بخش 23
نظام سیاسی و تقسیمات کشوری احزاب سیاسی اخوان المسلمین حزب دموکراتیک ملی (حزب الوطنی الذیمقراطی) حزب وفد (حزب الوفدالجدید) حزب متحد پیشرو حزب ناصریت دموکراتیک عربی (حزب ناصری) حزب فردا (حزب الغد) سیاست خارجی مصر روابط با جمهوری اسلامی ایران خلاصه درس خودآزمایی
|
|
|
نظام سياسي
پس از استقلال مراكش (3 مارس 1956)، اولين قانون اساسي كشور در دسامبر1962، با برگزاري رفراندوم به تصويب رسيد. مطابق اين قانون اساسي پادشاه بالاترين مرجع چه از نظر سياسي و چه از نظر مذهبي قلمداد مي‌شود. پادشاهي مراكش حدود 12 قرن عمر دارد و از ابتدا نيز با مذهب آميخته بوده است.
در واقع قانون اساسي مذكور درخصوص مرجعيت سياسي ـ مذهبي پادشاه آنچه را كه قبلا وجود داشت در قالب قانون درآورد. قانون اساسي مراكش در مقاطع سال‌هاي92،80،72،70 و 96 در معرض جرح و تعديل قرار گرفته است كه مهم‌ترين تغيير آن مربوط به سال 1996 است كه پارلمان مراكش دو مجلسي گرديد. قانون اساسي كنوني (در همه‌پرسي مورخ 13 سپتامبر 1996 به تصويب رسيد) داراي يك ديباچه و صد و هشت اصل است كه در سيزده بخش تنظيم گرديده است. مطابق اصل يكم، مراكش داراي نظام پادشاهي مشروطه، دموكراتيك و اجتماعي و مطابق اصل دوم، حاكميت از آن مردم است.
ساختار فرهنگي
مراكش در فرآيند تاريخي خود همواره از فرهنگي نسبتاً غني و متنوع برخوردار بوده و هر نقطه آن نيز ضمن وابستگي به اين ميراث فرهنگي، ويژگيهاي خاص خود را دارا بوده است. جمعيت اين كشور از دو قوم
|
|
|
سامي عرب و بربرآمازيغ تشكيل شده كه علاوه بر نقاط مشترك از جمله دين اسلام، ميراث بر فرهنگ خاص خود هستند. بربرهاي مراكش در تشكيل و تداوم فرهنگ و تمدن سازي كشور خود به ميزان اعراب شريك بوده‌اند. از لحاظ تاريخي، مراكش در زمان هارون الرشيد از سلطه بغداد خارج شده و بعدها نيز تحت تسلط تركان عثماني نيز درنيامد. لذا با حفظ عنصر اسلامي ـ ملي، بر فرهنگ مراكشي خود تأكيد ورزيده است. مراكش تنها كشور در جهان عرب است كه از سوي امپراتوري عثماني مورد هجوم و تسخير قرار نگرفت. به طور كلي مي‌توان اذعان داشت كه مراكش در مسير تاريخي خود، از تبادلات فرهنگي با بيگانگان جز آنچه را كه خودشان خواسته‌اند، سرباز زده و هويت فرهنگي خويش را در اولويت اول قرار داده‌اند. مردم مراكش همواره تلاش نموده‌اند به سنتهاي مذهبي ـ ملي خود حتي در پوشيدن لباس پايبند باشند.
مطابق اصل ششم قانون اساسي مراكش، دين رسمي كشور اسلام است. قانون اساسي در نوع مذهب سكوت اختيار كرده ليكن از ديرباز (قرن 11 ميلادي)، مذهب مالكي(امام مالك بن انس) در اين كشور مستقر گشته و اكثريت قريب به اتفاق مردم پيرو مكتب فقهي امام مالك هستند. حاكميت نيز تأكيد زيادي بر وحدت مذهبي به‌عنوان يكي از پايه‌هاي وحدت مردم دارد. در مراكش تعداد اندكي مسيحي و يهودي زندگي مي‌كنند. قسمت اعظم يهوديان مراكش حدود 250 هزار نفر كه
|
|
|
در حال حاضر نسل آن‌ها در اسرائيل به 900 هزار نفر مي‌رسد، در زمان ملك حسن دوم به اسرائيل مهاجرت كردند. يهوديان فعلي در دو شهر دارالبيضاء(كازابلانكا) و مراكش اقامت دارند. مطابق اصل ششم قانون اساسي، دولت موظف است آزادي انجام امور مذهبي را براي همگان تضمين نمايد. شهر فاس از ديرباز و حتي از زمان تأسيس توسط سلسله ادريسيان، شهري مذهبي بوده و جهت تعليم و تعلم فقه مالكي و علوم قرآني بنياد نهاده شده است.
حوزه علميه شهر فاس كه «جامعة القرويين» نام دارد از بزرگ‌ترين حوزه‌هاي علمي مراكش است و طلاب تربيت شده در اين حوزه به سراسر كشور و حتي ديگر نقاط اتحاديه مراكش بزرگ جهت تبليغ مذهبي اعزام مي‌شوند. حوزه علميه ديگري به نام «مولاي يوسف» در شهر مراكش كه در واقع دژ فرهنگ اسلامي ـ بربري است، وجود دارد. بديهي است كه علماء و فضلاي برخاسته از اين حوزه‌هاي علميه، به ويژه در شهر فاس، در حكومتها نقش و مشاركت داشتهاند. مشايخ صوفيه كه عمدتاً از نژاد بربرند، داراي استقلال شخصي و نيز نفوذ و پايگاه مردمي مي‌باشند. مردم مغرب و مسلمانان مالكي نسبت به ساير شاخه‌هاي اسلام از تسامح و بردباري بيشتري برخوردارند. اين شاخه از اسلام با سمبل‌هاي شيعي عناد ندارند و به طور كلي مردم عموماً نسبت به ايران احترام قائل هستند و آن را بلاد فارس و سرزمين سلمان فارسي مي‌دانند و سلمان نزد آن‌ها از احترام ويژه‌اي برخوردار است.
|
|
|
آثار تاريخي
آثار عمده تاريخي اين كشور كه عبارت‌اند از مساجد، آرامگاههاي سلاطين و كاخها، در سه شهر تاريخي فاس، مكناس و شهر مراكش واقع هستند. البته در شهرهاي كازابلانكا و رباط و شمال كشور مثل طنجه آثار تاريخي و سياحتي بسياري وجود دارد. مراكش كه در سال 72 ـ 1070
توسط طايفه المراود بنا شد، مدت‌هاي زيادي مركز فرهنگي، اقتصادي و سياسي كشور مغرب بوده است. تأثير اين شهر بر تمامي دنياي اسلام در غرب، از شمال آفريقا تا اندلس، مشاهده مي‌شد. بناهاي شگفت‌انگيز از آن دوران به جاي مانده است كه از آن جمله: مسجد كتبيه، قصبات، برج و بارو، درهاي بسيار بزرگ، باغ‌ها و غيره را مي‌توان نام برد. بعدها شاهكارهاي معماري از قبيل كاخ Bandia، مدرسه ابن يوسف، مقبره‌هاي سعديون، بناهاي مسكوني و تئاتر روباز جامع الفنا به اين مجموعه اضافه شد. اين شهر تا حدودي به اصفهان ايران شباهت دارد. البته بناهاي تاريخي اصفهان به مراتب از مراكش عظيمتر و مهم‌تر هستند.
اوضاع اقتصادي
وجود بيش از 3500 كيلومتر ساحل، اين كشور را از منابع عظيم دريايي و تجمع گونه‌هاي مختلف ماهيان بهرهمند نموده و شرايط ممتازي را براي اين كشور به وجود آورده است. هم اكنون مغرب در زمينه صادرات انواع ماهي مانند ساردين و نرم تناني همچون هشت پا به اروپا،
|
|
|
آمريكا و آسيا فعاليت دارد. اقتصاد مغرب بر چند عنصر ماهيگيري، كشاورزي، تجارت و صنعت توريسم متمركز است. خاك كشور مغرب با توجه به آب هواي معتدلش و بارندگي، در زمينه كشاورزي بسيار مستعد مي‌باشد. مناطق مركزي و شمالي اين كشور مملو از درختان زيتون و ميوه است و در واقع اين شرايط كشور مغرب را به يكي از صادركنندگان عمده زيتون، تبديل كرده است. ميوه و سبزيجات نيز از اقلام ديگر صادراتي اين كشور مي‌باشد. مغرب با فاصله‌اي كمتر از
15 كيلومتر بر روي دريا به جنوب كشور اسپانيا و در واقع قاره اروپا متصل مي‌شود و همين امر باعث گرديده اين كشور به عنوان پلي دو قاره آفريقا و اروپا را به يكديگر متصل نمايد. اين كشور يكي از شركاي تجاري اروپا علي الخصوص فرانسه مي‌باشد. عواملي همچون نزديكي راه، زبان مشترك و قوانين جاري و از همه مهم‌تر اراده سياسي، اين امر را تسهيل نموده است. توليد ناخالص داخلي اين كشور در سال 2005، بيش از 138 ميليارد دلار بود.
خلاصه درس
مَراكِش يا مغرب، كشوري در شمال غربي آفريقا است. نخستين كشور شكل گرفته مغرب مسلمان است.
با رسيدن دعوت اسلامي به آن منطقه ساكنان منطقه با اهداف اسلامي آشنا گشته و در نتيجه دين نوين اسلام را پذيرا شدند.
|
|
|
در سال 1912، پس از موافقتنامه‌هاي الجزيره (1906 م)، فرانسه بخش عظيمي از مراكش را اشغال مي‌كند و از اين سال به بعد مبارزه علني مردم عليه سلطه فرانسه تحت رهبري عبدالكريم خطاب آغاز مي‌گردد. در 3 مارس 1956، فرانسه استقلال كشور مراكش را به رسميت شناخت.
پس از استقلال مراكش اولين قانون اساسي كشور در دسامبر1962، با برگزاري رفراندوم به تصويب رسيد.
مطابق اصل يكم قانون اساسي، مراكش داراي نظام پادشاهي مشروطه، دموكراتيك و اجتماعي و مطابق اصل دوم، حاكميت از آن مردم است.
مردم مراكش در مسير تاريخي خود، در تبادلات فرهنگي با بيگانگان از دريافت جز آنچه را كه خودشان خواسته‌اند، سرباز زده و هويت فرهنگي خويش را در اولويت اول قرار داده‌اند.
دين رسمي كشور اسلام است. حاكميت نيز تأكيد زيادي بر وحدت مذهبي به‌عنوان يكي از پايه‌هاي وحدت مردم دارد.
آثار عمده تاريخي اين كشور عبارت‌اند از مساجد، آرامگاههاي سلاطين و كاخها كه در سه شهر تاريخي فاس، مكناس و شهر مراكش واقع هستند.
وجود بيش از 3500 كيلومتر ساحل، اين كشور را از منابع عظيم دريايي و تجمع گونه‌هاي مختلف ماهيان بهرهمند نموده هم اكنون مغرب در زمينه صادرات انواع ماهي فعاليت دارد.
|
|
|
خودآزمايي
1. روند استقلال كشور مراكش را شرح دهيد.
2. اوضاع فرهنگي كشور مراكش در گذر تاريخ چگونه بوده است، توضيح دهيد.
3. برخي از آثار تاريخي مراكش را نام ببريد.
|
|
|
درس چهاردهم
تونس
اهداف آموزشي
انتظار مي‌رود با مطالعه اين درس:
ـ با نظام سياسي جمهوري تونس آشنا شويم.
ـ سياست خارجي تونس را در ارتباط با ساير كشورها بدانيم.
ـ چگونگي روابط ايران و تونس را بشناسيم.
مشخصات كلي، نظام سياسي تونس، سياست خارجي و روابط تونس با ايران، مطالبي است كه در اين درس به آن پرداخته مي‌شود.
مشخصات كلي
جمهوري تونس با 163 هزار و 610 كيلومتر مربع مساحت، در شمال قاره آفريقا با ليبي والجزاير هم مرز است. اين كشور از آب و هواي معتدلي برخوردار است. البته مناطق جنوبي تونس به علت مجاورت با صحراي مركزي ليبي آب و هوايي خشك و بياباني دارند. لذا در مناطق
|
|
|
شمالي كشور تراكم جمعيت بيشتر و در مناطق جنوبي جمعيت كمتري ديده مي‌شود. تونس از خوش آب و هواترين كشورهاي شمال آفريقا محسوب مي‌شود و كشوري توريستي است و همه ساله 2 ميليون نفر خارجي از آن بازديد مي‌كنند. پايتخت آن شهر تونس است. تونس داراي 24 استان بوده و شهرهاي سياحتي آن: سوسه، حمامات، بنزرت، صفاقس، نابلس، قابس، باجه، قيروان و جندوبيه مي‌باشد.
اين كشور داراي 9 ميليون و 593 هزار نفر جمعيت بوده و نرخ رشد جمعيت حدود 17/1 درصد است و به طور ميانگين در هر كيلومتر مربع از خاك اين سرزمين 6/58 نفر زندگي مي‌كنند. 80 درصد از مردان و 60 درصد از زنان بالاي 15 سال اين كشور باسوادند. 98 درصد از ساكنين اين جمهوري از نژاد عرب و 2 درصد از نژاد اروپايي هستند. همچنين 98 درصد از آن‌ها مسلمان (اهل سنت مالكي و شافعي)، يك درصد مسيحي و يك درصد يهودي‌اند. زبان رسمي تونس عربي است اما در امور بازرگاني از زبان فرانسوي استفاده مي‌شود. مردم تونس، اصالتاً بربر هستند.
ميزان توليد ناخالص داخلي تونس در پايان سال 1999، به بيش از
43 ميليارد دلار رسيد. ذخاير نفتي اين كشور نزديك 8/3 ميليارد بشكه نفت و توليد روزانه نفت آن 81 هزار بشكه است. درآمد سرانه ملي تونس حدود 3 هزار دلار و مساحت زمين‌هاي قابل كشت تونس به زحمت 20 درصد از كل مساحت كشور را تشكيل مي‌دهد. مهم‌ترين
|
|
|
منابع تأمين ارز تونس عبارتند از: نساجي و چرم، توريسم، نفت و مشتقات آن، كود شيميايي و فسفات، درآمد كارگران تونسي مهاجر و روغن زيتون.
تونس به دليل دارا بودن مرز ساحلي درياي مديترانه مورد توجه جهانگردان قرار گرفته و در ميان صنايع اين كشور صنعت توريسم پيشرفت درخشان و قابل توجهي داشته، به طوري كه ميتواند از اين حيث براي ساير كشورهاي در حال توسعه يك نمونه باشد. جهانگردي يكي از مهم‌ترين منابع درآمد تونس محسوب مي‌شود.
به جهت تسلط سياسي و نظامي يكصد ساله فرانسه، تونس از تأثيرات فرهنگي اين تسلط بي نصيب نمانده و اين تأثيرات به ويژه در شهرهاي بزرگ و پايتخت مشهود است.
در حال حاضر توجه به اسلام اصيل در بين اقشار جامعه از جمله دانشجويان گسترش يافته تا جايي كه موجب تشكيل حزبي توسط مسلمانان گشته است.
مهم‌ترين حوزه علميه تونس مدرسه زيتونه است كه به دانشكده معارف ديني دانشگاه تونس تبديل شده است. مراكز و مؤسسات فرهنگي خارجي از قبيل مركز آموزش زبان فرانسه، مجتمعهاي
آموزشي انگليسي و آمريكايي و مجتمع آموزشي كشور اردن در
تونس وجود دارد. در تونس 240 نشريه روزانه، هفته نامه و ماهنامه وجود دارد.
|
|
|
تونس در 2 مارس 1956، به عنوان كشوري مستقل از استعمار فرانسه جدا شد. حبيب بورقيبه رهبر حزب «دستور جديد» به رهبري كشور رسيد و پس از وي زين العابدين بن علي، رياست جمهوري تونس را در اختيار گرفت و هنوز اين كشور را اداره مي‌كند.
نظام سياسي
رئيس جمهور به عنوان رئيس قوه مجريه (و فرمانده كل قوا) مي‌باشد كه با انتخاب مردم به مدت 5 سال رئيس جمهور و رئيس اين قوه خواهد بود و بعد از انتخاب، هيأت دولت را جهت اخذ رأي اعتماد به مجلس معرفي مي‌كند. رياست شوراي‌عالي قضايي به عهده رئيس جمهور بوده و وي هر پانزده عضو آن را انتخاب مي‌كند.
قوه مقننه تونس متشكل از دو مجلس نمايندگان و سنا مي‌باشد.
تونس هم چنين داراي شوراهاي مشورتي شامل:
شوراي اقتصادي و اجتماعي، باهدف توصيه به دولت جهت اصلاحات و تعديلات (اقتصادي و اجتماعي)، شوراهاي شهر و شوراي قانون اساسي براي بررسي قوانين زيربنايي و هم چنين قوانين مربوط به حقوق و آزادي، و شوراي‌عالي اسلامي، با هدف ارائه مشورت به دولت در امورديني مي‌باشد.
سياست خارجي
سياست خارجي تونس بر اساس حفظ استقلال و تماميت ارضي و
|
|
|
حسن همجواري و توسعة روابط سياسي و اجتماعي و فرهنگي با ديگر كشورهاست كه شامل تلاش جهت ايجاد همبستگي در منطقة مغرب عربي و ايجاد توافق و همكاري در ميان اعراب و كشورهاي اروپايي و كشورهاي مديترانه مي‌باشد. به علت گرايش سران تونس، به خصوص بورقيبه، به غرب، اين كشور در جرگة كشورهاي وابسته به غرب قرار گرفت. اولويت سياست خارجي تونس در وهلة نخست كشورهاي آفريقايي، به ويژه مغرب آفريقا، مي‌باشد و در بخش اول قانون اساسي، تونس از كشورهاي مغرب عربي اعلام شده است. حكومت اين كشور، جمهوري چند حزبي با يك مجلس قانونگذاري و داراي 25 وزارتخانه است. تونس يكي از اعضاي اتحادية عرب مي‌باشد.
تونس در زمينه سياست خارجي با پيروي از الگوي ميانهروي فعال توانسته است نقش مؤثري در سطح بين‌المللي و منطقه‌اي، به ويژه در
|
|
|
اتحاديه عرب و سازمان وحدت آفريقا، ايفا نمايد. اتحاديه اروپا به عنوان يكي از مهم‌ترين شركاي اقتصادي تونس مي‌باشد (در حدود 600 هزار اتباع مهاجر تونسي در كشورهاي مختلف اروپا و مشاركت اروپا در بيش از دوسوم سرمايه‌گذاري خارجي اين كشور).
تونس از سال 1969، عضو مشورتي بازار مشترك اروپا است و در 1995، موافقتنامه اقتصادي با اتحاديه اروپا را در بروكسل امضاء كرد و به موجب آن تا سال 2007 ميلادي موانع گمركي بين دو طرف برداشته شد.
تونس و ايران
تونس از جمله كشورهاي آفريقايي داراي روابط سياسي ديرينه با دولت ايران است. به اعتقاد مورخين، ايران در آسيا و تونس در شمال آفريقا، كانون‌هاي عمده شكوفائي تمدن اسلامي بوده‌اند. دانشگاه زيتونة تونس، قديمي‌ترين دانشگاه در تاريخ اسلام، كتاب‌هاي انديشمنداني چون بيضاوي، زمخشري، رازي، جرجاني و طبري را مرجع قرار داده و برگزاري هزارة فردوسي در تونس نشانگر ارتباطات فرهنگي بين ملت‌هاي ايران و تونس بوده است. محمود قدالله، نويسنده معروف تونسي نيز كتابي در رابطه با محبت اهل بيت عليهم السلام در تونس نوشته كه حاكي از احساسات مردم اين كشور نسبت به اهل بيت رسول الله صلي الله عليه و آله مي‌باشد.
|
|
|
روابط رسمي دو كشور از سال 1336 آغاز و در پانزدهم آبان همين سال سفارت ايران در تونس گشايش يافت. در سال 1343، «حبيب بورقيبه»، رئيس جمهور تونس به ايران آمد و محمدرضا پهلوي متقابلاً در سال 1347 از تونس ديدار كرد. سفارت تونس در تهران در سال 1351 گشوده شد. به دليل وابستگي رژيم پهلوي به آمريكا و رژيم تونس به فرانسه، هر دو كشور در اردوگاه غرب جاي داشتند و به همين منظور تا پيروزي انقلاب اسلامي داراي روابط خوبي بودند.
پس از استقرار جمهوري اسلامي، در سال 1982 دولت تونس به بهانه مشكلات مالي و در يك همسويي با رژيم عراق سفارت خود را در تهران تعطيل كرد. نمايندگي جمهوري اسلامي ايران در تونس نيز به سطح كاردار تنزل پيدا كرد. به دنبال پذيرش قطعنامه 598 توسط دولت‌هاي ايران و عراق و خاتمة جنگ تحميلي و به دنبال موضع‌گيري دبيركل سازمان ملل متحد مبني بر شناسايي عراق به عنوان آغازگر جنگ، دولت تونس تمايل خود را نسبت به توسعة روابط با جمهوري اسلامي ايران اعلام كرد و در نتيجه پس از سال‌ها سفارت تونس در تهران با حضور سفير اين كشور بازگشايي و سفير جمهوري اسلامي ايران به پايتخت آن كشور اعزام شد.
سفر نخست وزير تونس به ايران در سال 1379 و ملاقات وي با مقام معظم رهبري، سفر فرستاده ويژه نخست وزير تونس به ايران براي شركت در كنفرانس گفتگوي تمدن‌ها، برگزاري اجلاس كميسيون
|
|
|
مشترك اقتصادي در تهران و تونس و امضاي سندهاي متعدد همكاري، از جمله تحولات روابط في‌مابين در سال‌هاي اخير بوده است. در حال حاضر نمايندگي‌هاي دو كشور در سطح سفير در تهران و تونس دائر مي‌باشند.
خلاصه درس
جمهوري تونس در شمال قاره آفريقا با ليبي والجزاير هم مرز است. تونس كشوري توريستي است و پايتخت آن شهر تونس است. زبان رسمي تونس عربي است، مردم تونس، اصالتاً بربر هستند.
مهم‌ترين منابع تأمين ارز تونس عبارتند از: نساجي و چرم، توريسم، نفت و مشتقات آن، كود شيميايي و فسفات، درآمد كارگران تونسي مهاجر و روغن زيتون.
تونس در 2 مارس 1956، به عنوان كشوري مستقل از استعمار فرانسه جدا شد.
تونس در زمينه سياست خارجي با پيروي از الگوي ميانهروي فعال توانسته است نقش مؤثري در سطح بين‌المللي و منطقه‌اي، به ويژه در اتحاديه عرب و سازمان وحدت آفريقا، ايفا نمايد.
رئيس جمهور به عنوان رئيس قوه مجريه با انتخاب مردم به مدت 5 سال رئيس جمهور و رئيس اين قوه خواهد بود، قوه مقننه تونس متشكل از دو مجلس نمايندگان و سنا مي‌باشد.
|
|
|
روابط رسمي دو كشور تونس و ايران از سال 1336 آغاز شد، سفارت تونس در تهران در سال 1351 گشوده شد. پس از استقرار جمهوري اسلامي، در سال 1982 دولت تونس به بهانه مشكلات مالي و در يك همسويي با رژيم عراق سفارت خود را در تهران تعطيل كرد.
به دنبال پذيرش قطعنامه 598 دولت تونس تمايل خود را نسبت به توسعة روابط با جمهوري اسلامي ايران اعلام كرد.
خودآزمايي
1. سياست خارجي تونس در سطح بين المللي و منطقه‌اي را تشريح نماييد.
2. روابط ايران و تونس را در دوران بعد از انقلاب را توضيح دهيد.
|
|
|
درس پانزدهم
افغانستان
اهداف آموزشي
انتظار مي‌رود با مطالعه اين درس:
ـ با مهم‌ترين تغييرات جغرافيايي كشور افغانستان آشنا شويم.
ـ ساختار جمعيتي و فرهنگي افغانستان را بشناسيم.
ـ با مسائل آموزشي كشور افغانستان آشنا شويم.
ـ ساختار حكومتي كشور افغانستان را بشناسيم.
ـ با اوضاع اقتصادي كشور افغانستان آشنا شويم.
ـ علل شكل‌گيري جنبش‌هاي اسلامي افغانستان و اهداف آنان را بدانيم.
ـ با احزاب اصلي در حال فعاليت در كشور افغانستان آشنا شويم.
در اين درس موقعيت جغرافيايي و طبيعي كشور افغانستان، پيش زمينه تاريخي، منابع طبيعي، محيط زيستي، ساختار جمعيتي و مذهبي، آموزش
|
|
|
و پرورش، دولت افغانستان، اقتصاد، جنبش‌هاي اسلامي و احزاب فعال افغانستان توضيح داده مي‌شود:
موقعيت جغرافيايي و طبيعي
سرزمين افغانستان در طول تاريخ گلوگاه تهاجم به هند بوده است. جنگجويان بسياري چون «اسكندر مقدوني» و «تيمور گوركاني» از پيچ و خم كوه‌ها و دره‌هاي اين كشور خود را به هندوستان رسانده‌اند. علاوه بر اين، تا قبل از كشف راه‌هاي آبي
|
|
|
راه‌هاي آبي در قرون جديد و توسعه راه?هاي هوايي، خط مسير بازرگاني شرق و غرب راه ابريشم بود كه از دشت شمال اين كشور عبور مي‌كرد. اين راه محل عبور كاروان‌هاي جاده ابريشم از اين سرزمين بوده كه عموما از طريق قندهار به هند و از طريق بلخ به چين مي‌رفت. افغانستان از نظر جغرافيايي بين 60 تا 75 درجه شرقي و بين 29 تا 38 درجه شمالي قرار دارد و مساحت آن 225/652 كيلومتر مربع است كه از نظر مساحت در جهان مقام چهلم و در قاره آسيا جايگاه يازدهم را دارا مي‌باشد.
|
|
|
افغانستان داراي آب و هواي حاره‌اي، تابستان گرم و زمستان سرد، و از جمله كشورهايي است كه محصور در كوهستان‌ها و خشكي‌ها مي?باشد. مناطق مختلف اين كشور اغلب پوشيده از كوه است اما در جنوب و جنوب شرقي مناطق پستي نيز وجود دارد. بلندترين نقطه: قله نوشاخ به ارتفاع485/7 متر از سطح دريا و پست‌ترين نقطه رود آمودريا به ارتفاع 258 متر از سطح دريا است.
طبق آمار سال 2005، افغانستان داراي 35 ولايت است. پرجمعيت?ترين شهرهاي افغانستان به?ترتيب كابل، قندهار، مزار شريف
|
|
|
مزار شريف، جلال آباد و... هستند. روابط خويشاوندي و خانوادگي در ميان مردم افغانستان بسيار نزديك وصميمانه است كه اين نشان?دهنده عواطف و احساسات عميق خانوادگي مي?باشد. البته هنوز در اين كشور مسائل حاد ميان مردم توسط ريش‌سفيدان و بزرگان حل و فصل مي‌شود.
از نظر منابع طبيعي در افغانستان مي‌توان به گاز طبيعي، نفت، زغال سنگ
|
|
|
زغال سنگ، مس، كروميت، طلق (talc) (نوعي كاني شفاف به رنگ‌هاي سفيد و سبز و خاكستري)، سولفات باريم، گوگرد، سرب، روي
|
|
|
روي، سنگ آهن، نمك طعام و سنگ‌هاي قيمتي (گوهر) و اورانيوم اشاره كرد.
شايد بتوان مهم?ترين مشكل زيست محيطي افغانستان را خطر انقراض حيواناتي چون پلنگ، سمور
|
|
|
سمور، غزال‌هاي وحشي، قوچ و... دانست. اين حيوانات بيشتر براي استفاده از پوست?شان كشته مي?شوند. از شاخص?ترين محدوديت‌هاي زيست محيطي اين كشور مي‌توان به محدويت در دسترسي به منابع آب (مصرف كشاورزي و آشاميدني)، چراي بيش از حد دام
|
|
|
چراي بيش از حد دام، آلودگي آب و هوا، عدم دسترسي به آب‌هاي آزاد و... اشاره كرد. در افغانستان سيستم دفع زباله به روش مدرن تقريبا وجود ندارد. از بلاياي طبيعي معمول اين كشور نيز مي‌توان به زلزله‌هاي متوالي در ميان كوه‌هاي هندوكش، سيل و خشك?سالي اشاره كرد.
ساختار جمعيتي و فرهنگي