--[97]--
سجده بر خاك
و تربت امام حسين(عليه السلام)
در شريعت اسلامي نماز از اركان دين است و اسلام آن را به صورت مطلوب و مركب از اركان و اجزا و شرايط تشريع كرده است و شرط صحيح بودنش نزد خداوند به اين است كه با همه اجزاي تشكيل دهنده اش به جا آورده شود.
بدون شك سجده از اركان نمازهاي واجب و مستحب در اسلام مي باشد، بلكه مي توان آن را از با فضيلت ترين اجزاي نماز به شمار آورد، زيرا سجده از بارزترين مظاهر عبوديت و اطاعت و نهايت كرنش از سوي بندگان نسبت به خالق است و مؤمنان به واسطه سجده بندگي خويش را در برابر خداوند مورد تأكيد قرار مي دهند و اين نهايت خواري و خضوع مي باشد، و بدين جهت است كه خداوند آن را براي خويش قرار داده و به بندگان اجازه نداده كه براي غير از او سجده نمايند.
و اين مطلب در ميان مسلمانان بسيار روشن بلكه از ضروريات دين است كه تنها براي خداوند بايد سجده نمود و كساني كه اين ضروري را منكر باشند از دايره ايمان به خدا خارج هستند.
اما درباره چيزي كه سجده بر آن جايز است، همه مسلمانان با
--[98]--
مذاهب مختلف بر صحيح بودن سجده بر زمين و خاك اتفاق نظر دارند، بلكه سجده بر خاك براساس روايات كه از پيامبر(صلي الله عليه وآله وسلم) وارد شده است افضل است.
اساساً عبادات از لحاظ شكل و محتوا توقيفي هستند و مراد از توقيفي بودن اين است كه وحي الهي شكل و محتواي عبادات را بيان و معين مي كند و بدين جهت در شناخت اجزا، اركان، شرايط و احكام عبادات از روايات پيروي مي كنيم.
براي شناخت چيزهايي كه سجده بر آنها صحيح است و چيزهايي كه سجده بر آنها صحيح نيست، بايد به روايات مراجعه كنيم و آنها را از جهت سند و دلالت مورد بررسي قرار دهيم تا به قول صحيح حق كه سنت ما را به آن سو راهنمايي مي كند آشنا شويم.
همه مذاهب اسلامي اتفاق نظر دارند كه واجب است نمازگزار بر زمين سجده كند و روايت مرفوع جعلت لي الأرض مسجداً و طهور يعني زمين براي من سجده گاه و پاك كننده قرار داده شده است، مورد اتفاق ائمه مذاهب اسلامي است و بر طبق اين روايت سجده بر زمين و يا چيزي كه از آن مي رويد در حال اختيار و امكان، اجتناب ناپذير است.
ما در اينجا رواياتي را كه بيان كننده سنت پيامبر(صلي الله عليه وآله وسلم) پيرامون چيزهايي كه سجده بر آنها صحيح است ازصحاح شش گانه اهل سنت و غير از آنها كه اصول مسانيد و سنن مي باشد نقل نموده و براساس آنها پيش مي رويم.
اين روايات برسه بخش مي باشند:
بخش اول: رواياتي كه دلالت برصحيح بودن سجده بر زمين دارد.
1. زمين براي من سجده گاه و پاك كننده قرار داده شده است.
و در عبارت صحيح مسلم چنين آمده است: تمام زمين براي ما سجده گاه و خاك آن هنگامي كه به آب دسترسي نداشته باشيم پاك كننده قرار داده شده است.
و در عبارت ترمذي كه آن را از امام علي(عليه السلام) و عبدالله بن عمر و ابو
1. صحيح بخاري كتاب التيمم ح 335، صحيح مسلم، كتاب المساجد، ج 521.
--[99]--
هريره و جابر و ابن عباس و حذيفه و انس و ابو اسامه و ابوذر از پيامبر نقل مي كند آن حضرت فرمودند: تمام زمين براي من سجده گاه و خاك آن پاك كننده قرار داده شده است.
و در نقل بيهقي عبارت چنين است: زمين براي من پاك كننده و سجده گاه قرار داده شده است. و در نقل ديگر بيهقي عبارت به شكل ديگري آمده است: زمين براي من پاك و سجده گاه قرار داده شده است، و هر جا كه وقت نماز فرا مي رسيد پيامبر در همان جا نماز را به جاي مي آوردند.
2. پيامبر(صلي الله عليه وآله وسلم) به ابوذر فرمودند: زمين براي تو سجده گاه است پس هر گاه وقت نماز فرا رسيد به جاي آور.
3. ابن عباس مي گويد: پيامبر(صلي الله عليه وآله وسلم) برسنگ سجده نمود.
4. ابن عباس، انس و بريده با سند صحيح به صورت روايت مرفوع نقل مي كنند: كه سه چيز جزءِ ستم مي باشد: نماز گزار قبل از اينكه نمازش را تمام كند پيشاني خود را پاك نمايد. و در نقل واثلة بن اسقع عبارت چنين است: نمازگزار خاك پيشاني خود را پاك نكند تا نماز را تمام كند.
5. جابر بن عبدالله مي گويد: همراه با رسول خدا(صلي الله عليه وآله وسلم) نماز ظهر را به جاي مي آوردم. به سبب گرماي زياد به اندازه يك مشت سنگ به دست مي گرفتم تا سرد شود و سپس برآن سجده مي كردم. و عبارت در روايت احمد چنين است: نماز ظهر را با رسول خدا به جاي مي آورديم. به سبب گرماي زياد به اندازه يك مشت سنگ به دست مي گرفتم سپس آن را در دست ديگرم قرار مي دادم تا سرد شود، سپس بر آن سجده مي كردم.
و در عبارت بيهقي روايت چنين است: نماز ظهر را با رسول خدا به جاي مي آورديم. به سبب گرماي زياد به اندازه يك مشت سنگ به
1. صحيح بخاري، ج 1، ص 86، 113; صحيح مسلم ج2، ص 64; صحيح نسائي، ج 2، ص32; صحيح ابي داود، ج1، ص79; صحيح ترمذي، ج2، ص114; السنن الكبري، ج2، ص433، 435.
2. صحيح نسائي، ج 2، ص 27.
3. مستدرك حاكم، ج 1، ص 163، 198، 252، 254، 256، 258، 259; سنن ابي داود، ج1، ص 143 و 144; السنن الكبري، ج2، ص 102.
4. مجمع الزوائد، ص83 و 84.
--[100]--
دست مي گرفتم تا سرد شود و هنگام سجده آن را برپيشاني خود قرار مي دادم.
بيهقي مي گويد: شيخ گفت: اگر سجده بر لباس متصل به بدن جايز بود هر آينه سجده كردن بر آن از سرد كردن سنگ گرم در دست و قرار دادن آن براي سجده آسان تر بود.
6. انس بن مالك مي گويد: در گرماي شديد با رسول خدا نماز را به جاي مي آورديم. هر كدام از ما سنگ (گرم را) به دست مي گرفت و هنگامي كه سرد مي شد آن را بر زمين مي گذاشت و بر آن سجده مي كرد.
7. خباب بن ارت مي گويد: از گرماي سوزان و اثري كه بر پيشانيها و كف دستهايمان مي گذاشت به پيامبرخدا(صلي الله عليه وآله وسلم) شكايت نموديم، اما آن حضرت به شكايت ما ترتيب اثر ندادند.
8. عمر بن خطاب مي گويد: شب باران باريد، براي نماز صبح كه از خانه ها خارج شديم هر كدام كه از بيابان مي گذشت در پيراهن خود مقداري سنگ مي گذاشت و برآن نماز مي خواند هنگامي كه پيامبر خدا(صلي الله عليه وآله وسلم) اين را مشاهده نمودند فرمودند: چه زيرانداز (سجده گاه) خوبي است و اين آغاز سجده بر زمين است. ابو داود از ابن عمر نقل مي كند: شبي باران باريد و زمين خيس گشت پس هر مردي در لباس خود سنگ به همراه مي آورد و آن را بر زمين پهن مي نمود...
9. عياض بن عبدالله قرشي مي گويد: پيامبر(صلي الله عليه وآله وسلم) مردي را ديد كه بر گوشه عمامه اش سجده مي كرد. پيامبر با دست اشاره كردند عمامه خود را بالا بكش، و اشاره به پيشاني او نمودند.
10. امام علي(صلي الله عليه وآله وسلم) فرمود: هر كدام از شما خواست نماز بخواند بايد پيشاني خود را از عمامه نمايان گرداند.
1. مسند احمد، ج 1، ص 327; السنن الكبري، ج2، ص 105.
2. السنن الكبري، ج 2، ص 106.
3. السنن الكبري، ج2، ص 105 107; نيل الاوطار، ج2، ص 268.
4. سنن ابو داود، ج1، ص75; السنن الكبري، ج2، ص 44.
5. السنن الكبري، ج2، ص 105.
6. السنن الكبري، ج 2، ص 105.
--[101]--
* روايات سجده بر غير زمين بدون داشتن هيچگونه عذري
1. انس بن مالك مي گويد: مادر بزرگش مليكه پيامبر(صلي الله عليه وآله وسلم) را براي تناول غذايي كه براي آن حضرت درست كرده بود دعوت كرد. پيامبر(صلي الله عليه وآله وسلم) از آن غذا ميل نمودند و فرمودند بلند شويد تا با شما نماز را به جاي آوريم. انس گويد: حصيري كه متعلق به ما بود برداشتم. اين حصير بر اثر اينكه مدت زيادي استفاده شده بود سياه گرديده بود. بر آن آب پاشيدم. آن گاه پيامبر(صلي الله عليه وآله وسلم) به نماز ايستادند من به همراه ضميره پشت سر آن حضرت به صف ايستاديم و پيره زن پشت سر ما ايستاد...
2. ام سليم از پيامبر(صلي الله عليه وآله وسلم) درخواست نمود كه به خانه اش بيايد و نماز بگزارد تا جايگاه نماز پيامبر(صلي الله عليه وآله وسلم) را به عنوان جايگاه نماز براي خويش برگزيند. پيامبر(صلي الله عليه وآله وسلم) به خانه او رفتند، قصد حصيري نمود، بر آن آب پاشيد و پيامبر(صلي الله عليه وآله وسلم) بر آن نماز را به جاي آوردند و ديگران نيز با پيامبر(صلي الله عليه وآله وسلم) نماز خواندند.
3. ابن عباس مي گويد: پيامبر بر خمره (سجاده اي از برگ درخت خرما) نماز مي خواندند.
مسلم مي گويد: خمره سجاده مهر كوچكي است به اندازه اي كه بر آن سجده شود.
4. ابو سعيد قدوسي مي گويد: بر پيامبر(صلي الله عليه وآله وسلم) وارد شدم، آن حضرت را ديدم كه بر حصير نماز مي خوانند و بر آن سجده مي نمايند.
5. ام سلمه (همسر پيامبر(صلي الله عليه وآله وسلم)) مي گويد: براي رسول خدا حصيري و خمره اي (سجاده اي كوچك از برگ درخت خرما) بود كه بر آن نماز مي خواندند.
6. انس مي گويد: پيامبر خدا(صلي الله عليه وآله وسلم) به خمره (سجاده اي كوچك از
1. صحيح بخاري، ج 1، ص 101; صحيح نسايي، ج 2، ص 57.
2. سنن ابن ماجه، ج 1، ص 255.
3. صحيح ترمذي، ج 2، ص 126.
4. صحيح مسلم، ج 1، ص 245.
5. صحيح مسلم، ج 2، ص 62 ـ 128; سنن ابن ماجه، ج 1، ص 321.
6. مجمع الزوائد، ج 2، ص 57.
--[102]--
برگ درخت خرما) نماز مي خواندند و بر آن سجده مي نمودند.
* روايات سجده بر غير زمين به خاطر داشتن عذر
1. انس بن مالك مي گويد: هنگامي كه با پيامبر نماز مي خوانديم، اگر بر اثر گرماي زياد نمي توانستيم پيشاني خود را بر زمين قرار دهيم لباس خود را بر زمين مي انداختيم و بر آن سجده مي كرديم.
2. و در عبارت بخاري چنين است: با پيامبر(صلي الله عليه وآله وسلم) نماز مي خوانديم، هر يك از ما بر اثر گرماي زياد گوشه لباسش را در مكان سجده قرار مي داد.
3. و عبارت مسلم چنين است: در گرماي زياد با پيامبر نماز را به جاي مي آورديم اگر يكي از ما قادر نبود پيشاني خود را بر زمين بگذارد پيراهن خود را پهن مي كرد و بر آن سجده مي نمود.
4. و در عبارت ديگر آمده: هنگامي كه با پيامبر نماز مي خوانديم، بر اثر گرماي زياد گوشه لباسمان را در جاي سجده قرار مي داديم.
شوكاني مي گويد: اين روايت دلالت بر جواز سجده بر لباس به جهت ايمن ماندن از گرماي زمين دارد و از آن استفاده مي شود كه اصل در سجده تماس مستقيم پيشاني با زمين است، زيرا گستردن لباس مشروط و معلق بر عدم توانايي شده است. و به اين روايت استدلال شده بر جواز سجده بر لباسي كه نماز گزار پوشيده است. نووي مي گويد: ابو حنيفه و جمهور فقهاي اهل سنت قائل به اين هستند.
احمد روايت مرفوعي را از محمد بن ربيعه از يونس بن حرث طائفي از ابن عون، از پدرش از مغيره بن شعبه نقل مي كند كه مي گويد: رسول خدا نماز را روي پوست دباغي شده به جاي مي آوردند، يا اينكه مستحب است كه نماز بر پوست دباغي شده به
1. مجمع الزوائد، ج 2، ص 57.
2. صحيح بخاري، ج 1، ص 101; صحيح مسلم، ج 2، ص 109; سنن ابن ماجه، ج 1، ص 321; سنن ابو داود، ج 1، ص 106; سنن دارمي، ج 1، ص 308; مسند احمد، ج 1، ص 100; السنن الكبري، ج 2، ص 106.
3. نيل الاوطار، ج 2، ص 268.
--[103]--
جاي آورده شود.
سندهاي روايت به طور كلي ضعيف است و به مانند آن در احكام استدلال نمي شود. در اين سند روايت يونس بن حرث وجود دارد كه احمد درباره او مي گويد: روايتهاي او مضطرب است. عبدالله بن احمد مي گويد: يك بار ديگر از احمد درباره يونس بن حرث سوال كردم كه او را ضعيف شمرد. ابن معين مي گويد: او چيزي (عددي) نيست، و ابو حاتم مي گويد: قوي نيست. و نسايي مي گويد: ضعيف است. و بار ديگر گفت: قوي نمي باشد. ساجي درباره او مي گويد: ضعيف است لكن به دروغگويي متهم نمي باشد.
و در اسناد آن ابو عون عبيدالله بن سعيد ثقفي كوفي وجود دارد. ابو حاتم در كتاب جرح و تعديل درباره او به فرزندش مي گويد: مجهول است. و ابن حجر مي گويد: حديث او از مغيره مرسل است.
اشكال ديگر اين است كه متن روايت نسبت به سجده و حكم آن ساكت است و تلازم بين نماز خواندن بر پوست (حيواني) و سجده بر آن منتفي مي باشد.
اين روايات به روشني دلالت دارد كه اصل در سجده به هنگام قدرت و امكان، زمين مي باشد و آنچه از روييدنيهاي آن درست مي شود كه دراين صورت ما به روايات خمره (سجده گاه كوچك: مهر) فحل (حصير سياه) و حصير تمسك مي كنيم كه پيروي از آنهابه هنگام فقدان عذر اجتناب ناپذير است. اما در حال عذر و عدم تمكن از زمين و آنچه از آن مي رويد سجده بر لباس متصل جايز است، نه لباس منفصل از بدن، زيرا ذكري از آن در سنت وجود ندارد.
اما سجده بر فرش و قالي و فرشهاي بافته شده از پشم گوسفند و شتر و حرير و مانند اينها و لباس منفصل از بدن هيچ دليلي كه
1. سنن ابو داود، ج 1، ص 106; سنن البيهقي، ج 2، ص 420.
2. تهذيب التهذيب، ج 11، ص 437.
--[104]--
سجده بر آنها را جايز بشمارد وجود ندارد و در سنت پيامبر هيچ گونه مستندي كه دال بر جواز باشد وارد نشده است و درصحاح شش گانه كه متكفل بيان احكام دين و به خصوص نماز كه ستون دين است مي باشند يك حديث و حتي يك كلمه كه اشاره به جايز بودن سجده بر اين موارد باشد وجود ندارد.
و همچنين در ديگر كتابهاي تدوين و اصول حديث ازمسانيد و سنن كه در سه قرن اول تاليف شده اند هيچ گونه اثر و روايتي اعم از مرفوع و موقوف و مسند و مرسل كه بتوان به آن در اين زمينه استدلال نمود وجود ندارد.
پس قول به جايز بودن سجده بر فرش و قالي و تقيّد به آن چنان كه امروز مرسوم گشته است بدعت خالص و پديده جديدي است كه مشروعيت ندارد و مخالف با سنت خدا و پيامبر است و هرگز براي سنت خدا تبديلي نخواهي يافت .
ابو بكر ابي شيبه كه ثقه مي باشد به اسنادش از سعيد بن مسيب و از محمد بن سيرين نقل مي كند كه نماز بر جامه پديده جديد است. و از رسول خدا به سند صحيح روايت شده كه فرمودند: پديده ها بدترين امور هستند و هر پديده اي بدعت است.
* برتر بودن سجده بر خاك
در روايات، امر به خاك آلوده كردن صورت وارد شده است كه اگر دلالت بر وجوب نداشته باشد، حداقل دلالت بر افضيلت و مطلوبيت دارد. ما در اينجا برخي از رواياتي را كه امر به خاك آلود كردن آن در سجده مي كند مي آوريم. از اين روايات بدون هيچ گونه شكي برتر بودن سجده بر خاك استفاده مي شود.
1. خالد جهني گويد: پيامبر صهيب را ديدند مثل اينكه از خاك اجتناب مي كند. پيامبر به او فرمودند: اي صهيب، صورت خود را خاك آلود كن.
1. فاطر، 43.
2. المصنف، ج 12 به نقل از سيرتنا و سنتنا 146 ـ 157.
3. كنز العمال، ج7، ص 465، شماره 19810.
--[105]--
2. ام سلمه مي گويد: پيامبر خدمتكار ما را كه افلح نام داشت ديد كه هنگام سجده زمين را فوت مي كرد. پيامبر فرمودند: اي افلح، خاك آلود كن.
3. و در روايتي پيامبر فرمودند: اي رباع صورت خودت را خاك آلوده كن.
4. روايت شده كه ابو صالح مي گويد: بر ام سلمه وارد شدم، پسر برادرش نيز بر او وارد شد و دو ركعت نماز در منزلش به جاي آورد. وقتي به سجده مي رفت خاك را فوت مي كرد. ام سلمه گفت: اي پسر برادر، فوت نكن، زيرا من شنيدم كه رسول خدا به جواين كه به او يسار گفته مي شد، فرمودند: صورت خود را خاك آلود كن.
* سجده بر تربت حسيني
سرزمين كربلا مانند زمين مكه و مدينه به هاله اي از تقديس و تعظيم احاطه شده است. روايت كنندگان حديث مي گويند: امام علي(عليه السلام) هنگامي كه از سرزمين كربلا مي گذشت، به اندازه كف دستي از خاك آن را به دست گرفت، آن را بوييد و گريه كرد تا اينكه زمين از اشكهاي آن حضرت خيس شد، و حضرت مي فرمودند: از باطن اين زمين هفتاد هزار نفر محشور مي شوند و بدون حساب وارد بهشت مي شوند.. ام سلمه مي گويد: رسول خدا در شبي براي خواب در حالي كه مضطرب بود به پهلو خوابيد، سپس در حالي كه مضطرب بود متمايز از بار اول كه ديده بودم، به پهلو خوابيد سپس (با رسوم) به پهلو خوابيد و در دستش خاك قرمزي بود و آن را مي بوسيد. به حضرت گفتم: اي رسول خدا اين خاك چيست؟ حضرت فرمودند: جبرئيل به من خبر داد كه اين ـ و اشاره كردند به (امام) حسين ـ در سرزمين عراق كشته مي شود. به جبرئيل گفتم: خاك زمين كه در آن كشته مي شود به من نشان بده، و
1. كنز العمال، ج 7، 459 شماره 19776.
2. كنز العمال، ج 7، 459 شماره 1977.
3. كنز العمال، ج 7، ص 465 شماره 19809; مسند احمد، 3016، شماره 25360.
4. مجمع الزوائد هيثمي، ج 9، ص 191.
--[106]--
اين خاك او مي باشد.
ام فضل بنت حارث مي گويد: حسين(عليه السلام) در دامن من بود و بر رسول خدا واردشدم و از سوي ديگر آن حضرت را ديدم كه از دو چشمش اشك جاري بود، به آن حضرت گفتم: اي رسول خدا، پدر و مادرم فداي تو باد، تو را چه شده است؟
پيامبر فرمودند: جبرائيل به نزدم آمد و مرا آگاه ساخت كه امت من در آينده اين فرزندم را مي كشند. ام فضل هراسناك شد و مي گفت: اين كشته مي شود ـ و به امام حسين اشاره كرد...
پيامبر فرمودند: آري، و جبرائيل خاكي سرخ از تربت او را برايم آورد.
روايات فراواني مانند اين روايات را راويان ثقه از علماي اهل سنت از پيامبر(صلي الله عليه وآله وسلم) در تكريم مكان مباركي كه بر روي خاك آن نوه و گل خوشبوي پيامبر امام حسين به شهادت رسيده است روايت كرده اند; پس چه اشكالي دارد اگر از خاك آن مكان، مهري ساخته شود و تنها براي خداوند كه شريكي ندارد بر آن سجده شود؟
اوزاعي كه استاد ابوحنيفه بود، هنگامي كه قصد سفر از مدينه منوره را داشت، گلي از مدينه به همراه خود مي برد تا بر آن سجده نمايد. از عمل او سؤال شد گفت: بهترين قطعه از زمين زميني است كه رسول خدا در آن دفن شده است و دوست دارم كه سجده من براي خداوند بر روي آنها باشد.
* علت اهتمام شيعيان بر سجده كردن بر مهر حسيني
هدفي كه از سجده كردن بر مهر كربلا مترتب است بر دو اصل اساسي و با ارزش مستند و متوقف است.
اصل اول:
نيكوست كه نمازگزار براي نماز خاكي را براي خويش برگزيند كه
1. مستدرك حاكم، ج 4، ص 398; كنز العمال، ج 7، ص 106; سير اعلام النبلاء، ج 3، ص 153; ذخائر العقبي، ص 149.
2. مستدرك حاكم، ج 3، ص 176.
3. هذه هي الشيعة، باقر شريف قرشي، ص 267 ـ 270.
--[107]--
به پاكي آن يقين داشته باشد، ديگر فرقي ندارند كه از چه زميني باشد و يا از كدام بخشي از زمينهاي جهان، زيرا همه زمينها در جواز سجده مساوي مي باشند و هيچ امتيازي از اين جهت بر يكديگر ندارند. در واقع سجده بر زمين پاك مانند مراعات كردن پاكي لباس و بدن و جايگاه نماز از سوي نمازگزار است. مسلمان بايد براي خويش خاك پاك را برگزيند كه در وطن و در سفر بر آن سجده نمايد، به خصوص در سفر، زيرا اطمينان به پاكي هر زميني كه در آن فرود مي آيد و آن را به عنوان سجده گاه مي گزيند براي او ممكن نيست.
مسروق بن اجدع كه از تابعين و فقيه بزرگي بود، و ثاقت او مورد اتفاق، در سفرهايش آجر خام (گل خشك) را همراه خود مي برد و بر آن سجده مي كرد. چنان كه اين روايت را حافظ وثقه امام اهل سنت و مورد اعتماد آنان در عصر خويش، ابوبكر بن ابي شيبه با دو سند نقل كرده است كه: هنگامي كه مسروق به سفر مي رفت به همراه خود آجر خامي را مي برد كه در كشتي بر آن سجده نمايد.
اصل اولي در نزد شيعه همين است، و اين اصل پيشينه اي در زمان صحابه و تابعين داشته است.
اصل دوم قاعده اعتبار و ارزش و برتري برخي از زمينها بر برخي ديگر است و آن اينكه مكه مكرمه به عنوان حرم امني قرار داده شده و مردم جهت انجام حج از راههاي دور به سوي آن روي مي آورند و انجام مناسك در آن واجب گشته. همچنين برشمردن مدينه منوره به عنوان حرمي الهي و محترم و قرار دادن احكامي در سنت پيامبر در ارتباط با حرمت آن و اهلش و خاكش و كسي كه درآن فرود مي آيد و كسي كه در آن دفن مي شود، همه اينها به جهت اضافه و انتساب آن به خداوند است و اينكه مدينه پايتخت و اقامتگاه خاتم پيامبران حضرت محمد(صلي الله عليه وآله وسلم) مي باشد.
بنابراين سزاوار است كه سؤالهاي ذيل را مطرح كنيم:
چه چيزي پيامبر را واداشت كه بر فرزندش امام حسين(عليه السلام) بگريد و
1. المصنف، ص 12، باب من كان يحمل في السفينة شيئاً يسجد عليه.
--[108]--
عزاداري برپا نمايد و خاك كربلا را بر آن بوسه زند؟
چه چيزي اين امر را بر فاطمه زهرا روا داشت كه تربت پاك قبر پدرش را بگيرد و آن را ببويد.
چه چيزي امير المؤمنين علي(عليه السلام) را واداشت كه به هنگام فرود آمدن به سرزمين كربلا به اندازه كف دستي از خاك آن را بردارد و بو كند و بگريد تا اينكه از اشكهاي آن حضرت خيس شود و بفرمايد: از درون اين زمين هفتاد هزار نفر محشور مي شوند و بدون حساب وارد بهشت مي شوند؟ هيثمي مي گويد: رجال حديث همه ثقه هستند.
و بدين شكل در نزد انسان انديشمند و آگاه و آزاد سرّ فضيلت خاك كربلا و همچنين حدّ انتساب آن به خداوند و تقدس آن كاملا روشن است. پس چه مي پنداري نسبت به مقدس بودن خاكي كه آرامگاه كشته راه خداست؟ كربلا آرامگاه دوست خداوند و فرزند دوست اوست كه دعوت كننده و راهنما و قيام كننده در راه خداوند است، كسي كه جان خويش و خانواده اش را قرباني راه خداوند نمود.
آيا سجده در نماز و در شب و روز بر خاكي كه اين همه اهميت دارد، آن هم به جهت تقرب به خداوند، بهتر و سزاوارتر از ساير زمينها و خاكها نمي باشد؟ اين كجا و سجده كردن بر قاليچه و فرش و قاليهاي بافتني كه در سنت هيچ گونه مجوزي براي سجده كردن بر روي آنها وجود ندارد كجا؟
البته برگزيدن خاك كربلا به عنوان سجده گاه در نزد شيعيان امر واجبي نيست و هم چنين درشرع و دين نيز واجب نشده و از اموري نيست كه مذهب آن را الزام كرده باشد و هيچ كدام از شيعيان از جهت روا بودن سجده فرقي بين خاك كربلا و ديگر زمينها نمي گذارند. و بسياري از شيعيان در سفر، از ديگر چيزهايي كه سجده كردن بر آنها جايز است مانند حصير پاك و سجاده بافته شده از برگ خرما، در صورتي كه اطمينان به پاكي آنها داشته باشند به
1. مجمع الزوائد، ج 9، ص 191.
--[109]--
همراه خود مي برند و در نمازهايشان بر آنها سجده مي كنند.
°
|