بخش 9

207

فصل 7 : در هجران امام زمان ( عج )

* * *

اي غايب از نظر !

عمري به آرزوي وصال تو سوختيم * * * با ياد آفتاب جمال تو سوختيم

ما را اگرچه چشم تماشا نداده اند * * * اي غايب از نظر ! به خيال تو سوختيم

اي شام هجر ! كي سپري مي شوي ؟ كه ما * * * در آرزوي صبح زوال تو سوختيم

ما را چو مرغكان هوس آب و دانه نيست * * * امّا ز حسرت لب و خال تو سوختيم

چندي به گفتگوي فراق تو ، ساختيم * * * عمري به آرزوي وصال تو ، سوختيم

( عبّاس خوش عمل )

* * *

208

كتاب مبين

در سري نيست كه سوداي سر كوي تو نيست * * * دل سودازده را جز هوس روي تو نيست

سينه غمزده اي نيست كه بي روي و ريا * * * هدف تير كمانخانه ابروي تو نيست

جگري نيست كه از سوز غمت نيست كباب * * * يا دلي تشنه لعلِ لبِ دلجوي تو نيست

عارفان را ز كمند تو گريزي نبوَد * * * دام اين سلسله جز حلقه گيسوي تو نيست

نسخه دفتر حُسن تو ، كتابي ست مبين * * * ور بُوَد نكته سربسته ، به جز موي تو نيست

ماهِ تابنده بود ، بنده آن نورِ جبين * * * مهر رخشنده به جز غُرّه نيكوي تو نيست

خضر عمري ست كه سرگشته كوي تو بود * * * چشمه نوش ، به جز قطره اي از جوي تو نيست

نيست شهري كه ز آشوب تو ، غوغايي نيست * * * محفلي نيست كه شوري ز هياهوي تو نيست

( غروي اصفهاني « مفتقر » )

* * *

اي آشكار پنهان !

خورشيد رخ مپوشان در ابر زلف ، يارا ! * * * چون شب ، سيه مگردان روز سپيد ما را

ما را ز تاب زلفت ، افتاد عقده بر دل * * * بر زلف خَم به خَم زن ، دست گره گشا را

209

فخر جهانيان شد ، ننگ صنم پرستي * * * جانا ز پرده بنماي ، روي خدانما را

اي آشكارِ پنهان ! بُرقَع ز رخ برافگن * * * تا جلوه ات ببينم ، پنهان و آشكارا

بي جلوه ات ندارد ، ارض و سما فروغي * * * اي آفتاب تابان ، هم ارض و هم سما را

بازآ كه از قيامت ، برپا شود قيامت * * * تا نيك و بد ببيند در فعل خود ، جزا را

اي پرده دار عالم ! در پرده چند ماني ؟ ! * * * آخر ز پرده بنگر ، ياران آشنا را

بازآ ! كه بيوجودت ، عالم سكون ندارد * * * هجر تو ، در تزلزل افگند ماسوا را

حاجت به تست ما را ، اي حجّت الهي ! * * * آري به سوي سلطان ، حاجت بود گدا را

عمري گذشت و مانديم ، از ذكر دوست غافل * * * از كف به هيچ داديم ، سرمايه بقا را !

ما را فكنده غفلت ، در بستر هلاكت * * * درمان كن اي مسيحا ! اين درد بي دوا را

اي پرده دار عالم ! در پرده چند پنهان ؟ ! * * * بازآ و روشني بخش ، دل هاي باصفا را

( فؤاد كرماني )

* * *

هديه ناقابل

اي كه عشق تو بود مونس جان و دل ما * * * وي كه مهر تو عجين گشته در آب و گل ما

210

دل ما گشته زدوري تو كاشانه غم * * * تا نيايي بَرِ ما غم نرود از دل ما

مشكلي گشته به ما هجر تو و طعن رقيب * * * جز به وصلت به خدا حل نشود مشكل ما

شوق ديدار تو ما را دهد اميد حيات * * * ترسم آخر غم هجر تو شود قاتل ما

تو شبي محفل ما را زرخت روشن كن * * * اي كه نام تو بود روشني محفل ما

ما كه در بحر جهان كِشتي سرگردانيم * * * اي نجي الله ثاني بنما ساحل ما

ما نكِشتيم كه تا جان به فداي تو كنيم * * * بپذير از كرم اين هديه ناقابل ما

نظر از « خسرو » دلخسته خود باز مگير * * * اي كه لطف تو بود صبح و مسا شامل ما

( محمّد خسرونژاد « خسرو » )

* * *

صيد حرم

آن كه در پرده ، دل خلق جهاني بربايد * * * چه قيامت شود آن لحظه كه از پرده برآيد ؟ !

بر فلك آن نه هلال ست ، كه انگشتِ تماشا * * * مه برآورده ، كه ابروي تو بر خلق نُمايد !

گر چنين طرّه پريشان گذري جانب بستان * * * تا قيامت نفَس باد صبا غاليه سايد

211

بگشا ناوَك مژگان و به خون كش پر و بالم * * * تا نگويند كه بر صيد حرم تيغ نشايد

( يغماي جندقي )

* * *

صدبار اگر ببينم تو را !

من كيستم تا هر زمان ، پيش نظر بينم تو را ؟ * * * گاهي گذر كن سوي من ، تا در گذر بينم تو را

افتاده بر خاك درت ، خوش آن كه آيي بر سرم * * * تو زير پا بينيّ و من ، بالاي سر بينم تو را

يك بار بينم روي تو ، دل را چه سان تسكين دهم ؟ ! * * * تسكين نيابد جان من ، صدبار اگر بينم تو را

از ديدنت بي خود شدم ، بنشين به بالينم دمي * * * تا چشم خود بگشايم و ، بار دگر بينم تو را

گفتي كه : هر كس يك نظر بيند مرا ، جان مي دهد * * * من هم به جان در خدمتم ، گر يك نظر بينم تو را

تا كي « هلالي » را چنين زين ماه مي داري جدا ؟ * * * يا رب كه اي چرخ فلك ! زير و زبر بينم تو را

( هلالي جغتايي )

* * *

پناه دو جهان

مي نشينم چو گدا بر سر راهت اي دوست * * * شايد اُفتد به من خسته نگاهت اي دوست

به اميدي كه ببينم رخ زيباي ترا * * * مي نشينم همه شب بر سر راهت اي دوست

212

گاهگاهي به من زار نگاهي بنما * * * دل خوشم با نگهِ گاه به گاهت اي دوست

تا شب تيره ما روز دل افروز شود * * * پرده بردار از آن چهره ماهت اي دوست

تو پناه دو جهاني چه شود اين دل ما * * * دمي آرام بگيرد به پناهت اي دوست

به درازاي زمان است و چنان طالع من * * * شب يلداي غم و زلف سياهت اي دوست

چشم دنيا شده چون ديده يعقوب سفيد * * * همچو يوسف كه فكنده است به چاهت اي دوست

خيز و بر مسند اجلال و شرف تكيه بزن * * * تا ببينند همه عزّت و جاهت اي دوست

آسمان را شكند طرف كلاهم از شوق * * * گر مرا نيز بخواني زسپاهت اي دوست

« خسروا » روسيه و بنده دربار توام * * * نظري كن تو بر اين عبد سياهت اي دوست

( محمد خسرو نژاد « خسرو » )

* * *

ناله ، ناله هجران

عالمي زهجرانت عاشقانه مي سوزد * * * شهر انتظار ما ، خانه خانه مي سوزد

آتشي به پا گشته ، زين فراق طولاني * * * قلب لاله گون ما ، اين ميانه مي سوزد

213

مهر پر فروغ صلح ، رخت بسته از عالم * * * بي تو آرزوهامان ، دانه دانه مي سوزد

اي منادي رحمت بانگ آمدن سر ده * * * گل ستان عدل و داد ، بي نشانه مي سوزد

از شراره ظلمت ، طفل عشق ما نالان * * * نغمه هاي حق خواهي ، اين زمانه مي سوزد

رونقي فزون دارد ، كاخ بت پرستي ها * * * كعبه وحرم اينك ، مخفيانه مي سوزد

ملك دين حق تاراج گشته از تباهي ها * * * سرو قامت ياران ، بي بهانه مي سوزد

گشته همچو افسانه ، خال دلرباي تو * * * چشم خونفشان ما ، زين فسانه مي سوزد

ناله ، ناله هجران ، خلق جملگي حيران * * * آفتاب شوق ما ، غمگنانه مي سوزد

تشنه وصال تو ، عاشق جمال تو * * * پير اشتياق ما ، عارفانه مي سوزد

كن ترحمي برما دلبرا نظر فرما * * * كهكشان شعر ما ، بي كرانه مي سوزد

سوز پارسا را بين ، درد جانگزا را بين * * * مرغك نشاط او ، بي ترانه مي سوزد

( رحيم كارگر « پارسا » )

* * *

214

همه هست آرزويم . . . !

همه هست آرزويم كه ببينم از تو رويي * * * چه زيان تو را كه من هم برسم به آرزويي ؟ !

به كسي جمال خود را ننموده ييّ و بينم * * * همه جا به هر زباني ، بود از تو گفتگويي !

غم و درد و رنج و محنت ، همه مستعدّ قتلم * * * تو ببُر سر از تن من ببَر از ميانه ، گويي !

به ره تو بس كه نالم ، ز غم تو بس كه مويَم * * * شده ام ز ناله ، نالي شده ام ز مويه ، مويي

همه خوشدل اين كه مطرب بزند به تار ، چنگي * * * من از آن خوشم كه چنگي بزنم به تار مويي !

چه شود كه راه يابد سوي آب ، تشنه كامي ؟ * * * چه شود كه كام جويد ز لب تو ، كامجويي ؟

شود اين كه از ترحّم ، دمي اي سحاب رحمت ! * * * منِ خشكْ لب هم آخر ز تو تر كنم گلويي ؟ !

بشكست اگر دل من ، به فداي چشم مستت ! * * * سر خمِّ مي سلامت ، شكند اگر سبويي

همه موسم تفرّج ، به چمن روند و صحرا * * * تو قدم به چشم من نه ، بنشين كنار جويي !

نه به باغ ره دهندم ، كه گلي به كام بويَم * * * نه دِماغ اين كه از گل شنوم به كام ، بويي

ز چه شيخ پاكدامن ، سوي مسجدم بخواند ؟ ! * * * رخ شيخ و سجده گاهي ، سرِ ما و خاك كويي

215

بنموده تيره روزم ، ستم سياه چشمي ! * * * بنموده موسپيدم ، صنم سپيدرويي !

نظري به سوي « رضواني » دردمند مسكين * * * كه به جز درت ، اميدش نبود به هيچ سويي

( فصيح الزمان شيرازي « رضواني » )

* * *

برق شو !

تا به كي در پرده ماني ماه من ! روشنگري كن * * * تا كني هر دلبري را عاشق خود ، دلبري كن

جلوه اي كن ! زهره را چون ذرّه محو خويش گردان * * * رخ نما و مشتري را بر رخ خود مشتري كن

تا به كي از دوري ماه رخت كوكب شمارم ؟ * * * چرخ دين را مهر شو ، در آسمان روشنگري كن

شاهباز دين ز هر سو مي خورد تيري ، خدا را * * * طاير بشكسته بال دين حق را شهپري كن

قاف تا قاف جهان پر شد ز ظلم اي حجّت حق * * * تكيه زن بر مسند عدل الهي ، داوري كن

موج بحر كفر ، پهلو مي زند بر ساحل دين * * * نوح شو ، توفان به پا كن ! فُلْك دين را لنگري كن

تا نداده حق پرستي جاي خود بر بت پرستي * * * بت شكن شو چون خليل و دفع خوي آزري كن

تا به كي چرخ ستمگر بر مدار ظلم گردد ؟ * * * تا كند اندر مدار عدل گردش ، محوري كن !

216

كفر را از ريشه بركن ، ظلم را از بن برافگن * * * برق شو ! از دشمنان خرمن بسوزان ، تُنْدَري كن

تا به كي اي گوهر دين ! از صدف بيرون نيايي ؟ * * * ناخدا شو ! كشتي دين خدا را رهبري كن

تيغ بركش از نيام و قصد جان دشمنان كن * * * پاي برزن بر ركاب و حمله هاي حيدري كن

اي همه جان ها به لب از هجر رويت ، چهره بگشا ! * * * وي همه آثار هستي از تو مشتق ، مصدري كن

( محمّد علي مجاهد « پروانه » )

* * *

گوهر يكدانه

اي نهان ساخته از ديده ما صورت خويش * * * بدر از پرده غيب آي و نُما طلعت خويش

طاق شد ، طاقت ياران بگشا پرده ز رخ * * * اي نهان ساخته از ديده ما صورت خويش

نه همين چشم به راه تو مسلمانانند * * * عالمي را نگران كرده اي از غيبت خويش

آمد از غيبت تو ، جان به لب منتظران * * * همه دادند ز كف حوصله و طاقت خويش

بي رُخت بسته به روي همه ، درهاي اميد * * * بگشا بر رخ احباب در از رحمت خويش

گرچه غرقيم به درياي گناهان ، ليكن * * * شرمساريم و خجالت زده از غفلت خويش

217

روي دل سوي تو داريم به صد عجز و نياز * * * جز تو ابزار نداريم به كس حاجت خويش

جز تو ما را نبود ملجأيي اي حجّت حق * * * باد سوگند تو را بر شرف و عصمت خويش

« دست ما گير كه بيچارگي از حد بگذشت » * * * بگشا مشكل ما را به يَدِ همّت خويش

روزگاري ست كه از جهل و نفاق و نخوت * * * هر كس از رنج كسان مي طلبد راحت خويش !

تا كه بر كار خلايق سر و سامان بخشي * * * گير با دست خدايي علَم نهضت خويش

تويي آن گوهر يكدانه درياي شرف * * * كه خداوند جهان خواند ترا حجّت خويش

ساخت حق ، آينه غيب نما روي تو را * * * نگرد خواست در آن آينه تا طلعت خويش

روز ميلاد همايون تو ، عيدي ست كه حق * * * در چنين روز عيان ساخت مهين آيت خويش

يافت زآن روي شرف ، نيمه شعبان كامروز * * * شامل حال جهان كرد خدا ، رحمت خويش

قرب حق يافت به تحقيق ، كسي كو به صفا * * * با تو پيوست و گسست از دگران الفت خويش

( محمّد علي فتي تبريزي )

* * *

218

چشم به راه

به تماشاي طلوع تو ، جهانْ چشم به راه * * * به اميد قدمت ، كون و مكان چشم به راه

به تماشاي تو اي نورِ دلِ هستي ، هست * * * آسمان ، كاهكشان كاهكشان چشم به راه

رخ زيباي تو را ، ياسمن آيينه به دست * * * قد رعناي تو را سروِ جوان چشم به راه

در شبستان شهود اشك فشان دوخته اند * * * همه شب تا به سحر خلوتيان چشم به راه

ديدمش فرشي از ابريشم خون مي گسترد * * * در سراپرده چشمان خود آن چشم به راه !

نازنينا ! نفَسي اسبِ تجلّي زين كن * * * كه زمين ، گوش به زنگ ست و زمان ، چشم به راه

آفتابا ! دمي از ابر برون آ ، كه بُوَد * * * بي تو منظومه امكان ، نگران ، چشم به راه

( زكريّا اخلاقي )

* * *

شوق تماشا

اي آن كه بود منزل و مأواي تو چشمم * * * بازآ ! كه نباشد به جز از جاي تو چشمم

در راه تو ، با ديده حسرت نگرانم * * * دارد همه دم شوق تماشاي تو چشمم

گر قابل ديدار جمال تو نباشد * * * اي كاش كه افتد به كف پاي تو چشمم

219

تا چند دهي وعده ديدار به فردا * * * شد تار ، در انديشه فرداي تو چشمم

تا كور شود ديده بدخواه تو ، بگذار * * * يك لحظه فتد بر قد رعناي تو چشمم

تا عكس تو ، در آينه ديده ام افتد * * * بازست هماره به تمنّاي تو چشمم

بازآي و قدم نه به سر ديده ، كه شايد * * * روشن شود از پرتو سيماي تو چشمم

چون ديده نرگس كه شد از روي تو روشن * * * دارد هوس نرگس شهلاي تو چشمم

( محمّد خسرو نژاد )

* * *

كاش . . . !

كاشكي آه شب اثر مي داشت * * * شب تنهايي ام ، سحر مي داشت

كاش تا شهر آرزو ، يك چند * * * مرغ جان رخصت سفر مي داشت

قفسم را ، به جانب صحرا * * * روزني بود ، يا كه در مي داشت

سوختم ، زانفعال بي ثمري ! * * * اين شجر كاش بار و بر مي داشت

جان ز هجران به لب رسيد ، اي كاش ! * * * يار از چهره پرده برمي داشت

220

نقد جاني كه بود ، آورديم * * * با يكي جلوه ، كاش برمي داشت !

كاش بر اين بضاعت مزجات * * * يوسف مصر جان ، نظر مي داشت

« واصل » از بهر دوست مي افشاند * * * جان و دل ، صدهزار اگر مي داشت

بوي گل خيزد از گِلَش ، كه به دل * * * مهر موعود منتظر مي داشت

( محمّد آزادگان « واصل » )

* * *

ماه دل افروز

اي روشني ديده احرار كجايي ؟ * * * وي ماه دل افروز شب تار كجايي ؟

اي دسته گل سرسبد باغ رسالت * * * وي وارث پيغمبر مختار كجايي ؟

جان ها ز فراق مه رويت به لب آمد * * * هستيم همه طالب ديدار كجايي ؟

اي منتقم خون شهيدان فضيلت * * * وي رهبر مردان فداكار كجايي ؟

اي مظهر جانان تو بيا تا كه به پايت * * * سازيم سر و جان خود ايثار كجايي ؟

گلشن شود از مقدم تو ساحت گيتي * * * اي باغ طرب را گل بي خار كجايي ؟

221

بر « حافظي » سوخته دل كن نظر از لطف * * * اي بر همگان سيّد و سالار كجايي ؟

( محسن حافظي )

* * *

زنده مسيحا به دمت

اي كه باشد ز شرف عرش الهي ، حرَمت * * * قاف تا قاف جهان ، سايه نشين علَمت

ريزه خوارند همه خلق ز خوان كرمَت * * * اي شه كشور جان ! جان به لب آمد ز غمت

چه شود بر سر ما رنجه نمايي قدمت ؟

اي سلاطين جهان پيش تو كمتر ز خَدم * * * بر درت از پي خدمت همه قد كرده علَم

چه سليمان وچه دارا و چه كاووس و چه جم * * * هست در سايه لطف تو عرب تا به عجم

آفتاب عرَبت خوانم و ماه عجمت

يوسف از نور تو شد صاحب رخسار صَبيح * * * بود موسي ز تو ، سرگرم مناجات فصيح

فارغ از كشته شدن ، شد به وجود تو ذبيح * * * زنده مي كرد اگر مرده ز اعجاز ، مسيح

تو هماني كه بود زنده مسيحا به دمَت

تا به كي در عقب ابر ، نهان باشد مهر ؟ * * * تا كه روشن كني آفاق ، گشا پرده ز چهر

222

عالمي ريزه خورِ خوانِ عطاي تو ز مهر * * * سفره جود تو گسترده شب و روز ، سپهر

ماه و خورشيد ، دو قُرصند به خوانِ نِعَمَت

روز محشر كه بود خم ، قد شمشاديِ خلق * * * نيست غير از تو و اجداد تو كس هاديِ خلق

نظر لطف تو گردد سبب شاديِ خلق * * * چون نويسي تو ، زآتش خطِ آزاديِ خلق

دارم اميد كه « شوقي » نفتد از قلمت !

* * *

( ميرزا جواد اصفهاني )

* * *

هجرنامه

ز كعبه عزم سفر كن ، به اين ديار بيا ! * * * چو عطر غنچه نهان تا كي ؟ آشكار بيا !

حريم دامن نرجس شد از تو رشگ بهار * * * گل يگانه گلزار روزگار ، بيا !

تويي ، تو نور محمّد ، تو جلوه اي ز علي * * * تو سيف منتقمي ، عدل پايدار بيا !

زاشك و خون دل ، اين خانه شستشو داديم * * * بيا به مشهد عشّاق بي قرار ! بيا !

زمان ، گذرگه پژواكِ نام نامي تست * * * زمين ز رأي تو گيرد مگر قرار ، بيا !

ميان شعله غم سوخت هجرنامه ما * * * بيا كه گويمت آن رنج بي شمار ، بيا !

223

زلال چشمه تويي ، روح سبزه ، رمز بهار * * * بيا كه با تو شود فصل ها ، بهار بيا !

براي آن كه نشاني تو اي مبشّر نور * * * درخت خشك عدالت به برگ و بار ، بيا !

براي آمدنت ، گرچه زود هم ديرست ! * * * شتاب كن كه برآري ز شب دمار ، بيا !

بيا كه دشت شقايق به داغ ، آذين گشت * * * تو اي تسلّي صحراي سوگوار ، بيا !

حريق فاجعه ، گل هاي عشق مي سوزد * * * فرونشان به قدوم خود اين شرار ، بيا !

بتاب از پس دندانه هاي قصر سحر * * * بزن حجاب به يك سو ، سپيدهوار بيا !

نگاه منتظرانت فسرد و مي ترسم * * * كه پژمُرَد همه گل هاي انتظار ، بيا !

( سپيده كاشاني )

* * *

اي حجّت خدا

اي سروري كه بر سر ما افسري بيا * * * اي دلبري كه از كف ما دلبري بيا !

دلهاي شيعيان ز غمت گشته غرق خون * * * اي حجت خداپسر عسكري بيا !

* * *

224

درد فراق

سوز هجران تو داريم كجايي اي دوست ! * * * جمله بي صبر و قراريم كجايي اي دوست !

شمع ميقات بيفروز به تنگ آمده ايم * * * در شب تيره و تاريم كجايي اي دوست !

زمزم ديده ما چشمه خوناب شده * * * بي تو دل خسته و زاريم كجايي اي دوست !

شفق چهره تو آينه صلح و صفاست * * * واله خال عذاريم كجايي اي دوست !

سال ها منتظر روي دل آراي توايم * * * حسرت وصل تو داريم كجايي اي دوست !

بهر ديدار تو و رايت زهرايي تو * * * جملگي لحظه شماريم كجايي اي دوست !

گلشن شادي ما رو به خزان است خزان * * * طالب فيض بهاريم كجايي اي دوست !

آتش درد فراق تو جهانسوز شده * * * بانگ و فرياد برآريم : كجايي اي دوست !

( رحيم كارگر « پارسا » )

* * *