بخش 7

150

60 ـ چند نكته بهداشتي

رعايت اموري كه تأمين كننده سلامتي انسان در سفر مي باشد ، بسيار ضروري و لازم است ؛ زيرا ممكن است با اندك غفلتي ، زائر گرفتار بيماري شده و چند روزي از فيض حضور در حرم ها و مكان هاي مقدّس محروم بماند . از اين رو ، توجّه زائران را به چند نكته مهم بهداشتي از زبان معصومان ( عليهم السلام ) جلب مي نمايم :

1 ـ امام باقر ( عليه السلام ) فرمود :

« هر كه مي خواهد غذا به او ضرر نرساند ،

151

بايد تا گرسنه نشده و معده وي خالي نگشته ، غذا نخورد ، پس هنگام خوردن غذا ابتدا نام خدا را بر زبان جاري كند و بايد غذا را خوب بجود و تا اشتها دارد ، از خوردن غذا دست بكشد . » ^{( 1 )}

2 ـ امام صادق ( عليه السلام ) فرمود :

« هر كس پيش و پس از غذا خوردن ، دست هاي خود را بشويد ، در آغاز و پايان آن غذا به او بركت داده شود و تا زنده است در گشايش به سر برده و از بيماري جسماني مصون ماند . » ^{( 2 )}

3 ـ امام علي ( عليه السلام ) فرمود :

« غذا را با خوردن [ كمي ] نمك آغاز كنيد . . . » ^{( 3 )}

4 ـ در روايات از خوردن غذاي داغ و فُوت كردن غذا نهي شده ، بنابراين با كمي تأمّل و پس از ملايم شدن حرارت غذا ، اقدام به خوردن آن كنيد .

روزي براي رسول خدا ( صلّي الله عليه وآله ) غذاي داغ و سوزاني

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ وسائل الشيعه ، ج24 ، ص433

2 ـ فروع كافي ، ج6 ، ص290

3 ـ همان ، ص325

152

آوردند ، حضرت فرمود :

« بگذاريد تا خنك شود ، خداوند نخواسته آتش به ما بخوراند و بركت در [ غذاي ] خنك است . » ^{( 1 )}

61 ـ آداب زيارت

در روايات ، براي زيارت آدابي ذكر شده كه برخي از آن ها مخصوص موارد خاصّي است ، ليكن برخي از اين آداب كه تقريباً جنبه عمومي دارد و به نوعي ، به همه اماكن مقدسه و مشاهد مشرفه ارتباط پيدا مي كند عبارتند از :

1 ـ ترك كلام بيهوده و لغو و مخاصمه و مجادله در راه .

2 ـ غسل كردن پيش از زيارت .

3 ـ اگر چند امام را زيارت مي كند ، براي زيارت هر امام يك غسل كند .

4 ـ خواندن دعاي مأثور هنگام غسل كردن .

5 ـ طاهر بودن ، به اين معني كه انجام غسلي بر او واجب نبوده و با وضو باشد .

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ فروع كافي ، ج 6 ، صص321 و 322

153

6 ـ پوشيدن جامه هاي پاك و پاكيزه .

7 ـ پوشيدن جامه سفيد .

8 ـ پوشيدن لباس نو .

9 ـ كوتاه برداشتن گام ها هنگام رفتن به زيارت و حركت كردن به آرامي و با وقار .

10 ـ عطر زدن و خود را خوشبو كردن ( غير از زيارت كربلا ) .

11 ـ گفتن ذكر « اللهُ أَكْبَر » ، « اَلْحَمْدُ للهِِ » ، « سُبحانَ اللهِ » و « لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ » هنگام رفتن به زيارت و صلوات فرستان بر پيامبر و آل او .

12 ـ خواندن اذن دخول قبل از ورود به حرم مطهّر .

13 ـ تلاش جهت تحصيل رقّت قلب ، سوزش دل و خضوع .

14 ـ سجده براي خداوند به منظور تشكر از اين نعمت الهي .

15 ـ مقدّم داشتن پاي راست هنگام ورود و پاي چپ هنگام خروج .

16 ـ ايستادن هنگام زيارت ، اگر عذري ندارد .

17 ـ سر به زير انداختن و توجه نكردن به بالا و طرف راست و چپ .

18 ـ خواندن زيارت هاي مأثوره و ترك

154

زيارت هاي غير مأثوره .

19 ـ خواندن نماز زيارت كه حداقل دو ركعت است .

20 ـ خواندن دعاهاي وارده ، بعد از نماز و زيارت .

21 ـ خواندن مقداري از قرآن و هديه كردن ثواب آن به روح مقدس صاحب آن مرقد شريف .

22 ـ مقدّم كردن نماز واجب بر نماز زيارت . اگر مشغول زيارت بود و « قَدْ قامَتِ الصَّلاة » را شنيد ، زيارت را ترك و در نماز جماعت شركت كند .

23 ـ زيارت كردن به نيابت پدر و مادر و دوستان و نزديكان و براي آن ها طلب مغفرت نمودن .

24 ـ ترك سخنان ناشايست و كلمات لغو و بيهوده و صحبت هاي دنيايي كه در هر جا مذموم و مانع رزق و سبب قساوت قلب است ، به ويژه در بقاع مقدس .

25 ـ بلند نكردن آواز و صداي خود در آن مشاهد شريفه ، براي هر علتي كه باشد .

26 ـ وداع با صاحب آن مرقد شريف هنگام رفتن از آن شهر .

27 ـ قصد بازگشت به آن مكان مقدس هنگاموداع .

28 ـ بهتر شدن حال و كردار و گفتار ، نسبت به پيش از زيارت .

155

29 ـ انفاق واحسان بر فقيران ومجاوران آن بقعه . ^{( 1 )}

شهيد اوّل نيز در دروس ، آداب زيارت رسول اكرم ( صلّي الله عليه وآله ) و ديگر مرقدهاي مقدّس را به تفصيل بيان نموده كه خلاصه آن عبارت است از :

1 ـ غسل كردن و پيوسته با وضو بودن و با لباس پاك و تميز و با خضوع و خشوع به زيارت رفتن .

2 ـ هنگام ورود به حرم مطهّر ، جلوي در آستان حرم ايستادن و با دعاي مأثور اذن دخول گرفتن .

3 ـ در كنار ضريح ايستادن .

4 ـ در حال زيارت پشت به قبله ايستادن و رو نمودن به سوي زيارت شونده .

5 ـ سلام دادن به زيارت شونده و خواندن زيارت وارده از سوي معصومان ( عليهم السلام ) .

6 ـ درپايان زيارت ، دوركعت نماز زيارت خواندن .

7 ـ پس از نماز ، دعاهاي نقل شده را قرائت كردن .

8 ـ مقداري از قرآن را نزد ضريح تلاوت نمودن و ثواب آن را به زيارت شونده هديه كردن .

9 ـ در همه حالات حضور قلب داشتن ، از گناهان

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ آداب زيارت ، علاّمه محدّث نوري ، تحقيق و تصحيح : محمدحسين صفاخواه ـ عبدالحسين طالعي . ( با كمي تغيير در عبارت )

156

توبه نمودن و طلب مغفرت كردن .

10 ـ به خدمتكاران حرم صدقه دادن .

11 ـ هنگام خروج بادعاهاي وارده وداع كردن واز خداوند بازگشت به آن مكان شريف را مسئلت نمودن .

12 ـ اينكه زائر پس از بازگشت از زيارت از نظر اخلاقي و رفتاري بهتر از گذشته خود باشد .

13 ـ اينكه پس از آن كه زائر به خواسته خود رسيد در بازگشت عجله كند تا هميشه شوق زيارت در وجودش پايدار بماند .

14 ـ صدقه دادن به نيازمنداني كه در اطراف حرم حضور دارند . ^{( 1 )}

در زيارت امام حسين ( عليه السلام ) ، موارد ديگري نيز بر اين آداب افزوده شده كه قابل توجه و دقت است از جمله :

1 ـ عطر نزدن و سرمه نكشيدن ؛ « وَلاتَدَّهِنْ وَلاتَكتَحِل حتّي تَأتِيَ الفُرات . » ^{( 2 )}

2 ـ حركت به سوي حرم با آرامش و متانت ؛ « وَيَلْزَمُكَ التَّوقيرُ لاَِخْذ ما لَيْسَ لَكَ . » ^{( 3 )}

3 ـ ديده از محرمات پوشاندن ؛ « وَيَلْزَمُكَ اَنْ

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ دروس ، ج 2 ، ص 19

2 ـ كامل الزيارات ، باب 79

3 ـ همان ، باب 48

157

تَغُضَّ بَصَرَكَ . » ^{( 1 )}

4 ـ پرهيز از خصومت و نزاع و سوگند زياد . ^{( 2 )}

5 ـ كم سخن گفتن جز به خير .

6 ـ پرهيز از شوخي و مزاح ؛ « وَاَقِلّ مِنَ الكَلامِ وَالمِزاح . » ^{( 3 )}

7 ـ مصاحبت نيكو با همسفران ؛ « يَلْزَمُكَ حُسْنَ الصَّحابَةِ لِمَنْ يَصحَبُكَ . » ^{( 4 )}

8 ـ زياد ذكر خداي گفتن ؛ « وَأَكْثِر مِنَ اللهِ تَعالي . » ^{( 5 )}

9 ـ پا برهنه و همچون بندگان حركت نمودن ؛
« وَامْشِ حافياً وَامْشِ مَشْيَ العَبد الذَّليل . » ^{( 6 )} و . . . .

62 ـ ادب بانوان در زيارت

مرحوم علامه اميني در فصل « ادب الزائرات » ، درباره آداب زيارت زنان زائر مي نويسد :

« چشم خود را از حرام بپوشند ، خود را از

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ كامل الزيارات ، باب 48

2 ـ همان

3 ـ همان ، باب 79

4 ـ همان ، باب 48

5 ـ همان ، باب 79

6 ـ همان ، باب 49

158

تبرّج و شهوت بازدارند ، لباس حيا به تن كنند و روبند عفّت زنند ، در ميان راه كه تداخل با مردان دارد ، راه نروند ، از كنار ديوار بگذرند ، پوشيدن لباس نازك را ترك كنند ، از هر چه مايه شهرت آن ها مي شود دوري كنند ، در معابر سرمه و عطر نزنند . . . » ^{( 1 )}

63 ـ رعايت وقار در زيارت

مرحوم علامه اميني در « ادب الزائر » ^{( 2 )} مي نويسد :

مرحوم شيخ محمد طه نجف ، به حرم حضرت عسكريين ( عليهما السلام ) وارد شد ، در حالي كه صداها به اذان بلند بود ، [ و هر كس در گوشه اي براي خود اذان مي گفت آنگاه ايشان ] آن ها را از آن كار نهي كرد و اين آيه شريفه را خواند :

{  ما لَكُمْ لا تَرْجُونَ لِلّهِ وَقاراً } . ^{( 3 )}

مرحوم محدث نوري در تحيّة الزائر ، پس از نقل حديثي كه مرحوم مجلسي در بحارالأنوار آورده ، گويد :

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ آداب زيارت ، ج2 ، ص2 و ادب الزائر ، صص47 ـ 50

2 ـ ادب الزائر ، ص26

3 ـ نوح : 13

159

مرحوم مجلسي در كتاب « بحار » ^{( 1 )} و « تحفه » از اين آيه و روايت استظهار فرموده كه :

« بلند نمودن آواز در حرم مطهّر نبوي و مشاهد شريفه ( صلوات الله عليهم اجمعين ) چه در زيارت و چه در غير آن ، منهي و مذموم است . »

سپس محدث نوري مي نويسد :

« و چه نيك فرموده و اين ادبي است خاص ، كه در مرحله احترام و تعظيم ، رسول خدا ( صلّي الله عليه وآله ) و ذريه طاهره اش ( عليهم السلام ) را به آن امتياز اختصاص داده و پرده ناموس براي تكريم و توقير ايشان درميانشان گذاشته ، پس هر كه آواز را بلند كند ، هر چند در عبادتي باشد كه بلند نمودنِ آن صدا در آن ممدوح باشد ، پرده ناموس الهي را دريده است . . . » ^{( 2 )}

و از اين جا معلوم مي شود قباحت و شناعت آن چه متعارف و مرسوم شده در حرمِ مطهر علوي و بقعه منوره حسيني ( عليهما السلام ) كه در اوقات نماز ، خصوص درصبح

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ بحار الأنوار ، ج100 ، ص125

2 ـ تحفة الزائر .

160

و شام ، جماعت بسياري كه گاه عدد ايشان زياده باشد از عدد گوش كنندگان ، به غايت بلندي آواز ، برخيزند و اذان بگويند و دعا كنند و صداها درهم پيچد ، و فقرات اذان در يكديگر مخلوط شود ، عُبّاد آن محل را ، از زائران و نمازگزاران و متضرّعين و گريه كنندگان ، از كار خود باز دارند و داخل در زمره صادّين عن سبيل الله شوند ، و پاس حرمت نبوت و امامت را از هم درند و حكايت اذان را كه از مستحبات اكيده است ، از ميان برند ، چه سامع نداند كه كدام را حكايت كند .

با اين مفاسد و غير آن ، گمان دارد ثوابي برده و به فيض رسيده است و حال آن كه بايست از منكرات شرع شمرده شود ، نه عبادات و در موبقات داخل شود ، نه در قربات ! ^{( 1 )}

64 ـ زيارت عارفانه

زيارت زماني ثمربخش است و براي زائر بركات دارد كه عارفانه و همراه با شناخت باشد ، آن كس كه حسين بن علي ( عليه السلام ) را درست نمي شناسد و از اهداف

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ آداب زيارت ، علاّمه محدّث نوري ، تحقيق و تصحيح محمدحسين صفاخواه ـ عبدالحسين طالعي ، ص186

161

قيام آن حضرت بي اطلاع است ، چگونه انتظار دارد از بركات اين سفر بهره مند شود ؟

فائد حنّاط از امام كاظم ( عليه السلام ) نقل مي كند كه آن حضرت فرمود :

« مَنْ زارَ الحُسَين ( عليه السلام ) عارِفَاً بَحَقِّهِ غَفَرَ اللهُ لَهُ ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَما تَأَخَّرَ » . ^{( 1 )}

« كسي كه حسين ( عليه السلام ) را زيارت كند و به حق او عارف و نسبت به آن حضرت شناخت داشته باشد ، خداوند گناهان گذشته و حال او را مي بخشد . » ^{( 2 )}

هارون بن خارجه نيز گويد :

به امام صادق ( عليه السلام ) عرض كردم مردم روايت مي كنند اگر كسي حسين بن علي ( عليه السلام ) را زيارت كند ، پاداش يك حج و يك عمره به او داده خواهد شد .

امام ( عليه السلام ) فرمود :

« مَنْ زارَهُ ـ وَالله ـ عارِفَاً بِحَقِّهِ غَفَرَ لَهُ ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَما تَأَخَّرَ » . ^{( 3 )}

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ كامل الزيارات ، ص 149

2 ـ دانشمند فرزانه ، مرحوم آقاي علي اكبر غفاري ( رحمه الله ) ، در حاشيه كتاب « ثواب الأعمال » مي نويسد : ما تقدم و ما تأخر هر دو فعل ماضي هستند و معناي آنها قديم و جديد است ، نه گناهان گذشته و آينده .

3 ـ كامل الزيارات ، ص 149

162

« كسي كه او را زيارت كند و به خدا سوگند او را بشناسد و عارف به حق او باشد ، خداوند گناهان گذشته و حال او را خواهد بخشيد . »

در حديثي ديگر حسين بن محمد قمي از امام موسي بن جعفر ( عليه السلام ) نقل مي كند كه فرمود :

أَدني ما يُثاب بِهِ زائِرُ الْحُسين ( عليه السلام ) بِشَطِّ الْفُراتِ إِذا عرف بِحَقِّهِ وَحُرْمَتِهِ وَوِلايَتِهِ أَنْ يغفر لَهُ ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَما تَأَخَّرَ » . ^{( 1 )}

« كمترين پاداشي كه در شطّ فرات به زائر حسين بن علي ( عليه السلام ) مي دهند آن است كه گناهان گذشته و حال او آمرزيده شود ، مشروط به آن كه به حقّ آن حضرت و حرمت و ولايت او عارف بوده و شناخت داشته باشد . »

امام صادق ( عليه السلام ) نيز معرفت به امام و پيروي از آن حضرت را شرط دستيابي به مغفرت معرفي مي كند . فائد حنّاط گويد : از امام صادق ( عليه السلام ) شنيدم كه فرمود :

« مَنْ زارَ الْحُسَين ( عليه السلام ) عارِفَاً بِحَقِّهِ يَأتَمَّ بِهِ غَفَرَ اللهُ لَهُ ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَما تَأَخَّرَ » . ^{( 2 )}

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ كامل الزيارات ، ص 149 و 150

2 ـ همان ، باب 54 ، ص 150 ، ح 6

163

شناخت حسين بن علي ( عليه السلام ) و اعتقاد و پيروي از آن حضرت ، شرط اساسي در موفقيت سفر زيارت به كربلاي معلّي است . كسي كه نداند حسين بن علي ( عليه السلام ) براي چه و با چه هدفي قيام نمود و در برابر ظالمان ايستاد و اين كه چرا شهادت در راه خدا را آگاهانه انتخاب كرد ؟ طبيعي است كه از اين سفر سودي و بهره اي نخواهد داشت .

موضوع به اندازه اي اهميت دارد كه تنها در كتاب كامل الزيارات ، در بيش از بيست روايت ، روي كلمه « عارفاً بحقّه » تاكيد شده است . ^{( 1 )}

اگر اين معرفت حاصل شود ، پاداشي بزرگ براي زائر به ارمغان مي آورد . امام صادق ( عليه السلام ) مي فرمايد :

« مَنْ أَتي قَبْرَ الْحُسَين ( عليه السلام ) عارِفَاً بِحَقِّهِ كانَ كَمَنْ حَجَّ ثَلاثَ حُجَج مَعَ رَسولِ الله ( صلّي الله عليه وآله ) » . ^{( 2 )}

« آن كس كه قبر حسين ( عليه السلام ) را زيارت كند و به حق آن حضرت عارف و آگاه باشد [ پاداشش ] همانند كسي است كه سه مرتبه با رسول خدا ( صلّي الله عليه وآله ) حج انجام داده باشد . »

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ كامل الزيارات ، ص 148 تا 152

2 ـ همان ، ص 152

164

65 ـ زيارت عاشقانه

زيارت حسين بن علي ( عليه السلام ) بايد عاشقانه و از روي محبت به رسول خدا ( صلّي الله عليه وآله ) و خاندان عصمت و طهارت انجام شود ، تا اين محبت جاذبه ايجاد كرده ، زائر را به پيروي از آنان وادار نمايد كه در نتيجه هر كه از اهل بيت پيامبر ( عليهم السلام ) پيروي كند ، نجات يافته به سعادت نائل مي گردد ؛ « مَنْ أَتَاكُمْ نَجَا وَمَنْ لَمْ يَأْتِكُمْ
هَلَكَ » . ^{( 1 )}

امام صادق ( عليه السلام ) فرمود :

« روز قيامت كه فرا مي رسد ، نداكننده اي ندا مي كند كه زائران حسين بن علي ( عليه السلام ) كجا هستند ؟

جمعي از مردم كه تعداد آنان را جز خدا كسي نمي داند ، به پا مي خيزند . پس به آنان گفته مي شود : هدف شما از زيارت حسين بن علي ( عليه السلام ) چه بود ؟

گويند : پروردگارا ، به دليل علاقمندي به پيامبر و علي و فاطمه و دلسوزي و رحمت نسبت به

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ زيارت جامعه كبيره .

165

آنچه كه بر حسين ( عليه السلام ) گذشته ، به زيارت آن حضرت رفتيم .

آنگاه به آنان گفته مي شود :

. . . هذا مُحَمَّدٌ وَعَلِيٌ وَفاطِمَة وَالْحَسَنُ وَالْحُسَيْنُ فَالْحَقُوا بِهِمْ ، فَأَنْتُمْ مَعَهُمْ في دَرَجَتِهِمْ ، اِلْحَقُوا بِلِواءِ رَسُولِ اللهِ ، فَيَنْطَلِقُونَ اِلي لِواءِ رَسُولِ اللهِ فَيَكُونُونَ في ظِلِّهِ ـ وَاللِّواءُ في يَدِ عَليٍّ ( عليه السلام ) ـ حَتّي يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ فَيَكُونُونَ اَمامَ اللِّواءِ وَعَنْ يَمينِهِ وَعَنْ يَسارِهِ وَمِنْ خَلْفِهِ . ^{( 1 )}

اينان محمد و علي و فاطمه و حسن و حسين [ ( عليهم السلام ) ] اند ، پس به آنان بپيونديد ، شما در كنار آنان هستيد ، برويد و به پرچم رسول خدا [ ( صلّي الله عليه وآله ) ] ملحق گرديد ، پس آنان به سوي پرچم رسول خدا [ ( صلّي الله عليه وآله ) ] حركت كرده ، و در حالي كه پرچم در دست علي [ ( عليه السلام ) ] است ، زير سايه آن قرار مي گيرند ، علي [ ( عليه السلام ) ] نيز در حالي كه زائران حسيني در چهار سوي پرچم قرار گرفته اند ، آنان را حركت داده و بدين ترتيب وارد بهشت مي شوند . »

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ كامل الزيارات ، ص 152

166

66 ـ زيارت و توفيق الهي

زيارت حسين بن علي ( عليه السلام ) با عنايت خداوند متعال ارتباط دارد و هر كسي به اين كار خير موفق نمي گردد .

از امام صادق ( عليه السلام ) نقل شده كه فرمود :

« خداوند براي هر كسي كه خير و خوبي اراده كرده باشد ، محبت حسين بن علي ( عليه السلام ) و زيارت او را به دلش مي اندازد . . . . » ^{( 1 )}

با توجه به اين كه منشأ زيارت ، توفيق و عنايت الهي است و زائر امام حسين ( عليه السلام ) هم داراي اهداف و ويژگي هاي اعتقادي ، اخلاقي و رفتاري ويژه اي است لذا خداوند به وجود چنين افرادي مباهات مي كند . ذريح محاربي از امام صادق ( عليه السلام ) نقل كرده كه فرمود :

« . . . وَاللهِ اِنَّ الله لَيُباهي بِزائِرِ الْحُسَينِ بنِ عَليٍّ . . . . » ^{( 2 )}

« به خدا سوگند ، خداوند به زائر حسين بن علي ( عليه السلام ) مباهات مي كند . »

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ كامل الزيارات ، ص 153

2 ـ همان ، ص 155

167

67 ـ لزوم زيارت امام حسين ( عليه السلام )

محمد بن مسلم گويد : امام باقر ( عليه السلام ) فرمود :

« مُرُوا شِيعَتَنَا بِزِيَارَةِ قَبْرِ الْحُسَيْنِ ( عليه السلام ) فَإِنَّ إِتْيَانَهُ مُفْتَرَضٌ عَلَي كُلِّ مُؤْمِن يُقِرُّ لَهُ بِالْإِمَامَةِ مِنَ اللَّهِ » .

« شيعيان ما را به زيارت قبر حسين بن علي ( عليه السلام ) فرمان دهيد ، زيرا زيارت آن حضرت بر هر مؤمني كه به امامت او اقرار دارد ، لازم و واجب است . »

همچنين خانمي به نام امّ سعيد أحمسيّه گويد : امام صادق ( عليه السلام ) به من فرمود :

« يَا أُمَّ سَعِيد تَزُورِينَ قَبْرَ الْحُسَيْنِ ؟ »

« امّ سعيد ، آيا قبر حسين بن علي را زيارت مي كنيد ؟ »

عرض كردم بله ، فرمود :

« زُورِيهِ فَإِنَّ زِيَارَةَ الْحُسَيْنِ وَاجِبَةٌ عَلَي الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ . »

« قبر آن حضرت را زيارت كنيد ، زيرا زيارت

168

قبر حسين بر مردان و زنان واجب و لازم است . » ^{( 1 )}

البته اين تعبير ، به معناي وجوب تكليفي همچون وجوب نماز و روزه نيست بلكه تأكيدي است كه امامان معصوم ( عليهم السلام ) بر زيارت حسين بن علي ( عليه السلام ) داشته اند تا عشق به آن حضرت و روحيه شهادت طلبي و جهاد و جان دادن در راه خدا را در بين شيعيان و علاقمندان به آن حضرت زنده نگه دارند .

68 ـ پاداش زيارت ابي عبدالله ( عليه السلام )

عبدالله طحّان از امام صادق ( عليه السلام ) شنيده است كه فرمود :

« هيچ كس در روز قيامت نيست مگر آن كه آرزو مي كند كاش از زائران حسين بن علي ( عليه السلام ) مي بود ، به دليل اين كه مي بيند خداوند چه عظمت و كرامتي به زائران آن حضرت عنايت فرموده است . ^{( 2 )}

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ كامل الزيارات ، ص 55 .

2 ـ همان ، ص 146

169

صالح بن ميثم نيز گويد : امام صادق ( عليه السلام ) فرمود :

« آن كس كه دوست دارد روز قيامت بر سر سفره هايي از نور بنشيند ، در شمار زائران حسيني درآيد . » ^{( 1 )}

ابوسامه نيز گويد : از امام صادق ( عليه السلام ) شنيدم كه فرمود :

« مَنْ أَرَادَ أَنْ يَكُونَ فِي جِوَارِ نَبِيِّهِ وَجِوَارِ عليٍّ وَفَاطِمَةَ فَلا يَدَعْ زِيَارَةَ الْحُسَيْنَ بنَ عليٍّ . » ^{( 2 )}

« هر كس مي خواهد [ فرداي قيامت ] با پيامبر و علي و فاطمه [ ( عليهم السلام ) ] همنشين گرديده ، در همسايگي آنان قرار گيرد ، زيارت حسين بن علي ( عليه السلام ) را ترك نكند .

ابي بكر حضرمي گويد : از امام باقر ( عليه السلام ) شنيدم كه فرمود :

« مَنْ أَرادَ أَنْ يَعْلَمَ اَنَّهُ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ فَلْيَعْرِضْ حُبَّنا عَلي قَلْبِهِ ، فَاِنْ قَبِلَهُ فَهُوَ مُؤْمِنٌ وَمَنْ كَانَ لَنَا مُحِبّاً فَلْيَرْغَبْ فِي زِيَارَةِ قَبْرِ الْحُسَيْنِ ( عليه السلام ) فَمَنْ كَانَ لِلْحُسَيْنِ ( عليه السلام ) مُحِبّاً

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ كامل الزيارات ، ص 146 .

2 ـ همان ، ص 147

170

زَوَّاراً عَرَفْنَاهُ بِالْحُبِّ لَنَا أَهْلَ الْبَيْتِ وَكَانَ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ وَمَنْ لَمْ يَكُنْ لِلْحُسَيْنِ ( عليه السلام ) زَوَّاراً كَانَ نَاقِصَ الْإِيمَانِ » . ^{( 1 )}

« كسي كه مي خواهد بداند اهل بهشت است ، محبت ما را بر قلب خويش عرضه كند ، اگر قلب وي آن را پذيرفت ، او مؤمن است و هر كس دوستدار ما است ، بايد مشتاق زيارت قبر حسين ( عليه السلام ) باشد و آن كس كه زائر حسيني شود ، ما او را محبّ و دوستدار اهل بيت مي دانيم و اهل بهشت خواهد بود و آن كس كه زائر حسين ( عليه السلام ) نباشد ، ايمانش ناقص است . »

69 ـ دعا كنندگان به زائران ابي عبدالله ( عليه السلام )

بر اساس آنچه در روايات آمده ، عدّه اي به زائران حسين بن علي ( عليه السلام ) دعا مي كنند ، برخي از آنان عبارتند از :

1 ـ فرشتگان

معاوية بن وهب گويد : امام صادق ( عليه السلام ) به من فرمود :

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ كامل الزيارات ، ص 212

171

« زيارت حسين ( عليه السلام ) را ترك مكن ، آيا دوست نداري از كساني باشي كه فرشتگان براي آنان دعا مي كنند ؟ » ^{( 1 )}

2 ـ فاطمه ( عليها السلام ) ، كوثر پيامبر ( صلّي الله عليه وآله )

از امام صادق ( عليه السلام ) نقل شده كه فرمود :

« اِنَّ فاطِمَةَ ( عليها السلام ) بِنْتَ مُحَمَّد ( صلّي الله عليه وآله ) تَحْضَرُ لِزُوّارِ قَبْرِ ابْنَها الحُسَين ( عليه السلام ) فَتَستَغْفِر لَهُمْ ذُنُوبَهُمْ . » ^{( 2 )}

« همانا فاطمه دختر رسول خدا ( صلّي الله عليه وآله ) حضور مي يابد و براي آمرزش گناهان زائران قبر فرزندش حسين ( عليه السلام ) از خداوند طلب مغفرت مي كند . »

3 ـ رسول خدا ( صلّي الله عليه وآله ) ، علي ( عليه السلام ) ، فاطمه زهرا ( عليها السلام ) و ائمه معصومين ( عليهم السلام )

معاوية بن وهب گويد : امام صادق ( عليه السلام ) به من فرمود :

« زيارت حسين بن علي ( عليه السلام ) را به دليل ترس ترك مكن ، زيرا آن كس كه زيارت آن حضرت را ترك كند ، آنچنان پشيمان شود كه آرزو مي كند كاش قبر حسين بن علي ( عليه السلام ) نزد او بود

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ كامل الزيارات ، ص 128

2 ـ همان .

172

و آن را زيارت مي كرد . آيا دوست نمي داري خداوند تو و اطرافيانت را از كساني قرار دهد كه رسول خدا ( صلّي الله عليه وآله ) ، علي بن ابي طالب ( عليه السلام ) ، فاطمه ( عليها السلام ) و ائمه ( عليهم السلام ) براي آنان دعا مي كنند ؟ . . . . » ^{( 1 )}

70 ـ دعاي امام صادق ( عليه السلام ) براي زائران حسيني

معاوية بن وهب گويد : خدمت امام صادق ( عليه السلام ) رسيدم در حالي كه ايشان در محراب به نماز ايستاده بودند ، من گوشه اي نشستم تا آن حضرت نمازشان پايان يافت ، سپس به سجده رفته و به دعا پرداختند ، و به خداي خويش چنين گفتند :

« اي آن كه كرامت و بزرگي را به ما اختصاص دادي ، و به ما وعده شفاعت دادي ، و رسالت را در خاندان ما نهادي ، و ما را وارث پيامبران قرار دادي ، و سلسله امّت ها و نبوّت را به ما پايان بخشيدي ، و منصب وصايت و جانشيني رسول خدا را ويژه خاندان ما ساخته اي و علم گذشته و آينده را

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ كامل الزيارات ، ص 127

173

به ما ارزاني نموده اي ، و دل هاي مردم را به سوي ما متمايل كرده اي ، مرا و برادران ديني من را و نيز زائران قبر پدرم حسين بن علي را ببخشاي ، آنان كه هزينه هايي را تحمّل نموده
و به سوي ما كوچ كرده اند ، به خاطر ميل و علاقه اي كه در نيكي به ما دارند و به اميد اجر و پاداشي كه در محبّت و دوستي با ما ، نزد تو است ، و براي شادي قلب پيامبرت محمد ( صلّي الله عليه وآله ) و پذيرش امر و دستور و ولايت ما ، و خشمگين ساختن دشمنان ما ، و هدف آنها در تمامي اين كارها ، رضايت و خشنودي تو است ، پس آنان را از سوي ما به بهشت و مقام رضا و خنشودي ات پاداش ده و آنها را در شب و روز مصون و محفوظ دار ، و خانواده و فرزندانشان را در نبود ايشان ، به بهترين شكل سرپرستي نما و ياورشان باش و شرّ و فساد هر سركش بدكردارِ مخالفِ حق را از آنان دور گردان و شرّ هر ناتوان و يا توانا و هر شيطاني از انس و جنّ را از آنها بگردان ، و بيش از آنچه كه آنها انتظار و آرزو دارند ، در اين غريبي و دوري از وطن كه به دليل مقدّم

174

داشتن ما بر فرزند و خانواده و خويشانشان صورت گرفته ، به آنها ارزاني دار .

بارالها دشمنان ما ، اين سفر را بر زائران ما عيب گيرند و آن را غير منطقي و نادرست برشمرند و آنان را سرزنش كنند ، ليكن اين كارها نه تنها هرگز مانع و جلوگير دوستان ما از اقدام به اين عمل و آمدن آنها به سوي ما نشد ، بلكه علي رغم دشمنان ما ، بدان تصميم گرفته و مبادرت به زيارت ما مي كنند .

بار پروردگارا ، به اين رخسارها كه در اين راه از تابش آفتاب رنگش تغيير يافته ، و بر اين گونه ها كه به قبر حسين ( عليه السلام ) ساييده گرديد ، و بر اين چشماني كه از سوز دل براي ما اشك ريخته ، و بر اين دل ها كه در مصيبت ما بي تاب گشته و سوخته ، و بر اين فغان و خروش ها كه براي مظلوميت ما بركشيده شده ، رحمت آور .

بارالها من اين جان ها و اين جسم ها را به تو مي سپارم تا در آن روز كه تشنگي همه را فرا مي گيرد ، از حوض كوثر سيرابشان فرمايي . »

معاوية بن وهب مي گويد ، امام ( عليه السلام ) همچنين اين دعا

175

را در حال سجده تكرار مي فرمود . . . سپس به من فرمود :

« دعا كنندگانِ زائران آن حضرت در آسمان ، بيشتر از دعا كنندگانِ آنها در روي زمين اند ، پس زيارت آن حضرت را از ترس هيچ كس ترك مكن ، زيرا هر كس آن را از روي ترس
ترك كند ، آن قدر پشيمان شود كه همواره آرزو مي كند اي كاش قبر حسين بن علي ( عليه السلام ) در دسترس او و كنار او بود .

[ اي معاويه ] آيا دوست نمي داري كه خداوند تو و وجودت را در ميان گروهي قرار دهد كه رسول خدا ( صلّي الله عليه وآله ) براي آنان دعا مي كند ؟ آيا خوش نداري فرداي قيامت ، در آن گروهي باشي كه فرشتگان با آنان دست داده و مصافحه مي كنند ؟

آيا مايل نيستي در قيامت از زمره كساني باشي كه وارد شوند در حالي كه بار گناهي بر دوش ندارند تا به عقوبت آن گرفتار آيند ؟

آيا ميل نداري در قيامت از گروهي باشي كه ، به رسول خدا ( صلّي الله عليه وآله ) دست مي دهند و با آن حضرت مصافحه مي نمايند ؟ » ^{( 1 )}

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ ثواب الأعمال وعقاب الأعمال ، مرحوم شيخ صدوق ، ص213 .