بخش 2

26

ولي در صورت لزوم جايز است ؛ آية الله زنجاني .

( 10 )

پوشيدن دمپايي دوخته براي مردان

( 492 )

1 ـ اشكال ندارد ؛ آيات عظام : تبريزي ، خامنه اي ، زنجاني ، سيستاني ، صافي ، فاضل ، گلپايگاني ، وحيد و مكارم .

2 ـ بنابر احتياط جايز نيست ؛ آيات عظام : امام خميني ، بهجت ، خويي و نوري .

( 11 )

نگاه در آينه

( 387 به بعد )

1 ـ جايز است بدون قصد زينت ؛ آيات عظام : بهجت ، تبريزي ، خامنه اي ، خويي ، سيستاني ، وحيد و مكارم .

27

2 ـ احتياط در ترك است اگرچه بدون قصد زينت باشد ؛ آيات عظام : امام خميني ، فاضل و نوري .

3 ـ جايز نيست مطلقاً ؛ آية الله گلپايگاني و آية الله صافي .

4 ـ جايز است بدون زمينه آرايش و بدون قصد زينت ؛ آية الله زنجاني .

( 12 )

استظلال در شب

( 484 )

1 ـ استظلال در شب جايز است ؛ آيات عظام : امام خميني ، بهجت ، گلپايگاني ، صافي ، فاضل و نوري .

2 ـ در صورت تحفّظ از سرما ، باران ، باد و گرما ، جايز نيست ؛ آية الله خويي .

3 ـ احتياط ، ترك تظليل در شب هاي باراني و سرد است ، مگر اين كه موجب حرج باشد ، كه در صورت اضطرار اشكال ندارد ، ليكن كفاره ساقط

28

نيست ؛ آية الله خامنه اي .

4 ـ جايز است ، مگر در شب هاي باراني كه بايد كفاره بدهد ؛ آية الله مكارم .

5 ـ استظلال در شب بنابر احتياط ، حرام است ؛ آية الله تبريزي و آية الله وحيد .

6 ـ جايز نيست ، مگر در صورت مشقت شديد يا تزاحم با واجب مهم تر يا واجبي كه اهميت آن با ترك استظلال مساوي است يا اندكي كمتر است ؛ آية الله زنجاني .

7 ـ جايز است مگر در شب باراني كه كفّاره دارد و بنابر احتياط واجب ، جايز نيست ؛ آية الله سيستاني .

( 13 )

استظلال در مكه ، منا و عرفات

بعد از منزل نمودن

( 438 ، 490 ، 509 و 510 )

1 ـ جايز است ؛ آيات عظام : امام خميني ،

29

گلپايگاني ، صافي ، فاضل ، مكارم ، وحيد و نوري .

2 ـ بنابر احتياط هنگام تردّد جايز نيست ؛ آيات عظام : تبريزي ، سيستاني و خامنه اي ؛ مگر در مكه قديم ؛ آية الله خويي .

3ـ احتياط واجب ، ترك سايه انداختن است در وقت تردّد براي حوائج غيرخانه و خيمه و غير آنها ، چه در مكه و چه در عرفات و مني ؛ آية الله بهجت .

4 ـ حركت در زير سايبان متحرك ، مانند چتر و ماشين مسقّف ، بر مرد محرم جايز نيست ، ولي حركت در سايه سايبان هاي ثابت ، مانند خيمه ، منزل و مسجد بلكه تونل هاي كوتاه مانعي ندارد و اگر هوا آفتابي و باراني نباشد مي تواند از تونل هاي طولاني نيز بگذرد ؛ آية الله زنجاني .

( 14 )

استظلال از مسجد تنعيم

( 472 )

1 ـ جايز است ؛ آيات عظام : امام خميني ، مكارم ،

30

فاضل ، وحيد و نوري .

2 ـ بنابر احتياط جايز نيست ؛ آيات عظام : بهجت ، خامنه اي ، تبريزي ، سيستاني ؛

3 ـ بنابر احتياط تا دخول مكه متيقن سابق جايز نيست و در مكه قديم جايز است ؛ آية الله خويي .

4 ـ جايز نيست ؛ آية الله زنجاني .

31

طواف …

( 15 )

حد مطاف

( 656 )

1 ـ حد طواف در همه اطراف ، بين كعبه و مقام ابراهيم است ؛ امام خميني ؛

و با معسوريّت و مشقّتِ يافتن وقت خلوت ، در دورتر از اين حدّ هم با ملاحظه الأقرب فالأقرب صحيح است ؛ آية الله بهجت ؛

آية الله فاضل همين نظر با اين اضافه : و در طرف حجر اسماعيل ، مطاف ضيق نمي شود .

2 ـ در فرض امكان ، بنابر احتياط ، در محدوده كعبه و مقام باشد و در صوت ازدحام ، در خارج از اين محدوده هم كافي است ؛ آية الله تبريزي .

3 ـ دورتر از اين حد هم صحيح است ؛ آيات عظام : خويي ، خامنه اي ، سيستاني ، وحيد ، مكارم و نوري .

32

4 ـ دورتر از اين حد تا جايي كه متصل به جمعيت طواف كننده باشد ، صحيح است ؛ آية الله گلپايگاني و آية الله صافي .

5 ـ در ايامي از سال ـ مانند ايام شلوغ حج ـ كه طواف در محدوده براي معمول مردم مشقت شديد دارد ، طواف حدّي ندارد و طواف خارجِ مقام هم صحيح است ؛ ولي در غير اين ايّام محدوده طواف ، مقدار فاصله مقام و كعبه است و در سمت ديوار حجر اين مقدار از بيرون ديوار محاسبه مي شود و كسي كه نمي تواند ، نايب مي گيرد و اگر نمي تواند نايب بگيرد ، مي تواند در فاصله دورتر طواف كند ؛ آية الله زنجاني .

( 16 )

طواف از طبقه دوّم براي معذورين

( 668 )

1 ـ در صورت عدم امكان طواف در طبقه اول ، با رعايتِ الأقرب فالأقرب ، طواف در طبقه دوم كفايت مي كند ؛ آية الله بهجت .

33

2 ـ احتياط واجب اين است كه آنها را از طبقه دوم طواف دهند و نايب هم برايشان بگيرند ؛ آية الله تبريزي .

3 ـ كساني كه نمي توانند در پايين ولو بهوسيله حمل توسط شخص ديگر ، طواف كنند ، بايد نايب بگيرند ؛ و احوط آن است كه خودشان هم در طبقه دوم طواف نمايند ؛ آية الله خامنه اي .

4 ـ طواف از بالا كفايت نمي كند و بايد نايب بگيرند ؛ آية الله سيستاني .

5 ـ بايد از كسي بخواهد او را در محدوده مقام ـ ولو با دوش گرفتن ـ طواف دهد ، و اگر از كمك گرفتن عاجز است ، يا برايش مشقت شديد دارد ، براي طواف در محدوده نايب مي گيرد و بنابر احتياط مستحب خود نيز در طبقه دوم طواف داده مي شود ، لكن اگر نمي تواند نايب بگيرد يا مشقت شديد دارد طواف در طبقه دوم كافي است ؛ آية الله زنجاني .

6 ـ اين افراد بايد در طبقه دوم طواف داده شوند و بنابر احتياط واجب نايب هم گرفته تا براي آنان در صحن مسجدالحرام طواف نمايد ؛ آية الله صافي .

34

7 ـ چنانچه كعبه مقدسه از طبقه دوم پايين تر باشد ، احتياط واجب آن است كه علاوه بر اينكه در طبقه دوم طواف داده مي شوند ، استنابه هم بنمايند ؛ آيت الله
فاضل .

8 ـ در اين گونه موارد كه راهي جز اين نيست طواف در طبقه بالا كفايت مي كند ؛ آية الله مكارم .

9 ـ طواف در طبقه فوقاني صحيح نيست و اين قبيل افراد بايد بهوسيله كول گرفتن طواف خود را انجام بدهند و اگر ممكن نشد ، لازم است براي طواف خود نايب بگيرند ؛ آية الله نوري .

( 17 )

حكم خون معفوّ در نماز ، در طواف

( 609 و 610 )

1 ـ بنابر احتياط اجتناب شود ؛ آيات عظام : امام خميني ، بهجت ، تبريزي ، خويي ، سيستاني ، گلپايگاني ، فاضل ، نوري و صافي .

2 ـ مانعي ندارد ؛ آية الله خامنه اي و آية الله زنجاني .

3 ـ معفو نيست ؛ آية الله وحيد و آية الله مكارم .

35

( 18 )

حكم محمول متنجّسِ غير ساتر در طواف

( 608ـ610 )

1 ـ مانعي ندارد ؛ آيات عظام : بهجت ، تبريزي ، خويي ، خامنه اي ، سيستاني ، زنجاني ، مكارم ؛

آية الله فاضل : در صورت جهل به مسأله مانعي ندارد .

2 ـ بنابر احتياط جايز نيست ؛ آيات عظام : امام خميني ، گلپايگاني ، صافي ، فاضل و نوري .

3 ـ جايز نيست ؛ آية الله وحيد .

( 19 )

گذاردن دست روي ديواره حِجر

در حال طواف

( 671 )

1 ـ جايز است ؛ آيات عظام : امام خميني ، سيستاني ، تبريزي ، خويي ، خامنه اي ، وحيد ، زنجاني و مكارم .

36

2 ـ بنابر احتياط جايز نيست ؛ آيات عظام : بهجت ، صافي ، فاضل ، گلپايگاني .

3 ـ جايز نيست ؛ آية الله نوري .

( 20 )

گذاردن دست به كعبه

هنگام حركت در حال طواف

( 670 )

1 ـ جايز است ؛ آيات عظام : امام خميني ، تبريزي ، خامنه اي ، خويي ، زنجاني ، سيستاني ، وحيد و مكارم .

2 ـ بنابر احتياط جايز نيست ؛ آيات عظام : بهجت ، صافي ، فاضل ، گلپايگاني و نوري .

( 21 )

اعاده تقصير در فرض بطلان طواف و سعي

( 588 و 910 )

1 ـ لازم است ؛ آيات عظام : تبريزي ، خويي ، سيستاني ، صافي ، فاضل و گلپايگاني .

2 ـ لازم است مگر آن كه بعد از احرام حج

37

متوجه شده باشد ؛ آية الله زنجاني .

3 ـ اعاده تقصير بنابر احتياط لازم است ؛ آية الله بهجت و آية الله مكارم .

4 ـ لازم نيست : آيات عظام : امام خميني ، خامنه اي و نوري .

قطع طواف

با توجه به اين كه قطع و زياده و نقصان در طواف ، در اعمال زائران بسيار اتفاق مي افتد ، آشنايي با موارد مختلف و احكام آن حائز اهميّت است .

( 22 )

قطع طواف واجب

( 711 و 712 )

1 ـ قطع طواف واجب بدون عذر ، مكروه است ؛ و احوط ( استحبابي ) آن است كه از قطع كردني كه به فوت موالات عرفيه منجر شود ، اجتناب شود ؛ آيات عظام : امام خميني ، تبريزي ، فاضل و نوري .

2 ـ قطع طواف واجب بدون عذر و به مجرد

38

خواهش نفس ، در صورتي كه موالات فوت شود ، بنابر احتياط جايز نيست ؛ آية الله بهجت .

3 ـ قطع طواف مانع ندارد اگرچه احتياط مستحب قطع نكردن طواف واجب است به نحوي كه موالات عرفيه به هم بخورد ؛ آية الله خامنه اي

4 ـ بنابر احتياط واجب ، جايز نيست ؛ آية الله مكارم .

5 ـ بدون عذر جايز نيست ؛ آية الله گلپايگاني و آية الله صافي ؛ غير از مواردي كه در مناسك ذكر شده است ؛ آية الله زنجاني .

6 ـ براي عيادت مريض يا قضاي حاجت خود و ديگران جايز است ؛ آية الله وحيد .

( 23 )

قطع طواف مستحب

قطع طواف مستحب ، مطلقا جايز است .

39

( 24 )

از سرگيري طواف با بقاي موالات

( 722 )

1 ـ اشكال دارد ؛ امام خميني .

2 ـ اشكال دارد ، مگر اينكه جاهل قاصر باشد ؛ آية الله سيستاني .

3 ـ در هر صورت اگر قطع كرد ، طواف دوم مجزي است ؛ آيات عظام : بهجت ، خامنه اي ، زنجاني ، فاضل ، مكارم و نوري ؛ و اگر بعد از شوط چهارم بوده نقصان طواف قطع شده را به جا آورد و نماز آن را نيز بخواند ؛ آية الله گلپايگاني و آية الله صافي .

4 ـ اگر بدون عذر از مطاف خارج شود ، طواف دوم را به قصداعم ازاتمام و اعاده بجا آورد و كافي است ؛ آية اللهوحيد .

( 25 )

از سرگيري طواف با فوت موالات

( 722 )

با زوال موالات ـ بر طبق نظر همه مراجع ـ از سرگيري طواف به صحت طواف دوم اشكالي وارد

40

نمي كند ، فقط طبق نظر آية الله صافي و آية الله گلپايگاني ، اگر قطع بعد از چهار دور بوده ، نقصان طواف قبل را با نمازش بجا آورد .

قطع طواف بر دو گونه است :

( 26 )

الف : قطع طواف بدون عذر

( 713 )

1 ـ قبل از انجام منافي و بهم خوردن موالات : اتمام مي كند : همه مراجع .

بعد از فعل منافي و بهم خوردن موالات :

1 ـ قبل از چهار دور ، اعاده مي كند ؛ و بعد از اتمام چهار ، بنابر احوط ، اتمام و اعاده مي كند ؛ آيات عظام : امام خميني ، صافي ، مكارم و نوري ؛

و نيز كفايت مي كند كه يك طواف كامل به نيت تمام و اتمام بجا آورد ؛ آية الله وحيد .

2ـ مطلقاً بايد اعاده كند ؛ آية الله بهجت ، آية الله زنجاني .

3 ـ قبل از چهار دور ، اعاده مي كند و بعد از از چهار ، اتمام و احتياطاً اعاده مي كند ؛ آية الله گلپايگاني .

41

4 ـ اگر قبل از نصف بدون عذر از مطاف خارج شود ، طوافش باطل است ، و اگر موالات فوت نشود ، يا خروجش بعد از نصف باشد ، بنابر احتياط ، اتمام و اعاده كند ؛ آية الله تبريزي و آية الله خويي .

5 ـ اگر از مطاف خارج شود و به كاري مشغول شود كه صدق قطع كند ، قبل از اتمام چهار ، طواف باطل است و بعد از آن بنابر احتياط اتمام و اعاده كند ؛ مگر اين كه موالات فوت شود كه مي تواند از سر بگيرد ؛ آية الله سيستاني .

ب : قطع طواف با عذر :

قطع طواف از روي عذر ، موارد آن مختلف است و احكام آن في الجمله فرق مي كند .

( 27 )

نجس شدن بدن يا لباس در اثناي طواف

( 614 )

1 ـ تطهير مي كند و طواف را اتمام مي نمايد ؛ آيات عظام : امام خميني ، بهجت ، خامنه اي ( فوراً اقدام شود ) ، زنجاني ، فاضل ، مكارم و نوري .

42

2 ـ تطهير و اتمام مي كند ؛ ولي اگر قبل از اتمام دور چهارم باشد ، بنابر احتياط يك طواف به قصد اعم از تمام و اتمام بجا آورد ؛ آية الله تبريزي و آية الله خويي .

3 ـ قبل از اتمام 5/3 ، باطل است و بعد از سه و نيم و قبل از چهار ، بنابر احتياط تكميل و تطهير و اعاده مي كند با نماز ؛ و اگر بعد از دور چهارم است تطهير و تكميل مي كند ؛ آية الله صافي و آية الله گلپايگاني .

4 ـ اگر متمكن از تطهير باشد به طوري كه منافات با آنچه در طواف معتبر است نباشد ، بنابر احتياط تطهير و طواف را اتمام كند وگرنه طواف او صحيح است ؛ آية الله وحيد .

( 28 )

قطع طواف به خاطر حدث

( 580 )

اگر حدث بعد از اتمام دور چهارم باشد :

1 ـ اگر حدث بدون اختيار باشد ، بعد از طهارت ، طواف را تكميل مي كند و اگر با اختيار باشد احتياطاً اتمام و اعاده مي كند ؛ آيات عظام : بهجت ، خويي ،

43

سيستاني ، فاضل .

2 ـ بعد از طهارت ، طواف را تكميل مي كند ؛ آيات عظام : امام خميني ، تبريزي ، صافي ، گلپايگاني ، مكارم ، نوري .

3 ـ مگر آن كه حدث با اختيار باشد كه طواف باطل است ؛ آية الله زنجاني .

4 ـ اگر بعد از دور چهارم و بدون اختيار باشد ، بعد از تطهير طواف را اتمام مي كند ؛ و اگر بعد از نصف و قبل از اتمام دور چهارم و بدون اختيار باشد ، بعد از تطهير يك طواف به نيت تمام و اتمام انجام دهد يا اتمام كند و دوباره بنابر احتياط اعاده كند و در صورت سوم اگر با اختيار باشد بعد از تطهير طواف را اعاده كند ؛ آية الله وحيد .

5 ـ با بقاي موالات تكميل مي كند و با زوال آن ، احتياطاً تكميل و اعاده مي كند و مي تواند يك طواف به نيّت اعم از اتمام و اعاده انجام دهد ؛ آية الله خامنه اي .

و اگر حدث قبل از نصف يا اتمام دور چهارم باشد :

1 ـ اگر قبل از نصف باشد بعد از طهارت ، طواف

44

را اعاده كند ؛ آيات عظام : بهجت ، تبريزي ، خويي ، مكارم و وحيد .

آية الله سيستاني همين نظر با تقييد به قبل از چهارم .

2 ـ اگر حدث مابين سه و نيم تا چهار عارض شود حكم فرض قبلي را دارد و اگر قبل از سه و نيم عارض شود پس از طهارت طواف را اعاده كند ؛ آية الله خامنه اي .

3 ـ بنابر احتياط واجب طواف اول را تكميل و نماز مي خواند و طواف نمازش را اعاده مي كند ؛ امام خميني و آية الله نوري .

4 ـ قبل از سه و نيم ، بعد از طهارت طواف را اعاده كند . و اگر بعد از 5/3 و قبل از اكمال چهار باشد : بعد از طهارت ، بنابر احتياط طواف اول را تكميل و بعد از نماز آن ، طواف را اعاده كند ؛ آيات عظام : زنجاني ، صافي ، فاضل ، گلپايگاني .

آية الله فاضل : همين نظر بنابر فتوي .

تذكر : طبق نظر همه مراجع از سرگيري طواف بعد از زوال موالات ، جايز است ؛ فقط طبق نظر :

45

آيات عظام : امام خميني ، صافي و گلپايگاني : اگر طواف قطع شده چهار شوط كامل بوده است ، بايد طوافِ اول ، تكميل و نماز آن خوانده شود .

از سرگيري طواف با بقاي موالات نيز طبق نظر مراجع ذيل جايز است :

آيات عظام : بهجت ، خامنه اي ، فاضل ، مكارم ، نوري ، خويي .

و آية الله صافي و آية الله گلپايگاني همين نظر با رعايت تكميل بعد از شوط چهارم .

تذكر : طبق نظر مراجعي كه از سرگيري را جايز مي دانند ، رعايت تفصيل بين نصف و كمتر از نصف ، احتياطي است .

( 29 )

قطع طواف به خاطر مرض

( 714 )

1 ـ قبل از اتمام چهار ، اعاده مي كند و بعد از آن اتمام مي كند ؛ آيات عظام : امام خميني ، بهجت ، خامنه اي ، سيستاني ، مكارم و نوري .

2 ـ آية الله تبريزي و خويي همين نظر با اين اضافه : بعد از دور چهارم احتياط آن است كه براي

46

اتمام باقيمانده ، نايب بگيرد و بعد از بهبودي احتياطاً تكميل و اين طواف را اعاده نمايد ؛

3 ـ قبل از اتمام چهار ، اعاده مي كند و بعد از آن اتمام مي كند و بين 5/3 و چهار ، احتياطاً اتمام و اعاده كند ؛ آيات عظام صافي ، گلپايگاني و فاضل .

4 ـ آية الله وحيد بعد از دور چهارم ، احتياطاً اتمام و اعاده مي كند .

5 ـ قبل از 5/3 شوط اعاده مي كند و بعد از 4 بدون تأخير براي اتمام نايب مي گيرد و بين اين دو براي اتمام نايب مي گيرد و بعداز خوب شدن هم اعاده مي كند ؛ آية الله زنجاني .

( 30 )

حكم تذكر نجاست در اثنا يا بعد از طواف

( 617 )

1 ـ بنابر احتياط تطهير و اعاده كند ؛ امام خميني و آية الله نوري .

2 ـ طوافش صحيح است و در صورت تذكر در اثنا بعد از تطهير ، طواف را تكميل مي كند ؛ آيات

47

عظام : بهجت ، تبريزي ، خامنه اي ، خويي ، زنجاني ، سيستاني ، فاضل ، صافي و مكارم .

3 ـ اعاده مي كند ؛ آية الله گلپايگاني .

( 31 )

قطع طواف به خاطر نماز جماعت

( 720 )

1 ـ اگر قطع طواف بعد از شوط چهارم باشد ، از همان جا اتمام مي كند ؛ و اگر قبل از چهارم بوده و فصل طويل شده ، اعاده و بنابر احتياط قبل از آن اتمام و نماز آن را مي خواند ؛ آيات عظام : امام خميني ، بهجت ، صافي ، گلپايگاني .

2 ـ بعد از 5/3 اتمام مي كند و قبل از 5/3 با فصل طويل اعاده مي كند ؛ آية الله خامنه اي .

3 ـ در هر كجا كه باشد ، اتمام مي كند ؛ آية الله تبريزي .

4 ـ اگر در جماعت شركت كند ، اتمام طواف كافي است و اگر نه اگر قبل اتمام از چهارم بوده و موالات باقي است ، اتمام مي كند وگرنه اعاده مي كند

48

و بعد از چهارم مطلقاً اتمام مي كند ؛ آية الله سيستاني .

آية الله خويي : همين نظر با اين اضافه : و با زوال موالات ، طواف باطل است .

5 ـ اگر در جماعت شركت كند اتمام طواف كافي است وگرنه بعد از شوط چهارم ، اتمام و قبل از 5/3 شوط ، اعاده و در بين اين دو ، اتمام و اعاده مي كند ؛ آية الله زنجاني .

( 32 )

شك در وضو يا غسل بعد از اتمام طواف

( 584 ـ 585 )

1 ـ اگر بعد از حدث اصغر شك كند كه غسل كرده يا نه ، بايد غسل كرده و طواف را اعاده نمايد و براي اعمال آتيه وضو بگيرد ؛ آية الله تبريزي و آية الله خويي .

2 ـ اگر احتمال دهد هنگام طواف متوجه طهارت خود بوده است ، اعتنا نكند ؛ آية الله زنجاني .

3 ـ مگر اين كه قبلا به حدث اكبر محدث شود و بعد از طواف به حدث اصغر محدث شود كه در اين

49

صورت بايد غسل كند و وضو بگيرد و طواف را اعاده كند ؛ آية الله وحيد .

4 ـ طواف او صحيح است : ساير مراجع .

( 33 )

انكشاف بطلان وضو در عمره تمتّع

( 588 )

1 ـ اعاده طواف و نماز آن ، كافي است ؛ آيات عظام : امام خميني ، خامنه اي ، فاضل و نوري .

2 ـ بايد همه اعمال عمره را اعاده كند ؛ آيات عظام : خويي ، سيستاني صافي گلپايگاني . آية الله سيستاني و آية الله خويي : نيز همين نظر با اين اضافه : و با گذشت زمان ، حج باطل است ؛

آية الله سيستاني : حج باطل است مگر در فرض سهو و نسيان .

3 ـ مگر بعد از احرام حج متوجه شود ؛ آية الله زنجاني .

4 ـ بنابر احتياط سعي و تقصير را نيز اعاده كند ؛ آيات عظام : بهجت ، تبريزي و مكارم .

50

( 34 )

شك در نقيصه بعد از اتمام طواف

( 693 )

1 ـ بنابر احتياط اشكال دارد ؛ امام خميني ( ظاهراً مرادشان قبل از ورود به نماز است اگرچه عبارت مطلق است )

2 ـ مطلقاً اشكال ندارد ؛ آية الله بهجت ، صافي ، گلپايگاني و فاضل .

3 ـ در صورت حصول شك بعد از ورود در نماز ، اعتنا نكند ؛ آية الله تبريزي و آية الله خويي .

و همچنين بعد از فوت موالات نيز اعتنا نكند ؛ آية الله سيستاني و آية الله وحيد .

4 ـ اگر احتمال بدهد هنگام طواف توجه داشته بعد از خروج از مطاف اعتنا نكند ؛ آية الله زنجاني .