بخش 2

استفتاء طواف معذورین اعمال حجّ

مي گيرند، اولا بايد خودشان نماز طواف را بخوانند، ثانياً بايد پس از نماز خود و نايب به سعي برود، به لحاظ آنكه ترتيب مراعات شود ولي همزمان بودن يا تقدم و تأخر نماز او با نايب اشكالي ندارد.

14 ـ كساني كه با ويلچر در طبقه دوم طواف داده مي شوند و نايب نيز بايد بگيرند، نيز بايد ترتيب را مراعات كنند و در صورتي كه خود فرد بتواند نماز را در صحن مسجد بخواند، قابل نيابت نيست و در اين صورت نماز طواف بايد پس از هر دو طواف باشد.

استفتاء طواف معذورين

س) افراد ناتوان كه قبلا" با صندلي چرخدار (ويلچر) يا سبد (تخت روان) طواف داده مي شدند، در سال جاري از طواف در صحن مسجد الحرام منع شده اند و حتي ممكن است كسي نباشد تا فرد ناتوان را بر دوش خود حمل كند و طواف بدهد يا همين كار نيز ممنوع شود و چنين افرادي بايد در طبقه دوم يا پشت بام مسجد الحرام طواف داده شوند. آيا چنين طوافي كفايت مي كند يا نه، وظيفه آنان چيست؟* آيت اللّه بهجت: در صورت عدم امكان با رعايت الاقرب فالاقرب، كفايت مي كند.

* آيت اللّه تبريزي: احتياط واجب آن است كه آنها را از طبقه دوم طواف دهند و نايب هم برايشان يگيرند.

* آيت الّله خامنه اي: طواف بايد دور كعبه معظمه ولو در فضاي مابين زمين تا محاذي پشت بام كعبه باشد و كف طبقه

دوم مسجد الحرام اگر به قدر قامت طواف كننده پايين تر از نقطه محاذي پشت بام كعبه نباشد، طواف از طبقه دوم صحيح و مجزي نيست، و كساني كه نمي توانند در صحن مسجد الحرام ولو بوسيله حمل توسط شخص ديگر طواف كنند وظيفه شان نايب گرفتن در طواف است و احوط آن است كه خودش هم در همان طبقه دوم طواف نمايد.

* آيت اللّه سيستاني: چنانچه احراز شود كه طبقه دوم بالاتر از كعبه است، طواف از بالا كفايت نمي كند و بايد براي طواف از پايين نايب بگيرند و لازم نيست احتيلط كنند و چنانچه مطلب مشكوك باشد بايد احتياطا" بين طواف از بالا و نايب گرفتن از پايين جمع نمايند.

* آيت اللّه شبيري زنجاني: در مورد سؤال اگر ممكن باشد كسي فرد ناتوان را بر دوش حمل كند، طواف در محدوده بين مقام ابراهيم و كعبه لازم است، و در غير اين صورت بايد نايب بگيرند تا در محدوده طواف كند و بنابر احتياط مستحب نيز خود شحص در طبقه دوم طواف داده شود و چنانچه نيابت نيز ممكن نباشد طواف دادن شخص در طبقه دوم كفايت مي كند.

* آيت اللّه صافي گلپايگاني: در فرض مذكور اين افراد بايد در طبقه دوم طواف داده شوند و بنابر احتياط واجب نايب هم گرفته تا براي آنان در صحن مسجد الحرام طواف نمايد.

* آيت اللّه فاضل: در فرض سؤال چنانچه كعبه مقدسه از طبقه دوم پايين تر نباشد، احتياط واجب آن است كه علاوه بر اينكه در طبقه دوم طواف داده مي شوند، استنابه هم بنمايد ; و الّله العالم.

* آيت اللّه مكارم شيرازي: در اين گونه موارد كه راهي جز اين نيست طواف در طبقه بالا كفايت مي كند.

* آيت اللّه نوري همداني: طواف در طبقه فوقاني صحيح نيست و اين قبيل افراد بايد بوسيله كول گرفتن طواف خود را انجام بدهند و اگر ممكن نشد، لازم است براي طواف خود نايب بگيرند.

* آيت اللّه وحيد خراساني: در مفروض سؤال بايد نايب بگيرد كه در صحن مسجد الحرام طواف نمايد و در صورتي كه متمكن مي باشد و بر او حرجي نيست، احتياط واجب آن است كه خودش هم از طبقه دوم طواف نمايد.

15 ـ نماز جماعت استداره اي در مسجد الحرام به فتواي برخي از فقهاء اشكالي دارد بايد مأمومين در جهتي بايستد كه خلف امام جماعت باشد يا روبروي امام جماعت نباشد، لذا توجه داشته باشيد كه امام جماعت مسجد الحرام در نماز صبح، مغرب و عشاء نزديك مقام ابراهيم يا نزديك در كعبه به نماز مي ايستد و در نماز ظهر و عصر در فصل گرما (بجز در نماز جمعه) در نقطه مقابل، روبروي مستجار، داخل شبستان كنار اتاق مؤذنان به نماز مي ايستد.

16 ـ نسبت به استظلال در شب و مكّه، كساني كه از مكّه به مسجد تنعيم مي روند براي احرام عمره مفرده پس از بازگشت از تنعيم به مسجد الحرام براي اعمال عمره چند دسته اند.

الف) مقلّدان فقهائي كه استظلال در شب و در شهر مكّه (هر دو) را جايز نمي دانند نمي توانند حتي در شب با ماشين سقف دار از تنعيم بيايند.

ب) مقلدان فقهائي كه استظلال در شهر مكّه را جايز مي دانند مي توانند شب يا روز ماشين مسقف سوار شوند و فرقي بين اينكه استظلال در شب را جايز بدانند يا ندانند نيست.

ج) مقلدان فقهائي كه استظلال در شهر مكّه را جايز نمي دانند ولي در استظلال در شب را قائل نيستند، مي توانند در شب از تنعيم با ماشين مسقف به مسجد الحرام بروند. يادآوري مي شود اكثر مراجع تقليد كه استظلال در شب و در شهر مكّه را جايز نمي دانند، فتواي صريح ندارد بلكه احتياط فرموده اند.

17 ـ بايد توجه داشت كه به فتواي برخي از فقهاء اگر عمره در ماه قبل انجام شده باشد و در ماه جديد و لو با يك روز فاصله از حرم خارج شود، مثلا به عرفات برود، چون عرفات خارج حرم است، بايد براي آمدن به مكّه مجدداً محرم شود.

18 ـ سعي بين صفا و مروه بايد بين الجبلين باشد و به شهادت اهل اطلاع ستونهاي گنبد صفا روي كوه است و قسمت شيب دار روي مروه، و آخرين در خروجي آن در سمت راست روي كوه است. بنابراين امروزه، مردم سعي را از كوه تا كوه انجام مي دهند و زدن پاشنه پا به روي صخره ضرورتي ندارد و اين مسأله مربوط به زماني بوده كه از پايين كوه حركت مي كردند، بدين معني كه در كنار صفا اگر رو به مروه مي ايستادند، همين كه پاشنه پايشان به صفا متصل مي شد، و در نهايت همين كه نوك انگشت پايشان به مروه مي رسيد كفايت مي كرد و ضرورتي نداشت كه از كوه بالا بروند، ولي امروزه به طور

طبيعي بخشي از كوه را بالا مي روند.

19 ـ روبروي حجر الاسود براي پوشاندن خط تيره مقابل حجرالاسود روي زمين را چسب زده اند كه اين قسمت چسب خورده به عرض حدود 4 متر تا آخر مسجد امتداد دارد كه خواندن نماز بر اينها سجده بر سنگ نخواهد بود كه بايد زائران را توجه داد.

20 ـ با توجه به محو شدن خط تيره مقابل حجرالاسود، براي نيّت آغاز طواف، اگر به زائران گفته شود كه از چند متر جلوتر قصدشان اين باشد كه از مقابل حجرالاسود طواف را شروع و به همان جا ختم شود، اشكال ندارد و لازم نيست متوجه باشند كه كدام نقطه به طور دقيق مقابل حجرالاسود است.

21 ـ براي شروع طواف هرگز زائران را از مقابل حجرالاسود يا نزديك آن به داخل صف طواف كنندگان نبريد كه موحب اذيّت و مزاحمت براي طواف كنندگان است بلكه در هر نقطه اي از مطاف مي توانيد وارد جمعيت بشويد و بدون نيّت طواف به راه خود ادامه بدهيد تا به نقطه آغاز آن برسيد و نيز در پايان طواف براي رفتن به محل نماز طواف (پشت مقام ابراهيم) آرام آرام بدون نيّت طواف همراه جمعيت به راه خود ادامه دهيد تا به راحتي بتوانيد از صف طواف كنندگان خارج شويد.

22 ـ در حال سعي برخي از زائران ايراني مخصوصاً جوان ها هنگام ازدحام جمعيت براي آنكه سريع تر مسير را بپيمايند، از كنار جمعيت و نرده هاي وسط حركت مي كنند و گاهي براي عبور دادن خود از فشار جمعيت يك بر شده روي از صفا يا مروه برگردانده مي شود و به صورت كج كج به راه خود ادامه

مي دهند، اين مقدار از سعي به نظر بسياري از فقهاء اشكال دارد.

23 ـ ممكن است در وقت ازدحام افراد ناتوان را كه با ويلچر سعي مي كنند در طبقه همكف راه ندهند و آنها را به طبقه دوم يا پشت بام مسجد الحرام راهنمايي كنند، بايد توجه داشت چون طبقه دوم و پشت بام بالاتر از صفا و مروه است، سعي در آنجا كافي نيست، بلكه اين افراد بايد براي سعي نايب بگيرند.

24 ـ برخي از زائران تا پاسي از بامداد (پس از نصف شب) در مسجد الحرام مي مانند و به جهت خستگي و دير خوابيدن، براي نماز صبح بيدار نمي شوند تذكر اين مسأله لازم است كه چنانچه اين امور مستحب سبب ترك واجب شود، هيچ گونه ثوابي نخواهد داشت.

25 ـ اوقات اذان هاي شش گانه يوميه مكّه به زائران گفته شود، تا در انجام فرائض دچار مشكل و اشتباه شوند، اگر فاصله اذان تا اقامه براي هر نماز هم گفته شود مناسب است. يادآوري مي شود، اذان صبح و ظهري كه گفته مي شود مطابق وقت شرعي است ولي اذان مغرب، هنگام غروب آفتاب است نه ذهاب حمره مشرقيه.

و اذان اول صبح كه حدود يك ساعت پيش از طلوع فجر گفته مي شود براي نماز شب است.

26 ـ كيفيت بجاي آوردن طواف مستحب براي خود و ديگران را به زائران تعليم دهيد و نيز بر تلاوت قرآن و عبادت در مكّه به ويژه در مسجدالحرام و استفاده بهتر از اوقات فراغت تأكيد فرماييد.

27 ـ هرچند تلاوت قرآن در هر حال و در هر جا مستحب است ولي تأكيد بر ختم قرآن در مكّه مربوط به شهر مكّه است و شامل عرفات، مشعر و مني نيست كه اگر شخصي مقيّد باشد به اين استحباب عمل كند بايد تمام تلاوت را در مكّه - هرچند در هتل - انجام دهد .

28 ـ چون جهت قبله در شهر مكّه در هر سوي آن تفاوت دارد، حتي گاهي در يك هتل، در بخش هاي مختلف آن نيز متفاوت است و بدين سبب تشخيص قبله براي زائران مشكل مي شود، مناسب است جهت قبله يادآوري شود و چنانچه در هتل علامت مشخص وجود ندارد، علامت هاي جهت قبله نصب شود.

29 ـ در برخي از هتل ها سنگ توالتها رو به قبله يا پشت به آن است كه با كمي انحراف در نشستن مشكل حل مي شود. هرچند اگر زائران متوجه نباشند مرتكب گناهي نخواهند شد .

اعمال حجّ

1 ـ محل احرام حجّ شهر مكّه است. اكثر از فقهاء مثل امام خميني(قدس سره) تمام شهر مكّه فعلي را براي احرام كافي مي دانند و برخي ديگر مي فرمايند: به احتياط واجب احرام حجّ بايد در مكّه قديم واقع شود در اين مورد با هماهنگي مدير كاروان مقلدان آن مراجع در صورت تمايل مي توانند كمي زودتر به مسجد الحرام بروند و در آنجا محرم شوند تا مشكلي پيش نيايد، چون اگر در روز هشتم ذي حجّه حتي پيش از آن هم محرم شوند اشكال ندارد. بنابراين در صورت لزوم مي توان

آنها را در وقت خلوت به مسجد الحرام برد تا محرم شوند هر چند در احتياط واجب عمل به فتواي فالاعلم نيز ممكن است.

2 ـ كساني كه اعمال مكّه را بايد پيش از وقوف بجاي آورند شناسايي شوند و تا وقت تنگ نشده، اقدام كنند و چنانچه تا رفتن به عرفات فاصله اي وجود دارد حتما" به آنان يادآوري شود كه در اين فاصله محرم هستيد و بايد از محرمات احرام پرهيز كنيد.

3 ـ پس از محرم شدنِ زائران به احرام حجّ، بجاي آوردن طواف مستحب خلاف احتياط است و چون گاهي بين احرام حجّ و حركت به سوي عرفات - مخصوصا" براي كساني كه اعمال را جلو مي اندازند - فاصله اي وجود دارد ممكن است زائران، طواف مستحب بجاي آورند، تذكر اين نكته نيز مناسب است.

يادآوري مي شود در موارد ذيل بجاي آوردن طواف مستحب خلاف احتياط است:

الف) پس از احرام عمره، پيش از طواف

ب) پس از احرام حجّ، پيش از رفتن به عرفات

ج) پس از اعمال مني و پيش از طواف زيارت

د) بين طواف و نماز طواف و در اين مورد، خواندن نماز ديگر غير از نماز طواف نيز خلاف احتياط است.

4 ـ وقوف به عرفات از ظهر روز نهم آغاز مي شود بنابراين زمان حركت به سوي عرفات به گونه اي بايد تنظيم شود كه حجّاج قبل از ظهر در عرفات حاضر باشند و رفتن شب عرفه و استفاده از خنكي هوا و نبود مشكل استظلال وقت مناسبي است.

5 ـ چون در وقت وقوف (از ظهر تا مغرب) حاجيان بايد در صحراي عرفات باشند و از حدود آن خارج نشوند، بنابراين نسبت به حدود عرفات، كه امروزه با تابلوهاي بزرگ زردرنگ مشخص شده است توجيه شوند و حتي المقدور از تردد در جاهاي مختلف عرفات نيز بپرهيزند كه احتمال گم شدن آنها زياد است و در صورت گم شدن ممكن است از اعمال باز بمانند.

يادآوري مي شود، تابلوهاي مشاعر مقدس به رنگ هاي ذيل است.

عرفات ر؛ زرد رنگ

مشعر الحرام (مزدلفه) ر؛ بنفش

مني ر؛ آبي

6 ـ هر چند مستحب است نماز مغرب و عشاء در مشعر الحرام خوانده شود ولي به جهت آنكه امروزه بر اثر ازدحام جمعيت و حركت كُندِ اتوبوسها ممكن است دير وقت به مشعر الحرام برسيد، توصيه مي شود نماز مغرب و عشا را در عرفات بخوانيد و پس از آن حركت كنيد.

7 ـ يكي از لحظات حساس در مدت فعاليت روحانيون كاروان ها، از عرفات تا مني است.

در سالهاي اخير به سبب وجود راه هاي متعدد، نرسيدن به موقع تا مشعر الحرام بسيار بعيد است ولي به جهت عدم تدبير برخي از مديران و روحانيون گاهي برخي از كاروان ها پس از اتمام وقت وقوف به مشعر رسيده اند.

بايد دانست كه فاصله عرفات تا مشعر الحرام در طرق

متعدد از 4 تا 6 كيلومتر است، بنابراين اگر از دورترين راه هم به سمت مشعر مي رويد فاصله آن بيشتر از 6 كيلومتر نيست، پس اگر در بين راه دچار مشكلي شديد، كه نتوانستيد با ماشين حركت كنيد، مي توانيد پياده به راه خود ادامه دهيد تا از وقوف در مشعر باز نمايند، و براي رسيدن به مشعر نيز حتماً بايد تابلوهاي به رنگ بنفش كه بر آنها جمله بداية مزدلفه نوشته شده پشت سر بگذاريد.

8 ـ براي نيت وقوف در مشعر الحرام لازم نيست هنگام طلوع فجر بيدار باشند، بلكه اگر از سر شب قصد اين را داشته باشند كه از طلوع فجر تا طلوع آفتاب را به قصد وقوف و به عنوان يكي از اعمال حجّ در آنجا باشند كفايت مي كند، لذا بهتر است، در بدو ورود به مشعر الحرام و استقرار حجّاج، اين نكته را به آنها توجه دهيد و يادآوري كنيد كه از هم اكنون تصميم داشته باشيد كه از طلوع فجر به نيت وقوف در اينجا باشيد.

9 ـ از آنجا كه برخي از مراجع معظم تقليد ماندن پيش از طلوع فجر را در مشعر الحرام به نيت طاعت الهي واجب مي دانند بهتر است در عرفات يا پيش از رسيدن به مشعر يا در بدو ورود به مشعر اين نكته نيز به زائران يادآوري شود كه از هم اكنون در اينجا مي مانيم به قصد طاعت الهي و از طلوع فجر تا طلوع آفتاب نيز به قصد وقوف و به عنوان يكي از اعمال حجّ در اين سرزمين هستيم، ان شاء الله.

10 ـ يكي از مستحبات شب عيد در مشعر الحرام جمع آوري ريگ هايي است كه به جمرات زده مي شود، ولي لازم نيست از مشعر باشد بلكه بايد از حرم باشد و مكّه و مني نيز جزو حرم

است و از آنجا كه در سال هاي اخير بر اثر احداث خيابان ها و توقف گاههاي زياد و حصار كشي اطرف برخي از خيابان ها در مشعر الحرام جمع آوري ريگ دشوار شده و در برخي از موارد غير ممكن است و چون معلوم نيست در شب عيد در مشعر جاي مناسبي كه امكان جمع آوري ريگ ها باشد توقف كنيد، لذا توصيه مي شود زائران ريگ ها را در شهر مكّه جمع آوري كنند و چنانچه در مشعر نيز جاي مناسبي بودند مي توانند مجدداً جمع آوري كنند و به اين استحباب عمل كنند.

11 ـ حدود مشعر الحرام اكنون با تابلوهايي كه سمت داخلي آن نهاية مزدلفه و در سمت بيروني آن بداية مزدلفه نوشته شده مشخص گرديده و از سوي مني تا ابتداي وادي محسّر كه فاصله اش تا ابتداي مني حدود 300 متر است ادامه دارد ولي برخي افراد به غلط تصور مي كنند انتهاي مزدلفه، پلي است كه وسط مشعر احداث شده است و مقيّد هستند كه از اين پل نگذرند و اين امر سبب تراكم جمعيت قبل از پل مي شود. شما مي توانيد از پل بگذريد و پيش از تابلوي نهاية مزدلفه در جاي مناسبي توقف كنيد و چنانچه اين امكان وجود نداشت و در وسط مشعر وقوف كرديد، پيش از طلوع آفتاب مي توانيد كاروان را حركت دهيد و پس از طلوع آفتاب بيرون رويد.

12 ـ در سالهاي اخير در بخشي از مشعر الحرام، از طرف مني خيمه هاي ثابت - همانند خيمه هاي مني - نصب شده است كه اين ها نيز برخي افراد را به اشتباه مي اندازد و تصور مي كنند كه اين قسمت جزو مناست، در حالي كه چنين نيست و براي

تشخيص حدود مشعر بايد به تابلوهاي نهاية مزدلفه توجه داشت.

13 ـ هرچند به فتواي برخي از فقهاء، بانوان مي توانند پس از لحظه اي وقوف در مشعرالحرام حتي پيش از نصف شب از آنجا بروند ولي به فتواي همه مراجع تقليد بانوان حتي اگر عذري از ماندن نداشته باشند مي توانند پس از نصف شب از مشعر كوچ كنند، لذا توصيه مي شود براي سهولت كار، تمام بانوان تشويق شوند كه پس از نصف شب به مني بروند و رمي جمره عقبه را شبانه انجام دهند، تا قرباني آنان نيز صبح روز عيد، زودتر انجام پذيرد.

14 ـ آقاياني كه محرم به احرام حجّ هستند و شب به همراه بانوان به مني مي روند، بايد پيش از طلوع فجر براي وقوف به مشعر برگردند و چنانچه نايب باشند و برنگردند به فتواي برخي از فقهاء نيابت آنان نيز اشكال دارد.

15 ـ بانواني كه شب عيد براي رمي مي روند اگر بر اثر ازدحام يا عذر ديگري نتوانستند رمي كنند، و بايد نايب بگيرند، نايب نمي تواند رمي را در شب انجام دهد، بلكه بايد در روز به نيابت از وي رمي كند.

16 ـ در سال هاي اخير به جهت برچيده شدن كشتارگاه هاي قديمي و احداث كشتارگاههاي مكانيكي جديد، بايد با تدبير و برنامه ريزي دقيق براي ذبح اقدام كنند تا تمام قرباني هاي زائران بطور صحيح انجام شود و براي انجام صحيح اين عمل توجه به نكات ذيل لازم است:

الف) چون همه افراد كاروان نمي توانند به مسلخ بروند بايد

افراد با تجربه و توانمند به تعداد لازم از بين افراد كاروان انتخاب شوند و در صورتي كه روحاني يا معين بتواند آنان را همراهي كند بسيار مناسب است.

ب) حتماً از كساني كه بناست برايشان قرباني را انجام دهند، نيابت بگيرند، و صرف اينكه راضي است و خوشحال مي شود كفايت نمي كند.

ج) افرادي كه به قربانگاه مي روند از زائران وكالت در توكيل نيز بگيرند تا اگر خودشان موفق به ذبح نشدند بتوانند به ديگري براي ذبح وكالت بدهند.

د) هر چند شرايط گوسفندان از پيش تا حدودي كنترل شده است ولي نسبت به شرايط ظاهري مثل لاغر نبودن و ناقص نبودن آن دقت داشته باشند و چنانچه داراي شرايط نبودند آنها را برگردانند و ذبح نكنند.

* در خصوص شرايط گوسفندانِ طرح قرباني، گزارش مديريت برنامه ريزي ونظارت بر ذبح قابل توجه است: دامهاي طرح قرباني در موسم حجّ، چهار مرحله معاينه و آزمايش را تا هنگام ذبح طي مي كنند.

اول - آزمايشي در بندر ورودي

اين آزمايش شامل معاينه ظاهري گوسفند و آزمايش نمونه هاي خون (آزمايش باكتري، و فيرولوژي بيماري ها)، آزمايش تشريحي برخي از نمونه هايي كه به طور نامنظم و اتفاقي گرفته مي شود.

دوم - معاينه قبل از ورود به منطقه مشاعر مقدسه در مكّه مكرمه كه اين اقدام قبل از خارج كردن

دامها از مزرعه و بارگيري به مشاعر مقدسه صورت مي گيرد.

سوم - هنگام تخليه دامها در كشتارگاه ها كه توسط دامپزشكان متخصص در معاينه دام و روحانيون ارجمند و متخصص مسائل شرعي صورت مي گيرد و هرگونه دام بيمار، لاغر و يا داراي نقص و عيب پزشكي يا شرعي، كنار گذاشته مي شود و توسط همان خودرو عودت داده مي شود و حتي اجازه نمي دهند كه پاي دام به زمين كشتارگاه در منطقه واقع در خارج از محدوده مشاعر مقدسه در مكّه مكرمه برسد.

چهارم) معاينه قبل از ذبح: اين قبيل معاينات درون آغل ها صورت مي گيرد. در اين معاينات كليه گوسفندها قبل از ذبح مورد معاينه قرار مي گيرند و هر موردي كه نشانه اي از بيماري هنگام حضور در آغل ها در آن ديده شود و يا اينكه بخشي از شاخ آن شكسته باشد و يا از لنگي رنج ببرد و يا فاقد هركدام از شروط شرعي باشد، شرعا" اجازه ذبح آن داده نمي شود و اين معاينات توسط دامپزشكان متخصص در امر معاينات و ردحانيون آشنا به مسائل فقهي انجام مي شود.

اما در خصوص بيضتين، معاينات لازم در اين خصوص را در حجّ گذشته انجام داده ايم و مشخص گرديد كه برخي از نژادهاي گوسفندها بنا به دلايل زير با اضمحلال بيضتين مواجه هستند: برخي از نژادها به دلايل ژنتيكي بخاطر اضمحلال بيضتين انتخاب شده اند، زيرا اين امر باعث رشد سريع دامها و افزايش وزن آنها و

همچنين بهبود طعم و مزه گوشت و كيفيت آن مي شود. پژوهشگران سعي كرده اند نژادي را انتخاب كنند كه از بيضه كوچكتري برخوردار باشند و از لحاظ ژنتيكي روي آنها كار كنند و اين صفت را از نسلي به نسل ديگر تقويت كنند تا به نژادي رسيدند كه از بيضه با حجم كوچكتري برخوردار باشند. هدف از اين اقدام دستيابي به ويژگيهايي بود كه در نسل هاي قبلي اين نژادها وجود نداشت. در اين خصوص لازم است به موارد زير اشاره شود:

* گوسفندهاي مزبور مورد معاينه ظاهري قرار گرفتند و مشخص گرديد كه نه فقط كيسه بيضتين سالم بوده و هيچگونه عمل جراحي جهت اخته كردن آنها صورت نگرفته و آثار هيچگونه زخم يا برش زخم كهنه در كيسه بيضه ها مشاهده نشده، بلكه در حجم طبيعي بوده كه نشان مي دهد كليه رگها و مويرگها تغذيه دهنده بيضه ها طبيعي بوده و مورد كوفتگي، پارگي، قطع و يا عمل جراحي در طول دوران رشد دام قرار نگرفته است.

* همچنين معاينات و آزمايشات تشريحي دامها پس از ذبح به عمل آمده و مشخص گرديد كه بيضتين موجود بوده و با در نظر گرفتن نژاد اصلاح شده آنها، حالت عادي دارند و كوچكي بيضه ها ناشي از گزينش ژنتيكي بوده و نه از عمل جراحي اخته كردن بيضه ها.

* وضعيت آنها به اين شكل بزرگترين دليل بر عدم دخالت عمل حراحي در اين خصوص است. پس از آزمايش و معاينه مشخض گرديد كه كليه

گوسفندها از سلامتي برخوردارند و طبق احكام فقه و شريعت كفايت مي كنند.

ه) گزارش فوق به محضر مراجع عظام تقليد جهت اظهار نظر ارائه شد و ذبح چنين حيوان هايي را كافي دانستند.

و) در ذبح حيوان نيت و قصد نيابت و جهت قبله و گفتن بسم الله فراموش نشود.

ز) هرچند ذابحين براي خود قرباني نكرده باشند يا تقصير نكرده باشند، ذبح حيوان اشكال ندارد.

ح) چون لباس احرام بايد پاك باشد و چنانچه نجس شود تطهير آن لازم است، حتي المقدور مراعات كنند تا لباس احرامشان نجس نشود.

ط) چون مسلخ هاي فعلي خارج از مني است، و حلق و تقصير در آنجا صحيح نيست بايد افرادي كه به مسلخ مي روند توجه داشته باشند كه پس از قرباني در آنجا و حتي كنار مسلخ تقصير نكنند بلكه به مني برگردند و نيز توجه داشته باشند كه چون تقصير نيز بايد در روز عيد انجام شود پيش از غروب به مني برگردند و آخرين عمل روز عيد را نيز انجام دهند.

17 ـ براي بجاي آوردن اعمال روز عيد ترتيبي اتخاذ شود كه تمام اعمال در روز عيد قربان انجام داده شود، لذا پس از ورود به مني و صرف صبحانه و آماده شدن زائران آنها را براي رمي جمره عقبه روانه كنيد چون اگر تاخير شود و رمي به ظهر يا بعد از ظهر بيافتد ممكن است موفق به اتمام اعمال روز عيد نشوند.

18 ـ براي رفتن به جمرات چنانچه راه هاي وسط مني شلوغ باشد مي توانيد از راه هاي كنار سمت راست و چپ استفاده كنيد.

19 ـ چنانچه يك يا چند نفر از زائران از رمي جمره بازماندند يا مفقود شدند، اعمال بقيه به تاخير نيافتد، و مي توانيد يك يا دو نفر از افرادي كه بناست به مسلخ بروند، بمانند تا به نيابت از چند نفر باقيمانده، ديرتر بروند و به همكاران خود ملحق شوند.

20 ـ به كساني كه موظف به حلق هستند، نسبت به نظافت محل و طهارت بدن و لباس و محيط زندگي تذكر داده شود و نيز يادآوري گردد كساني كه خودشان حلق يا تقصير نكرده اند نمي توانند براي ديگران حلق كنند يا براي تقصير موي او را بچينند.

21 ـ چون به فتواي برخي فقهاء كساني كه در روز عيد موفق به قرباني نشده اند بايد رمي و حلق را در روز عيد انجام دهند و قرباني را در روز بعد انجام دهند، لذا بايد با مراجعه به مناسك مراجع، زائران را راهنمايي كرد.

22 ـ نيت بيتوته را پيش از وقت به زائران تذكر دهيد و همين كه قصد كنند كه نصف شب را به عنوان بيتوته در مني بمانند قربة الي الله كفايت مي كند و اگر در آغاز بيتوته نيز در جلسه حضور نداشته باشد يا توجه نداشته باشند اشكال ندارد.

23 ـ چون به فتواي برخي از فقهاء از جمله امام خميني(قدس سره) بيتوته نيمه اول شب واجب است و به فتواي همه فقهاء صحيح است بهتر است براي بيتوته همه زائران نيمه اول شب انتخاب شود.

24 ـ مراحل سه گانه خروج ار احرام حجّ يادآوري شود، كه تصور نكنند با حلق يا تقصير تمام محرمات حلال مي شود مخصوصا" نسبت به استفاده از صابون و شامپوي خوشبو و نيز حرام بودن زن و مرد بر يكديگر تذكر داده شود.

25 ـ بيرون رفتن از مني پس از بيتوته اشكال ندارد و از آنجا كه در شب يازدهم و دوازدهم پس از بيتوته برخي از زائران بخواهند از مني بيرون بروند بايد توجه داد كه پيش از نيمه شب از حدود مني نگذرند و چون محاسبه نيمه شب براي بيتوته و نيمه شب براي تعيين آخر وقت نماز عشاء تفاوت دارد وگاهي حدود نيم ساعت با تاخير مي باشد، لذا نبايد پيش از اين وقت بروند، هر چند حركت آنها از محل كاروان اشكال ندارد ولي پيش از نيمه شب نبايد از مني خارج شوند.

26 ـ به زائران توجه دهيد كه براي رفتن به جمرات و انجام دادن رمي عجله نكنند و كيسه سنگ اشتباهي بر ندارند كه سنگ ها بايد مباح باشد و در صورتي كه اشتباه شود، و صاحبش راضي نباشد، رمي صحيح نيست.

27 ـ با توجه به توسعه جمرات و سهولت رمي و خلوتي اطراف آن رمي در طبقه اول نيز راحت تر شده و چنانچه برخي از زائران مقلد مراجعي هستند كه رمي در طبقه دوم را بنا بر احتياط صحيح نمي دانند، مي توان تمام آنها را براي رمي در طبقه اول برد، افزون بر اينكه تعداد معذورين از رمي نيز كاسته شده اند.

استفتاء رمي جمرات توسعه يافته

س- ستون قبلي جمرات در طبقات پايين و بالا در هر جمره به صورت ديواري به طول 25 متر و عرض يك متر ساخته شده است كه تشخيص محل قبلي ستونها و ايستادن در آن محل پرازدحام براي تشخيص آن، كاري دشوار و يا غير ممكن است، از اين رو خواهشمند است بفرماييد تكليف حجّاج در رمي جمرات

چيست؟و آيا رمي تمام ديوار 25 متري كفايت مي كند يا خير؟

ج - * آيت الله بهجت: اگر ضرورت است، به اين كه ممكن نيست سؤال شود كه از كجه زياد شده، اشكال ندارد ; و الّله العالم.

* آيت الله تبريزي: با فحص و سؤال از كساني كه از كيفيت بنا اطلاع دارند به ديوار جديدي كه مقابل ستونهاي قبلي قرار گرفته رمي كنند و اگر تشخيص محل قبلي ستون ها و ايستادن در محل پرازدحام براي تشخيص آن، كاري دشوار و يا غير ممكن بود (با توجّه به نقشه ارسالي به اين جانب از جمرات جديد) چنانچه وسط ديوار جديد را در نظر بگيرند و رمي كنند، مجزي است ان شاء الّله تعالي.

* آيت الله خامنه اي: اگر مي تواند بدون عذر و مشقت، به آنچه در محل ستون قبلي قرار دارد رمي كند، واجب است به آن رمي نمايد و اگر جستجو از محل آن و رمي به آن مستلزم عسر و مشقّت است به هر نقطه آن ديوار رمي كند مجزي است ان شاء الّله.

* آيت الله سيستاني: اگر ديوار موجود، مشتمل بر ستون سابق باشد و تشخيص آن هرچند به كمك اهل خبره قبل از رمي ميسور باشد، بايد همان قسمت را رمي كنند و اگر ميسور نباشد، به احتياط واحب، بايد رمي را تكرار كنند، مگر مقداري كه مستلزم حرج با ضرر است.

* آيت الله شبيري زنجاني: بلي كفايت مي كند.

* آيت الله صافي گلپايگاني: در مورد سؤال با وضع فعلي بعيد نيست رمي در هر قسمت جمره كافي باشد. البته

مهما امكن، احوط و اولي مراعات رمي به حدود ستون قبلي است ; و الّله العالم.

* آيت الله فاضل: بلي، در فرض مزبور رمي جمرات فعلي كفايت مي كند.

* آيت الله مكارم شيرازي: پرتاب سنگ به آن حوضچه، هرچند بزرگتر از سابق شده است كافي است، و اگر به ديوار مزبور بزنند تا در حوضچه بيفتد، آن هم كفايت مي كند، و هيچ ضرورتي ندارد كه جاي ستون سابق را پيدا كنند و به آن بزنند.

28 ـ چون بسياري از غير شيعيان رمي روزهاي 11 و 12 ذي حجّه را پيش از ظهر صحيح نمي دانند لذا بعد از ظهر اين دو روز جمرات شلوغ است كه حتي المقدور بايد در اين دو روز زائران براي رمي پيش از ظهر اقدام كنند.

29 ــ بايد توجه داشت كساني كه عذر آنها راه رفتن و پيمودن مسير خيمه ها تا جمرات است ولي از رمي معذور نيستند يعني اگر آنها را به پاي جمره يا نزديك آن ببرند مي توانند خودشان رمي را انجام دهند، چنين افرادي اگر امكان اجاره ماشين يا ويلچر داشته باشد تا آنها را به جمرات ببرد، نمي توانند به ديگري نيابت دهند، و در روزهاي 11 و 12 ذي حجّه مخصوصاً در اوقات خلوت امكان استفاده از ماشين هايي كه به طرف جمرات مي روند (با دادن كرايه) ممكن است.

30 ـ كساني كه در روز عيد، قرباني يا حلق نكرده اند روز يازدهم مي توانند پيش از انجام اين دو عمل، رمي جمرات را انجام دهند.

31 ـ بايد توجه داشت كه رمي در شب براي بانوان (به طور مطلق) اختصاص به رمي روز عيد قربان دارد ولي نسبت به روزهاي 11 و 12 ذي حجّه تنها بانواني كه نمي توانند در روز رمي كنند رمي شبانه براي آنها جايز است ولي كساني كه بتوانند در روز، خودشان انجام دهند نمي توانند شب رمي كنند.

استفتاء

س) آيا مي شود زنها را در شب دهم بعد از نصف شب از مشعر به مني بياورند و همان شب، آنان را به جمره عقبه ببرند و رمي كنند و بعد به خيمه برگردانند و نزديك غروب روز يازدهم مجدداً آنان را به جمرات ببرند تا شب دوازدهم هم رمي روز يازدهم را انجام دهند و هم رمي روز دوازدهم را، با توجه به ازدحام و خطرهاي احتمالي؟

ج) براي زنها رمي جمره عقبه پس از وقوف به مشعر آمدن به مني در همان شب عيد قربان مانع ندارد ولي رمي روز يازدهم و دوازدهم در صورتي براي آنان در شب صحيح است كه از رمي روز معذور باشند.

32 ـ ترك بيتوته براي كساني كه تمام شب را در مكّه به عبادت مشغول باشند مانعي ندارد و مي توانند طواف و سعي و ساير اعمال پس از مني را انجام دهند ولي اگر اعمال تمام شد نمي توانند آن شب را به مني برگردند بلكه بايد بمانند و بقيه شب را تا صبح عبادت كنند اما لازم نيست در مسجد الحرام باشد، بلكه در شهر مكّه كفايت مي كند، ناگفته نماند كه ماندن در مني از عبادت در مكّه افضل است.

33 ـ حجّاج در روز دوازدهم بعد از ظهر مي توانند از مني خارج شوند و زودتر از اين وقت نبايد از مني كوچ كنند، ولي توجه به دو نكته مفيد است.

الف) بيرون رفتن از حدود مني پيش از ظهر به قصد بازگشت به مني يعني اگر بيرون رود و پيش از ظهر برگردد و بعد از ظهر كوچ كند، اشكال ندارد. و نيز اگر براي رمي جمرات برود و از جمره عقبه كه نهايت مني است بگذرد و باز به مني برگردد اشكال ندارد، بلكه كوچ از مني بدان معناست كه به قصد برنگشتن از مني برود.

ب) اگر شب دوازدهم پس از بيتوته، زائري از مني بيرون رود، به فتواي برخي از فقهاء واجب است كه به مني برگردد تا بعد از ظهر كوچ كند ولي برخي ديگر برگشتن به مني را واجب نمي دانند لذا مي تواند عصر براي رمي برگردد و پس از رمي جمرات از مني خارج شود ولي چنانچه تا غروب از مني نرود بايد شب سيزدهم را نيز در مني بيتوته كند و روز سيزدهم نيز جمرات را رمي كند.

34 ـ كاروانهايي كه پس از ايام تشريق بايد به مدينه بروند يا به ايران برگردند، به زائران خود توصيه كنند شب يازدهم يا دوازدهم نيمه اول را قصد بيتوته كنند و قسمتي از آن را استراحت كنند و پس از نيمه شب براي اعمال به مكّه بروند. چون در ايام تشريق بهترين وقت از نظر خلوتي براي اعمال در اين دو شب، پس از نيمه شب است.

35 ـ هرچند خانم هايي كه احتمال حائض شدن آنان پس از اعمال مني وجود دارد و نمي توانند تا وقت پاك شدن در مكّه بمانند،

اعمال مكّه را پيش از وقوف به جاي خواهند آورد. ولي چنانچه زني اعمال مكّه را به جاي نياورده بود، و حائض شد بايد توجه داشت كه وظيفه حائض در عمره تمتع با اعمال مكّه تفاوت دارد كه در عمره تمتع در صورتي كه مي داند تا پيش از ظهر عرفه پاك نمي شود بايد به افراد عدول كند ولي در اعمال مكّه بايد براي طواف و نماز طواف نايب بگيرد و سعي را خودش با مراعات ترتيب يه جاي آورد.

36 ـ به علل زير زائران به انجام عمره مفرده - پس از اعمال - تشويق نشوند، حتي برخي افراد را بايد برحذر داشت:

الف) به فتواي برخي از فقهاء مراعات فاصله بين دو عمره شرط است.

ب) ممكن است در اعمال آنها مشكلي پيش بيايد يا همچنان در احرام بمانند.

ج) سبب ازدحام مطاف و مسعي خواهد شد و اين امر موجب دشوار شدن طواف و سعي واجب ديگران است.

37 ـ اگر در اعمال، مشكل فقهي براي زائري پديد آمد كه فتواي مرجع تقليدش در دسترس نيست بايد او را به طريق احتياط راهنمايي كرد و با عمل به احتياط مشكل مرتفع خواهد شد و برخي از مسائل كه عمل به آن فوري نيست مثل كفاره برخي از محرمات، بايد واگذاشته شود تا در آينده فتواي مرجع تقليدش به دست آورده شود و راهنمايي گردد.

والحمد لله اولاً وآخراً

مقصد:
تصویر امنیتی:

ارسال ایمیل