بخش 7

روان شناسی زائر   1. شناسایی نخستین 2. بررسی نیازهای عقیدتی و فقهی زائران 3. برنامه ریزی برای رفع نیازها 4. جلسه های ویژه برای گردهمایی های مختلف 5. روحانی زائر 6. ارتباط با افراد منتقد 7. ملاک برنامه ریزی با زائران در نخستین جلسه الف. چگونگی برخورد با زائران ب. مطالب مورد بحث



--[56]--

*   19. توجيه در گروههاي كوچك

براي آشنا ساختن زائران با قسمتهاي مختلف مسجدالنبي(صلي الله عليه وآله) و مسجدالحرام، شايسته است زائران را به گروههاي 10 نفره تقسيم كنند و روحاني كاروان قبل از نمازها آنان را همراهي كند و آگاهيهاي لازم در اين دو مسجد به آنان منتقل سازد.

*   20. ايجاد رقابت و نشاط

براي جلوگيري از احساس خستگي و نيز حفظ نشاط زائران، شايسته است كه روحاني كاروان، ميان زائران رقابتي سالم پديد آورد و با برگزاري مسابقه هايي در موضوعاتي چون احكام، مناسك و غيره كاروان را به تلاش وادارد.

*   21. سامان بخشي كار احرام

هنگام احرام براي بسياري نگراني و اضطراب پديد مي آيد. مناسب است روحاني، با آرامش تمام، در حالي كه لباس مقدس روحانيت در بر دارد، زائران را از احرام آگاه سازد و براي محرم شدن به آنان ياري رساند و آن گاه خود محرم شود. اين كار موجب مي شود كه زائران به دليل مشخص بودن روحاني كاروان، آسان تر او را شناسايي كرده و بدو رجوع كنند.

*   22. اصلاح رفتاري زائران

در ميان افراد كاروان، بعضي از زائران رفتار ناهنجار دارند; ريشه يابي و انتخاب راه صحيح در اصلاح رفتاري زائران با توجه به تنوع ناهنجاريها و روحيات مختلف مخاطبان هنر روحاني است.

*   روان شناسي زائر

گام نخست در انجام مأموريت به گونه مطلوب، باز شناختن مخاطبان است تا بتوان برابر نيازهاي آنان برنامه ريزي كرد.




--[57]--

*   1. شناسايي نخستين

روحاني كاروان در اين مرحله، اطلاعات اوليّه زائران را از مدير كاروان مي گيرد (مانند شمار زنان و مردان، شمار خانواده ها، شغل زائران، تحصيلات، قوميتها، حساسيتها و ارتباطات به ويژه در استانهاي كوچك) تا از سلامتي زائران و افراد آسيب پذير آگاه باشد.

*   2. بررسي نيازهاي عقيدتي و فقهي زائران

اين مرحله عبارت است از تهيه پرسشنامه هايي ويژه براي شناسايي مرجع تقليد، سابقه تشرّف، حساب سال، نيابت، سابقه مطالعاتي در مسائل حج و اسرار آن و كتابهاي مطالعه شده. پس از آنكه زائران پرسشنامه ها را پر كردند، روحاني كاروان اطلاعات به دست آمده را به گونه اي منظم گرد مي آورد.

*   3. برنامه ريزي براي رفع نيازها

در اين مرحله، روحاني با شناسايي نخستين و اطلاعات تكميلي، براي رفع نيازهاي فرهنگي زائران برنامه ريزي مي كند و در غني سازي اطلاعات و سامان دادن به وظايف زائران در انجام مناسك مي كوشد. ملاك در برنامه ريزي در سطح متوسط كه اكثر اقشار جامعه هستند در نظر گرفته مي شود.

*   4. جلسه هاي ويژه براي گردهمايي هاي مختلف

گاه در كاروان كساني يافت مي شوند كه از اطلاعات ديني خوبي برخوردارند و يا در مقابل افرادي كه بسيار ناتوانند. مناسب است روحاني كاروان براي كم سوادان، جلسه هاي ويژه اي برگزار كند و در جبران نياز آنها بكوشد و نيز از افراد توانا براي راهنمايي ديگر زائران سود جويد.

*   5. روحاني زائر

اگر در جمع زائران كاروان، فردي روحاني يافت شود، شايسته است ضمن ايجاد ارتباط با وي، از او خواسته شود كه در جمع




--[58]--

زائران سخن گويد و در صورت امكان، محل سكونتش در اتاق روحاني كاروان پيش بيني شود.

*   6. ارتباط با افراد منتقد

روحاني كاروان بايد به سرعت افراد آسيب پذير و معترض و منتقد كاروان را باز شناسد و ضمن برقرار ساختن ارتباطي دوستانه به مطالب آنها گوش فرا دهد و با برنامه ريزي درست، به انتقاداتشان پاسخ گويد و ضمن اصلاح اطلاعات آنان در توجيه و جذب آنان كوشش كند.

*   7. ملاك برنامه ريزي

در همه برنامه ريزيها بايد بر ميانه روي ارج نهاده شود و از افراط و تفريط خودداري گردد.

*   با زائران در نخستين جلسه

نخستين جلسه، براي روحاني كاروان و زائران بسيار مهم است، به ويژه اگر سابقه آشنايي نداشته باشند. روحاني كاروان در اين جلسه همراه با اطلاعات به دست آمده و نيز با برنامه حساب شده حضور مي يابد.

*   الف. چگونگي برخورد با زائران

1. روحاني كاروان، نخست بايد خود را معرفي كند و از اينكه خداوند توفيق همسفري با اين گروه را نصيبش كرده است، او را سپاس گويد و متذكر شود كه در طول سفر به صورت شبانه روزي در خدمت زائران است.

2. در معارفه بايد برخورد، صادقانه و بي پيرايه باشد و بر شخصيت زائران ارج نهاده شود و روحاني كاروان در صورت امكان، هنگام ورود با آقايان دست دهد و احوالپرسي كند.

3. برخورد اول بايد كاملاً عاطفي و همراه با تفاهم باشد. از برخورد مغرورانه بايد پرهيز كرد و روحاني كاروان نبايد بر خود ببالد كه چند بار به حج تشرّف يافته و يا زائران بدو نيازمندند.




--[59]--

4. روحاني كاروان بايد قول دهد كه در حدّ توان خويش به زائران خدمت مي گذارد نه بيشتر، تا هنگام عمل، زائران احساس نكنند كه ميان گفتار و كردار او فاصله اي زياد است.

*   ب. مطالب مورد بحث

1. شايسته است از بهره هاي معنوي سفر و اينكه سفر الي اللّه است و بايد در اين سفر در پي تحوّل و دگرگوني باشيم سخن به ميان آيد.

2. دعوت به محبت و همكاري با يكديگر به ويژه با افراد نيازمند و ناتوان در طول سفر، بسيار پسنديده است.

3. همچنين بايد اهداف و آداب سفر زيارتي حج يا عمره بيان شود.

4. از خاطرات افرادي كه در سفرهاي پيش دگرگون شده اند، مي توان به گونه اي شايسته و به عنوان الگو سود جست.

5. لازم است هرگونه تذكري كه بايد به اطلاع زائران برسد، در اين جلسه و پس از آن به تدريج مطرح شود.



| شناسه مطلب: 76226