--[56]--
* 19. توجيه در گروههاي كوچك
براي آشنا ساختن زائران با قسمتهاي مختلف مسجدالنبي(صلي الله عليه وآله) و مسجدالحرام، شايسته است زائران را به گروههاي 10 نفره تقسيم كنند و روحاني كاروان قبل از نمازها آنان را همراهي كند و آگاهيهاي لازم در اين دو مسجد به آنان منتقل سازد.
* 20. ايجاد رقابت و نشاط
براي جلوگيري از احساس خستگي و نيز حفظ نشاط زائران، شايسته است كه روحاني كاروان، ميان زائران رقابتي سالم پديد آورد و با برگزاري مسابقه هايي در موضوعاتي چون احكام، مناسك و غيره كاروان را به تلاش وادارد.
* 21. سامان بخشي كار احرام
هنگام احرام براي بسياري نگراني و اضطراب پديد مي آيد. مناسب است روحاني، با آرامش تمام، در حالي كه لباس مقدس روحانيت در بر دارد، زائران را از احرام آگاه سازد و براي محرم شدن به آنان ياري رساند و آن گاه خود محرم شود. اين كار موجب مي شود كه زائران به دليل مشخص بودن روحاني كاروان، آسان تر او را شناسايي كرده و بدو رجوع كنند.
* 22. اصلاح رفتاري زائران
در ميان افراد كاروان، بعضي از زائران رفتار ناهنجار دارند; ريشه يابي و انتخاب راه صحيح در اصلاح رفتاري زائران با توجه به تنوع ناهنجاريها و روحيات مختلف مخاطبان هنر روحاني است.
* روان شناسي زائر
گام نخست در انجام مأموريت به گونه مطلوب، باز شناختن مخاطبان است تا بتوان برابر نيازهاي آنان برنامه ريزي كرد.
--[57]--
* 1. شناسايي نخستين
روحاني كاروان در اين مرحله، اطلاعات اوليّه زائران را از مدير كاروان مي گيرد (مانند شمار زنان و مردان، شمار خانواده ها، شغل زائران، تحصيلات، قوميتها، حساسيتها و ارتباطات به ويژه در استانهاي كوچك) تا از سلامتي زائران و افراد آسيب پذير آگاه باشد.
* 2. بررسي نيازهاي عقيدتي و فقهي زائران
اين مرحله عبارت است از تهيه پرسشنامه هايي ويژه براي شناسايي مرجع تقليد، سابقه تشرّف، حساب سال، نيابت، سابقه مطالعاتي در مسائل حج و اسرار آن و كتابهاي مطالعه شده. پس از آنكه زائران پرسشنامه ها را پر كردند، روحاني كاروان اطلاعات به دست آمده را به گونه اي منظم گرد مي آورد.
* 3. برنامه ريزي براي رفع نيازها
در اين مرحله، روحاني با شناسايي نخستين و اطلاعات تكميلي، براي رفع نيازهاي فرهنگي زائران برنامه ريزي مي كند و در غني سازي اطلاعات و سامان دادن به وظايف زائران در انجام مناسك مي كوشد. ملاك در برنامه ريزي در سطح متوسط كه اكثر اقشار جامعه هستند در نظر گرفته مي شود.
* 4. جلسه هاي ويژه براي گردهمايي هاي مختلف
گاه در كاروان كساني يافت مي شوند كه از اطلاعات ديني خوبي برخوردارند و يا در مقابل افرادي كه بسيار ناتوانند. مناسب است روحاني كاروان براي كم سوادان، جلسه هاي ويژه اي برگزار كند و در جبران نياز آنها بكوشد و نيز از افراد توانا براي راهنمايي ديگر زائران سود جويد.
* 5. روحاني زائر
اگر در جمع زائران كاروان، فردي روحاني يافت شود، شايسته است ضمن ايجاد ارتباط با وي، از او خواسته شود كه در جمع
--[58]--
زائران سخن گويد و در صورت امكان، محل سكونتش در اتاق روحاني كاروان پيش بيني شود.
* 6. ارتباط با افراد منتقد
روحاني كاروان بايد به سرعت افراد آسيب پذير و معترض و منتقد كاروان را باز شناسد و ضمن برقرار ساختن ارتباطي دوستانه به مطالب آنها گوش فرا دهد و با برنامه ريزي درست، به انتقاداتشان پاسخ گويد و ضمن اصلاح اطلاعات آنان در توجيه و جذب آنان كوشش كند.
* 7. ملاك برنامه ريزي
در همه برنامه ريزيها بايد بر ميانه روي ارج نهاده شود و از افراط و تفريط خودداري گردد.
* با زائران در نخستين جلسه
نخستين جلسه، براي روحاني كاروان و زائران بسيار مهم است، به ويژه اگر سابقه آشنايي نداشته باشند. روحاني كاروان در اين جلسه همراه با اطلاعات به دست آمده و نيز با برنامه حساب شده حضور مي يابد.
* الف. چگونگي برخورد با زائران
1. روحاني كاروان، نخست بايد خود را معرفي كند و از اينكه خداوند توفيق همسفري با اين گروه را نصيبش كرده است، او را سپاس گويد و متذكر شود كه در طول سفر به صورت شبانه روزي در خدمت زائران است.
2. در معارفه بايد برخورد، صادقانه و بي پيرايه باشد و بر شخصيت زائران ارج نهاده شود و روحاني كاروان در صورت امكان، هنگام ورود با آقايان دست دهد و احوالپرسي كند.
3. برخورد اول بايد كاملاً عاطفي و همراه با تفاهم باشد. از برخورد مغرورانه بايد پرهيز كرد و روحاني كاروان نبايد بر خود ببالد كه چند بار به حج تشرّف يافته و يا زائران بدو نيازمندند.
--[59]--
4. روحاني كاروان بايد قول دهد كه در حدّ توان خويش به زائران خدمت مي گذارد نه بيشتر، تا هنگام عمل، زائران احساس نكنند كه ميان گفتار و كردار او فاصله اي زياد است.
* ب. مطالب مورد بحث
1. شايسته است از بهره هاي معنوي سفر و اينكه سفر الي اللّه است و بايد در اين سفر در پي تحوّل و دگرگوني باشيم سخن به ميان آيد.
2. دعوت به محبت و همكاري با يكديگر به ويژه با افراد نيازمند و ناتوان در طول سفر، بسيار پسنديده است.
3. همچنين بايد اهداف و آداب سفر زيارتي حج يا عمره بيان شود.
4. از خاطرات افرادي كه در سفرهاي پيش دگرگون شده اند، مي توان به گونه اي شايسته و به عنوان الگو سود جست.
5. لازم است هرگونه تذكري كه بايد به اطلاع زائران برسد، در اين جلسه و پس از آن به تدريج مطرح شود.
|