بخش 35

350

درس هفدهم

هندوستان

اهداف آموزشي

انتظار مي‌رود با مطالعه اين درس:

ـ با موقعيت سرزميني كشور هند آشنا شويم.

ـ وضعيت اقتصادي كشور هند را بشناسيم.

ـ با ساختار سياسي كشور هند آشنا شويم.

ـ تأثير زبان فارسي بر ابعاد گوناگون كشور هند را بدانيم.

ـ روند ورود اسلام به سرزمين هند را واقف باشيم.

ـ روند به استقلال رسيدن كشور هند را بدانيم.

ـ با سير روابط ايران و هند آشنا باشيم.

در اين درس مشخصات كلي كشور هند، موقعيت سرزميني، جمعيت، اوضاع اقتصادي و كشاورزي، تقسيمات كشوري، ساختار سياسي،زبان و تأثير زبان فارسي، اديان و ورود اسلام به هند و موقعيت مسلمانان هند، نحوه استقلال هند و نوع روابط ايران و هند توضيح داده مي‌شود.

351

مشخصات كلي

نام هند (India) مشتق شده از واژة «ايندوس» (Indus) در زبان فارسي باستان است كه به جاي واژه سانسكريت «سيندو» (Sindhu) به‌كار مي‌رفته و نام محلي رودخانه‌اي بوده است. همچنين واژه «هندوستان» كه به عنوان نام كامل اين سرزمين در اغلب كشورها از جمله خود هند رواج دارد، به معني «سرزمين هندوه» و واژه‌اي فارسي است. هند در تاريخ 15 اوت 1947 و درست يك روز پس از استقلال پاكستان (از بريتانياي كبير) استقلال يافته است. قانون اساسي اين كشور نيز در تاريخ 26 نوامبر 1949 تصويب شد.

موقعيت سرزميني

هند با مساحتي بيش از 000/100/3 كيلومتر مربع برابر (بدون

احتساب كشمير تحت كنترل هند)، يكي از بزرگ‌ترين و پر تنوع‏ترين كشورهاي جهان است. غير از زبان‌هاي هندي و انگليسي شانزده

زبان ديگر هم در آن كشور صحبت مي‏شود. هندوئيسم، اسلام،

352

مسيحيت، آئين سيك، بودائيسم و جينيسم از جمله مذاهب رايج در هند است.

گستره هند، بخش اعظم جنوب آسيا و شبه قاره هند را به خود اختصاص داده است. اين كشور با پاكستان، بنگلادش، نپال، بوتان، چين و برمه هم مرز است. جغرافياي هند به طور كلي به سه

353

بخش تقسيم مي‌شود: فلات بلند هيماليا، جلگه گنگ و شبه جزيره جنوب هند كه مناطق مختلف كوهستاني، دره رودخانه‌اي، كوير، دشت و جنگل را در بر مي‌گيرد. پائين‌ترين سطح هند، در اقيانوس هند، با ارتفاع صفر و بلندترين نقطه اين كشور، قله كانچنجنگا، با ارتفاع 8568 متر در هيماليا قرار دارد كه سومين قله مرتفع جهان است.

جمعيت

هند دومين كشور پرجمعيت دنيا است و قريب به يك ششم جمعيت جهان

354

جهان را در خود جاي داده‌ است. رشد جمعيت اين كشور، 4/1 درصد است. تنوع نژادي، فرهنگي، زباني و مذهبي، اين كشور را به چشم اندازي شگرف از همزيستي مسالمت‌آميز ميان اعتقادات گوناگون تبديل كرده ‌است.

اقتصاد هند

اقتصاد هند، اقتصادي متنوع است و كشاورزي، صنايع دستي، نساجي، صنعت و گستره وسيعي از خدمات را در بر مي‌گيرد. اگر چه هنوز دو سوم نيروي كار هند، درآمد خود را به طور مستقيم يا غير مستقيم از بخش كشاورزي به دست مي‌آورند، نقش بخش خدمات در اقتصاد هند اهميت روز افزوني به خود گرفته‌ است. آغاز عصر ديجيتال و

355

خيل فراوان جمعيت تحصيلكرده و مسلط به زبان انگليسي در هند، به تدريج اقتصاد اين كشور را براي آن دسته از شركت‌هاي بين‌المللي كه خدمات به مشتريان و پشتيباني فني خود را برونسپاري مي‌كنند، به يك مقصد مهم تبديل كرده ‌است. هند يكي از مهم‌ترين صادركنندگان نيروي كار متخصص در زمينه‌هاي خدمات مالي و نرم‌افزاري و مهندسي نرم‌افزار است.

هند عمدتاً در طي دوران استقلال خود، رويكردي سوسياليستي نسبت به اقتصاد در پيش گرفته و بر مشاركت بخش خصوصي

356

بخش خصوصي، بازرگاني خارجي و سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي نظارت‏هاي دولتي سختگيرانه‌اي اعمال مي‌كرد. با اين حال در اوايل دهه نود، هند با در پيش‌گرفتن رويكرد اصلاحات اقتصادي و كاهش كنترل دولت بر تجارت و سرمايه‌گذاري خارجي، به تدريج بازار

357

خود را باز كرد. خصوصي‌سازي صنايع دولتي و آزاد كردن برخي بخش‌ها به نفع بخش خصوصي و خارجي، در ميان بحث و جدل‌هاي سياسي به كندي پيش رفته‌ است.

اقتصاد هند چهارمين اقتصاد بزرگ جهان است. هند با رشد اقتصادي متوسط بالاتر از 8 درصد طي سه سال گذشته به يك قدرت اقتصادي تبديل شده‌ است. اين ميزان رشد نزديك به رشد اقتصادي كشور همسايه آن چين است. بر اساس ميزان قدرت خريد، اقتصاد هند اكنون چهارمين اقتصاد بزرگ جهان به شمار مي‌آيد. ميليون‏ها تن هنور در فقر شديد زندگي مي‌كنند و درآمد سرانه 720 دلار آمريكا در سال است. مشكلات زيربنايي نيز در هند ادامه دارد. توليد ناخالص داخلي اين كشور3/906 ميليارد دلار است كه از اين لحاظ داراي رتبه چهارم در دنيا

358

مي‌باشد.

اگرچه هنوز بيش از 34 درصد جمعيت هند كمتر از يك دلاردر روز درآمد دارند (رتبه 22 دنيا) و حدود 80 درصد مردم با كمتر از دو دلار در روز زندگي مي‌كنند(رتبه 16دنيا) و بيش از300 ميليون نفر در زير خط فقر زندگي مي‌كنند، اما پيشرفت‌هاي اقتصادي عظيم اين كشور در چند سال اخير رشد اقتصادي هند را به رقم 8 درصد رسانده و كارشناسان پيش بيني مي‌كنند، در سال‌هاي آينده هند به رشد اقتصادي 10 درصد در سال نيز نائل شود

359

كشاورزي

هند پس از چين دومين كشور دنيا از نظر ارزش توليدات كشاورزي است. ارزش محصولات كشاورزي اين كشور در سال 2005، بيش از 150ميليارد دلار برآورد شده ‌است. هند با توليد 820 ميليون تن چاي بزرگ‌ترين توليدكننده چاي دنيا و چهارمين صادركننده اين محصول پس از كنيا، سريلانكا و چين

360

چين است. كشت اصلي هند مانند ديگر كشورهاي شرق آسيا برنج است و اين كشور پس از چين دومين توليدكننده برنج دنياست. فائو در سال 2004، ميزان توليد برنج هند را 124ميليون تن برآورد كرده بود. هند همچنين رتبه اول دنيا در توليد موز، ارزن، كنف و بادام زميني

361

بادام زميني و رتبه دوم در توليد ذرت، نيشكر و شاهدانه را داراست.

وجود 200 ميليون رأس گاو در هند اين كشور را اولين مسكن اين حيوان در دنيا ساخته‌ است. اگرچه دين هندو خوردن گوشت گاو را قدغن كرده و اكثر مسلمانان اين كشور هم از خوردن گوشت خودداري مي‌كنند، اما از شير آن‌ها استفاده مي‌شود.

تقسيمات كشوري

كشور هندوستان شامل 29 ايالت و 7 ناحيه به هم پيوسته است.

362

ايالت‌هاي هند

آندرا پرادش، آروناچال پرادش، آسام، بيهار، چاتيسگر، گوآ، گجرات

363

گجرات، هاريانا، هيماچال پرادش، جامو و كشمير، جاركاند، كارناتاكا، كرالا، مادايا پرادش

364

مادايا پرادش، ماهاراشترا، ماني‌پور، مگالايا، ميزورام، ناگالند، اوريسا

365

اوريسا، پنجاب، راجستان، سيكيم، تاميل نادو، تريپورا، اوتار پرادش

366

اوتار پرادش، اوتارانچال و بنگال غربي.

سياست

حكومت هند را بزرگ‌ترين دموكراسي جهان مي‌نامند. استقلال هند (كه در آن هنگام پاكستان، بنگلادش و نپال

367

نپال را هم دربر مي‌گرفت)،

اوت 1947 ( مرداد ) اعلام شد. جواهر لعل نهرو كه پانديت (معلم) خوانده مي‌شد و يكي از بزرگ‌ترين رهبران جنبش استقلال هند از كنگره ملي هند

368

كنگره ملي هند بود، به عنوان اولين نخست‌وزير هند انتخاب شد.

قانون اساسي هند در سال 1949 به تصويب رسيد، از 26 ژانويه 1950 به اجرا درآمد و از آن هنگام تاكنون بدون تغيير اساسي با موفقيت اجرا شده‌ است. اين قانون به دولت‌هاي ايالتي اختيارات گسترده‌اي اعطا كرده ‌است. در نظام سياسي هند نخست وزير بالاترين مقام اجرايي كشور است و رئيس جمهور مقامي تشريفاتي است كه معمولاً از ميان چهره‌هاي

369

داراي محبوبيت گسترده در سراسر كشور انتخاب مي‌شود.

حزبي كه اكثريت آرا را در انتخابات به دست آورد، نخست وزير را تعيين مي‏كند و با احزاب ائتلافي، هيأت دولت را تشكيل مي‏دهد. رئيس جمهور از جمع‌بندي آراء نمايندگان مجالس مركزي و ايالتي، از ميان كانديداهاي احزاب تعيين مي‏گردد. كميسيون انتخابات اين كشور يك نهاد مستقل دولتي است كه اختيار كامل در تشخيص شرايط برگزاري و نظارت كامل بر برگزاري انتخابات را دارد. حداقل سن قانوني رأي دهندگان 18 سال است.

قوه مقننه هند در برگيرنده دو مجلس با نام‌هاي لوك سابا (مجلس عوام) و راجياسابا

370

راجياسابا (مجلس سنا)ست. نمايندگان راجيا سابا 250 نفرند كه 12 تن را رئيس جمهور برمي‏گزيند و بقيه را نمايندگان مجالس ايالتي. سناتورها بايد در زمينه ادبيات، «علم[، هنر و مسائل اجتماعي متخصص باشند. همچنين رياست جلسات اين مجلس با معاون رئيس جمهور است. لوك سابا 545 نماينده دارد كه 530 تن با رأي مستقيم شهروندان و 13تن از 7 فرمانداري كل انتخاب مي‌شوند، 2 نفر را نيز رئيس جمهور از ميان بريتانيايي‌هاي

371

هندي تبار برمي‏گزيند. نخست وزير از سوي حزب حاكم لوك سابا معرفي مي‌شود.

اولين انتخابات سراسري هند در 1952 برگزارشد، از آن زمان تا سال 1967 حزب كنگره پيوسته بيش از 73 درصد كرسي‌هاي لوك سابا را در اختيار داشت، اما پس از آن احزاب ديگر به ويژه حزب ناسيوناليست بهاراتيا جاناتا

372

بهاراتيا جاناتا و احزاب ايالتي رشد چشمگيري را در محبوبيت خود شاهد بودند.

تنها يك بار وقفه‌اي در روند دمكراسي اين كشور ايجاد شد، آن هم در اواخر دهه 1970، كه درگيري‌هاي داخلي منجر به اعلام حالت فوق العاده از سوي اينديرا گاندي و در نهايت سرنگوني دولت وي توسط ارتش شد. گفتني است يكي از مهم‌ترين عوامل نارضايتي از اينديرا گاندي

373

اينديرا گاندي برنامه‌هاي او براي ترويج تنظيم خانواده به منظور كاهش رشد سرسام‌آور جمعيت بود.

نظام قضائي

هند به تبعيت از حقوق انگلستان از سيستم حقوق عرفي

(Common law) پيروي مي‌كند. تشكيلات قضائي اين كشور نيز با وجود پذيرش فدراليسم

374

فدراليسم در قانون اساسي بسيار منسجم است و تمايل زيادي به يك پارچگي دارد. سلسله مراتب دادگاه‌ها در اين كشور به اين صورت است:

ديوان عالي (Supreme Court of India)؛

دادگاه عالي ايالتي(The High Court)؛

دادگاه تابع (Subordinate court).

دادگاه‌هاي تابع داراي شعب كيفري و حقوقي مي‌باشند و در سطح شهرها فعاليت مي‌كنند. البته در روستاها خانه‌هاي انصاف (پنجايات) نيز وجود دارد كه معتمدين محلي به حل اختلاف از طريق كدخدامنشي مبادرت مي‌كنند.

ديوان عالي

375

ديوان عالي هند از يك رئيس و 25 قاضي عضو تشكيل مي‌شود كه توسط رئيس جمهور پس از مشورت با رئيس ديوان و وزراي كابينه انتخاب مي‌شوند، رئيس ديوان نيز از سوي رئيس جمهور با مشورت قضات ديوان ودادگاه‌هاي عالي ايالتي تعيين مي‌شود. ديوان عالي اين كشور از لحاظ گستردگي اختيارات در موقعيت كم نظيري قرار دارد، اين ديوان نقش نگهبان قانون اساسي را ايفا مي‌كند و توان لغو قوانين مجلس فدرال و مجالس ايالتي را داراست و در موارد اختلاف ميان دولت فدرال و دولت‌هاي ايالتي، رأي ديوان حرف آخر را مي‌زند. اين ديوان همچون مجلس لردان