بخش 3

مرحلة پنجم: نقاط خطر و بحران فعالیت پنجم: خطرها در مسیر پاسخ فعالیت پنجم مرحلة ششم: نقطة پایانی فعالیت ششم: برنامة زندگی جدید پاسخ فعالیت ششم سخن آخر حاجی سلام! چگونه وداع کنیم؟

مرحلة پنجم: نقاط خطر و بحران

خطرها در مسير

فعاليت پنجم: خطرها در مسير

هدف كارگاه: تشخيص موقعيت‌هاي خطر و بحران

نقطة شروع بحث:

در هر كار و فعاليتي،‌ موقعيت‌هايي وجود دارد كه موجب از بين رفتن تمام زحمات و آثار مفيد و مثبت مي‌شوند. به نظر شما چيزهايي كه مي‌توانند روح حج را از انسان بگيرند و حج را ناكام بگذارند، كدامند؟

...........................................................................................

پاسخ فعاليت پنجم

اهميت دادن به شناخت آفت‌ها و خطرها، شرط عقل است مخصوصاً در فعاليت‌هايي كه آثار طولاني و دراز مدت برجاي مي‌گذارند.

شايد اين سفر، فقط يكبار در عمر نصيب شود، در حالي كه اثرات آن با ابديتِ انسان گره خورده است، پس دقتي مضاعف مي‌طلبد.

تمام آفت‌ها و خطرها به دو سرمنشأ اصلي باز مي‌گردند:

* خودمحوري

* ظاهرگروي

«خودمحوري» در ارتباط با همسفران، خودمحوري در انجام اعمال و مناسك، خودمحوري در تصميم‌ها و انتخاب‌ها، سرچشمة ايجاد اكثر مشكلات فكري، روحي و رفتاري است. آفتي كه مانند آتش به روح انسان مي‌افتد و تمام وجود او را، دنيا و آخرتِ او را مي‌سوزاند.

دو انتخاب بيشتر نداريم: يا خدا يا خود!! يا فكر و روح و رفتارمان را پُر از خدا و رضايت خدا كنيم، يا پُر از دلخواه و پسند خود!!

نقطة حساس كجاست؟

«هنگام انتخاب و تصميم»

قبل‌از هر‌تصميم، لحظه‌اي فكر كنيم آيا اين انتخاب و تصميم را خداوند مي‌پسندد يا نه؟ اگر چنين كنيم نداي

«قَد أفْلَحَ مَن زَكَّيها» را با تمام وجود خواهيم شنيد.

«ظاهرگروي» سرچشمه‌اي ديگر براي بسياري از مشكلات و حسرت‌هاست. عادت به پُر كردنِ چشم از ديدني‌هاي جالبِ مادي، وقت صرف كردنِ دائم در بازارها به ‌بهانة مستحب بودن سوغات، نمازها و طواف‌هاي مستحب به‌ قيمت آزار و اذيت ديگران و هم‌سفران، به‌دنبال خاطرات توريستي و اطلاعات تاريخي بودن، البته نَه براي عبرت بلكه براي گزارش به ديگران؛ بي‌اهميتي به آزردن دل ديگران ولي دقت در قرائت نمازِ آنها و ...

همه مي‌دانيم كه بدون رعايت صحيح احكام و مناسك نمي‌توان اَعمال درست و زيارت مطلوبي داشت ولي برخي نمي‌دانند كه بدون رعايت شرايط فكري، روحي و رفتاريِ لازم، تمام زحمات ظاهريِ آنها هم از بين خواهد رفت.

حقايق بسياري در انتظار است،‌ تا وقت باقي است دست‌ به راه خدا بزنيم و نفسِ سركش را مهار كنيم.

سفر حج و عمره، و هم‌سفر شدن با ميهمانان خداوند، فرصتي بسيار عالي براي تمرين خدامحوري و دور شدن از خودمحوري است؛ زمينه‌اي مناسب براي تقويت ديدِ عقلي و قلبي و نفوذ به حقايق و عبور از ديدهاي ظاهري است.1

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- براي مطالعة بيشتر به كتاب المراقبات ورسالة لقاء الله، تأليف ميرزا جواد آقا ملكي تبريزي مراجعه كنيد.

مي‏خواهيم از اين سفر ملكوتي و عرفاني بازگرديم، آيا قرار نيست كه حاجي واقعي شده باشيم؟

قرار است چه كنيم تا نور حج را هميشه در قلب خود احساس كنيم؟

مرحله ششم، «برنامة زندگي جديد» پاسخگوي اين سؤال است.

نتيجة نهايي

................................................................................

مرحلة ششم: نقطة پاياني

برنامة زندگي جديد

فعاليت ششم: برنامة زندگي جديد

هدف كارگاه: دست‌يابي به انتظارات و نتايج از سفر حج و عمره

نقطة شروع بحث:

مي‌گويند «عاقل كسي است كه قبل از تصميم‌گيري و عمل، نتايج و آثار عملش را بررسي كند.» فرض كنيد الآن از سفر حج برگشته‌ايد، انتظار داريد چه نتايج و آثاري به دست آورده باشيد؟

...........................................................................................

پاسخ فعاليت ششم

قبل از سفر، امور زندگي‌مان را تا حدودي شفاف و منظّم كرديم تا بتوانيم سفري واقعي را آغاز كنيم. از همان ابتدا، گرمايي را كه اين سفر به زندگي‌مان وارد كرده است، احساس نموديم و روزنه‌هايي به‌سوي معنايي جديد از زندگي برايمان گشوده شد. به‌راه افتاديم، اعمال را انجام داديم، به جستجوي خدا رفتيم، تلاش كرديم چشم قلب بگشاييم و خدا را لمس كنيم، با تمام كشش‌هاي نفساني تا حدود زيادي مقابله كرديم و افق‌هاي تازه‌ و حس‌هاي جديدي در برابرمان گشوده شد. تصميم‌گرفتيم كه:

فهرستي از واجبات و محرمات تهيه كنم و زندگي خود را دوباره مرور كنم كه آيا تمام واجبات را انجام مي‌دهم و تمام محرمات را ترك مي‌كنم؟	*
فهرستي از ارتباطاتم تهيه كنم و ببينم كه آيا همة آنها براساس رضاي خدا شكل گرفته است و طبق دستور او انجام مي‌شود؟	*
فهرستي از جزئيات كار و درآمدم تهيه كنم و بررسي كنم كه آيا درست و طبق رضاي خدا انجام مي‌گيرند؟	*
فهرستي از عادات‌ خود تهيه كنم و ارزيابي كنم كه آيا صحيح و بر اساس پسند خداوند است؟	*
فهرستي از نحوة برخوردها و گفتارهايم تهيه كنم و ببينم آيا خداوند اين نحوه برخورد و اين‌گونه گفتار را مي‌پذيرد؟	*
فهرستي‌ازاحساس‌ هاي‌دروني‌ام ‌تهيه ‌كنم‌ و‌خوب مو شكافي كنم كه آيا اين روحيه و احساس، خدايي است؟ اگر با‌اين‌احساس‌ و‌ روحيه‌ با ‌او‌ روبرو‌ شوم او مرا مي‌پذيرد؟	*

فهرستي از خيالات و خواطري كه زياد در ذهن و فكرم مي‌آيند و مرا به خود مشغول مي‌كنند تهيه كنم و خدايي يا شيطاني بودن آنها را بررسي كنم.	*
فهرستي از خوبي‌ها و كمالات تهيه كنم و سعي كنم در هر ماه حداقل روي يكي از آنها تمركز كنم و تا حدودي به آن نزديك شوم.	*
فهرستي از بدي‌ها و پستي‌ها تهيه كنم و سعي كنم در هر ماه حداقل روي يكي از آنها تمركز كنم و تا حدودي از آن دور شوم.	*
اول هر ماه، حداقل يك ساعت براي ارزيابي و بررسي موارد فوق اختصاص بدهم و پس از تشخيص موارد منفي، حداقل يك مورد را انتخاب كنم تا در طول ماه براي دور شدن از آن كار كنم. ⁽¹⁾	*

نتيجة نهايي

................................................................................

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- براي مطالعة بيشتر مي‌توانيد به كتاب‌هاي زير مراجعه فرماييد:

ترجمه و خلاصة كتاب معراج‌السعادي، تأليف ملااحمدنراقي، نشر دهقان.

حلال و حرام در اسلام، تأليف يوسف قرضاوي، نشراحسان.

نقش عادت در تربيت اسلامي،‌ تأليف علي‌أشرف جودت، نشر اميركبير.

سخن آخر

چگونه وداع كنيم

حاجي سلام!

سفر تمام شد؛ چه خيالي در سر داري؟!

برگردي و همان روال و همان روش و همان رفتارها و همان افكاري كه قبلاً بود دوباره از سر؟!!

چه تصميم گرفته‌اي؟

نگذر!

واقعاً چه تصميم گرفته‌اي؟ از پيش خدا تو را چه حاصل شده است؟

همه ‌جاي زندگي خراب است، پس بي‌خيال!!!

از ما كه گذشته، پس بي‌خيال!!!

مجبور به زندگيِ روزمره هستيم و كاري از كسي بر‌نمي‌آيد پس بي‌خيال!!!

چقدر از اين بي‌خيالي‌ها در اين سفر به باخيالي تبديل شد؟!

چقدر از اينكه ابديت و آخرتِ خودمان را به حرف و نقل و رفتارهاي چندروزة عده‌اي آشنا و غريبه بفروشيم، ترسيديم؟!

حاجي! كجاي كاري!!

نگاهي به خودت بينداز، مرور كن، ورانداز كن، سر به پايين انداخته‌اي به كجا مي‌روي و زندگي را به كجا مي‌بري؟!

كم نبودند كساني كه جدي گرفتند و بار بستند و...

و كم نبودند كساني كه گفتند: حوصله داري‌‏ها!! و عمر آنها هم مثل بالايي‌ها گذشت ولي ...

واقعاً تا كِي؟ پس كِي؟ اگر بعد از زيارت خانة خدا نَه پس بعد از كِي؟

چند روزي در اين سفر خواهيم بود كه به سرعت خواهد گذشت؛ به گفتة اميرالمؤمنين (عليه السلام) «اِغتَنِم الفُرَص فَإنَّه تَمُرُّ مَرَّ السَّحاب».⁽¹⁾ اين فرصت‏ها غنيمتي است كه شايد تكرار نگردد. پس تأملي بايد و ...

اين لحظه را بسيار نزديك ببينيد كه اين سفر به اتمام رسيده است و شما عازم خانة خود هستيد. آخرين زيارت، آخرين طواف، آخرين عهد و آخرين وداع.

چگونه وداع كنيم؟

حضرت رضا (عليه السلام) مي‌فرمايند: هر وقت خواستي از مكه خارج شوي، طواف وداع كن و از خدا بخواه كه دوباره نصيب تو كند؛ و برو و روبروي حجرالأسود

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- مستدرك‌الوسائل، محدث نوري، ج 12، ص 141

بايست و بگو: خدايا با حالِ توبه از اين شهر مي‌روم و ستايش تو را مي‌كنم و قلبم به تو متوجه است و به‌سوي تو بازخواهم گشت.⁽¹⁾

پيامبر خدا (صلّي الله عليه وآله) هنگامي كه وداع مي‌كرد در نزديك درِ مسجدالحرام به سجده مي‌افتاد و مي‌فرمود: «اللهُمَّ إنّي خَرَجْتُ عَلي أنْ لا ‌إله إلاّ أنتَ»، خدايا من با باور به اينكه خدايي جز تو نيست از اين شهر مي‌روم.⁽²⁾

حسّ توحيد و لمس يگانگي و عظمت خداوند را بايد از اين شهر با خود ببريم.

روز آخر در مسجدالحرام بنشينيد، چشم‌هاي خود را ببنديد، و مرحله‌به‌مرحلة سفر را در درون خود مرور كنيد، و حس‌هايي كه از مشاعر مقدّسه به‌دست آورده‌ايد را تجديد كنيد؛ همانطور كه چشم‌ها را بسته‌ايد با قلب خود به‌دور خانة خدا بگرديد و اين حس را در اعماق وجودتان نفوذ دهيد و با تمام وجود خدا را لمس كنيد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- الفقيه، شيخ صدوق، ج 2، ص 557

2- وسائل الشيعي، شيخ حرّ عاملي، ج 5، ص 271

مقصد:
تصویر امنیتی:

ارسال ایمیل