بخش 1

16

2 . زيارت نامه حُجر بن عُدَي و يارانش …195

* فصل سوم : مقبره حضرت سكينه دختر امام علي ( عليه السلام ) …197

احاديث و اسناد تاريخي مربوط به حضرت سكينه ( عليها السلام ) …198

زيارت حضرت سكينه ( عليها السلام ) دختر اميرالمؤمنين ( عليه السلام ) …200

* فصل چهارم : مقبره أبو مسلم خولاني و بلال حبشي …201

1 . ابومسلم خولاني …201

2 . مقبره بلال حبشي مؤذن رسول خدا ( صلّي الله عليه وآله ) …201

* فصل پنجم : ساير مقابر و مشاهد …203

6 . استان هاي سوريه

* فصل اول : اماكن زيارتي و تاريخي استان حَلَب …207

آشنايي با « حَلَب » …207

1 . مشهدالحسين ( عليه السلام ) ( مسجدالنقطه ) …208

2 . مشهدالمحسن ( عليه السلام ) ( مشهدالسقط ) …209

3 . مرقد حضرت زكريّا ( عليه السلام ) …210

زيارت نامه حضرت زكريا ( عليه السلام ) …211

4 . قبر امام زاده معروف بن جمر ( از نوادگان امام صادق ( عليه السلام ) ) …211

5 . قبرهاي عالمان شيعه …211

الف ) قبر شهيد « شيخ شهاب الدين سهروردي » …211

ب ) قبر « ابن شهر آشوب » و عالمان بني زُهره …212

6 . مسجد اَمَوي ( جامع الكبير ) …212

7 . قلعه تاريخي و نظامي حلب …213

مشخصات قلعه حلب …213

8 . قلعه سمعان …214

17

* فصل دوم : اماكن زيارتي و تاريخي استان رقّه ( منطقه و شهداي صفّين ) …215

آشنايي با رِقّه ( منطقه صفين ) …215

1 . عمار ياسر …216

الف ) روايات در فضيلت عمّار ياسر …217

ب ) شهادت و مدفن عمّار ياسر …218

ج ) زيارت نامه عمّار ياسر …219

2 . اُوَيس قَرَني …220

الف ) روايات در فضيلت اُوَيس قَرَني …220

ب ) شهادت و مدفن اُوَيس قرني …221

ج ) داستان اطاعت اويس قرني از مادر …221

د ) زيارت نامه اُوَيْس قرني …222

3 . باب علي ( عليه السلام ) ( و بخشي از ديوار قديمي شهر رقّه ) …223

4 . قلعه جَعْبَر …223

* فصل سوم : اماكن زيارتي و تاريخي ساير استان هاي سوريه …225

1 . استان حِمْص …225

2 . استان دَرعا …226

الف ) دير و كليساي بُحيراي راهب …226

ب ) تئاتر بُصري ( مجموعه فرهنگي ورزشي ) …227

ج ) « جامع المَبْرَك » يا « ناقه » …228

د ) محمد بن ابي حُذَيفه …228

7 . زيارت نامه هاي مشترك

اذن ورود به مشاهد مشرفه …233

زيارت نامه امام زادگان …233

زيارت نامه مطلق انبياء ( عليهم السلام ) …234

18

زيارت نامه اهل قبور و مؤمنين …235

زيارت نامه شهدا ( عليهم السلام ) …236

زيارت نامه وداع شهداء ( عليهم السلام ) …237

دعاي بعد از هر زيارتي …237

* كتابنامه …239

19

ديباچه

قرآن كريم همگان را دعوت به سير و گردش در روي زمين و بررسي احوال گذشتگان نموده و روايات بسياري نيز بر اين امر تأكيد كرده اند . در اين ميان ، تشرف به اماكن زيارتي و آرامگاه هاي اولياي الهي از فرائض مهم مذهبي در مكتب تشيع و از مصاديق اين دعوت است . يكي از مهم ترين مراكز زيارتي كه قدمت تاريخي پنج هزار ساله دارد و حوادث تلخ و شيرين فراواني در طي پانزده قرن كه از بعثت رسول خدا ( صلّي الله عليه وآله ) مي گذرد در آن رخ داده ، سرزمين سوريه است . سرزمين سوريه كه بخشي از سرزمين شام قديم محسوب مي شود ، محل ظهور بسياري از انبياي الهي بوده و هم امروز بسياري از اولياي الهي و خاندان پاك و مطهر رسول خدا ( صلّي الله عليه وآله ) و صحابه آن حضرت را در خود جاي داده و يادآور فداكاري هاي اهل بيت ( عليهم السلام ) براي بقاي اسلام ناب محمدي است .

امروزه هزاران نفر از مسلمانان مشتاق درصددند تا فراتر از آشنايي با مفاهيم ديني ، تماس تاريخي با اماكن برجاي مانده از گذشته مسلمانان داشته و فضاهاي برجاي مانده از آنان را در برابر ديدگان خويش قرار دهند و از آن درس ايمان و اخلاص بياموزند . اين اثر تلاشي براي ارايه آگاهي هايي تاريخي درباره اماكن زيارتي سوريه و مدفونين در آن است ، تا مشتاقان با داشتن اين آگاهي ها با معرفت و دانش

20

لازم به زيارت نائل شوند . عمده اطلاعات اين كتاب منابعي است كه به وسيله مركز تحققات حج چاپ كرده و محقق محترم جناب حجت الاسلام هاشمي نوربخش آنها را به خامه قلم خويش آراسته است .

در پايان مركز تحقيقات حج لازم مي داند كه از تلاش هاي نگارنده محترم و همه كساني كه در به ثمر رسيدن اين اثر تلاش كردند ، سپاسگزاري نمايد .

انه ولي التوفيق

گروه تاريخ و سيره

مركز تحقيقات حج

21

مقدمه

مسافرت به كشور سوريه و همراهي با كاروان دل شكسته حضرت زينب ( عليها السلام ) و قرار گرفتن زير چتر مهربانيِ دستان كوچك حضرت رقيه ( عليها السلام ) و ديگر بزرگان دين ، افتخاري است كه نصيب علاقهمندان و شيفتگان اين خاندان مي شود .

اين سفر ، ما را با گوشه هاي مختلفي از زواياي تاريخ اسلام ، آشنا ميكند . جاي جاي اين سرزمين ، يادآور خاطره هايي بس عجيب و سوزناك است ؛ از يك سو ، يادآور نيرنگ هاي معاويه ، عمرو عاص و ظلم هاي بني اميّه است . و از سوي ديگر ، رشادت هاي اهل بيت ( عليهم السلام ) و خطبه هاي آتشين « حضرت زينب ( عليها السلام ) » و درد دل هاي نازدانه امام حسين ( عليه السلام ) را در يادها زنده مي كند .

فضيلت هاي اين سرزمين و كرامتهاي اهل بيت ( عليهم السلام ) ، سبب شده تا فوج عظيم زائران مشتاق ، از كشورهاي مختلف جهان اسلام ، به ويژه ميهن اسلامي ايران ، به سوي بارگاه مطهر غم خوار كربلا ، زينب كبري ( عليها السلام ) ، و حرم ملكوتي حضرت رقيه ( عليها السلام ) سفر كنند .

اين سيل مشتاق ، وظيفه پژوهشگران ، دانشمندان و نويسندگان را سنگين ميكند . حوادثي كه در مسير كاروان اسيران اتفاق افتاد ، همچنين وقايعي كه بعد از سال 61 هـ . ق رخ داد ، ضامن بقاي اسلام بود ؛ چرا كه اين نهضت ، « حسيني الحدوث و زينبي البقاء »

22

است . ما نيز ، در راستاي انتقال مصيبت ها ، رشادت ها و هدف اين نهضت به نسل هاي آينده و نيز در راستاي راهنمايي علاقهمندان به اماكن زيارتي ، احساس تكليف كرديم و دست به نگارش زديم . اميدواريم مشمول عنايات خاص الهي شويم .

بنابراين ، حقير با ملاحظه كتابهاي بسيار ، تحقيق و كنكاش فراوان و نيز با مراجعه به بيش از پنجاه و پنج منبع ( حدود 300 جلد كتاب ) و بررسي و دقت نظر در آنها و انتخاب سخنان مناسب و مشهور ، كتاب حاضر را تأليف كرده ، در اختيار علاقهمندان مي گذارم تا در راستاي شناساندن بيشتر اهل بيت ( عليهم السلام ) قدمي برداشته باشم .

كتاب حاضر به طور كامل و مختصر نگارش يافته است تا در مسافرت ها قابل استفاده باشد . توضيح وقايع و زندگي نامه شخصيت هاي كتاب ، به صورت كامل و همراه زيارت نامه آنهاست ؛ افزون بر اينكه تا جاي ممكن ، منابع و مآخذ آن در پاورقي ها به صورت دقيق درج شده است . در عين حال ، هيچ اثري ( به جز آثار امامان معصوم ( عليهم السلام ) ) بي عيب و نقص نبوده و اميدوارم كه اين اثر با يادآوري هاي اهل قلم و انديشمندان ، كامل تر شود .

از باب « مَنْ لَمْ يَشْكُرِ الْمَخْلُوقَ لَمْ يَشْكُرِ الْخالِقَ » از همه عزيزاني كه در گرد آوري اين مجموعه ، حقير را ياري كرده اند ؛ به ويژه آقايان : محمود هاشمي نوربخش ، رضا زارعي همداني ، حبيب الله تقيان ، مهدي پناهي ، عليرضا علي محمدي ، محمد داودآبادي كمال تشكر را دارم و از خداوند منان براي همه آنان ، آرزوي سلامتي ، موفقيت روزافزون و عاقبت به خيري را دارم .

23

1

مقدمات سفر

24

مقدمات سفر