بخش 2

نماز شب
نماز شب به ساده‌ترين روش
[سوال] هر موقع تصميم مي‌گيرم نماز شب بخوانم، تا به ياد شرايط و آداب آن مي‌افتم، منصرف مي‌شوم. فكر مي‏كنم خيلي سخت باشد!
[جواب] اصلاً اينطور نيست، اتفاقاً نماز شب را مي‌شود خيلي خلاصه خواند و در عرض چند دقيقه بجا آورد. حدّ‏‏‏اقل حدود ده دقيقه. البته اگر شخص، حوصله و وقت كافي دارد، مي‌تواند بلكه بهتر است نماز شب را مفصل‏تر بجا آورد.
 نافلة شب يا همان نماز شب از مهم‌ترين نمازهاي نافله است كه در قرآن مجيد و روايات اسلامي روي آن تأكيد زيادي شده و تأثير عميقي در صفاي روح و پاكي قلب و تربيت نفوس انساني و حلّ مشكلات دارد.

اگر بخواهيم به طور مختصر كيفيّت خواندن آن را خدمتتان عرض كنيم اين طور است: چهار

 

36

نماز دو ركعتي به نيت نماز شب، يك نماز دو ركعتي به نيت نماز شَفْعْ و يك نماز يك ركعتي به نيت نماز وَتْرْ.
در تمام ركعات نماز شب مي‌توانيد فقط حمد تنها بخوانيد، ولي بهتر است ^{( 1 )} در هر يك از ركعت‌هاي نماز شب، بعد از حمد، سوره‌اي خوانده شود.
در نماز شفع بهتر است بعد از حمد ركعت اول، سورة فلق و بعد از حمد ركعت دوم، سورة ناس خوانده شود و در نماز وتر هم بعد از حمد بهتر است سه مرتبه سورة « توحيد » و يك مرتبه سورة « فلق » و يك مرتبه سورة « ناس » را قرائت نماييد. در قنوت‌هاي نماز شب، هر دعايي اگر چه يك صلوات و يا دعاي فارسي باشد، كافي است. ولي در قنوت نماز « وتر »، بهتر است:
1 ـ براي حدّاقل چهل مؤمن دعا كنيد: لازم نيست حتماً اسم چهل مؤمن را به ذهن بسپاريد بلكه از اقوام و دوستان و آشنايان هر كس كه به ذهنتان آمد برايش طلب مغفرت كنيد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1ـ اين بهتر بودن از باب مستحب در مستحب است يعني نماز شب مفصّل از نظر تعداد ركعات با نماز شب مختصر فرقي ندارد و فقط در كيفيّت انجام آن است كه يك سري از اعمال به صورت مستحب، در آن نماز مستحب قرار داده شده است كه به هر مقدار نمازگزار حال و وقت دارد، مي‌تواند از آن بهره گيرد.

37

2ـ هفتاد مرتبه « اَسْتَغْفِرُالل‍هَ رَبّي وَ اَتُوبُ اِلَيه » بگوييد.
3ـ هفت مرتبه «  هذا مَقامُ العائِذِ بِكَ مِنَ النّارِ » (يعني اين مقام پناه‏آورندة به تو از آتش جهنّم است)، بگوييد.
4ـ سيصد مرتبه « اَلْعَفوْ »، بگوييد.
تأكيد مي‌شود به هر اندازه حال و حوصله داريد نماز شب را طول دهيد. پيشوايان ما توقّع ندارند نماز شبي كه آنها مي‌خواندند ما هم بخوانيم. ما بايد به اندازة توان خويش نماز شب و ساير اعمال عبادي را انجام دهيم.
[سوال] وقت نماز شب چه زماني است؟
[جواب] از نصف شب تا اذان صبح،‌ و بهتر است نزديك اذان صبح خوانده شود. اگر تا اذان صبح، چهار ركعت يا بيشتر از نماز شب را بجا آورده باشيد، بقيه را به نيّت ادا تكميل كنيد. مي‌توانيد به نماز شفع و وتر نيز اكتفا كنيد حتي به يك ركعت نماز وتر.

در صورت عدم موفقيت در بجا آوردن نماز شب، قضاي آن را در روز بجا آوريد. اگر چه در روايات آمده كه خداوند به بنده‌اي كه قضاي نماز شب را بجا آورد، مباهات نموده و مي‌فرمايد: اي

 

38

ملائكة من! بنگريد به بنده‌ام؛ نمازي را كه بر او واجب نبود،‌ قضا نمود همانا من او را بخشيدم. ^{( 1 )} ولي از اين نكتة اساسي هرگز غافل نباشيد كه قضا هيچ‏گاه جاي شب زنده‌داري در دل شب و همة خواص و بركات عجيب و فراوان آن‏ را نمي‌گيرد.
در ضمن اگر هنگام سحر، دير از خواب برخاسته‌ايد و وقت زيادي به اذان باقي نمانده و مي‌خواهيد راهي مسجد‏النّبي9 شده و به نماز جماعت برسيد، مي‌توانيد در حال حركت به طرف مسجد، پياده يا سواره، نماز شب خود را بخوانيد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1ـ من لا يحضره الفقيه، ج1، ص498.

39

نمازهاي مستحبّي
[سوال] لطفاً دربارة ساير نمازهاي مستحبّي هم توضيح مختصري بدهيد.
[جواب] . كيفيت نمازهاي مستحبّي مثل نماز جعفر طيّار، نماز حاجت، نماز براي پدر و مادر، در مفاتيح‏الجنان و ساير كتب ادعيه آمده، به آن‏ها مراجعه كنيد. امّا توضيحاتي در مورد نمازهاي مستحبّي خدمتتان مطرح مي‌شود.
1ـ دو ركعتي هستند و اگر مثلاً گفته شده نماز جعفر طيّار چهار ركعت است يعني دو نماز دو ركعتي. (بجز نماز وتر كه يك ركعت است)
2 ـ اذان و اقامه ندارند ولي تسبيحات حضرت فاطمه3 بعد از آنها مستحبّ است.
3 ـ به جماعت خوانده نمي‌شوند.

4 ـ خواندن سوره بعد از حمد در آنها واجب نيست. (مگر اين كه از طرف معصومين:، دستور خاصي براي يك نماز مستحبّي داده شده باشد،

40

مثل نماز غفيله)
5 ـ اكتفا به خواندن قسمتي از يك سوره بعد از حمد مي‏توان كرد.
6 ـ مي‌توان بعد از حمد چند سوره خواند.
7ـ سجدة سهو و نماز احتياط ندارند.
8ـ اگرسهواً ركني از اركان نماز مثل ركوع يا دو سجده در آنها اضافه شود، نماز باطل نمي‌شود.
9ـ مي‌شود در حال نشسته، خوابيده يا در حال حركت خواند (اگر نماز مستحبّي را در حال حركت بخوانيم رعايت قبله لازم نيست)
10ـ مي‌شود يك ركعت را ايستاده و يك ركعت را نشسته خواند بلكه مي‌شود قسمتي از يك ركعت را ايستاده و قسمتي را نشسته خواند.
11ـ قطع كردن آن در حال اختيار جايز است.
12ـ به نيّت اموات و گذشتگان‏ هم مي‌شود خواند، يا اين‏كه در ثواب آن، ديگران (مرده يا زنده، يك نفر يا چند نفر) را شريك كرد، يا بعد از نماز، ثواب آن را هديّه به ارواح آنها نمود.

13ـ اگر در ركعات آن شك كردي، بنا را بر هر چه خواستي بگذار. مثلاً شك كردي يك ركعت خوانده‌اي يا دو ركعت، مي‌تواني بنا را بر

41

يك يا دو ركعت بگذاري.
امّا در نمازهاي مستحبي:
1 ـ داشتن وضو لازم است.
2 ـ حرف زدن و خوردن و آشاميدن بين نماز اشكال دارد.
3 ـ رعايت قبله لازم است. اگر نماز مستحبي را در حال خوابيده بخواند، به پهلوي راست طوري بخوابد كه جلوي بدن رو به قبله باشد و الاّ به پهلوي چپ، به طوري كه جلوي بدن رو به قبله باشد. و اگر آن‏هم ممكن نشد، به پشت بخوابد به صورتي كه كف پا رو به قبله باشد.
بد نيست دربارة نافله‌هاي يوميّه هم كمي توضيح دهيم. نماز صبح، ظهر، عصر، مغرب و عشا هر كدام نماز مستحبّي‏اي دارند كه اسمش نافله است. نافلة:
نماز صبح، دو ركعت، قبل از نماز صبح.
نماز ظهر، هشت ركعت، قبل از نماز ظهر.
نماز عصر، هشت ركعت، قبل از نماز عصر.
نماز مغرب، چهار ركعت، بعد از نماز مغرب.
.نماز عشا، دو ركعت نشسته، بعد از نماز عشا.

42

به هر اندازه حال داريد خود را از ثواب اين نافله‌ها محروم نكنيد ^{( 1 )} به ويژه نافلة مغرب و عشا و صبح و ظهر، و از نافلة ظهر و عصر مي‌توانيد بعضي از آن را بخوانيد. زيرا نمازهاي نافله، كمبود و كاستي نمازهاي واجب را جبران مي‌كند. ^{( 2 )}
البته در سفري كه نماز شكسته است، نافلة نماز ظهر و عصر نبايد خوانده شود. در ضمن در پايان نماز و نافله و دعا و تعقيبات به عنوان حُسن ختام، مستحبّ است يك سجدة شكر بجا آوريم و از اين همه نعمات و الطاف الهي سپاس‏گزاري نماييم.

[سوال] مطالب فراواني دربارة نماز (مستحبّ يا واجب) وجود دارد كه ما دربارة آنها اطلاعات كافي نداريم مثلاً من اگر مي‌دانستم نماز

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . امام حسن عسكري( عليه السلام ) مي‌فرمايند:« إِنَّ لِلْقُلوبِ إِقْبالاً وَ اِدْباراً فَاِذا أَقْبَلَتْ فَاحْمِلُوها عَلَي النَّوافِلِ وَ اِذا أََدْبَرَتْ فَاقْصُرُوها عَلَي الْفَرائِضِ. » به تحقيق كه دل‌ها گاهي آمادگي دارد و گاهي بي‌رغبت است. زماني‌كه دلتان آمادگي داشت و با نشاط و سرحال بود، آن‏را به انجام نوافل واداريد و زماني كه خسته و بي‌حوصله بود به واجبات اكتفا كنيد.
2  . امام باقر( عليه السلام ) مي‌فرمايند: « همانا نماز بنده،  نصف آن يايك سوم آن يا يك چهارم آن يا يك پنجم آن، به اندازة حضور قلبش بالامي‌رود (و مقبول درگاه الهي قرار مي‌گيرد) و ما به خواندن نمازهاي نافله سفارش مي‌كنيم، تا نقصان و خرابي نمازهاي واجب، جبران شود. » وسائل‏الشّيعة، ج 3، كتاب‏الصلاة، ابواب أعداد الفرائض و نوافلها، باب17، ح3، ص52.

43

نافله را مي‌شود، نشسته و يا خوابيده خواند يا اگر مي‌دانستم نماز شبِ مختصر را در عرض چند دقيقه مي‏شود خواند،‌ حتماً تا به حال خود را از فيوضات آن محروم نمي‌نمودم.
[جواب] بسياري از مستحبّات، به آساني قابل اجرا است به شرطي كه بتوان اصل آن‌را از فروعاتش تشخيص داد. به عبارت ديگر، شروط صحّت يك كار مستحبّ را از شروط كمالش بتوان تميز داد. و به عبارت سوم بسياري از دستورات و سفارشات در عبادات مستحبّي از قبيل مستحب در مستحب است يعني در صورت بجا نياوردن آنها،‌ ضربه‌اي به اصل عبادات مستحبّي نمي‌خورد، هر چند انجام آنها با وجود فرصت كافي و حال مناسب، بهتر است. امّا بيشتر مردم خيال مي‏كنند كه اگر همة آن دستورات را به جا نياورند، آن كار مستحبّي را انجام نداده‏اند و لذا از به‏جا آوردن آن صرف نظر مي‏كنند، در صورتي كه همان‏طور كه گفتم اين‏طور نيست و به حدّاقل‏ها مي‏شود بسنده كرد.

44

نماز جعفر طيّار
نماز جعفر‏بن‏ابي‏طالب كليد حلّ مشكلات

در روايات شيعه و سنّي، دربارة نماز جعفر طيّار تأكيد زيادي شده است. مي‌گويند هنگامي‏كه حضرت جعفربن‏ابي‏طالب (برادر حضرت علي و پسر عموي رسول خدا (صلي الله عليه و آله )) از كشور حبشه (اتيوپي كنوني) به وطن بازگشت،‌ ورود او مصادف با فتح خيبر بود كه پيامبر9 با ديدن او بسيار خوش‏حال شد، اشك شوق در چشمانش حلقه زد، وي را در آغوش كشيد، پيشاني‌اش را بوسيد و به وي فرمود: آيا دوست نداري چيزي به تو هديه دهم؟ حضرت جعفر( عليه السلام ) فرمودند: بلي يا رسول الل‍ه9. همة مردم به گمان اين‏كه پيامبر9 مي‌خواهد به او طلا و نقره عطا كند منتظر عكس العمل رسول خدا (صلي الله عليه و آله )بودند. آن‏گاه پيامبر اعظم9  فرمود:« امروز به تو چيزي خواهم داد كه اگر هر

45

روز آن‏را انجام دهي، از تمام دنيا و آن‏چه در آن است براي تو بهتر باشد و اگر يك روز در ميان، يا هر جمعه، يا هر ماه، يا سالي يك‏بار آن‌را انجام دهي،‌ خداوند غفران خويش را شامل حالت خواهد كرد. » آري هدية رسول گرامي اسلام9،‌ نمازي بود كه به نماز جعفر معروف شد.
اين نماز از نمازهاي بسيار مستحبي است كه در كلّيه ساعات شبانه‌روز در سفر يا غير سفر مي‌شود آنرا خواند اما بهترين اوقات آن، روز جمعه است، زماني‏كه خورشيد بالا آمده باشد و در شب نيمة شعبان تأكيد بيشتري در به‌جا آوردن آن شده است. حتي مي‌توان آن‌را به‏جاي نافله‌هاي شبانه‌روز به حساب آورد و به تعداد ركعات آن از نافله‌ها كم گذاشت مثلاً مي‌شود در دل شب به نيّت چهار ركعت از نماز شب اين نماز را خواند. ^{( 1 )}
[سوال] لطفاً چگونگي خواندن آن را توضيح دهيد؟

[جواب] اين نماز چهار ركعت است (دو نماز دو ركعتي) در هر ركعت، حمد و يك سوره، سپس

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1ـ موسوي ‏‏خميني: تحرير‏الوسيلة، ‌مؤسّسة ‏النشر‏‏الاسلامي، قم، نهم،1424هـ . ق، ج1، ص220.

46

پانزده مرتبه بگويد: « سُبحانَ الل‍ه و الحمد لل‍ه ولا الهَ الاّ الل‍ه و الل‍ه اكبر » و در ركوع ده مرتبه و‌ بعد از بلند شدن از ركوع ده مرتبه و در سجدة اول ده مرتبه و بعد از بلند كردن سر از سجده ده مرتبه و در سجدة دوم‌ ده مرتبه و بعد از بلند كردن سر از سجده ده مرتبه همين ذكر را بگويد كه جمعاً در هر ركعت هفتاد و پنج مرتبه و كلاً سيصد مرتبه ذكر تسبيحات خواهد شد.
چند نكته دربارة نماز جعفر طيّار
1ـ بهتر است در ركعت اوّل بعد از حمد،‌ سورة « إذا زلزلت » در‏ركعت ‏دوّم « والعاديات » در ركعت سوّم « اذا جاء نصر الل‍ه »و در ركعت چهارم« قل هو الل‍ه احد » را بخواند.
2ـ احتياط آن است كه ذكر ركوع و سجده را قبل يا بعد از تسبيحات فوق بگويد.
3ـ خواندن قنوت در ركعت دوّمِ هر يك از دو نماز، مستحبّ است.
4ـ در صورت عجله مي‌شود تسبيحات را بعد از نماز به‏جا آورد. يعني ابتدا، چهار ركعت نماز را خواند و بعد سيصد مرتبه تسبيحات اربعه گفت.

47

5ـ در صورت پيش آمدن مانع و مشكلي مي‌شود ابتدا يك دو ركعتي و بعد از برطرف شدن مشكل، دو ركعت دوّم را به‏جا آورد.
6ـ اگر بعضي از تسبيحات را در محلّ خودش، سهواً بجا نياورد، در موقعيت بعدي آنرا قضا كند مثلاً اگر پانزده بار تسبيحات قبل از ركوع را يادش رفت، در ركوع بيست و پنج بار تسبيحات بگويد و اگر كلاً يادش رفت و نماز تمام شد، در پايان نماز رجاءً بجا آورد.

7ـ امام جعفر صادق( عليه السلام ) در پايان نماز،‌ دست‏هايشان را بلند مي‌نمودند و اين‏گونه مي‌فرمودند:‌ « يا رَبِّ يا رَبِّ ... » تا يك‏نفس تمام مي‌شد. سپس به همين صورت:« يا رَبّاهُ يا رَبّاهُ... »، « رَبِّ رَبِّ... »،« يا الل‍ه يا الل‍ه... »،« يا حَيُّ يا حَيُّ... » و « يا رَحيمُ يا رَحيمُ... » آن‏گاه: « يا رَحْمانُ يا رَحْمانُ... » هفت‏مرتبه،‌و « يا اَرْحَمَ الّراحِمينَ » هفت‏مرتبه و در آخر: « اللهمَ إِنّي أفْتَتِحُ الْقَوْلَ بِحَمْدِكَ وَ أَنْطِقُ بِالثَّناءِ عَلَيْكَ وَ اُمَجِّدُكَ وَلاغايَةَ لِمَدْحِكَ وَ اُثْني عَلَيْكَ وَ مَنْ يَبْلُغُ غايةَ ثَنائِكَ وَ أَمَدَ مَجْدِكَ وَ أَنّي لِخَليقَتِكَ كُنْهُ مَعْرِفِةَِ مَجْدِكَ وَ أَيُّ زَمَنٍ لَمْ تَكُنْ مَمْدُوحاً بِفَضْلِكَ مَوْصُوفاً بِمَجْدِكَ عَوّاداً عَلَي الْمُذْنِبينَ، بِحِلْمِكَ تَخَلَّفَ سُكّانُ أَرْضِكَ عَنْ طاعَتِكَ فَكُنْتَ عَلَيْهِمْ عَطُوفاً

48

بِجُودِكَ جَواداً بِفَضْلِكَ عَوّاداً بِكَرَمِكَ يا لا إِلهَ اِلاّ أَنْتَ الْمَنّانُ ذوُالْجَلالِ وَ اْلإِكْرامِ. » يعني خدايا كلامم را با حمد و ثناي تو شروع مي‏كنم در حالي‏كه براي ثناي تو پاياني نيست. چه‏طور براي مخلوقات تو، دستيابي به كنه معرفتت ممكن است! چه زماني بوده كه تو به فضلت مورد ستايش قرار نمي‏گرفتي! و نظر مغفرت به گناه‏كاران نمي‏انداختي؟! به سبب حلمت ساكنان زمين از اطاعتت سرپيچي مي‏كنند، پس همواره با دل‏سوزي و بخشش با آنان رفتار نمودي و به سوي آنان بازگشتي، اي پروردگار شكوهمند و بزرگواري كه جز تو خدايي نيست.
 سپس حضرت فرمودند:« اگر حاجت مهمّي داري، اين نماز را بجاي آور،‌ اين دعا را بخوان و خواسته‌ات را بخواه، خداوند انشاء‏الل‍ه حاجتت را برآورده خواهد نمود. » ^{( 1 )} .

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1ـ تحرير‏الوسيله، ‌ ج1، ص221.

49

قرائت قرآن
[سوال] دربارة ساير موارد هم ما را راهنمايي كنيد. مثلاً دربارة قرائت قرآن، شنيده‌ايم ختم قرآن مجيد در مكّه و مدينه ثواب زيادي دارد. البتّه ديده‏ايم كه بعضي بدون توجّه به معاني و مفاهيم آيات قرآن حتّي در حال خستگي و بي‏رغبتي يا اهمّيّت ندادن به هم‏سفران خود مخصوصاً همسر خويش، فقط به فكر ختم قرآن و به اصطلاح جمع كردن ثواب هستند! گاهي مشاهده مي‌شود كه زائران از صبح تا غروب در مسجد نشسته و احياناً همراه با چرت و كسالت! مشغول قرائت قرآن و دعا هستند، نظر شما در اين‌باره چيست؟

[جواب] البتّه در روايات ائمّة اطهار: به ختم قرآن

50

در مسجد الحرام ^{( 1 )} و به نماز خواندن در مسجدالنبيّ9 تأكيد و تشويق شده‌ايم. ^{( 2 )}

به همين خاطر، چه در مسجدالحرام و چه در مسجدالنبيّ، حتي در دو شهر مكّه و مدينه قرائت قرآن و ختم قرآن ثواب زيادي دارد، اما بايد توجه داشت كه روح تمام اعمال ما، رشد و تعالي معنوي و اعتقادي ماست. تمام رواياتي كه سخن از ثواب فلان عمل به ميان مي‌آورند مي‌خواهند ما را تشويق به آن كنند تا از آن در راه رشد و ترقي خود استفاده كنيم.قرآن را بخوانيم تا روحمان صفا و صيقل يابد، معرفت و دانش ما نسبت به احكام الهي بيشتر شود، به حلال و حرام خدا آشناتر شويم و در رفتار و گفتار و افكارمان، در تمام ابعاد زندگي؛ در اجتماع و سياست، در خانواده و منزل، در كسب و كار و تجارت، در معاشرت با زن و فرزند و دوست و فاميل، در عبادت و سلوك الي‌‌الل‍ه، در شناخت ديو درون و دشمن بيرون متحول شويم و حالات قبل و بعد از قرآن خواندنمان فرقي كرده باشد و

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ شيخ حرّ عاملي، وسائل الشيعة، ج4، كتاب الصلاة، ابواب قرائة القرآن، باب18، ص852.
2 .  وسائل الشيعة ، ج3، كتاب الصلاة، ابواب احكام المساجد، باب52، ص536.

51

الاّ اين گونه قرآن خواندن بي‌‌‌‌‌‌فايده يا كم‌‌‌فايده است!
اسلام هرگز موافق كميّت بي كيفيّت نيست. لذا ما نبايد كيفيت كار را فداي كميّت كنيم و در طول سفر پيوسته نگران اين باشيم كه آيا عاقبت مي‌توانيم يك بار يا چند بار ختم قرآن كنيم يا نه! پيامبر9 به اباذر مي‌فرمايند: « يا اَباذَرٍّ رَكْعَتانِ مُقْتَصِدَتانِ في تَفَكُّرٍ، خَيْرٌ مِنْ قِيامِ لَيْلة وَ اْلقَلْبُ لاهٍ (ساهٍ) » اي اباذر، دو ركعت نماز با توجه و نشاط بهتر از يك شب، شب‌زنده‌داري بدون حضور قلب و همراه با كسالت و بي‌ميلي است.
در روايات فراواني ائمّة ما عدم ميل خويش را نسبت به ختم قرآن كمتر از يك ماه، براي شيعيانشان، اظهار كرده‌اند و فرموده‌اند قرآن را با شتاب و عجله نخوانيد بلكه شمرده و با آهنگ خوش و با تدّبر در معاني آن بخوانيد.
امام صادق( عليه السلام ) در پاسخ شخصي كه پرسيد آيا قرآن را در يك شب بخوانم، فرمود:« لا يُعْجِبُني أَنْ تَقْرَأَهُ في أَقَلَّ مِنْ شَهْر » خوش ندارم كه قرآن را در كمتر از يك ماه بخواني. ^{( 1 )}

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1  . اصول كافي، ج 4، كتاب فضل القرآن، ص 422.

52

پس بياييم به تلاوت قرآنمان عمق و محتوا بخشيم و قرآني خوش‌‌خط، با چاپي زيبا و با ترجمه‌اي دقيق و روان تهيه نماييم تا بتوانيم از قرائت همراه با تأمل در ترجمه و مفاهيم آن بهره‌مند شويم.
[سوال] دوستاني كه قبلاً به عربستان مشرّف شده‌اند، مي‌گويند در حرمين شريفين قرآن مجيد با ترجمه‌هاي مختلف از جمله ترجمة فارسي موجود است.
[جواب] بلي هست، اما ترجمة متعلّق به ولي الل‍ه دهلوي است. ايشان از علماي اهل سنّت است و جوّ حاكم بر ترجمه، افكار و عقايد برادران اهل‌سنّت است. همچنين ترجمه متعلّق به دوران گذشته است و رواني ترجمه‌هاي كنوني را ندارد.
[سوال] اگر نكات ديگري دربارة قرائت قرآن به نظرتان مي‏رسد، يادآوري فرماييد.
[جواب] قرآن مجيد را با دست راست حمل كنيد.
 قرآن مجيد را روي زمين يا روي كيسة كفشتان قرار ندهيد.
با صداي آهسته و بدون مزاحمت براي ديگران، قرآن را تلاوت كنيد.
 قرآن‌هاي حرم را به هتل نبريد.قرآن‌هاي مسجد النبيّ9  و مسجد الحرام را كه مهر وقف روي آنها خورده، به عنوان هديه نگيريد.

53

زيارت غير معصومين در بقيع
[سوال] اجازه بدهيد در مورد زيارت، سؤال ديگري بنمايم. شما فرموديد براي صحابة مدفون در بقيع زيارت بخوانيم مگر آنها هم زيارت‏نامه دارند؟
[جواب] نه تنها براي صحابة پيامبر اعظم9 و اصحاب باوفاي ائمّه: بلكه براي ساير مدفونين در بقيع مثل ايرانياني كه در اين سفر معنوي جان به جان آفرين تسليم نموده و سر بر سرير خاك نهاده‏اند هم دعا و طلب استغفار مي‌كنيم و قبور آنان را زيارت مي‌نماييم. ^{( 1 )}

زيارت مقابر علاوه بر اجر معنوي فوايد بي‏شماري دارد از جمله اين‏كه انسان از زندگي روزمرّه اندكي فارغ شده و به ياد مرگ و روز

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1ـ حضرت علي( عليه السلام ) مي‌فرمايند:« زُورُوا مَوْتاكُمْ فَاِنَّهُمْ يَفْرَحُونَ بِزِيارَتِكُمْ... » به زيارت مردگانتان برويد، زيرا اين كار باعث خوشنودي آنان ميشود. وسائل الشيعة، ج2،ابواب الدفن، باب54، ح5، ص878.

55

حساب افتاده و آرام مي‏شود.
به هر حال دركنار قبور اموات در حالي‏كه رو به قبله هستيم، به  قدر استطاعت و حال، اين كارها را انجام مي‌دهيم:
1 ـ هفت‏مرتبه سورة قدر« اناّ انزلناه في ليل‍ة‏ القدر... »
2 ـ حمد و « قل اعوذ برب الفلق »،« قل اعوذ برب الناس » و« آية الكرسي » هر كدام سه مرتبه.
3 ـ سورة يس.
4 ـ سلام دادن بر آنان به يكي از اين زيارات:
الف: « بسم الل‍ه الرحمن الرحيم، اَلسلامُ عَلي اَهلِ لا اِلهَ اِلاّ الل‍ه مِنْ اَهْلِ لا اِله الاّ الل‍ه يا اَهْلَ لا اله الاّ الل‍ه كَيفَ وَجَدْتُمْ قَوْلَ لا اله الاّ الل‍ه مِنْ لا اله الاّ الل‍ه يا لا اله الاّ الل‍ه بِحَقِّ لا اله الاّ الل‍ه اِغْفِرْ لِمَنْ قالَ لا اله الاّ الل‍ه وَاحْشُرْنا في زُمْرةِ مَنْ قالَ لا اله الا الل‍ه محمّدٌ رَسولُ الل‍ه عليٌّ وَليُّ الل‍ه »
ب: « السّلام عليكم يا أهل الدّيار » و « رَحِمَكُمُ الله » هركدام سه مرتبه.

ج: « السلام علي أهل الدّيار مِنَ المؤمنين و المسلمين أنتم لنا فَرَطٌ و نحن إن شاء الله بِِكُم لاحقون. »

5ـ قرائت قرآن.
نماز زيارت براي غير معصومين وارد نشده، لذا حدّ‏اقل دو ركعت نماز مستحبّي مي‌خوانيم و ثوابش را هديه به روح آنان مي‌نماييم.

56