بخش 8
فصل پنجم : آثار باستانی سوریه مقدمه هدف هدفهای رفتاری بصری الشام مسجد خالد بن ولید قلعه الحصن قلعه جعبر قلعه سلیمان قلعه مرقب قلعه صلاحالدین قلعه کهف قلعه شیزر قلعه دورا اوربوس قلعه یحمور قلعه سمعان سرجیوپولیس شهب قلعه حارم خلاصه فصل پنجم فصل ششم : تمدنهای کهن در سوریه مقدمه هدف هدفهای رفتاری تمدن ایبل تمدن ماری تمدن تدمر تمدن اوگاریت أفامی خلاصه فصل ششم
166 |
آثار باستاني سوريه يكي از جاذبههاي ديدني كشور سوريه به شمار ميرود كه علاوه بر زايران ايراني، ساليانه هزاران نفر از جهانگردان اروپايي و آمريكايي و ژاپني را به خود جذب ميكند. اين آثار باستاني نشاندهنده تاريخ شش هزار ساله سوريه ميباشد و در مناطق مختلفي از كشور سوريه پراكنده است و با اطمينان ميتوان گفت كه هر يك از استانهاي چهاردهگانه سوريه آثار باستاني مختلفي دارد.
در اين فصل تلاش شده است تا خواننده با آثار باستاني مختلف كه نشاندهنده دورههاي مختلف تاريخي اين كشور است آشنا شود، اين آثار باستاني شامل بصري الشام، قلعه الحصن، قلعه جعبر، قلعه سليمان، قلعه مرقب، قلعه صلاحالدين، قلعه كهف، قلعه شيزر، قلعه دورا اوربوس، قلعه يحمور، قلعه سمعان، سرجيوپوليس، شهبا و قلعه حارم است.
بسياري از زايران علاوه بر زيارت اماكن زيارتي به ديدن اماكن سياحتي نيز علاقمند ميباشند، آشنايي با اين اماكن ميتواند افق ديد اين افراد را باز نمايد و در صورت امكان، ميتوان براي ديدن يكي از اين اماكن برنامهريزي كرد.
بصري در زمان فرمانروايي روميها مركز حكومت اعراب غساني در شام بود و بهعنوان دروازه بزرگ منطقه به شمار ميرفت. در اين منطقه راههاي قديمي و سنگفرش، سنگهاي بازالتي و بقاياي خرابههاي معابد و قصرها و ستونهاي بلند و عظيم و مساجد است. در اين شهر تئاتر بزرگ و زيبايي به سبك رومي وجود دارد كه تاريخ بناي آن به قرن دوم پس از ميلاد بازميگردد. اين تئاتر گنجايش پانزده هزار تماشاگر را دارد و امروزه دولت سوريه برخي از جشن خود را در اين تئاتر برگزار ميكند.
168 |
مسجد خالدبن وليد در شهر حمص يكي از اماكن سياحتي سوريه به شمار ميرود. اين مسجد در سمت شمال شرقي حمص و در كنار رودخانه عاصي قرار داشته و در آن قبر خالدبن وليد يكي از سردران اسلامي فاتح سرزمين شام قرار دارد كه در سال 641 م. در شهر حمص درگذشت. تاريخ بناي اين مسجد به قرن هفتم هجري (قرن سيزدهم ميلادي) بازميگردد و بناي فعلي آن به دوران حكمراني سلطان عبدالحميد دوم، پادشاه عثماني بازميگردد. بناي مذكور بر ويرانه مسجد قديمتري كه در دوران حكمراني ملك ظاهر بيبرس ساخته شده بود برپا شد.
آرامگاه خالدبن وليد در زاويه شمال غربي شبستان مسجد قرار دارد و از سنگ مرمر سفيد ساخته شده است و در نزديكي آن قبر ديگر وجود دارد كه به فرزندش عبدالرحمنبن خالدبن وليد تعلق دارد.
قلعه الحصن يكي از مشهورترين قلعههاي قرون وسطي است كه به «قلعه اكراد» نيز شهرت دارد و در فاصله 60 كيلومتري شهر حمص واقع شده و بر دشت بقاع، حمص و جنگلهاي لاذقيه مشرف است. اين قلعه را مرداسيون كه يكي از سلسلههاي ملوكالطوايفي سوريه بودند در سال 1031 م. بنا نمودند. صليبيها در سال 1099 م. به فرماندهي «ريموند سنگيل» بر آن مستولي شده و تمامي روستاهاي اطراف آن را غارت و تاراج كرد. در سال 1102 م. حكمران حمص اين قلعه را از صليبيها باز پس گرفت ولي پس از مدتي دوباره توسط يكي از فرماندهان صليبي به نام تانكرت كه حكمران انطاكيه بود در سال 1110 م. آن را دوباره تصرف نمود و در سال 1144 م. «ريموند دوم» حكمران طرابلس آن را به « شواليههاي سنت جان» واگذار نمود و از همان زمان اين قلعه به قلعه شواليهها معروف شد. در سال 1157 م. بخشهايي از اين قلعه براثر زلزله آسيب ديد كه شواليههاي مذكور اقدام به بازسازي قلعه كردند. عاقبت در سال 1271 م. سلطان ظاهر بيبرس اين قلعه را پس از محاصره طولاني به تصرف خود درآورد.
بيبرس پس از پايان جنگ اقدام به ترميم و بازسازي ويرانههاي اين قلعه نمود و عمارتهاي زيادي در درون آن بنا كرد. قابل ذكر است كه در پس ديوارهاي اين قلعه، خانههاي مسكوني متعدد، بازار، مسجد و قصر و پادگان نظامي وجود دارد.
169 |
اين قلعه در منطقه جزيره سوريه و در سمت چپ ساحل رودخانه فرات و در فاصله 53 كيلومتري شهر رقه قرار دارد. اين قلعه در كنار درياچه اسد واقع شده كه اين درياچه پس از ساختن سد فرات در سال 1974، در پشت سد مذكور تشكيل شده است. اين قلعه دو بارو و سي و پنج برج دارد كه برخي از آنها چند ضلعي و برخي نيم دايرهاي هستند و در وسط قلعه مسجدي وجود داشته است كه اكنون منارههاي آن برجاي مانده است و در قلعه ساختمان زيادي بوده كه اكنون اثري از آنها برجاي نمانده است. بناي قلعه به جعبر سابق قشيري منسوب است و سلطان ملكشاه سلجوقي در سال 986 م. آن را به تصرف خود درآورد و گويند كه بناي اوليه قلعه را به «دوسر» غلام نعمانبن منذر نسبت دادهاند. در حال حاضر قلعه بازسازي شده و به موزه تبديل شده است و مورد بازديد مردم قرار ميگيرد.
اثري باستاني است كه در فاصله 14 كيلومتري شهر دريكيش قرار دارد و نام رومي آن «باتيوسي» بوده است كه توسط ساكنان جزيره آرواد كه روزگاري بر بخش بزرگي از ساحل سوريه فرمانروايي ميكردند به عنوان محل عبادت عشتروت و بعل در نظر گرفته شده بود. باروهاي قلعه از سنگ ساخته شده و در وسط آن معبد قرار دارد. قلعه در زمينهاي پست قرار دارد و در اطراف آن زمينهاي مرتفع قرار دارد. اين قلعه اولين بار توسط آراميها و به منظور حمايت از حملات آشوريها ساخته شد و در آن معبدي
170 |
براي ربالنوعي به نام «بيتوخيخي» ساختند. بعدها سلوكيها و روميها بر آن سيطره يافتند و در دوران امپراتوري بيزانس در آن كليسايي ساخته شد. نام فعلي اين قلعه به خاطر وجود سنگهاي بزرگ در بناي قلعه است كه اين فكر را در ذهن مردم پرورانده است كه اين قلعه توسط حضرت سليمان ساخته شده است. وزن تخته سنگهاي به كار رفته در بناي اين قلعه به 70 تن ميرسد.
اين قلعه در فاصله پنج كيلومتري جنوب شهر بانياس قرار دارد. اين قلعه بر روي تپه بلندي قرار دارد كه بر دريا و كوههاي اطراف كاملاً مشرف است.
اين قلعه در سال 1063 م. ساخته شد. صليبيها در سال 1117 م. اين قلعه را به تصرف خود درآوردند و از آن به عنوان محلي براي پشتيباني نيروهاي خود استفاده كردند، در سال 1285 م. سلطان قلاوون پس از عملياتي بسيار دشوار آن را از صليبيها باز پس گرفت. سلطان قلاوون پس از تصرف مجدد قلعه دستور بازسازي آن را صادر كرده و بر استحكامات آن افزوده و لشكريان خود را در آن مستقر كرد. قلعه دو باروي داخلي و خارجي دارد و باروي خارجي آن 14 برج دفاعي استوار دارد و در داخل قلعه آثار و ساختمانهاي متعددي مثل سالن فرماندهان، سالن امرا و يك كليسا وجود دارد كه تاريخ بناي آن به قرن دوم ميلادي بازميگردد كه در آن يك تابلوي ديواري كه نشاندهنده «شام آخر» است يافت شده است. در نزديكي قلعه معبدي باستاني وجود دارد كه آن را آنتيوگوس فرزند مينودور به پاس گراميداشت اهالي بانياس براي عبادت ژوپيتر(1) و باخوس بنا نهاده است.
اين قلعه در 35 كيلومتري شهر لاذقيه و در بين جنگلهاي سرسبز و بلنديهاي منطقه قرار دارد. ارتفاع آن از سطح دريا 410 متر ميباشد. اين قلعه در سال دوازدهم ميلادي توسط صليبيها بنا شد و نشاندهنده شاهكار معماري فرانسويان ميباشد. اين قلعه تا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ1- ژوپيتر نام بزرگترين خداي روميها ميباشد.
171 |
دوران پادشاهي سلطان صلاحالدين ايوبي فتح نشده بود و سلطان صلاحالدين موفق شد در سال 1188 م. آن را فتح نمايد. در سال 1225 ميلادي «فوسكا ريني» سفير جمهوري و نيز از اين منطقه ديدن نمود و به خاطر جايگاه استراتژيك منطقه، قرارداد تجاري و بازرگاني با آن منعقد كرد.
در سال 1937 م. بخشهايي از اين قلعه توسط فرانسويان بازسازي گرديد و در سال 1966 م. اداره كل آثار باستاني سوريه اقدام به بازسازي بخشهاي ديگري از آن نموده و از آن هنگام تا كنون به صورت موزه از آن نگهداري ميشود.
اين قلعه در استان طرطوس و در فاصله بيست كيلومتري شهر قدموس قرار دارد و يكي از قلعههاي ديدني و نادري است كه در كوههاي ساحلي كنده شده است و به همين علت به قلعه كهف كه در زبان عربي به معني غار است ناميده شده است. طول قلعه 600 متر و عرض آن 15 متر است. اين قلعه بارويي دارد كه بر روي آن سه برج شرقي، شمالي و جنوبي وجود دارد. برج شمالي مشرف بر دروازه اصلي قلعه بوده و به دره عميقي منتهي ميگردد، برج جنوبي نيز بر دره عميق ديگري مشرف است. قلعه آب مورد نياز خود را از چشمه فاطمه كه در فاصله دو كيلومتري قلعه قرار دارد و همچنين از آب باران گردآوري شده در آبانبارهاي داخل قلعه تأمين ميكرده است. قلعه سه دروازه دارد كه بر روي يكي از آنها آيةالكرسي نقش بسته و بر دروازه ديگري آياتي از قرآن مجيد به همراهي تاريخ «ذوالقعده 760 قمري» نقش بسته است. تاريخ بناي اين قلعه به سال 1101 م. بازميگردد واين قلعه جزو املاك «سيفالدين بن عمرو دمشقي» بوده و صليبيها موفق شدند كه در سال 1123 م. آن را به تصرف درآورند، اما ديري نپائيد كه در سال 1128 م. صاحب قبلي آن را از صليبيها بازپس گرفت و بعد از فوت وي، اختلافي بين فرزندانش روي داد و اين قلعه به معرض فروش گذاشته شد و اين قلعه را ابوالفتح شعراني خريداري نمود، و در سال 1138 م. اين قلعه را شهابالدين ابوالفرج تصرف نمود و اين قلعه به گروه فدائيان الموت ملحق گرديد و در آن به فدائيان فرقه اسماعيليه آموزش جنگاوري و نبرد داده ميشد. در سال 1268 م. سلطان ظاهر بيبرس آن را به تصرف در آورده و مالياتي سنگين معادل 150 هزار درهم بر آن مقرر گردانيد.
172 |
اين قلعه در سي كيلومتري شمال غربي شهر حماه و در كنار رودخانه العاصي قرار دارد. در قديم نام آن سزار بوده و در دوران سلوكيها «لاريسا» ناميده ميشده است. تاريخ بناي قلعه به دوران سلوكيها در اواخر قرن چهارم قبل از ميلاد بازميگردد. در سال 17 قمري ابوعبيده جراح اين قلعه را فتح كرد و دولت بيزانس تلاش بسياري كرد تا آن را بازپس گيرد و موفق گرديد براي مدتي آن را تحت تصرف خود گيرد و در سال 1081 م. علي بن مقلد يكي از پادشاهان سلسله محلي بنيالمنقذ موفق شد كه اين قلعه را از تصرف بيزانس آزاد نمايد. اين قلعه تا سال 1157 م. در تحت تصرف حكومت بنيالمنقذ قرار داشت تا اين كه براثر زلزله وسيعي كه اتفاق افتاد سلسله بني المنقذ منقرض گرديد. سلطان نورالدين زنگي قلعه را بازسازي نمود و فرماندهي آن را به مجدالدين بن دايه سپرد. در سال 1170 م. قلعه مجددا بر اثر زلزله از بين رفت و در سال 1260 م. پادشاه حلب «ملك عزيز» بر آن مستولي شد و قلعه تا حمله مغولها برجا بود و در سال 1261 م. ملك ظاهر بيبرس آن را بازسازي كرد. در دوران حكومت عثماني به تدريج از اهميت قلعه شيزر كاسته شد به طوري كه در اواخر دوره عثماني به روستايي مسكوني تبديل شد. در نيمه اول قرن بيستم ميلادي اهالي ساكن در قلعه به بيرون رانده شده و قلعه به صورت موزهاي در آمد.
بقاياي اين دژ محكم و استوار نظامي بر رودخانه فرات تا روزگار ما باقي مانده است. اين قلعه آخرين پايگاه دفاعي روم در برابر حملات ايرانيان به شمار ميرود. دورا اوربوس علاوه بر داشتن قلعه و بندر از دوران حكومت تدمر، گذرگاههاي كاروانهاي تجاري از اقصي نقاط جهان بويژه كاروانهاي ابريشم بوده است و همچنين صاحب تمدن بزرگ و محل تلاقي تمدنهاي عظيم شرق و غرب در قرنهاي آغازين ميلادي بوده است.
نام ديگر آن كاستل روج است و در مسير طرطوس - صافيتا و در فاصله 20 كيلومتري صافيتا قرار دارد. پيرامون قلعه را بارويي به طول 34 تا 40 متر فرا گرفته و در قلعه برج متعددي وجود دارد كه بلندترين اين برجها 16 متر ارتفاع دارد و در داخل قلعه ساختمانها و انبارها و آب انبارهاي متعدد وجود دارد.
اين قلعه در فاصله 59 كيلومتري شمال غربي حلب قرار دارد. سمعان همان شمعون الصفا يكي از قديسان معروف مسيحي است. اين قلعه توسط رومي ساخته شده و در جنگهاي صليبي به عنوان دژي نظامي مورد استفاده نيروهاي مسلمان قرار داشته است. قلعه سمعان در دامنه «كوه سمعان» واقع و در كنار آن دير معروف سمعان است كه مخروبه آن همچنان در پنج كيلومتري شرق معره النعمان باقي است. در كنار آن دير يك مسجد و در شمال آن سه قبر ديده ميشود كه يكي از آن متعلق به شيخ زكريا يحيي بن منصور
173 |
مغربي زاهد معروف بوده و دومين آن قبر فاطمه دختر عبدالملك مروان و همسر عمر بن عبدالعزيز است.(1)
بسياري از آثار داخل قلعه از بين رفته ولي ديوارهها و برجكها و ستونهاي آن بهطور كامل باقي مانده است. معماري آن تركيبي از معماري رومي و اسلامي است و تعميراتي كه در دوران اسلامي در آن انجام شده است به وضوح ديده ميشود.(2)
اين شهر در دوران حكومت بيزانس به افتخار قديس «سرجيوس» ساخته شده و به نام سرجيوپوليس شناخته شد، اعراب به اين شهر رصافه ميگفتند. شهر سرجيوپوليس محل توقف كاروانهاي تجاري بود. اعراب غساني حكمرانان دستنشانده روميها در سوريه، اين شهر را به عنوان پايتخت خود برگزيدند و يكي از پادشاهان غساني به نام «منذر بن جبله» قصر خود را در اين شهر بنا كرد. در دوران اموي، يكي از پادشاهان اموي به نام هشام بن عبدالملك مدتي در اين شهر اقامت نمود و آنجا را به سان پايتخت بازسازي كرد. قابل ذكر است وقتي كه هلاكو به بغداد حمله كرد و خبر حمله احتمالي وي به شهر رصافه به گوش اهالي رسيد، مردم شهر را ترك كرده و به سلميه كوچ كردند و بدينگونه شهر به حالت متروكه درآمد و غير مسكوني گرديد.
شهبا نام روستايي است كه فيليپ عربي امپراتور روم در آنجا متولد
شده است و آن را در سال 244 م. بازسازي كرده است. هم اكنون در اين شهر آثار
خرابههاي تئاتر و
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1- ابن شحنه، الدرالمنتخب، ص 99.
2- قائدان، تاريخ اماكن زيارتي و سياحتي سوريه، ص 279.
174 |
چندين حمام و معابد برجاي مانده و مورد بازديد گردشگران قرار ميگيرد. در موزه شهر شهبا تابلويهاي معرقكاري با نقش و نگارهاي زيبا و مجسمه سر فيليپ عربي نگهداري ميشود.
اين قلعه در فاصله هفتاد كيلومتري شمال غربي حلب در مسير انطاكيه قرار دارد. اين قلعه در جنگهاي روميها با سيفالدوله حمداني به وسيله نكفور فوكاس امپراتور روم ساخته شده و به عنوان يكي از استحكامات دفاعي و نظامي آنان در جنگ با نيروهاي مسلمان مورد استفاده قرار داشت. در دوران سلاجقه شام و مماليك نيز اين قلعه يكي از پايگاههاي نظامي و نقاط استراتژيك اطراف حلب در جنگهاي صليبي بوده است.
قلعه حارم در حمله مغول تخريب و در قرن سيزدهم هجري به وسيله عثماني تجديد بنا شد.
175 |
سوريه در دوران امپراتوري روم در منطقه سرحد بين دو امپراتوري روم شرقي و امپراتوري ايران بوده است و به همين خاطر قلعهها و استحكامات متعددي داشت، در دوران اسلامي و مخصوصا در دوره جنگهاي صليبي، اين كشور در مقدمه دفاع از سرزمين پهناور اسلامي قرار داشت و به همين علت قلعههاي متعدد و زيادي در اين سرزمين ساخته شد. برخي از اين قلعهها توسط لشكريان صليبي و برخي ديگر توسط پادشاهان مسلمان ساخته و تجهيز گرديد. امروزه تعداد زيادي از اين قلعهها در مناطق مختلف سوريه پراكنده شده است. اغلب قلعهها سالم باقي مانده است و يادآور شكوه و عظمت معماران گذشته ميباشد. از قلعههاي مهم سوريه ميتوان قلعه الحصن، قلعه جعبر، قلعه سليمان، قلعه مرقب، قلعه صلاحالدين، قلعه كهف، قلعه شيزر، قلعه يحمور، قلعه سمعان و قلعه حارم را نام برد.
176 |
179 |
سوريه كشوري بسيار كهن و قديمي است و برخي از سوريها بر اين گمان هستند كه كشور آنان مهد تمدن بشري است كه اين امر نياز به اثبات تاريخي دارد، اما به هر حال بايد اذعان نمود كه تمدنهاي قديمي فراواني در اين كشور شناسايي شده است كه برخي از اين تمدنها بسيار قديمي ميباشند آشنايي اجمالي با اين تمدنها براي بسياري از زايران جذاب و آموزنده ميباشد.
در اين فصل تلاش شده است تا خواننده با تمدنهاي كهن سوريه آشنا شود، البته آثار باستاني برجاي مانده از اين تمدنها در مناطق وسيعي از كشور سوريه پراكنده است و امكان بازديد از اين تمدنهاي كهن براي زايران جود ندارد.
آشنايي با تمدنهاي كهن سوريه ميتواند افق ديد زايران را درباره تاريخ و تمدن سوريه بازتر كند و زمينه را براي بررسيهاي عميقتر آنان در خصوص تاريخ و تمدن اين كشور فراهم سازد.
شهر ايبلا در هزاره پنجم قبل از ميلاد بنا شده است. از آنجا كه يكي از مراكز مهم سياسي و فرهنگي سوريه در سالهاي بين 2300-2400 قبل از ميلاد بوده و اين امر باعث حسادت سارگون كبير پادشاه اكدي گرديد و اين پادشاه بدان يورش برده و آن را ويران كرد. اما چندي نپاييد كه اين شهر در سالهاي 1800-2000 قبل از ميلاد دوباره عظمت و بزرگي خود را بازيافت. اسناد تاريخي فراواني به خط ميخي يافت شده است كه همگي حكايت از عظمت و شكوه فرهنگ و تمدن ايبلا داشته است. معابد و كاخها و محلههاي مسكوني قديمي و كندهكاري و مجسمهسازي ظريف و دقيق موجود در اين شهر گوياي فرهنگ و تمدن اين منطقه ميباشد. شهر ايبلا روابط تجاري و سياسي خوبي با حكومتهاي بزرگ آن زمان داشته و الواح گلي برجاي مانده كه تعداد آنها بيش از 17000 لوح گلي ميباشد نشانگر و بهترين گواه اين امر ميباشد.
در هزاره سوم قبل از ميلاد مسيح، تمدن ماري شكوفا گرديد و يكي از ممالك قدرتمند آن روزگار گرديد. ولي گسترش مظاهر تجمل و ثروت و آسايش در اين منطقه باعث طمع بابليها گرديد و آنان را بر آن داشت كه به سرزمين مملكت ماري حمله كرده و آن جا را ويران كنند.
181 |
در شهر ماري كه در ساحل رودخانه فرات واقع شده است بقاياي يك كاخ عظيم سلطنتي وجود دارد. اين كاخ عظيم داراي 300 اتاق است. در اين قصر معابد و كتابخانههايي عظيم وجود دارد. لازم به تذكر است كه در اين كتابخانهها هزاران لوح به خط ميخي يافت شده است كه كمك شاياني به شناسائي تاريخ سرزمين بينالنهرين كرده است. مجسمهها، و اهرامات، زيورآلات، تصاوير، تزييان و كندهكاري روي سنگها همگي به نبوغ هنري و فكري سازندگان اين تمدن گواهيدهند.(1)
تدمر نام تمدني كهن است كه در بيابانهاي غربي شهر حمص پا گرفت و
رهبري اين تمدن برعهده زني به نام «زنوبيا» بود كه مدتها توانست در مقابل سپاه
روميها مقاومت كند ولي عاقبت تسليم شد. تدمر در ميانه راه درياي مديترانه و شبه
جزيره عرب بود و در گذشته يكي از توقفگاههاي مهم كاروانهاي راه ابريشم به شمار
ميرفت. در اين شهر بقاياي تئاتر بزرگ، معبد بعل، قصر سلطنتي، خانههاي مسكوني،
دروازه نصر و بازار هنوز برجاي مانده است. معبد بعل يكي از معابد بزرگ و باستاني
است كه تا روزگار ما باقي مانده و عظمت و بزرگي آن هر بينندهاي را شگفتزده
ميكند. اين معبد براي پرستش خورشيد ساخته شده بود و مساحت آن به حدود چهل هزار متر
مربع ميرسيد و يكي از بزرگترين معابد باستاني جهان به شمار ميرود. گويند در درون
آن بيست معبد بوده و هزاران نفر از قبايل ساكن در سرزمين شام و نواحي اطراف براي
طواف بدين محل ميآمدهاند. بناي اين معبد در سال 32 ميلادي انجام شده و بناي ساير
قسمتهاي آن تا دو قرن بعد نيز ادامه داشته است. در شهر باستاني تدمر دو معبد ديگر
نيز وجود دارد كه يكي از آنها معبد نبو است كه در كنار بابالنصر قرار دارد و بناي
آن به قرن اول
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1- وزارت جهانگردي سوريه، اطلاعات عمومي سوريه (2006)، ص 12.
182 |
ميلادي باز ميگردد وب راي پرستش خداي ماه يا نبو ساخته شده بود و بر روي اين معبد چهل كتيبه وجود دارد، معبد ديگر معبد بعل شمين است كه پس از ساختمان تئاتر و بازار تدمر بوده و براي خداي آسمان ساخته شده بود و بناي آن به سال 132 ميلادي بازميگردد و اهميت زيادي براي اعراب ساكن در تدمر داشته است.
برگرد شهر تدمر ديواري به طول دوازه كيلومتر ساخته شده كه اكنون بقاياي آن پابرجاست. براطراف و گوشههاي اين ديوار هنوز برجكهاي ديدباني از آثار «ژوستينين» امپراتور روم ساخته قرن ششم ميلادي وجود دارد.
شهر تدمر يك موزه دارد كه در سال 1961 م. ساخته شده است و برخي از آثار هنري و معماري تدمر در آن نگهداري ميشود.(1) فاصله شهر تدمر تا دمشق 240 كيلومتر است و براي رفتن به اين شهر بايد از شهر حمص گذر كرد.
اين منطقه در 12 كيلومتري شهر لاذقيه قرار دارد. برخي از كاوشگران معتقدند كه اولين الفبا و اولين نتهاي موسيقي جهان در اين شهر يافت شده است. اوگاريت يكي از مراكز مهم تجاري و پايتخت كنعانيها در هزاره دوم قبل از ميلاد به شمار ميرود. پادشاهان كنعاني در اين شهر قصري عظيم و باشكوه بنا كردند كه مركز حكومت آنان به شمار ميرفته است. شهر اوگاريت به مناطق مسكوني، مناطق كار و صنعتي تقسيم شده بود و در آن چند معبد و يك كتابخانه وجود داشت. در حال حاضر آثار برجاي مانده اين كاخ حاكي از عظمت و شكوه حكومت و اقتدار آن در دوران گذشته بوده است.(2)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1- قائدان، تاريخ اماكن زيارتي و سياحتي سوريه، ص 348-352.
2- وزارت جهانگردي سوريه، اطلاعات عمومي سوريه (2006)، سوريه، ص 10.
183 |
اين شهر در شمال غربي شهر حماه قرار دارد و در قرن چهارم ميلادي يكي از پادشاهان سلوكي به نام سلوكس نيكاتور، آن را به افتخار همسر ايرانياش « أفاميا» بنا كرد. بعدها شخصيتهاي زيادي از قبيل آنتونيو، كلئوپاترا و هانيبال از اين شهر ديدن كردند. اكنون خرابههاي آن در 56 كيلومتري شمال غربي حماه ديده ميشود. شهر أفاميا در دوران «خسرو دوم ساساني» به تصرف ايرانيها درآمد و از جانب ايران حاكمي بر آنجا گماشته شد. روميها اين شهر را بازسازي كردند و در اثر اين بازسازي معماري شهر آميختهاي از معماري شرقي و غربي گرديد. شهر مذكور مركز عبور و استراحت كاروانهاي تجاري بود و طي دو زلزله ويران گرديد. آثار باستاني زيباي اين شهر شامل ستونهاي سنگي مرتفع، خانههاي قديمي، كليساي بزرگ قرن پنجم و ششم ميلادي و تئاتر زيبا و باشكوه بوده است كه به وسيله ديواري احاطه شده است. در موزه اين شهر تابلوهاي زيبا معرقكاري و كاشيكاري وجود دارد. همچنان در اين شهر قلعه شيزر قرار دارد كه در قرن سيزدهم ميلادي بنا شده است.(1)
شهر أفاميا در سال 17 قمري به دست سپاهيان اسلام فتح گرديد. در قرن ششم هجري صليبيها آن را به تصرف در آوردند ولي به زودي نيروهاي «نورالدين زنگي» آن را آزاد كردند، اكنون بقاياي اين شهر به ويژه ستونها و سرستونهاي سنگي، پايه ديوارها موجود و مورد بازديد سياحان قرار ميگيرد.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1- همان منبع، ص 9.
184 |
سوريه مهد تمدنهاي كهن مديترانه به شمار ميرود. در اين سرزمين تمدنهاي بسياري در دل خاك خفتهاند. برخي از اين تمدنها چنان درخشان بودهاند كه آثار برجاي مانده از آنها همچنان باعث شگفتي و حيرت صاحبنظران شده است. تمدنهاي بزرگي نظير تمدن ايبلا، تمدن ماري، تمدن تدمر، تمدن اوگاريت حائز اهميت فراوان است و برخي از كاوشگران بينالمللي معتقدند كه در سرزمين سوريه آثار و تمدنهاي بزرگ ديگري نيز وجود دارد كه هنوز به صورت كامل كشف نشده است.
اولين الفباي بشري كه در تمدن اوگاريت كشف گرديد، بيانگر زادگاه اوليه خط در اين سرمين كهن بوده است.
185 |