بخش 4
اماکن زیارتی نجف 1 . حرم مطهر حضرت علی ( علیه السلام ) الف - توصیف حرم مطهر اعجاز هندسی حرم روضه شریف صحن شریف گلدسته ها رواق حرم مطهر ایوان طلای بزرگ ب - تاریخچه حرم مطهر حضرت علی ( علیه السلام ) ح - موزه یا گنجینه حرم مطهر د - شخصیت های مهم مدفون در حرم مطهر قبور موجود در روضه شریف قبور موجود در رواق زیر گنبد 2 . مقام امام زین العابدین ( علیه السلام ) 3 . مقام حضرت مهدی ( عجل الله تعالی فرجه الشریف ) 4 . مرقد هود وصالح ( علیه السلام ) 5 . مرقد آدم ونوح ( علیه السلام ) 6 . مسجد حنانه 7 . مرقد کمیل 8 . مسجد عمران بن شاهین
نيز سعي بسيار كرده بود. اما سه فرسخ از نهر كنده شده بود كه نادرشاه كشته شد و كار نهر معطّل ماند.
مي‌گفتند كه قبر نوح و آدم صفي اللّه(عليهما السلام) در گنبد حضرت شاه ولايت پناه است. ليكن قبر اين دو بزرگوار ظاهر و بلند نيست.
اماكن زيارتي شهر نجف
1. حرم مطهر حضرت علي ( عليه السلام ) :
مهمترين مكان مقدس شهر نجف حرم مطهر حضرت علي ( عليه السلام ) است كه اصولاً شهر نجف به بركت اين مكان مقدس ساخته شد و اماكن زيارتي بعدي در كنار آن قرار گرفته‌اند هرچند كه زيارتگاه‌هاي ديگري متعلق به حضرت آدم و نوح و هود و صالح قبلاً در اين مكان وجود داشته است اما در حقيقت عزت شأن اين محل به دربرگرفتن جسد مطهر حضرت علي ( عليه السلام ) است.
الف ـ توصيف حرم مطهر:
ساختمان فعلي مرقد در حقيقت همان ساختماني است كه شاه صفي ساخته است، قبر مطهر در زير گنبد بلندي است كه سرتاسر آن طلاپوش است و در اطراف قبر مطهر روضه‌اي است كه طول هر ضلع آن سيزده متر است ودر چهار سوي روضه مطهر رواق هاي مسقفي وجود دارد. در سمت شرقي روضه، ايوان طلا قرار دارد كه در دو سوي آن دو منارة طلاپوش قرار دارند.
اعجاز هندسي حرم:
شكل بناي مطهر حضرت علي ( عليه السلام ) به گونه‌اي ساخته شده است كه:
1. چون آفتاب ظهر بر بناي حرم سايه افكند، بنا به گونه‌اي ساخته شده است كه سايه آن چون بر نقطة معيني فرود آيد، آن امر دليل وقوع ظهر شرعي است و اين مسأله در هنگام تابستان و زمستان تفاوتي نمي‌كند.
2. در هر سپيده دم اولين اشعة آفتاب بر ضريح مطهر مي‌تابد و اين مسأله در هنگام تابستان و زمستان تفاوتي نمي كند.
اين امر احتياج به دقت فراوان وآشنايي كافي با علم نجوم و هيئت دارد.
روضه شريف:
قبر مطهر حضرت علي ( عليه السلام ) در وسط روضة مربعي شكل شريف قرار گرفته و بر بالاي قبر مطهر دو گنبد خارجي و داخلي وجود دارد، گنبد خارجي نوك تيز بوده و ضخامت ديواره‌هاي آن هشت سانتي متر وارتفاع آن از سطح ضريح 42 متر وقطر آن 16 متر و محيط قاعدة آن50 متر است، گنبد داخلي دايره‌اي شكل بوده و ضخامت ديواره آن60 سانتي متر و ارتفاع آن از سطح ضريح 35 متر وقطر آن 12 متر است.
گنبد بر روي حاشيه‌اي بلند كه ارتفاع آن 12 متر است قرار گرفته و اين حاشيه 12 پنجره براي نورگيري وتهويه دارد. گنبد از درون و بيرون با نقش و نگارهاي بسيار زيباي اسلامي مزين شده است و مقرنس كاري آن از داخل با آيينه كاري زيبا وكاشيكاري و خطاطي و نقش‌هاي زيبا مزين شده است. سطح خارجي گنبد قبلاً
كاشيكاري بود و پس از مشرف شدن نادرشاه به زيارت حرم مطهر، نامبرده دستور داد كه كاشيكاري گنبد و ايوان وگلدسته را طلاكاري كنند ومبالغ هنگفتي را در اين راه صرف نمود.
در زير گنبد قبر شريف قرار دارد و صندوقي از چوب ساج هندي كه يكي از شاهكارهاي منبتكاري اسلامي است و در آن صدف، عاج، آبنوس و انواع ديگري از چوبهاي گرانقيمت و زيبا كار شده است و بر روي آن نوشته هايي به زبان عربي كنده كاري شده است، تاريخ ساخت اين صندوق 1202هـ ق است بر بالاي صندوق مقصوره‌اي از آهن قرار دارد و بر بالاي آن مقصورة ديگري وجود دارد كه از نقرة خالص ساخته شده و ظاهراً در دورة صفويان قرار داده شده بود. مقصورة اخير در سال 1361هـ ق با مقصورة جديد ديگري تعويض شد كه اين مقصوره حاوي ده هزار و پانصد مثقال طلا و دو ميليون مثقال نقره بوده است و شاهكاري از هنر طلاكاري و نقره كاري به شمارمي‌رود.
ديوارهاي روضه كه گنبد بروي آن قرار دارد هفده متر ارتفاع دارد و تا ارتفاع يك متر و نيم از زمين با مرمر پوشيده شده و بالاي آن نيز كاشيكاري بوده و مزين به نقوش و نوشته هايي از آيات قرآن كريم است، سپس تا حاشية گنبد از سنگهاي گرانبها و نادر پوشانده شده است و پس از آن آيينه كاري قرار دارد كه توسط هنرمندان اصفهاني در دهه چهل شمسي انجام شده است.
روضه شريف شش در دارد، دو در غربي به رواق منتهي نمي‌شود زيرا كه در پشت آن پنجره‌اي از نقره قرار گرفته، دو در شرقي به سمت رواق مقابل در ايوان طلا
منتهي مي شوند، ودو در شمالي كه در پشت سر امام قرار گرفته و به رواق منتهي مي‌شوند. دو در شرقي عبارتند از در سمت راست كه در سال 1376هـ ق نصب شده و توسط لطف علي خان ايرواني اهدا شده بود و در سمت چپ كه در سال 1287هـ ق نصب شده است و ناصر الدين شاه قاجار آن را اهدا كرده بود هردو در مذكور از نقره ساخته شده بود و در سال 1376هـ ق با دو در طلايي زيبا كه هزينه ساخت آنها را حاج محمد تقي اتفاق طهراني پرداخته بود تعويض گرديد. دو در شمالي كه به پشت ضريح منتهي مي‌شوند از نقره خالص ساخته شده و در گذشته يك در بوده است اما در سال 1366هـ ق از جاي خود برداشته شد و بجاي آن دو در گذاشته شد(1).
چهار در فوق الذكر راه‌هاي ورود و خروج مردم به روضه مطهر است.
صحن شريف:
اطراف صحن شريف را ديواري مربع شكل فرا گرفته كه طول هر يك از دو ضلع غربي و شرقي آن از خارج 84 متر و از داخل 77 متر است. ضلع شمالي آن از خارج 74 متر و از داخل 72 متر طول دارد و اما طول ضلع جنوبي ديوار از خارج 75 متر واز داخل 72 متر است. ارتفاع ديوار 17 متر بوده و از دوطبقه تشكيل شده است، طبقة اول از 54 ايوان سقف دار تشكيل شده كه در مقدمة آنها حجره‌اي است كه قبر يكي از مشاهير درآن قرار دارد و معمولاً طلبه‌‌ها در آن سكونت