بخش 14
فصل دهم: حائر و مناره مشهور به « مناره عبد »، تاریخ تأسیس آن و ویرانیاش در سال 1354 هجری 1. منارههای سهگانه صحن و حرم امام حسین( علیه السلام ) 2. تاریخ و علّت ساخت مناره و سازنده و موقوفات آن 3. تعمیر و مرمت مناره عبد در سال 982ه به دست شاه طهماسب صفوی 4. ویرانی اثر تاریخی مناره عبد در سال 1354ه و علت آن 5. اندیشة گسترش صحن امام حسین( علیه السلام ) 6. شکل هندسی بارگاه امام حسین( علیه السلام ) 7. مرثیه مناره عبد در شعر شاعران و گفتههای مردم 8. سرانجام منارة عبد پس از ویرانی در سال 1354 هجری بخش ششم: حائر و اصلاحات بعدی فصل اول: حائر و اصلاحات شاه اسماعیل صفوی در سال 914 هجری
خبر نزديك شدن وهابيها به كربلا شامگاه روز دوّم برج نيسان(1) سال 1801 م و هنگامي كه بيشتر ساكنان شهر، به زيارت نجف اشرف رفته بودند، منتشر شد. لذا حاضران در شهر با عجله و شتاب، درها را بستند. امّا وهابيها كه ششصد نفر پياده و چهارصد نفر سواره برآورد شدهاند، فرود آمدند و چادرهاي خود را برپا كردند و نيروهاي خود را به سه دسته تقسيم نمودند. آنان از زاوية يكي از زائرسراها در ناحيه « باب المخيّم »، روزنهاي در ديوار گشودند و به طور ناگهاني، داخل يك زائرسرا شدند و به نزديكترين دروازههاي شهر، حمله كردند و با گشودن ساده و راحت آن، داخل شهر شدند. ساكنان وحشت كردند و سراسيمه پا به فرار ميگذاشتند و نميدانستند چه كاري انجام دهند.
وهابيهاي خشن، راه خود را به سوي روضة مقدسه گشودند و شروع به تخريب آن كرده، كليه آرايههاي معماري نظير قضيب معدني، كتيبههاي چوبي از جنس ساج و آيينههاي بزرگ را از جا كندند و هداياي نفيس و نذورات گرانبها، اعمّ از پيشكشهاي صاحبمنصبان و زمامداران و سلاطين و شاهان فارس را غارت نمودند و نيز طلاجات ديوارها و سقف را جدا ساختند و شمعدانيها و سجّادههاي فاخر و قيمتي و آويزهاي ارزشمند را برداشتند و درهاي كندهكاري شده و خلاصه هر وسيلهاي از اين قبيل را جمعآوري نموده، به بيرون حرم انتقال دادند.(2)
سپس مستر لونكريك، پروندة هزاران زن و مرد و پير و جوان و كودك را كه قرباني وحشيگريهاي مهاجمان شدهاند فراروي عدالت انساني، گشوده و گفته است:
افزون بر اين كارها، حدود پنجاه نفر را نزديك ضريح و پانصد نفر را نيز بيرون حرم و در صحن به قتل رساندند. اين مهاجمان وحشي در شهر هم، دست به فساد و