متن کتاب
بسم اللّه الرحمن الرحیم بقیع غَرقَد ، گورستان مدینه منوره است که در زمان رسول خدا صلیاللهعلیهوآله بسیاری از صحابه و پس از رحلت ایشان چهار تن از امامان معصوم علیهمالسلام و نیز تعدادی از بزرگان تابعین و سادات اهلبیت عصمت و طهارت در آن به خاک سپرده
بقيع غَرقَد ، گورستان مدينه منوره است كه در زمان رسول خدا صلياللهعليهوآله بسياري از صحابه و پس از رحلت ايشان چهار تن از امامان معصوم عليهمالسلام و نيز تعدادي از بزرگان تابعين و سادات اهلبيت عصمت و طهارت در آن به خاك سپرده شدهاند . از آن زمان تا كنون هزاران نفر از دانشمندان ، زاهدان و صالحان ، كه در مدينه از دنيا رفتهاند ، نيز در همين گورستان دفن شدهاند .
پيامبر صلياللهعليهوآله براي آرميدگان در اين قبرستان احترام خاص قائل بود . يكي از موالي پيامبر خدا صلياللهعليهوآله گويد : نيمه شبي پيامبر صلياللهعليهوآله مرا از خواب بيدار كرد و فرمود : من فرمان يافتهام تا براي دفن شدگان در بقيع طلب آمرزش كنم ، همراه من بيا . و من همراه آن حضرت حركت كردم ، وقتي در ميان قبور بقيع قرار گرفت ، مدتي طولاني براي مدفونين آن از
خداوند طلب مغفرت و آمرزش كرد ؛ « فَاسْتَغْفَرَ لاِءَهْلِهِ طَويلاً » .
پيامبر صلياللهعليهوآله هرگاه از كنار قبرستان بقيع ميگذشت ، ميفرمود : « السَّلامُ عَلَيْكُمْ مِنْ دِيَارِ قَوْمٍ مُوءْمِنِينَ وَإِنَّا إِنْ شَاءَ اللَّهُ بِكُمْ لاحِقُونَ » .
آن حضرت بسياري اوقات در لحظات پاياني شب ، كنار قبرستان بقيع ميآمد و به دفن شدگان آن درود ميفرستاد و برايشان طلب مغفرت ميكرد .
و نيز برخي شبها تنها به بقيع آمده و در آن جا به راز و نياز با خدا ميپرداختند .
امّ قيس گويد : كنار رسول خدا صلياللهعليهوآله در بقيع ايستاده بودم ، آن حضرت فرمود : « امّ قيس ! از اين قبرها هفتاد هزار نفر برانگيخته شده و بدون حساب وارد بهشت ميشوند . چهرههاي آنان همچون قرص ماه ميدرخشد . »
علت آن كه بقيع را « بقيع الغرقد » ناميدهاند آن است كه نوعي درخت خاردار در اين گورستان ميروييده كه نامش غرقد بوده و از اين رو به بقيع غرقد معروف شده است .
اكنون آن درختان از بين رفتهاند ، ليكن نامشان مانده است .
برخي نيز گفتهاند : بقيع غرقد به زميني گفته ميشود كه نوعي درخت بلند توت آن را پوشانده باشد .
اين گورستان كه در قسمت شرقي مسجد النبي واقع است ، در دوره جاهلي اهميت چنداني نداشته ، ليكن پس از هجرت رسول خدا صلياللهعليهوآله به مدينه و دفن بسياري از چهرههاي سرشناس مسلمان در آن ، از اهميت و قداست ويژهاي برخوردار گرديده است .
بقيع تا يك صد سال پيش ديوار و حصاري نداشت ، اما هم اكنون با ديواري بلند محصور گشته و از گذشته تا كنون
مسلمانان از هر فرقه و مذهب ، پس از زيارت رسول خدا صلياللهعليهوآله به اين مكان ميآيند و اهل بيت پيامبر عليهمالسلام و ديگر آرميدگان در اين گورستان را زيارت ميكنند .
قبور ائمه معصوم عليهمالسلام و تعداد ديگري از دفن شدگان در بقيع ، پيشتر داراي قبه و سرپناه بود ، ليكن اكنون همه آنها تخريب گرديده و اين قبرستان به صورت فضاي باز و سادهاي درآمده و تنها برخي از قبور با ديوارههاي كوتاه مشخص ، باقي مانده است .
دفن شدگان در بقيع
روبروي درِ كنوني ، كمي در سمت راست ، قبور مطهر چهار امام معصوم عليهمالسلام قرار دارد :
1 ـ امام حسن بن علي عليهماالسلام
امام مجتبي عليهالسلام در نيمه رمضان سال سوم هجرت در مدينه زاده شد و از همان دوران كودكي مورد علاقه شديد رسول خدا صلياللهعليهوآله قرار گرفت ، پس از رحلت آن حضرت ، در كنار پدر بزرگوارش امير مؤمنان عليهالسلام ، در جنگهاي جمل ، صفين و نهروان شركت جست و پس از شهادت پدر ، به امامتمنصوبوحدود شش ماه خلافت كرد . سپس معاويه جنگي را بر آن حضرت تحميل نمود و مردم ايشان را تنها گذاشتندتااينكه سرانجام به تحريك معاويه پسر ابو سفيان ، درسال50ه . ق . توسطهمسرشجَعدهدختراشْعَث بن قيس ، مسموم و به شهادت رسيد و در بقيع به خاك سپرده شد .
2 - امام زين العابدين علي بن الحسين عليهماالسلام
امام سجاد عليهالسلام در سال 38 ه . ق . به دنيا آمد و در دوران امامت حسن بن علي عليهماالسلام و پدر بزرگوارش حسين بن علي عليهماالسلام رشد يافت . در كربلا همراه پدر بود اما به دليل
بيماري نتوانست سلاح به دست گيرد . آن حضرت را با ديگر اسيران به شام بردند و از آن پس نزديك سي و چهار سال امامت داشت و سرانجام در سال 94 ه . ق . به تحريك وليد بن عبدالملك مسموم و به شهادت رسيد و در كنار امام مجتبي عليهالسلام در بقيع آرميد .
زهد و عبادت و كرم و بزرگواري آن حضرت زبان زد خاص و عام و دوست و دشمن بود .
3 - امام محمد بن علي بن الحسين عليهمالسلام
امام باقر عليهالسلام در سال 58ه . ق . به دنيا آمد و تا سال 94ه . ق . در كنار پدر بزرگوارش در مدينه زندگي كرد . پس از شهادت پدر رهبري را در دست گرفت و شاگردان فراواني را تربيت كرد . در نشر معارف اسلامي و اهل بيت پيامبر عليهمالسلام گامهاي بلندي برداشت . آن حضرت را « باقر العلوم » يعني شكافنده دانشها لقب دادند . امام باقر عليهالسلام در سال 114 و يا 117ه . ق . به تحريك هشام بن عبدالملك به شهادت رسيد و در كنار پدر بزرگوارش در بقيع به خاك سپرده شد .
4 - امام جعفر بن محمد الصادق عليهماالسلام
آن حضرت در سال 80 يا 83ه . ق . به دنيا آمد و پس از
شهادت پدر ، رهبري پيروان اهل بيت عليهمالسلام را بر عهده گرفت و در دوران حيات پر بار خود ، هزاران شاگرد را در رشتهها و علوم مختلف تربيت كرد . منصور دومين خليفه عباسي بر آن حضرت به شدّت سخت گرفت و سرانجام در 25شوال148ه . ق . به تحريك وي ، آن حضرت مسموم گرديد و به شهادت رسيد و در بقيع كنار جد و پدرش دفن شد .
در كنار قبور چهار امام از اهل بيت رسول خدا صلياللهعليهوآله دو قبر ديگر وجود داد كه يكي از آنها قبر عباس بن عبدالمطلب عموي پيامبر صلياللهعليهوآله و ديگري قبر فاطمه بنت اسد مادر اميرمؤمنان علي عليهالسلام است .
عباس بن عبدالمطلب
وي از شخصيتهاي بزرگ قريش و 2 يا 3 سال از رسولخدا صلياللهعليهوآله بزرگتربود . در مكه از اظهار ايمان خودداري ميكرد ، در سال دوم با اكراه به همراه قريش در جنگ بدر شركت جست سپس به اسارت مسلمانان درآمد و با فديه آزاد شد و سرانجام در زمره بهترين ياران پيامبر صلياللهعليهوآله به شمار آمد . پس از رحلت رسول خدا صلياللهعليهوآله به امير مؤمنان علي بن ابي طالب عليهالسلام وفادار ماند و در سال 32 ه . ق . در زمان عثمان در مدينه درگذشت و در قبرستان بقيع دفن گرديد .
قبور ائمه بقيع عليهمالسلام :
1 ـ امام حسن مجتبي عليهالسلام ، 2 ـ امام سجّاد عليهالسلام ،
3 ـ امام محمّد باقر عليهالسلام ، 4 ـ امام جعفرصادق عليهالسلام
و نيز عباس بن عبدالمطّلب
فاطمه بنت اسد
او همسر ابوطالب ، مادر علي بن ابي طالب عليهالسلام و از نخستين بيعت كنندگان با رسول خدا صلياللهعليهوآله بود و به عنوان همسر ابوطالب در سرپرستي پيامبر سهم به سزايي داشت . وي از آن چنان قداستي برخوردار گرديد كه به درون كعبه راه يافت و فرزندش علي بن ابي طالب عليهالسلام را در آن جا به دنيا آورد .
در رحلت او رسول خدا صلياللهعليهوآله به شدت متأثر شد و بر جنازهاش نماز گزارد و در حالي كه بر وي ميگريست او را در قبر نهاد .
در قبرستان بقيع سه تن از دختران رسول خدا صلياللهعليهوآله به نامهاي زينب ، ام كلثوم و رقيّه و نيز ابراهيم پسر آن حضرت دفن شدهاند .
زينب
بزرگترين دختر پيامبر صلياللهعليهوآله زينب بود كه از خديجه متولد شد . او با ابوالعاص بن ربيع ازدواج كرد و در سال هشتم هجري قمري بدرود حيات گفت .
ام كلثوم
امكلثوم همسر عُتيبه بن ابيلهب بود . او در سال سوم هجرت به عقد عثماندرآمد ودرسال 9 ه . ق . وفات يافت و در حالي كه پيامبر صلياللهعليهوآله بر او ميگريست در بقيع به خاك سپرده شد .
رقيه
رقيهدرمكهبهعقد عتبة بن ابي لهب و پس از وي به عقد عثمان درآمد . او به حبشه هجرت كرد و از حبشه به مدينه آمد و سرانجام در سال دوم هجرت بر اثر بيماري وفات يافت . برخي وفات او را سال چهارم هجرت ذكر كردهاند .
پيامبر صلياللهعليهوآله دستور داد او را در بقيع به خاك سپردند .
ابراهيم عليهالسلام
ابراهيم فرزند رسول خدا صلياللهعليهوآله در سال 8 ه . ق . در مدينه
محلّ ولادت او « مَشربه امّ ابراهيم » لقب گرفت كه هم اكنون از آثار اسلامي مدينه به شمار ميآيد .
1 ـ ام سلمه :
وي از زمره نخستين گروندگان به اسلام بود و در سال 6ه . ق . بدرود حيات گفت و در بقيع به خاك سپرده شد .
2 ـ زينب بنت جحش ( دختر عمه پيامبر )
وي ابتدا به عقد زيد بن حارثه درآمد و پس از آن كه زيد در سال پنجم هجرت طلاقش داد ، با رسول خدا صلياللهعليهوآله ازدواج كرد و سرانجام در سال 20 ه . ق . در سن پنجاه سالگي درگذشت و در بقيع به خاك سپرده شد رسول خدا صلياللهعليهوآله ازدواج كرد و در سال 57 يا 58 ه . ق . درگذشت و در بقيع دفن شد .
6 - حفصه دختر عمر بن خطاب :
وي 5 سال قبل از بعثت زاده شد . ابتدا با خُنيس بن حُذافه ازدواج كرد و پس از درگذشت او به عقد پيامبر در آمد و بنا به گفته واقدي ، در سال 45 ه . ق . در مدينه از دنيا رفت و در بقيع دفن شد .
7 - ام حبيبه دختر ابوسفيان :
وقتي عبداللّه بن جحش ، شوهر ام حبيبه در حبشه نصراني شد ، و از دنيا رفت ، وي به عقد رسول خدا صلياللهعليهوآله درآمد و در سال 42 يا 44 ه . ق . در مدينه درگذشت و در بقيع به خاك سپرده شد .
8 ـ جُويريه بنت حارث :
ويدر سالپنجم ياششم هجرتپسازغزوهبني المصطلق به ازدواج رسول خدا صلياللهعليهوآله درآمد و در سال 50 يا 56 ه . ق . در مدينه وفات يافت و در بقيع به خاك سپرده شد .
9 - صفيه :
او ابتدا همسر « سَلاّم بن مِشْكم » و سپس همسر كنانة بن ابي الحُقيق بود كه كنانه در جنگ خيبر كشته شد و صفيه
10ـ سوده دختر زمعة بن قيس :
وي همسر پسر عمويش « سكران بن عمرو » بود كه پس از وفات او ، به عقد رسول خدا صلياللهعليهوآله درآمد . در سال 50 يا 54 ه . ق . در مدينه وفات يافت و در بقيع دفن شد .
11ـ ريحانه بنت زيد :
وي در سال ششم هجرت به عقد رسول خدا صلياللهعليهوآله درآمد وپس از حجةالوداع درگذشت ودربقيعبه خاك سپرده شد .
صفيه ، دختر عبدالمطّلب
وي همسر عوّام بن خُوَيلد و مادر زبير بود ، در نبرد احد در زمره زناني بود كه به سوي احد آمد و بر شهادت حمزه مرثيه سرايي كرد و در جنگ خندق يك يهودي مهاجم را از پاي درآورد . وي در سال 20 ه . ق . در حالي كه 75 ساله بود بدرود حيات گفت و در بقيع به خاك سپرده شد .
عاتكه ، دختر عبدالمطّلب :
در برخي نقلها آمده است كه عاتكه پس از آمدن به مدينه ، در اين شهر وفات يافت و در بقيع به خاك سپرده شد . برخي نيز نوشتهاند كه عاتكه به مدينه نيامد و در مكه رحلت كرد .
1 - ام البنين :
ام البنين دختر حزام بن خالد بود كه به همسري علي ابن ابيطالب عليهالسلام در آمد و از آن حضرت چهار پسر به نامهاي : عباس ، جعفر ، عثمان و عبداللّه به دنيا آورد كه همگي همراه با حسين بن علي عليهماالسلام در كربلا به شهادت رسيدند . ام البنين در مدينه وفات يافت و در بقيع به خاك سپرده شد .
2 - حليمه سعديه :
وي مادر رضاعي پيامبر صلياللهعليهوآله بود . پس از آن كه در مدينه بدرود حيات گفت ، در بقيع دفن گرديد .
1 - عقيل بن ابيطالب :
مادرش فاطمه بنت اسد بود . او برادر امير مؤمنان علي عليهالسلام و از آن حضرت بيست سال بزرگتر بود . در راه گسترش اسلام فداكاريهاي بسياري از خود نشان داد و در دوران پيري نابينا شد . وي قبل از واقعه حَرّه در سال 20 هجري قمري درگذشت و در بقيع به خاك سپرده شد .
2 - عبداللّه بن جعفر :
مادرش اسماء بنت عُميس بود . اسماء پس از آن كه همراه شوهرش جعفر به حبشه هجرت كرد ، عبداللّه و دو فرزند ديگرش محمد و عون را در آن جا به دنيا آورد . عبداللّه در جنگ موته پدر را از دست داد و در طول حيات رسول خدا صلياللهعليهوآله و سپس همراه با امير مؤمنان فداكاريهاي بسياري در راه گسترش اسلام از خود نشان داد . حضرت علي عليهالسلام زينب كبري عليهاالسلام را به ازدواج او درآورد ، فرزندش عون در كربلا به شهادت رسيد و دو
3 - محمد بن علي معروف به ابن حنفيّه
او از شخصيتهاي معروف صدر اسلام و فرزند بزرگوار اميرمؤمنان عليهالسلام است . در جنگهاي آن حضرت با قاسطين و مارقين و ناكثين شركت داشت و در سال 81 ه . ق . درگذشت و در بقيع به خاك سپرده شد .
4 - ابوسفيان بن حارث :
وي كه پسر عموي پيامبر صلياللهعليهوآله بود ، در سال 20 هجري در مدينه درگذشت و در بقيع به خاك سپرده شد .
5 - اسماعيل بن جعفر :
او فرزند امام صادق عليهالسلام بود كه با اهل و عيال خود در منطقه عُرَيض به سر ميبرد و سرانجام در دوران حيات پدر بزرگوارش در سال 143 ه . ق . زندگي را بدرود گفت و در فاصله حدود 15 متري قبور ائمه در بقيع به خاك سپرده
6 - عثمان بن مظعون :
وياز افاضل صحابه پيامبر صلياللهعليهوآله و سيزدهمين كسي بود كه به رسول خدا صلياللهعليهوآله ايمان آورد . او دوبار به حبشه هجرت كرد و در جنگ بدر شركت داشت و پس از بازگشت در بيست و دومين ماه هجرت درگذشت . عثمان بن مظعون نخستين مهاجري بود كه در مدينه درگذشت و در بقيع دفن شد .
7 - اسعد بن زراره :
وي از بيعت كنندگان با پيامبر در عقبه و نخستين كسي بود كه به دستور رسول خدا صلياللهعليهوآله نماز جمعه را در مدينه اقامه كرد . او در سال اول هجرت و در حالي كه هنوز بناي مسجد النبي صلياللهعليهوآله به پايان نرسيده بود درگذشت . رسول خدا صلياللهعليهوآله بر نعش او حاضر شد و وي را غسل داد و كفن پوشانيد و در حالي كه ميگريست او را در بقيع به قبر نهاد .
8 - خُنيس بن حُذافه :
وي از هجرت كنندگان به حبشه و از نخستين اسلام آورندگان بود و بر اثر زخمي كه در جنگ بدر برداشت ،
9 - سعد بن معاذ :
سعد از قبيله اوس و از صحابه بزرگ پيامبر صلياللهعليهوآله بود و در جنگ بدر پرچم دار اوسيان بود . در جنگ خندق مجروح شد و در آستانه شهادت قرار گرفت و سرانجام همزمان با غزوه بنيقريظه از دنيا رفت . پيامبر صلياللهعليهوآله بر او نماز گزارد و او را در بقيع ، نزديك قبر فاطمه بنت اسد به خاك سپرد .
10 - عبداللّه بن مسعود :
او از نخستين كساني است كه به رسول خدا صلياللهعليهوآله ايمان آورد و در خواندن و آموختن قرآن به مرتبه والايي دست يافت و در جمع آوري قرآن نيز نقش داشت . وي در سال 32 ه . ق . بدرود حيات گفت و در كنار قبر عثمان بن مظعون در بقيع به خاك سپرده شد .
11 - ابوسعيد خُدري :
وياز صحابه رسولخدا صلياللهعليهوآله بودودر جنگ احد شركت داشت . داراي دو خصلت علم و شجاعت بود . پس از
12 - مقداد بن اسود :
او از صحابه جليل القدر رسول خدا صلياللهعليهوآله و مورد علاقه آن حضرت بود . در سال 33 ه ق . در سن 70 سالگي در جُرُف ، سه مايلي مدينه درگذشت . جنازهاش را به مدينه حمل كرده ، در بقيع به خاك سپردند .
13 - ارقم ابن ابي ارقم :
از نخستين گروندگان به اسلام بود و خانهاش در مكه مركز تبليغ و تعليم رسول خدا صلياللهعليهوآله گرديد . در بسياري از نبردها و حوادث صدر اسلام حضور داشت و سرانجام در سن 80 سالگي درگذشت و در بقيع به خاك سپرده شد .
14 - حكيم بن حِزام :
وي پسر برادر حضرت خديجه بود كه در روز فتح مكه اسلام آورد و پس از سال 54 ه . ق . در مدينه درگذشت و در بقيع آرميد .
15 - جابر بن عبداللّه :
از صحابي مشهور بود . او در 19 غزوه شركت داشت . سرانجام پس از 94 سال ، به سال 90 ه . ق . درگذشت و در بقيع جاي گرفت .
16 - زيد بن ثابت :
وي از جمع آورندگان قرآن بود كه در سال 45 يا 50 هجري وفات يافت و در بقيع به خاك سپرده شد .
17 - سهل بن سعد ساعدي :
وي در سال 88 ه . ق . پس از يك صد سال زندگي در مدينه درگذشت .
18 - مالك بن انس :
وي از ائمه چهار گانه اهل سنت و پيشواي مالكيها است كه در ميان سالهاي 174 تا 179 ه . ق . در مدينه وفات يافت و در بقيع به خاك سپرده شد .
19 - نافع المدني :
او از بزرگان تابعين بود و در ميان سالهاي 117 تا
20 - نافع ، شيخ القراء :
وي يكي از قراء سبعه است كه حدود 70 سال براي مردم مدينه قرآن خواند . وي در سال 169 در مدينه وفات نمود و در بقيع آرميد .
21 - اُسامة بن زيد :
وي در سال 54 ه . ق . در سن 57 سالگي در مدينه درگذشت .
22 - زيد بن سهل ، ابوطلحه انصاري
او از صحابه رسول خدا صلياللهعليهوآله است كه در سال 34 ه . ق . و يا در سال چهلم وفات رسول خدا صلياللهعليهوآله در مدينه درگذشت .
23 - شهداي حَرّه :
تعدادي از شهداي واقعه حَرّه نيز كه به دستور يزيد و توسط مسلم بن عقبه و سربازان وي به شهادت رسيدند ، در قبرستان بقيع مدفوناند .
برخي از چهرههاي سرشناس ديگر صدر اسلام كه
1 - عبدالرحمان بن عوف
2 - عثمان بن عفان
3 - سعد بن ابي وقاص
4 - ابوهريره
5 - صُهَيب بن سنان
6 - اُسيد بن حُضير
7 - حُوَيطب بن عبدالعُزّي
8 - رُكانة بن عبد يزيد
9 - عبداللّه بن سَلام
10 - عبداللّه بن عمرو
11 - ابوسلمة بن عبدالاسد
12 - عبداللّه بن عتيك
13 - قتادة بن نعمان
14 - عمرو بن حَزم
15 - محزمة بن نوفل
16 - عبداللّه بن اُنيس
17 - براء بن معرور
18 - جُبير بن مُطْعِم
19 - مِسْطَح بن اُثاثه
20 - معاذ بن عَفْراء
21 - ابن عمرو بن نفيل
22 - مالك بن تيّهان
23 - ابوالسيد ساعدي
24 - محمد بن مَسْلمه
25 - عُوَيْم بن ساعده
26 - كعب بن عمرو
بيت الأحزان
در قسمت شمالي قبور ائمه بقيع ، مكان كوچكي وجود داشته كه فاطمه زهرا عليهاالسلام پس از مرگ پدر ، به آن جا ميآمده و به شدت ميگريسته است . اين مكان به بيت الاحزان و يا مسجد فاطمه معروف بوده ، و تا اوايل سده اخير بنايي داشته كه مردم در آن جا زيارت خوانده و نماز ميگزاردند .
زيارت ائمه بقيع عليهمالسلام
چون خواستي اين بزرگواران را زيارت كني آنچه در آداب زيارت ذكر شده ( از غسل ، طهارت ، پوشيدن جامههاي پاك و پاكيزه ، استعمال بوي خوش و اذن دخول و امثال آن ) اينجا نيز به جاي آور ، و در اذن دخول بگو :
« يا مَوالِيَّ يا اَبْناءَ رَسُولِ اللّهِ ، عَبْدُكُمْ وَابْنُ اَمَتِكُمْ ، اَلذَّلِيلُ بَيْنَ اَيْدِيكُمْ ، وَالْمُضْعَفُ فِي عُلُوِّ قَدْرِكُمْ ، وَالْمُعْتَرِفُ بَحَقِّكُمْ ، جاءَكُمْ مُسْتَجِيراً بِكُمْ ، قاصِداً اِلي حَرَمِكُمْ ، مُتَقَرِّباً اِلي مَقامِكُمْ ، مُتَوَسِّلاً اِلَي اللّهِ تَعالي بِكُمْ ، ءَ اَدْخُلُ يا مَوالِيَّ ، ءَ اَدْخُلُ يا اَوْليِاءَ اللّهِ ، ءَ اَدْخُلُ يا مَلائِكَةَ اللّهِ الْمُحْدِقِينَ بِهذَا
و بعد از خضوع و خشوع و رقت قلب داخل شو و پاي راست را مقدم دار و بگو :
« اَللّهُ اَكْبَرُ كَبِيراً ، وَالْحَمْدُ لِلّهِ كَثِيراً ، وَسُبْحانَ اللّهِ بُكْرَةً وَاَصِيلاً ، وَ الْحَمْدُ لِلّهِ الْفَرْدِ ِالصَّمَدِ ، اَلْماجِدِ الاْءَحَدِ ، اَلْمُتَفَضِّلِ الْمَنّانِ ، اَلْمُتَطَوِّلِ الْحَنّانِ ، اَلَّذِي مَنَّ بِطَوْلِهِ ، وَسَهَّلَ زِيارَةَ ساداتِي بِاِحْسانِهِ ، وَلَمْ يَجْعَلْنِي عَنْ زِيارَتِهِمْ مَمْنُوعاً ، بَلْ تَطَوَّلَ وَمَنَحَ » .
پس نزديك قبور مقدّسه ايشان برو ، و رو به قبر ايشان كن و بگو :
« اَلسَّلامُ عَلَيْكُمْ اَئِمَّةَ الْهُدي ، اَلسَّلامُ عَلَيْكُمْ اَهْلَ التَّقْوي ، اَلسَّلامُ عَلَيْكُمْ اَيُّهَا الْحُجَجُ عَلي اَهْلِ الدُّنْيا ، اَلسَّلامُ عَلَيْكُمْ اَيُّهَا الْقُوّامُ فِي الْبَرِيَّةِ بِالْقِسْطِ ، اَلسَّلامُ عَلَيْكُمْ اَهْلَ الصَّفْوَةِ ، اَلسَّلامُ عَلَيْكُمْ آلَ رَسُولِ اللّهِ ، اَلسَّلامُ عَلَيْكُمْ اَهْلَ النَّجْوي ، اَشْهَدُ اَنَّكُمْ قَدْ بَلَّغْتُمْ وَنَصَحْتُمْ وَصَبَرْتُمْ فِي ذاتِ اللّهِ ، وَ كُذِّبْتُمْ وَاُسِيئَ اِلَيْكُمْ فَغَفَرْتُمْ ، وَ اَشْهَدُ اَنَّكُمُ الاْءَئِمَّةُ الرّاشِدُونَ الْمُهْتَدُونَ ، وَاَنَّ طاعَتَكُمْ مَفْرُوضَةٌ ، وَ اَنَّ قَوْلَكُمُ الصِّدْقُ ،
يا مَنْ هُوَ قائِمٌ لا يَسْهُو ، وَدائِمٌ لا يَلْهُو ، وَمُحِيطٌ بِكُلِّ شَيْءٍ ، لَكَ الْمَنُّ بِما وَفَّقْتَنِي ، وَعَرَّفْتَنِي بِما اَقَمْتَنِي عَلَيْهِ ، اِذْ صَدَّ عَنْهُ عِبادُكَ وَجَهِلُوا مَعْرِفَتَهُ ، وَاسْتَخَفُّوا بِحَقِّهِ ، وَمالُوا اِلي سِواهُ ، فَكانَتِ الْمِنَّةُ مِنْكَ عَلَيَّ مَعَ اَقْوامٍ خَصَصْتَهُمْ بِما خَصَصْتَنِي بِهِ ، فَلَكَ الْحَمْدُ اِذْ كُنْتُ عِنْدَكَ فِي مَقامِي هذا
پس دعا كن براي خود ، هر چه خواهي .
به تصريح بسياري از بزرگان ، بهترين زيارت براي ائمه بقيع همان زيارت جامعه كبيره است كه در ادعيه و زيارات مشتركه ذكر شده و داراي مفاهيم عالي و بيان اوصاف و مناقب اهل بيت است .
زيارت اهل قبور
« اَلسَّلامُ عَلي اَهْلِ لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ ، مِنْ اَهْلِ لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ ، يا اَهْلَ لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ ، بِحَقِّ لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ ، كَيْفَ وَجَدْتُمْ قَوْلَ لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ ، مِنْ لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ ، يا لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ ، بِحَقِّ لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ ، اِغْفِرْ لِمَنْ قالَ لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ ، وَاحْشُرْنا فِي زُمْرَةِ مَنْ قالَ لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ ، مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللّهِ عَلِيٌّ وَلِيُّ اللّهِ » .
از امير مؤمنان عليهالسلام روايت شده كه هر كس به قبرستان وارد شود و زيارت بخواند ، خداوند متعال ثواب پنجاه سال عبادت به او عطا فرمايد و گناه پنجاه سال او و پدر و مادرش را ببخشد . از پيغمبر خدا صلياللهعليهوآله نقل است هر كس
زيارت وداع ائمه بقيع عليهمالسلام
مرحوم شيخ طوسي و سيد بن طاووس گفتهاند كه چون خواستي ائمه بقيع را وداع كني ، بگو :
« اَلسَّلامُ عَلَيْكُمْ اَئِمَّةَ الْهُدي وَرَحْمَةُ اللّهِ وَبَرَكاتُهُ ، اَسْتَوْدِعُكُمُ اللّهَ وَاَقْرَأُ عَلَيْكُمُ السَّلامَ ، آمَنّا باِللّهِ وَباِلرَّسُولِ وَبِما جِئْتُم بِهِ وَدَلَلْتُمْ عَلَيْهِ ، اَللّهُمَّ فَاكْتُبْنا مَعَ الشّاهِدِينَ » .
پس دعا بسيار كن و از خداوند بخواه كه بار ديگر تو را به زيارت ايشان برگرداند و اين آخرين عهد و زيارت تو نباشد .