بخش 4
فصل چهارم:مباحث تکمیلی 1ـ مدیریت و بازرسی 2ـ انتظارات سازمان از مدیران الف ـ مشخصات کاروان ب ـ جلسات آموزشی زائران قبل از سفر ج ـ پیش پرواز د ـ اعزام زائران و ورود به فرودگاه جده ه ـ انتقال زائران از جده به مکه یا مدینه و ـ احرام عمره تمتع در مسجد شجره یا جحفه ز ـ ورود به مدینه و مکه و استقرار زائران ح ـ عمره تمتع ط ـ زیارت اماکن متبرکه در مدینه منوره ی ـ ایام تشریق ک ـ حج تمتع ل ـ تدارکات 3ـ دستورالعمل و آئیننامه اجرائی امور حج کشور عربستان سعودی مقدمه الف ـ وظایف مدیران کاروان و حجاج ب ـ تاریخ رفت و برگشت ج ـ وظایف مؤسسات اهلیه مطوفین، ادلاء والوکلاء الموحد د ـ شروط ضروری که باید در مساکن حجاج فراهم گردد 4ـ نقشهخوانی و کروکیها مقدمه الف ـ توجیه نقشه ب ـ شمالیابی علائم بکار رفته در کروکیها 5ـ نکته ها هتلدا
85 |
از نظر اسلام انسانها در همه لحظات عمر خود تحت مراقبت و كنترل بوه و لحظهاي
نميتوانند خود را آزاد و دور از ديد ناظران و مراقبان بدانند.
نخستين و مهمترين مراقبي كه همواره بر اعمال انسان نظارت دارد خداوند بزرگ
است كه با قدرت بيانتهاي خود بر همه حالات انسان آگاه و بيناست. آياتي مانند: «ان اللّه
بما تعملون خبير» «اناللّه بما تعملون بصير» و «انااللّه بصير بالعباد» كه بارها در قرآن
تأكيد شده است، مؤيد اين حقيقت است.
علاوه بر اين خداوند براي هر فرد و ناظر قوي و هميشه بيدار گمارده است كه اعمال و
رفتارهاي او را ثبت نمايد.
شايد اين سؤال پيش آيد كه با وجود نظارت خداوند و فرشتگان مأمور، وجود
واحدي بنام بازرسين در امر حج كه اكثر كارگزاران آن را افرادي تشكيل ميدهند كه به
قصد قربت و كسب معرفت انجام وظيفه مينمايند چه ضرورتي دارد؟
پاسخ: درست است كه ضمانت اجرائي اصلي براي درست انجام شدن وظايف هر
انسان همان ايمان دروني اوست و از طرف ديگر مديران محترم كاروان نيز از افراد
متعهد، متديّن و دلسوز براي نظام جمهوري اسلامي ميباشند، لكن براي اطمينان از
اجراي صحيح ضوابط و مقررات مربوط به هر تشكيلات، لازم است كه يك سيستم
بازرسي و نظارت وجود داشته باشد. همچنان كه در بسياري از سازمانها و ادارات و حتي
نهادها با وجود مديراني كاردان و لايق ادارات نظارت و بازرسي وجود دارد.
پس حضور برادران بازرس در كاروانها به خاطر عدم اعتماد به تشكيلات اجرائي
87 |
كاروانها نيست بلكه وجود آنها براي بهتر برگزار شدن امور در ابعاد مختلف حج است كه
به بعضي از آنها ذيلاً اشاره ميگردد:
1ـ نظارت بر مشكلات پيش آمده در امور حج و تشريك مساعي با مدير كاروان در
رفع آنها مانند تائيد مشكلات در ارتباط با مسكن و يا خيام و پيگيري در رفع آن با كمك
سربازرس و ديگر دستاندركاران ستادها.
2ـ همكاري با مدير كاروان در رفع اشكالات احتمالي زائرين هنگامي كه آنها در اثر
عدم اطلاع از مقدورات كاروانها توقعاتي بيش از برنامههاي مورد تائيد سازمان داشته
باشند مانند درخواست اطاقهاي مجزا و يا درخواست ارز و غيره.
3ـ همكاري با كاروان در توجيه زائرين نسبت به مسائل عبادي، سياسي حج مانند
برگزاري دعاي كميل و مراسم برائت از مشركين.
4ـ در جريان قرار دادن زائرين نسبت به اخبار و مسائل مهم روز از طريق خبرنامه و
ساير اخبار وارده.
5ـ كشف و خنثي نمودن توطئه عناصر داخلي و خارجي عليه حجاج ايراني با
همكاري مدير و روحاني كاروان.
6ـ همكاري با مدير كاروان در رفع مشكلات پيش آمده براي زائرين در ارتباط با
تصادفات، ضرب و جرح سرقتها و . . .
7ـ همكاري در رفع اختلافات احتمالي پيش آمده در كاروان.
براساس آنچه ذكر گرديد بازرسين كاروانها بعنوان يك بازوي مؤثر در جهت هرچه
بهتر برگزار شدن مراسم حج و همچنين امور كاروان بوده و در اين راستا همكاري مدير،
روحاني و بازرس امكان بالا بردن ضريب اطمينان فعاليتها را ميسر ميسازد و نيز با اعمال
اين سيستم راه شناخت هرچه بيشتر عناصر دلسوز و فداكار و همچنين آنان كه خداي
نخواسته دچار اهمال و سستي گردند هموار شده و درنتيجه به تشويق و تنبيه كه از ابزار
مهم ادامه حيات در هر تشكيلاتي ميباشد، منجر ميگردد.
اميد است كه بازرسين با در پيش گرفتن تقواي الهي قداست اين امر بزرگ را كه از كار
88 |
خداوند نشأت ميگيرد، بيش از پيش افزون نمايند.(1)
از آنجائي كه بازرسان بر مجموعه عملكرد مديران نظارت دارند و گزارشات لازم را
تهيه ميكنند. لذا سازمان حج و زيارت مجموعه خواستهها و انتظارات خود را در دفتر
بازرسين حج گنجانده است كه جهت اطلاع از روند انجام كار و نكاتي كه مورد ارزيابي
قرار ميگيرد، با عنايت به دفتر مزبور توضيحات لازم ارائه خواهد شد، تا مديران با
مطالعه اين موارد، در انجام اين خواستهها نهايت سعي و تلاش خود را بنمايند و انشاءاللّه
در پيشگاه خداوند متعال و مسؤولين ذيربط و حجاج محترم روسفيد گردند.
1ـ مشخصات اعضاي اجرائي كاروان
2ـ متأهل و بومي بودن كليه اعضاي كاروان
3ـ مشخص بودن افرادي كه جزء منسوبين مدير ميباشند. در اين رابطه تنها دو نفر
ميتوانند از منسوبين نسبي مدير باشند.
4ـ حداقل مدرك تحصيلي معاون، پايان دوره راهنمائي تحصيلي و ساير خدمه بايد
حداقل مدرك تحصيلي پايان دوره ابتدائي را دارا باشند. (داشتن حداقل سواد خواندن و
نوشتن براي آشپز و كمك آشپز كفايت ميكند).
ب ـ جلسات آموزشي زائران قبل از سفر
1ـ تاريخ و تعداد جلسات و تعداد حاضرين در جلسه.
2ـ موضوعات مورد بحث در جلسات توسط روحاني و مدير.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ1- با توجه به اهميت بحث نظارت و ارزشيابي در جزوات بعدي بصورت تفصيلي و مشروح مطالبي
ارائه خواهد شد.
89 |
3ـ ارزيابي سطح كلاسهاي برگزار شده، رضايت روحاني از تدارك كلاسها، ميرزا
رضايت زائرين.
1ـ اسامي گروه پيشپرواز و سمت آنان (اعزام دستيار خواهران بعنوان پيش پرواز
ممنوع است).
2ـ عملكرد گروه پيشپرواز از هنگام عزيمت تا استقرار زائرين شامل تحويل
ساختمان، نظافت، دريافت اثاثيه، دريافت مواد غذايي، تقسيم اتاقها و . . .
د ـ اعزام زائران و ورود به فرودگاه جده
1ـ كيفيت جمعآوري و انتقال به فرودگاه مبدأ.
2ـ حضور بموقع زائران در فرودگاه.
3ـ كيفيت استقرار زائران در فرودگاه جده و نحوه پذيرائي.
ه ـ انتقال زائران از جده به مكه يا مدينه
1ـ تحويل بموقع وسائل نقليه جهت انتقال زائران.
2ـ كيفيت وسائل نقليه و هماهنگي آنها در حركت بين راه.
3ـ نحوه و كيفيت پذيرائي از زائران در بين راه.
و ـ احرام عمره تمتع در مسجد شجره يا جحفه
1ـ ساعت ورود زائران به ميقات و زمان توقف آنها.
2ـ تعداد زائران گم شده و علت گم شدن و نحوه الحاق آنها به كاروان.
3ـ مشكلات زائران در ورود، احرام و خروج از ميقات.
90 |
ز ـ ورود به مدينه و مكه و استقرار زائران
1ـ زمان ورود زائران به محل كاروان.
2ـ نحوه و كيفيت برنامهريزي كاروان جهت استقبال از زائران.
3ـ نحوه توزيع اتاقها و استقرار زائرين.
4ـ ميزان رضايت زائرين از استقبال، استقرار و اسكان.
1ـ زمان انجام عمره تمتع و نوع وسيلهاي كه براي انتقال زائران از آن استفاده شد.
2ـ تعداد زائران گمشده، علت گم شدن و نحوه الحاق آنها به كاروان.
3ـ مشكلات بوجود آمده در انتقال زائران.
4ـ ميزان رضايت روحاني و زائران از انجام عمره تمتع و نحوه همكاري اعضاي
اجرايي كاروان.
ط ـ زيارت اماكن متبركه در مدينه منوره
1ـ زمان و كيفيت و نحوه اعزام زائران به اولين زيارت در مسجدالرسول ( صلَّي اللّه عليه و آله و سلم ) و بقيع
مطهر و زيارت احد و مساجد سبعه.
2ـ تعداد زائران گمشده، علت گم شدن و نحوه اطاق آنها به كاروان.
3ـ ميزان رضايت روحاني و زائران و نحوه همكاري اعضاي اجرائي كاروان.
4ـ مشكلات بوجود آمده در زيارت اماكن متبركه.
1ـ اقدامات انجام شده جهت انتقال اثاثيه به عرفات و مني و دريافت خيام.
2ـ نحوه پذيرائي زائران و ميزان رضايت آنان.
3ـ زمان ورود به عرفات، مشعرالحرام و مني و زمان خروج از آنها و رسيدن به مواقفدر زمان مناسب.
91 |
4ـ وضعيت كلي اتوبوسها و رانندگان آنها، متوسط حركت كاروان از عرفات تا
مشعرالحرام، علت توقف و دير حركت نمودن اتوبوسها.
5ـ تعداد زائراني كه مسير را با پاي پياده طي كردند.
6ـ تعداد زائران گم شده، علت گم شدن و نحوه الحاق آنها به كاروان.
7ـ تعداد اعضاي اجرائي كاروان كه زائران را در مشعر همراهي كردند و ميزان
همكاري آنان.
8ـ تعداد زائراني كه وقوف به مشعرالحرام را درك نكردند و علت عدم وقوف.
9ـ ميزان همكاري مدير و اعضاي اجرايي كاروان در انجام اعمال روز عيد به بعد (رمي جمرات ثلاث، قرباني، حلق).
10ـ مشكلات ايام تشريق.
11ـ ميزان رضايت روحاني و زائران كاروان از اعضاي كاروان در ايام تشريق.
12ـ نحوه همكاري مدير و اعضاي اجرايي كاروان با روحاني، بازرس و ستاد امداد.
1ـ روز، ساعت و وسيله انتقال زائران به مسجدالحرام.
2ـ ميزان رضايت روحاني و زائران از همكاري مدير و اعضاي اجرائي.
3ـ مشكلات احتمالي در انجام حج تمتع.
1ـ بموقع تحويل گرفتن اثاثيه كاروان.
2ـ معيوب يا سالم بودن اثاثيه تحويلي و مطابق با ليست بودن آنها.
3ـ بموقع تحويل گرفتن سهميه اقلام تداركاتي و مطابق با ليست بودن آنها.
4ـ نوع و ميزان اقلام كسري و اقلام مازاد مصرف.
92 |
5ـ نوع و ميزان اقلامي كه تاريخ مصرف آن به پايان رسيده است.
در پايان متذكر ميگردد كه از مجموعه عملكرد مدير، بازرسان گزارشي تهيه ميكنند.
مثلاً در امور مديريتي عناويني چون ميزان توفيق در انتخاب معاون و خدمه، نحوه تقسيم
وظائف و اعمال مديريت بر پرسنل ميزان همكاري با مأمورين حج، قدرت تصميمگيري
در شرائط حساس، ميزان توفيق در تداركات، نحوه برنامهريزي در مورد خريد،
نگهداري و مصرف مواد غذائي و نحوه جلوگيري از اسراف و رعايت دستورالعملهاي
مالي سازمان مد نظر قرار دارد.
در قسمت «امور رفاهي» نحوه آماده نمودن منازل، نظافت و بهداشت آنها و رعايت
دستورالعملها، كيفيت چاي و طبخ غذا و پذيرائي و در امور مربوط به «آموزش و
مناسك» عناويني چون نحوه مشاركت در آموزش زائران، نحوه انتخاب زمان مناسب
براي انجام اعمال، نحوه مشاركت و همكاري در انجام اعزام زائران، ميزان رضايت
روحاني و زائران از مشاركت مدير در اعمال واجب، در امور مربوط به «امداد و درمان»
نحوه توجيه زائران نسبت به آدرسهاي منازل و خيام، نصب علائم راهنماي كاروان در
محلهاي مناسب، نحوه جمعآوري زائران در مقاطع حساس و گوشزد نمودن توصيههاي
ايمني، بهداشتي مورد ارزيابي واقع ميشود.
همچنين با عنايت به اينكه عملكرد مديران بعنوان سفيران جمهوري اسلامي
انعكاسي از رفتار مسئولان جمهوري اسلامي ايران براي ساير مسلمانان جهان ميباشد،
لذا از جهت اخلاقي، عقيدتي و سياسي نيز ارزيابي لازم بعمل ميآيد و بعلاوه مجموعه
عملكرد اعضاي اجرائي كاروانها نيز همه ساله توسط بازرسان بررسي ميگردد
3ـ دستورالعمل و آئيننامه اجرائي امور حج كشور عربستان سعودي
همه ساله از طرف وزارت حج و اوقاف عربستان سعودي جزوهاي تحت عنوان (التعليمات المنظمة لشئون الحج) حاوي مقررات و دستورالعملهاي صادره از طرف
93 |
دولت عربستان سعودي در امر حج تهيه و جهت اطلاع به سازمانهاي مربوطه در
كشورهاي اسلامي ارسال ميگردد.
چون آگاهي از مفاد جزوه مذكرو براي كارگزاران حج خصوصا مديران محترم
كاروان مفيد به نظر رسيد، پس از ترجمه متن مزبور، در اينجا فشردهاي از مباحث آن
ارائه ميشود. با اين توضيح كه اين متن صرفا جهت آگاهي و شناخت مديران كاروان از
وظائف مؤسسات داخلي دستاندركار امر حج در كشور عربستان ميباشد و از جهت
اجرائي همان دستورالعملهاي صادره از طرف سازمان حج و زيارت جمهوري اسلامي
ايران بايد مورد ملاك عمل قرار گيرد و در صورت وجود تفاوت بين اين آئيننامه با
دستورالعملهاي سازمان حج و زيارت كشورمان، از جهت اجرائي مسئولان ايراني با
مسؤولين عربستان هماهنگيهاي لازم را بعمل آوردهاند.
الف ـ وظايف مديران كاروان و حجاج
1ـ در هنگام ورود به فرودگاه جده، تحويل دادن گذرنامه حجاج و خدمه به نماينده
مكتب الوكلاء الموحد براي اعزام به مكه مكرمه يا مدينه منوره.(1)
2ـ در هنگام ورود به ايستگاه پليس مكه يا مدينه تحويل دادن گذرنامهها به مسؤولين
ذيربط و اخذ رسيد از مسؤولين مربوطه.
3ـ به حجاج خود در ايران و عربستان آموزش لازم بدهد تا در حفظ حرمت سرزمين
حرمين شريفين بكوشند به طوري كه در تمسك به احكام دين مبين اسلام الگوي
شايستهاي باشند و به قوانين و مقررات كشور پادشاهي عربي سعودي احترام بگذارند و
جهت حفظ و رعايت نظافت اماكن مقدسه از ريختن هرگونه زباله و آشغالي مگر در
اماكن مخصوص دفع زباله، خودداري كنند.
4ـ كارتهاي شناسائي صادره از طرف مؤسسه مطوفين در مكه يا مؤسسه ادلاء در
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1- اين كار به روال سالهاي قبل زير نظر واحد حمل و نقل سازمان حج و زيارت جمهوري اسلامي
مستقر در فرودگاه جده انجام ميشود.
94 |
مدينه منوره را كه نشانگر تحويل گذرنامه زائر به مؤسسات مزبور است، همراه داشته
باشند.
5ـ در صورت بروز هرگونه عارضه بيماري، بايد در اسرع وقت بيمار را به درمانگاهها
و بيمارستانها جهت انجام درمان لازم برسانند.
6ـ زائريني كه با هرگونه مشكلي در رابطه با مسؤولين ارائه خدمات سعودي مواجه
ميشوند، ميتوانند همراه مدير يا يكي از پرسنل كاروان، در اسرع وقت و در زمان كافي
قبل از خروج از كشور سعودي شكايت كتبي خود را به همراه دلايل مستند از طريق
سازمان حج و زيارت به كميته شكايت مستقر در جانشيني وزارت حج در مكه يا ادارات
حج مدينه منوره و جده تقديم دارند.
7ـ به همراه داشتن تعداد 12 قطعه عكس براي هر زائر جهت استفاده از آنها در مواع
مقتضي و صدور كارتهاي شناسائي از طرف مؤسسه.
8ـ به زائران توصيه كنند كه فقط به ميزان نياز در خريدها با خود پول حمل نمايند و در
حفظ اموال، مدارك و دارائيهاي خود نهايت دقت را بعمل آورند و چنانچه حادثهاي
مانند سرقت، جيببري و غيره برايش رخ داد موضوع را از طريق سازمان حج به اطلاع
مؤسسه مطوفين و يا كميتههاي وزراتي و پليس برسانند تا اقدام مقتضي بعمل آيد و در
صورت مفقود شدن اثاثيه، بايد به واحد اشياي گمشده ادارات حج در مكه يا مدينه
مراجعه نموده و لوازم خود را از ميان اشياء موجود شناسائي نمايند.
1ـ روز بيست و پنجم ذيالقعده از هر سال آخرين روز پذيرش درخواستهاي صدور
روا ديد حج ميباشد.
2ـ آخرين مهلت ورود حجاج زميني به عربستان آخر ماه ذيالقعده هر سال و حجاج
هوائي يا دريائي براي ورود به جده چهارم ذيالحجه هر سال ميباشد و آخرين مهلت
ورود حجاج هوائي به مدينه آخر ذيالقعده ميباشد.
95 |
3ـ آخرين مهلت عزيمت حجاج از طريق زميني از جده به مدينه پايان روز 26 ذيالقعده خواهد بود.
4ـ آخرين مهلت عزيمت حجاج از مدينه به مكه از راه زميني روز پنجم ذيالحجه
منظور شده است.
5ـ پايان روز 26 ذيالحجه آخرين مهلت سفر هوائي حجاج از مدينه به جده
پيشبيني شده است.
6ـ پايان مدت اعتبار رواديد حجاج هوائي و مهلت خروج آنها از كشور بين 10
ذيالحجه تا 10 محرمالحرام خواهد بود و براي حجاج دريائي ماه محرالحرام است و
حجاج زميني موظفند حداكثر تا پنجم محرمالحرام كشور را ترك كند.
ج ـ وظايف مؤسسات اهليه مطوفين، ادلاء والوكلاء الموحد
1ـ مؤسسههاي مطوفين موظفند نمايندگان خود را به طور مداوم به دفاتر امداد
گمشدگان وزارت حج مستقر در اطراف مسجدالحرام اعزام نمايند تا آنها حجاج را
تحويل گرفته و به محل سكونتشان راهنمائي و همراهي نمايند. اين موضوع در مني و
عرفات نيز بايد رعايت گردد.
2ـ تهيه وسيله نقليه مورد نظر حجاج در زمان مناب براي اعزام آنها به عرفات، مزدلفه
و مني و بازگشت آنها به مكه و توجه به رعايت قيمتهاي تعيين شده مؤسسه موظف
است حجاج را به خيمههاي محل سكونتشان در مني و عرفات راهنمائي و پس از
بازگشت به مكه مكرمه آنها را به منازلشان راهنمائي كند.
3ـ چنانچه هركدام از خودروهاي مختص انتقال حجاج دچار خرابي گردد و يا راننده
آن در مني، عرفات و يا در مكه كوتاهي كرد، مؤسسه مسؤوليت انتقال حجاج را با هزينه
خاص خود تقبل نمايد. هر مؤسسه بايد در اين زمينه با نقابه و شركتهاي حمل و نقل
هماهنگي لازم را بعمل آورد.
4ـ مؤسسه بايد اين نكته را رعايت كند كه به هيچ وجه نبايد حجاج را بر سقف
96 |
اتوبوس سوار كند در صورت وقوع چنين تخلفي مسؤوليت آن برعهده راننده اتوبوس
مربوطه خواهد بود و عواقب اتفاقاتي كه از اين بابت براي حجاج رخ خواهد داد،
برعهده راننده اتوبوس ميباشد.
5ـ پايبندي مؤسسه به مقررات دفاعالمدني كه طي بخشنامههاي وزارت حج و اوقاف
به مؤسسات ابلاغ ميگردد.
6ـ مؤسسه موظف است خدمات و كارهاي حجاج را پيگيري نمايد و آب زمزم مورد
نياز آنها در هتلها را تأمين نمايد.
7ـ دريافت و نگهداري گذرنامهها و يا مدارك مسافرتي حجاج تا زمان پايان يافتن
مقدمات سفر بازگشتي آنها. البته مؤسسه موظف است در ازاي اخذ گذرنامه حجاج به
آنها كارت شناسائي تحويل دهد كه متضمن مشخصات حاجي طبق روال جاري باشد.
بدين جهت تحويل دادن كارت شناسائي به حاجي نشانگر تحويل گرفتن گذرنامهاش
ميباشد.
8ـ مؤسسات مطوفين در مكه ادلاء در مدينه والوكلاء در جده موظفند كار مربوط به
حجاج بستري در بيمارستانها را پيگيري و به امر ترخيص حجاج بهبود يافته از
بيمارستانها رسيدگي كنند و مرشدين و راهنمايان خود را به انجام اين وظايف مأمور كنند
و اين دستور شامل حجاج بيمار در مشاعر مقدسه نيز ميشود.
9ـ در رابطه با حجاجي كه در بيمارستانها فوت ميكنند بايد مؤسسات مطوفين، ادلاء
و وكلاء هركدام در چهارچوب حوزه مأموريت خود گذرنامه حجاج متوفي را تقديم
كنند و اقدامات اداري جهت انجام مراسم تدفين حجاج متوفي را پس از دريافت گواهي
فوت مربوطه انجام دهند.
10ـ مؤسسات مطوفين بايد به حجاج و يا نمايندگان در زمينه مسكن مناسب و تسهيل
امر اجاره مسكن مورد نظر كمك و مساعدت نمايد.
11ـ مؤسسات مطوفين حق ندارند هرگونه وجهي تحت هر عنوان از بابت تصويب
قراردادهاي مسكن حجاج از خود حجاج يا از نمايندگان و يا از مالكين و يا موجرين دريافت كنند.
97 |
12ـ مالك يا موجر بايد معادل 15% از مبلغ قرارداد مسكن را به عنوان ضمانت اجرائي
عقد نزد مؤسسه مطوفين بسپارد تا در صورت عدم پايبندي مالك يا موجر به تعهدات
خود مندرج در قرارداد از مبلغ ضمانتنامه كسر گردد.
د ـ شروط ضروري كه بايد در مساكن حجاج فراهم گردد
1ـ مساحت مورد نياز براي سكونت حجاج نبايد از 5/2 متر مربع (5/2×1) كمتر باشد
و بايد از استفاده از سالنها، آشپزخانهها و راهروها خودداري شود.
2ـ مساحت اختصاص يافته براي اسكان هر حاجي در خيمههاي مني و عرفات طبق
دستورالعمل اجرائي مسكن حجاح 2×1 متر مربع ميباشد.
3ـ نصب آب سردكن برقي در طبقات (يك آب سردكن براي هر طبقه) و اگر تعداد
آپارتمانهاي هر طبقه از 4 آپارتمان تجاوز كند بايد آب سردكنهاي بيشتري در طبقات
نصب شود و ظروف يكبار مصرف براي آشاميدن آب در آنها درنظر گرفته شود.
4ـ نصب كولر گازي در هر اتاق كه قدرت آن متناسب با حجم اتاق باشد.
5ـ تأمين سطل زباله به تعداد كافي براي اتاقها و آپارتمانها (يك سطل پلاستيكي
كوچك براي هر اتاق و يك سطل پلاستيكي بزرگ دربدار براي هر آپارتمان و تأمين
كيسه زباله براي آنها).
6ـ بايد تعداد حجاج اسكان يافته در هر ساختمان با ظرفيت مندرج در تصريح
مطابقت داشته باشد و از آن تجاوز نكند.
7ـ بايد آشپزخانهها، حمامها، آپارتمانها و راهروهاي ساختمان و پلكانها و منافذ
مختلف ساختمان در طول 24 ساعت روز و شب پاك و تميز باشد.
8ـ نصب كپسولهاي آتشنشاني در آپارتمانها به معدل يك كپسول 5 كيلوئي براي هر
آپارتمان و همچنين نصب كپسول آتشنشاني (پودري) با ظرفيت 8 كيلو و سطل
آتشنشاني در مبادي ورودي ساختمانهاي حجاج و تأمين ساير تجهيزات ايمني مورد
98 |
نياز طبق مقررات دفاع المدني.
9ـ بايد در هر شقه يك آشپزخانه مجهز به وان ظرفشوئي و هواكش درنظر گرفته شود
و بايد لولههاي آب و فاضلاب آشپزخانه از هرگونه نشت و خرابي سالم بماند.
10ـ بايد بر پنجرههاي حمامها و اتاقها توري نصب شود تا از ورود حشرات به داخل
ساختمان جلوگيري كند.
11ـ بايد توالتها بهداشتي باشند و از تهويه مطلوبي برخوردار و سيفونهاي آنها سالم
باشند.
12ـ به ميزان كافي نور و چراغ در ساير بخشهاي ساختمان باشد.
13ـ بايد آب انبار سالم و از داخل صاف باشد اما منبع آب پشت بام بايد از جنس
فايبرگلاس و يا هر ماده بهداشتي و ضد زنگ باشند.
14ـ بايد آب انبار زميني داراي سرپوشي محكم و بلندتر از سطح زمين باشد و مجهز
به قفل و بازوي شناور و به دور از هرگونه منبع آلودگي باشد.
15ـ بايد آسانسور سالم و از تهويه كافي برخوردار باشد و هنگام توقف در طبقات،
تراز توقف كند و جهت سرويس و تعمير آن قراردادي با يك شركت متخصص منعقد
شده باشد.
آشنايي به زبان نقشه و به اصطلاح «نقشهخواني» آنچنان مهم است كه كيفيت نقشه را
در مقايسه با آگاهي استفادهكننده در درجه دوم اهميت قرار ميدهد، و به زبان سادهتر،
بهترين و دقيقترين نقشه در مقايسه با ناآگاهي و ناآشنائي استفادهكننده كاغذ باطلهاي
بيش بشمار نميآيد. در عين حال هر نقشه نيز به منظور خاصي تهيه و توليد ميشود. لذا
واجد علائم و رموز و نحوه كاربرد معيني است كه جهت ترجمان علائم آن نياز به
تخصص خاص همان علم است، از آن جملهاند نقشههاي: پلانيمتري، كوروگرافي،
99 |
واحدهاي شكل زمين، واحدهاي زيست محيطي، شبكه راهها و صدها نوع ديگر، اما از
آنجائي كه نقشههاي منظور نظر، (نقشههاي راهنماي منازل استيجاري، درمانگاه و انبار
تداركات مكه مكرمه و مدينه منوره) اساسا كروكي ميباشند و علائم استفاده شده در
آنها نيز براي استفادهكنندگان ملموس و كاملاً تعريف شدهاند. (رجوع شود به كروكيهاي
پيوست) لذا ذيلاً بطور فشرده فقط به ذكر چگونگي توجيه نقشه، شماليابي و علائم بكار
رفته در كروكيها اكتفا ميگردد.
توجيه نقشه يعني افقي كردن نقشه و قرار دادن جهتهاي شمال و جنوب آن در
امتداد جهتهاي شمال و جنوب طبيعت، براي اين منظور روشهاي مختلفي وجود دارد كه
سادهترين آنها توجيه امتدادي(1) است. منظور از اين توجيه امتدادي يعني امتدادهاي
نقشه با امتدادهاي مشابه در طبيعت بطور موازي و هم جهت قرار گيرند. از اين طريقه
هنگامي استفاده ميشود كه قطبنما در دسترس نباشد. مطلبي كه در اين شيوه بايستي
مورد توجه قرار گيرد، يافتن امتدادهاي مشابه در طبيعت و نقشه و قرار دادن آنها بطور
موازي و هم جهت است در اين شيوه زماني توجيه نقشه آسانتر و مطمئنتر خواهد بود
كه محل توقفگاه شما در روي نقشه معلوم باشد، در اين صورت كافي است عارضهاي
(مسجد، خيابان، پل هوائي . . .) را كه هم در روي نقشه و هم در محيط مشخص است پيدا
كرده، خطي از توقفگاه به آن عارضه در روي نقشه متصل نموده و سپس نقشه را حول
ايستگاه آنقدر بگردانيد تا خط مزبور درست در امتداد آن عارضه در محيط واقع شود.
اگر موقعيت ايستگاه (شما) معلوم نباشد ولي درعوض دو نقطه كه به يكديگر ديد
داشته باشند در محيط ديده شوند و محل آنها نيز در روي نقشه مشخص باشد، يكي از
آنها را بعنوان ايستگاه انتخاب كنيد و به آن محل برويد و لبه خطكشي را در امتداد دو
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1- Linear orientation.
100 |
نقطه مزبور در روي نقشه قرار دهيد و آنقدر نقشه را حول نقطه ايستگاه خود بگردانيد تا
نقطه ديگر از محيط در امتداد لبه خطكش ديده شود.
شايان ذكر است كه بهترين شاخص شمال و جنوب در مكه مكرمه جهت سير صفا و
مروه (مروه جهت شمال و صفا جهت جنو) و در مدينه منوره جهت خيابان اباذر (ابتداي
خيابان در محل اتصال به حرم نبوي ( صلَّي اللّه عليه و آله و سلم ) سمت جنوب و جهت عكس آن سوي شمال
را نشان ميدهد) رجوع شود به كروكيهاي پيوست. توجه به اين نكته ضروري است كه
مسيرهاي مذكور جهتهاي تقريبي شمال و جنوب را نشان ميدهند.
يافتن جهت شمال يكي از ضروريات است براي يافتن سمت شمال شيوههاي
گوناگوني وجود دارد كه سادهترين آن استفاده از ساعت عقربهدار ميباشد. در اين روش
نوك عقربه ساعتشمار را طوري متوجه خورشيد سازيد كه سايه آن درست در زير
عقربه قرار گيرد، در اين حالت نيمساز زاويه حاصله از عقربه ساعتشمار و عدد 12
نمايشگر جنوب و سوي ديگر آن شمال را نشان ميدهد. (رجوع شود به تصوير زير)
سير حركت
موقعيت محلهاي كه منزل استيجاري در آنجا واقع شده است.
موقعيت منزل استيجاري نسبت به محل
101 |
][ پل
پل زيرگذر
|||| در پارهاي از موارد با توجه به طولاني بودن مسير، خيابان بوسيله خطي
قطع شده ترسيم گرديده تا نمايش تصوير مسير مورد نظر در كروكي امكانپذير گردد،
بعنوان مثال در كروكي ذيل مسيرهاي كوتاه شده خيابانهاي اجابه و ريع ذاخر نشان داده
شده است:
لازم به ذكر است كه كليه كروكيهاي منازل استيجاري مكه مكرمه و مدينه منوره
نسبت به حرمين شريفين ترسيم گرديدهاند. هر كروكي منزل شامل دو بخش ميباشد،
بخش نخست نماي كلي شهر را نسبت به حرمين شريفين و همچنين موقعيت محلهاي كه
منزل مورد نظر در آنجا واقع شده نمايش ميدهد و بخش دوم نيز تصوير بزرگتري است
از محلهاي كه منزل در آنجا اجاره شده با جا نمائي دقيقتر منزل مورد نظر.
102 |
در اين بخش از نظافت، نگهداري و زيباسازي هتل محل اقامت مخصوصا اطاقها،
سالنها و اماكن سرويسدهي مانند آشپزخانه و آبدارخانه و حمام و . . . صحبت ميشود
درواقع محل اقامت حجاج محترم همانند يك خانه بزرگ است. لذا همواره بايستي
پاكيزگي، امنيت و راحتي آن را مد نظر داشته باشيم و بدانيم كه هرچه محل سكونت از
كيفيت بهتر و آبرومندتري برخوردار باشد آنها احساس تعلق خاطر و راحتي بيشتري را
خواهند نمود.
سعي نماييد نقشه طبقات و قسمتهاي مختلف را تهيه و به ديوار نصب نماييد به
نحوي كه محل دفتر مدير دفتر روحاني و بازرس ـ آشپزخانه ـ آبدارخانه ـ دستشوئيها ـ
حمامها و كليه اطاقها در نقشه مشخص شده باشد.
حتيالامكان اطاقي را به عنوان دفتر مديريت اختصاص دهيد اين دفتر بهتر است در
طبقه اول بوده و مراجعه حجاج محترم به آنجا بدون هيچگونه مشكلي انجام پذيرد.
اين اتاق اختصاص به امور ديني و نظارت بر عملكرد مديريت و كاركنان هتل دارد.
لذا بايد در طبقهاي باشد كه حجاج در آن اسكان داشته و به راحتي بتواند با روحاني
محترم تماس بگيرند و احكام و مسائل شرعي مورد نياز خود را از محضر ايشان سؤال
كنند و مشكلات و پيشنهادات احتمالي را با بازرس در ميان گذارند.
104 |
اطاق مذكور چنانچه در طبقه همكف و مجاور اطاق مدير، انبار اجناس، انبار مواد
خوراكي آشپزخانه و آبدارخانه باشد مناسبتر است.
در اين اطاق انواع اثاثيه مورد نياز از قبيل پتوها، ملحفهها، ظروف، تايد و صابون و
انواع شويندهها و . . . قرار داده ميشود.
اين اطاق بايستي بسيار خنك و خشك بوده و حالت سردخانه را داشته باشد. اين
اطاق بهتر است دور از ديد ديگران بوده و نزديك آسانسور باشد مواد غذائي بايستي در
ظروف و كيسههاي دربسته حدود 20 سانتيمتر بالاتر از كف زمين (روي پالت) قرار داده
شوند. انبار مواد غذائي بايستي هر روز مرتب و تميز گردد.
لازم است قبل از ورود حجاج ابتدا آب انبار را كاملاً تخليه كرده و به خوبي شستشو
نمايند (در ساختمانهائي كه قبل از ورود حجاج بطور مستمر مورد استفاده بوده است
ميتوان در صورت اطمينان از پاكيزگي آب انبار از اين كار صرف نظر نمود) و در آخر با
محلولي شامل يك قاشق مرباخوري (5 گرم) پركلرين در يك سطل (10 ليتر) آب
ديوارها و كف را بشويند. آب لولهكشي شهرهاي مكه و مدينه احتياج به كلرينه كردن
مجدد ندارد ولي اگر از آب تانكرها استفاده شد بايستي كه هر 1000 ليتر آنرا با 5 گرم
(يك قاشق مرباخورية پركلرين ضدعفوني نمود اين كار بايستي همزمان با تخليه آب از
تانكرها انجام گيرد.
105 |
دستشوئيها ـ توالتها ـ حمامها
الف ـ تميز كردن اين قسمتها از نزديكي سقف (قسمت كاشيكاري) شروع و به
پائينترين سطح خاتمه مييابد (با استفاده از اسكاچ و مواد شوينده).
ب ـ دريچههاي هواكش بايستي از دود و گرد و غبار تميز گردد.
ج ـ لامپها و روكشهاي آنها با يك دستمال خشك تميز گردد.
د ـ ضدعفوني كردن توالت، حمام، وان حمام و راهروهاي اطراف دستشوئيها با
استفاده از محلول 5 گرم پركلرين در 10 ليتر آب (يك قاشق مرباخوري در يك سطل
آب).
و ـ قرار دادن تعداد كافي سطلهاي زباله دربدار در دستشوئيها، توالتها،
حمامها، راهروها و تعويض حداقل روزانه 2 بار كيسههاي زباله داخل آنها.
ه ـ استفاده از جاروبرقي و در اختيار حجاج قرار دادن آن جهت نظافت اطاقها (كيسه
جارو روزانه بايستي خالي و تميز گردد).
حتيالامكان سالني را جهت اجتماعات درنظر بگيريد در صورت مناسب بودن از
همين سالن و يا سالن مناسب ديگري بعنوان غذاخوري استفاده نمايد اين سالنها بطور
روزانه و پس از هر بار صرف غذا بايستي كه با استفاده از جاروبرقي و ساير امكانات تميز
و پاكيزه گردد.
كاركنان كاروان همواره بايستي داراي موهاي تميز، ناخنهاي كوتاه و همواره از
لباسهاي مرتب و پاكيزه استفاده نمايند. استفاده از دستكش به هنگام طبخ و سرو غذا
ضروري ميباشد. در صورت بروز هرگونه بيماري و خراشيدگي و سوختگي بايستي
سريعا به پزشك مراجعه نمايند. همواره كاركنان بايستي با روئي گشاده و چهرهاي باز با
106 |
حجاج برخورد داشته و با زبان ساده و گويا و احترام به سؤالهاي آنها پاسخ و احتياجاتشان
را حد امكانات برآورده نمايند.
كشيدن سيگار در كليه قسمتهاي ساختمان و اطاقها ممنوع ميباشد لازم است اين
موضوع همواره در جلسات آموزشي و توجيهي به كليه كاركنان و حجاج محترم
يادآوري گردد و راهنمائي شوند كه جهت كشيدن سيگار از محوطه خارج ساختمان و از
فضاهاي باز و غير عمومي استفاده نمايند.
والسلام علي من اتبع الهدي
107 |