مثل كمربند دوخته ^{( 2 )} و شب كلاه . ^{( 3 )} ولي همياني را كه در آن پول مي گذارند اشكال ندارد به كمر ببندد هر چند دوخته باشد و اما فتق بند اگر دوخته باشد براي ضرورت جايز است ليكن احتياط آن است كه كفاره ^{( 4 )} بدهد . ( مناسك م 347 ـ 348 ـ 349 )

[ 88 ] م ـ اگر به لباس دوخته احتياج پيدا كرد جايز است بپوشد ولي كفاره بايد ^{( 5 )} بدهد . ( مناسك م 350 )

[ 89 ] م ـ جايز است گره زدن لباس احرام را ، ولي احتياط در گره نزدن است

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آية الله خامنه اي : پوشيدن مخيط از غير انواع لباس ، مانند كمربند يا هميان حرام نيست و كفاره ندارد .

آية الله صافي ، گلپايگاني : استفاده از هميان ، كمربند كه براي حفظ پول به كمر مي بندند فتق بند و كفشي كه تمام روي پا را نپوشاند جايز است .

آية الله فاضل : استفاده از دمپايي و كفش دوخته كه تمام روي پا را نمي گيرد و كمربند و فتق بند و بند ساعت و ساير اشياي كوچك دوخته ديگر كه به آن لباس گفته نمي شود اشكال ندارد و كفاره هم ندارد .

2 . آية الله مكارم : كمربند دوخته اشكالي ندارد .

3 . آية الله تبريزي : پوشيدن شب كلاه جايز نيست .

آية الله سيستاني : كمربند ، بند ساعت و دمپايي و امثال آن اشكال ندارد ، گرچه كمربند مكروه است و نيز اشكال ندارد اگر حاشيه لباس احرام دوخته باشد يا بر آن ماركي باشد كه دوخته باشند .

4 . تبريزي ، خامنه اي : كفاره ندارد .

آية الله صافي ، فاضل : اولي اين ا ست كه كفاره بدهد .

آية الله سيستاني ، مكارم : ضرورت لازم نيست و كفاره هم ندارد .

5 . آيات عظام تبريزي ، خامنه اي ، خويي ، سيستاني : بنابر احتياط واجب بايد يك گوسفند بدهد .

آية الله بهجت : در صورتي كه ازار نداشته و شلوار بپوشد در وجوب كفاره تأمل است .

50

و احتياط واجب آن است كه لنگ را به گردن گره نزنند . ^{( 1 )} ( م 351 )

[ 90 ] م ـ از براي زنها جايز است لباس دوخته هر قدر مي خواهند بپوشند و كفاره ندارد بلي جايز نيست از براي آنها پوشيدن قفازين ^{( 2 )} و آن چيزي بوده كه زن هاي عرب در آن پنبه مي گذاشتند و براي حفظ از سرما دست مي كردند . ( م 353 )

[ 91 ] م ـ جايز است محرم هنگام خوابيدن ، با لحاف و پتو و مانند آن ، از چيزهاي دوخته تن خود را جز سر بپوشاند . ( جامع الفتاوي م 98 و مناسك حواشي آيات عظام مسأله 346 و 347 و 348 )

[ 92 ] م ـ كفاره پوشيدن لباس دوخته از روي علم و عمد يك گوسفند است . ( مناسك م 354 ـ 1320 )

[ 93 ] م ـ احتياط واجب آن است كه اگر چند لباس از يك نوع بپوشد مثل چند قبا يا چند پيراهن ، چه در مجلس واحد يا مجالس عديده ، براي هر يك كفاره بدهد . ^{( 3 )} و اگر يك نوع لباس بپوشد مثل پيراهن و كفاره بدهد و باز پيراهن ديگر بپوشد يا آن را كه پوشيده بكند و باز بپوشد براي دفعه ديگر نيز كفاره بدهد . ( مناسك م 358 ـ 357 )

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . نظر آيات عظام ، مسأله 79 گذشت .

2 . آيات عظام تبريزي ، سيستاني ، مكارم : منظور از قفازين هر نوع دستكش است .

3 . آية الله فاضل : اگر چند لباس از يك نوع را يك دفعه ( يعني پشت سر هم و بدون فاصله ) بپوشد فقط يك كفاره واجب مي شود .

آية الله صافي و گلپايگاني : براي پوشيدن جنس دوخته در احرام عمره يك كفاره و در احرام حج نيز يك كفاره كافي است .

آية الله مكارم : مگر موجب عسر و حرج شود .

آية الله خويي : فتواي ايشان در تمام اين مسأله در دست نيست .