بخش 6

فصل دوم: گزارش زيارتگاه‌هاي خاص

مكه و مدينه

آخوندي، محمد ^[1] (متولد 1323)

خاطرات‌ حج‌ از زبان‌ پابرهنگان‌ ميقات‌ ، تهران‌، جوان‌ امروز، چاپ 1، ????، 256ص، وزيري.

شابك: 7 ـ 12 ـ 7257 ـ 964

مجموعه‌اي از خاطرات تني چند از زائران خانه خدا است. اين افراد ديدگاه‌ها و ديدني‌ها و شنيدني‌هاي خود را گزارش كرده‌اند. آنها علاوه بر خانه خدا اماكن مهم ديني و تاريخي را هم زيارت و گزارش كرده‌اند. در لابه‌لاي مطالب كتاب، تصاويري از مساجد و زيارتگاه‌هاي عربستان آمده است.

ذكريات ‌‌الحج‌: عن‌ لسان‌ حفاه ‌‌الميقات ، ترجمه محمدصادق‌ الحسيني[2] ‌، تهران، شباب اليوم‏?‏، چاپ 1، ????، 224ص، وزيري.

شابك: 1 ـ 15 ـ 7258 ـ 964

خاطرات نويسنده از سفر حج است. نويسنده نكات مهمي كه ديده يا شنيده گزارش كرده و تلاش نموده از طريق اين گزارش جوانان مسلمان را راهنمايي كند.

آل احمد، جلال (1302 ـ 1348)

خسي در ميقات ، تهران، معيار علم، چاپ 1، 1385، 176ص، رقعي.

شابك: x ـ 64 ـ 6651 ـ 964

چاپ‌هاي ديگر

تهران، آدينه سبز، چاپ 1، 1387، 200ص، رقعي.

شابك: 6 ـ 35 ـ 2937 ـ 964 ـ 978

تهران، اميركبير، چاپ 1، 1370، 183ص.

تهران، جامه داران، چاپ 4، 1387، 184ص، رقعي.

شابك: 2 ـ 45 ـ 5858 ـ 964

تهران، دانشگاهيان، چاپ 2، 1387، 200ص، رقعي.

شابك: 7 ـ 03 ـ 292 ـ 964 ـ 978

تهران، رواق تهران، چاپ 1، چاپ 1، 1364.

تهران‌، فراروي‌، چاپ 1، ????، 224ص.

شابك: x ـ 64 ـ 8259 ـ 964

تهران، فردوس، چاپ 12، 1387، 232ص، رقعي.

شابك: 1 ـ 019 ـ 320 ـ 964

تهران، مجيد، چاپ 1، 1375، 183ص.

تهران، معيار علم، چاپ 4، 1387، 176ص، رقعي.

شابك: x ـ 64 ـ 6651 ـ 964

تهران‌، معين‌، چاپ 1، ????، 197ص.

شابك: 9 ـ 50 ـ 7603 ـ 964

تهران، ميترا، ????، 187ص.

شابك: 8 ـ 00 ـ 8417 ـ 964

قم، خرم، چاپ 1، 1383، 199ص.

شابك: 4 ـ 98 ـ 6182 ـ 964

قم، كتاب‌ سعدي‌، چاپ 1، ????، 184ص.

گزارش سفر حج به قلم جلال آل‌احمد است. آل‌احمد كه از روشنفكران دهه‏هاي 30 و 40 شمسي است نگاهي متفاوت به مسئله دين و مظاهر آن داشته و ارزيابي نقادانه تفكر حاكم بر فضاي مذهبي عصر خويش مي‏پرداخت. وي در اين سفرنامه كه در سال 1343شمسي نگاشته، علاوه بر شرح داستان‏گونه برداشت‏ها، تفكرات و ديدگاه‏هاي خود از اعمال و مناسك حج همچنين عرفات، مشعر، رمي جمرات و طواف به تبيين انديشه حاكم بر فضاي فكري ـ سياسي جوامع عربي آن دوره نيز مي‏پردازد. روابط بين دولت‌هاي اسلامي، موضع‏گيري اعراب در برابر اسرائيل، غربزدگي مفرط جوامع شرقي و شرح عقب‏ماندگي آنان، گستره جغرافيايي شهرهاي مكه و مدينه و سياست‌هاي دولت سعودي از جمله موضوعاتي هستند كه مؤلف در اين اثر به كنكاش در مورد آنها نيز پرداخته است.

آويني‌، سيدمرتضي ^[3] (1326 ـ 1372)

سفر به‌ سرزمين‌ نور ، تهران‌، روايت‌ فتح، چاپ 1، ????، 31ص.

شابك: 8 ـ 67 ـ 7529 ـ 964

سفرنامه‌ي شعرگونه‌ي حج شهيد سيدمرتضي آويني است. هر بخش اين كتاب نامي دارد كه از آن ميان مي‌توان به «در ميقات»، «به سوي كعبه»، «حالا هنگام سعي دررسيده است»، «وقوف در عرفات»، «وقوف در مشعرالحرام»، «مبارزه» و «وصول» اشاره كرد. كتاب با عكس‌هايي از مكه و مناسك حج، آذين شده است.

ابراهيمي، ابراهيم

حريم عشق: سفرنامه مكه و مدينه ، قم، نشر تامين، چاپ 1، ‎1383، 336ص، رقعي.

شابك: 9 ـ 21 ـ 8047 ـ 964

فروست: سلسله كتب آموزشي ويژه‌ي عمره‌ي دانشجويي (5)

گزارش سفر يكي از دانشجويان اعزامي به عمره است. جهت آشنايي هر چه بيشتر دانشجويان با فضاي ظاهري و معنوي عمره و مشاهد مشرفه و نيز اطلاع از مباني فكري و اعتقادي و شناخت احكام و آداب مربوط به حج و عمره، همچنين آشنايي با فضاي ديني، اجتماعي و سياسي سرزمين عربستان و تحولات عمده جهان اسلام اين كتاب تهيه شده است. كتاب در دو بخش تنظيم شده است. بخش اول سفرنامه مدينه و بخش دوم سفرنامه مكه است.

ابطحي، سيدحسن ^[4] (متولد 1314)

آيا شما سرگذشت سفر مرا ميدانيد؟ ، تهران، وليعصر، چاپ 1، 1361.

گزارش سفر مؤلف به مكه مكرمه است. اين سفر با حوادث و رخدادهاي متعدد و متنوع مذهبي و اجتماعي همراه بوده است. اين كتاب به توضيح اين حوادث مي‌پردازد.

شب‏هاي مكه ، قم، بطحا، چاپ 6، 1379، 460ص، وزيري.

شابك: 6 ـ 6 ـ 91485 ـ 964

خاطرات مؤلف از سفر عمره خود در سال 1352 شمسي و عبور از كشورهاي تركيه، سوريه است. مؤلف ضمن نقل خاطرات، به بيان نكات اخلاقي، معرفي مكان‏هاي مذهبي و تاريخي حجاز و بحث‏هاي عقيدتي و مذهبي و مطالبي پيرامون امام زمان پرداخته است. كتاب به روش توصيفي نگارش يافته و شامل اين فصل‏هاست: غار اصحاب كهف، حجر بن عدي، شب‏هاي مكه، مسجد جن.

اتابك، محمدكاظم

رايحه‌ي ذكر: ره‌آورد سفر عمره‌ي دانش‌آموزي ، بوشهر، دستغيبي، چاپ 1، ????، 87ص، رقعي.

عنوان ديگر: ره‌آورد سفر عمره‌ي دانش‌آموزي .

خاطرات سفر نويسنده از حج عمره است. نويسنده با كاروان دانش‌آموزي به اين سفر رفته و خاطرات شنيدني خود را در اينجا آورده است.

اثني‌عشري‌، جمشيد (متولد 1341)

نوشته‌هاي‌ خيس‌: يادداشت‌هاي‌ سفر به‌ قبله‌ ???? ـ ????، تهران، آسوريك‌، چاپ 1، ????، 96ص، رقعي.

شابك: 8 ـ 9 ـ 93955 ـ 964

عنوان ديگر: يادداشت‌هاي‌ سفر به‌ قبله‌ ???? ـ ???? .

چاپ ديگر

تهران‌: جامعه‌‌نگر، چاپ ديگر، ????، 94ص، رقعي.

شابك: 9 ـ 18 ـ 8441 ـ 964

خاطرات و يادداشت‌هاي نگارنده در سفر به مكه و مدينه در سال 1379 ـ 1380 است. نويسنده با نثري ادبي، اماكن مذهبي و چگونگي اعمال عبادي را توصيف مي‌كند و ديده‌ها و شنيده‌هاي خود را بيان مي‌نمايد.

احتشامي‌، طيبه‌ (متولد 1355)

سفري‌ به‌ سايه‌ عرش‌ ، اصفهان‌، خاتم‌الانبياء، چاپ 1، ????، 168ص.

شابك: 9 ـ 16 ـ 8378 ـ 964

گزارش سفر به مكه و مدينه جهت انجام فريضه‌ي حج است. نويسنده اماكن مذهبي را توصيف مي‌نمايد و بخش‌هاي مهم و جذاب خانه خدا را از منظر معماري، زيبايي‌هاي هنري و... توصيف مي‌نمايد.

احمديان، احمد (متولد 1353)

طواف معشوق ، تهران، نوآور، چاپ 1، ????، 96ص.

شابك: 1 ـ 42 ـ 5514 ـ 600 ـ 978

خاطرات سفر مؤلف به حج و مكه مكرمه است. آنچه ديده و شنيده را ترسيم كرده به طوري كه الآن خيلي از آن سوژه‌ها از بين رفته يا تغيير پيدا كرده است. از اينرو اين سفرنامه شامل اطلاعات مهم تاريخي است.

احمدي‌معافي ، زهرا (متولد 1340)

راهيان حج: ديدار با معبود، قم، شميم كوثر، چاپ 1، 1387، 80ص، رقعي.

شابك: 1 ـ 19 ـ 5039 ـ 964 ـ 978

عنوان روي جلد:راهيان حج: ديدار با معبود؛ مدينه منوره و مكه مكرمه .

گزارش سفر به مكه و مدينه است كه در سفر معنوي حج تدوين شده است. در اين نوشتار نويسنده مشاهدات و برداشت‏هاي خود را از سفر حج به رشته تحرير درآورده است. وي ضمن بيان مقدمات سفر روحاني و معنوي حج به توصيف مكه و مدينه و اماكن زيارتي و مشاهد شريفه پيامبر(ص) و اهل‏بيت آن حضرت به ويژه در بقيع و ترسيم مظلوميت ايشان پرداخته و زندگاني برخي از مدفونين در مكه و مدينه به ويژه بقيع را به صورت اجمالي بيان مي‏كند. توصيف خانه كعبه، عرفات، مشعر، مني، جمرات، كوه احد، جبل‌النور، غار حرا، قبرستان ابوطالب، بيت‏الاحزان، قبرستان بقيع، مسجد قبا و ذوقبلتين و همچنين تفسير اعمال حج و عمره از مهم‌ترين مندرجات اين كتاب است.

اخگري‌، محمد (متولد 1351)

حديث‌ نامكرر عشق‌: سفرنامه‌ تازه‌ مسلماني‌ اروپايي‌ به‌ مكه‌ ، پژوهش‌، ترجمه‌ و تلخيص‌ محمد اخگري، با مقدمه‌اي‌ از آنه‌ماري‌ شيمل، تهران، آوينا، چاپ 1، ????، 127ص.

شابك: 4 ـ 0 ـ 95013 ـ 964

عنوان‌ ديگر: سفر به‌ قلب‌ اسلام‌: گزارش‌ يك‌ زن‌ آلماني‌ از سفر مكه‌ .

عنوان‌ ديگر: گزارش‌ يك‌ زن‌ آلماني‌ از سفر به‌ مكه‌‌ .

عنوان‌ ديگر: سفرنامه‌ تازه‌ مسلماني‌ اروپايي‌ به‌ مكه‌ .

گزارش سفر خانمي اروپايي به حج است كه تازه اسلام آورده است. در آغاز كتاب سفرنامه‌هايي كه اروپاييان درباره سفر حج نوشته‌اند به طور مختصر معرفي شده است در ادامه ويژگي‌هاي سفرنامه خانم هاجر اشپور درج گرديده است؛ سپس پيشگفتاري از خانم آنه ماري شيمل (اسلام‌شناس و خاورشناس آلماني) درباره اين كتاب است. تجربيات و خاطرات هاجر اشپور ـ زن تازه مسلمان آلماني ـ درباره حج بخش اعظم كتاب را تشكيل مي‌دهد.

ارفع، كاظم

سوغات حج ، تهران، نشر تربت، چاپ 1، ‎1375، 63ص، رقعي.

خاطرات سفر عمره نويسنده است. نويسنده مطالب جذاب و تاريخي درباره اماكن مقدس مكه و مدينه نوشته و نيز اعمال و مناسك عمره را توضيح مي‌دهد.

اسكندري‌، علي

سفري‌ به‌ قيامت‌ ، تهران، پويندگان‌ دانشگاه‌، چاپ 1، ????، 49ص.

شابك: 0 ـ 64 ـ 6231 ـ 964

خاطرات‌ نويسنده از سفر حج است. آنچه ديده يا شنيده، زيارتگاه‌هايي كه بازديد كرده، طرز لباس پوشيدن و آداب اجتماعي مردم را به دقت گزارش كرده است. عمدتاً به حجاج و تنوع قومي و پراكندگي جهاني آنها پرداخته است.

اعظمي‌راد، گنبددردي (متولد 1317)

ره‌آورد سرزمين وحي ، بي‌جا، گنبددردي اعظمي‌راد، چاپ 1، 1387، 170ص، رقعي.

شابك: 4 ـ 2537 ـ 04 ـ 964 ـ 978

خاطرات نويسنده از سفر حج است. زيارتگاه‌ها، مساجد، ساختمان‌ها و بناهاي اطراف كعبه و خانه خدا را توصيف كرده است. نيز راجع به اعمال و مناسك و چگونگي آن گزارش داده است.

اعلا امجدي، علي (متولد 1317)

از بروكسل تا مكه ، تهران، عامري، چاپ 3، 1386، 91ص، وزيري.

شابك: 5 ـ 03 ـ 7505 ـ 964

گزارش مؤلف از سفر از بروكسل به سوي مكه جهت اعمال حج، به زبان ساده است. وي پس از معرفي كشور بلژيك و بايتخت آن، نيز معرفي كشور عربستان، اعمال عبادي حج، و مكالمات ضروري عربي را آورده است. از جمله مطالب كتاب، عبارت است از: وسايل سفر حج، اموري كه بر شخص محرم حرام است، رمي جمره، سعي بين صفا و مروه، مسير زائر خانه‌ي خدا در اعمال حج عمره‌ي تمتع (مدينه اول)، و مسير زائران خانه‌ي خدا در اعمال حج تمتع. در پايان نيز نمودار كعبه ترسيم گرديده است.

افشار ارومي، ميرزا عبدالحسين خان

سفرنامه مكه معظمه (1299 ـ 1300ق) (1261 ـ 1262ش)، به كوشش رسول جعفريان، تهران، علم، چاپ 1، 1386، 280ص، وزيري.

شابك: 6 ـ 893 ـ 405 ـ 964 ـ 978

سفرنامه‏ مربوط به حج و سرزمين حجاز است كه در عصر قاجاريه توسط يكي از شخصيت‏هاي اشرافي نگارش يافته است. مسير حركت عبدالحسين‌خان افشار از تهران به قزوين و رشت و انزلي و بادكوبه و از آنجا به سمت تفليس و استانبول بوده؛ سپس از آنجا با كشتي به جده و مكه رفته و با پايان يافتن اعمال حج راهي مدينه منوره شده است. او در ادامه از راه جبل به سماوه و از آنجا به نجف و كربلا و كاظمين و سامرا رفته و در نهايت از راه قصر شيرين و كرمانشاه به قم و تهران باز مي‏گردد. گزارش ده ماهه را به طور كامل، به صورت روزانه ثبت كرده و در اينجا نيز درج شده است. اطلاعات مربوط به دنياي جديد، شهرها و اماكن، آداب و رسوم و روابط انسان‏ها در اين سفرنامه آمده است.

اقبال، مهدي (متولد 1323)

به مهماني دوست ، تهران، ضريح آفتاب، چاپ 1، 1387، 232ص، رقعي.

شابك: 9 ـ 227 ـ 429 ـ 964 ـ 978

مجموعه‌اي شامل خاطرات نويسنده از سفر زيارتي به عربستان سعودي و تشرف وي به خانه خدا در سال 1363 شمسي است. نويسنده ضمن آن به بيان آداب حج و كيفيت احرام و ديگر مناسك حج مي‌پردازد. آنگاه ‌تاريخچه مدينه، تحولات تاريخي اين شهر و بسياري از زيارتگاه‌ها و اماكن مقدسه اين منطقه نظير: مسجد الحرام، قبرستان بقيع، چاه زمزم، مسجد النبي معرفي شده‌اند.

اميريان‌ زاده‌، مژگان‌ (متولد 1347)

ميعادگاه‌ عاشقان‌ ، به همكاري فاطمه‌ محمدي [5]، شيراز، فرامتن‌، چاپ 1، ????، 144ص.

شابك: 7 ـ 9 ـ 94706 ـ 964

خاطرات‌ سفر به حج است. نويسنده از اماكن و هم از مناسك گزارش داده و سعي كرده پيشينه تاريخي برخي اماكن و تحولات تاريخي آنها را بررسي نمايد تا اقدامات دولت وهابي عربستان در تخريب اماكن مذهبي برملا شود.

انتظار، منوچهر

خاطرات سفر به خانه دوست: يادادشت‌هاي سفر حج عمره ، تبريز، مهد آزادي، چاپ 1، ‏?‏‏????، 168ص، رقعي.

شابك: 2 ـ 00 ـ 8899 ـ 964

مجموعه‌ي مصور حاضر دربرگيرنده‌ خاطرات نگارنده از سفر حج عمره در سال 1383 است. اين مجموعه پيش‌تر در 86 شماره‌ي روزنامه‌ي مهد آزادي به چاپ رسيده است.

انتظامي‌، حسين‌ (متولد 1341)

روايت‌ رويت‌: يادنگار سفر عمره‌، مقدمه‌ سيدمهدي‌ شجاعي‌، ويرايشِ محمدرضا زائري، تهران، تبارك‌، چاپ 1، ????، 164ص، رقعي.

شابك: 5 ـ 92 ـ 6242 ـ 964

خاطرات سفر عمره نويسنده است كه با زباني روايي بازگو مي‌كند. كتاب با مقدمه سيدمهدي شجاعي آغاز شده و متن آن داراي مباحث اينچنين است: نماز در مسجد الحرام؛ همراه با قهرمان توحيد؛ تهاجم فرهنگي؛ برنامه سازي تلويزيوني.

انصاري، محمدباقر ^[6] (متولد 1339)

گزارش حج‌الوداع: گزارش لحظه به لحظه سفر حج پيامبر(ص) از مدينه تا مدينه ، قم، دليل ما، چاپ 1، 1387، 386ص، وزيري.

شابك: 7 ـ 353 ـ 397 ـ 964 ـ 978

چاپ ديگر

قم، عطر عترت، چاپ 1، ????، 384ص.

شابك: 9 ـ 57 ـ 7941 ـ 964

بررسي سفر حج رسول اكرم(ص) در آخرين سال عمر آن حضرت است. نويسنده در بيست فصل به بررسي اين سفر مي‌پردازد: آماده سازي مقدمات سفرحج؛ از مدينه تا مكه؛ ورود به مكه تا دستور حج تمتع؛ ‌ملاقات‌ها در مكه و آغاز مراسم حج؛ عرفات؛ مشعرالحرام؛ ‌عيد قربان در منا و مكه؛ ‌روز يازدهم در منا؛ روز دوازدهم و سيزدهم در منا؛ ‌مقدمات برنامه غدير؛ آغاز روز توقف در مكه؛ آخرين توطئه‌هاي اصحاب صحيفه؛ ‌از مكه تا غدير؛ سخنراني تاريخي در غدير؛ وقايع بعد از سخنراني غدير؛ وقايع سه روزه بيعت؛ برخورد با تحركات منافقان و از غدير تا رحلت پيامبر(ص) عناوين موضوعات مورد بحث هستند.

اوصيا، اقدس (متولد 1327)

سفر به سرزمين وحي ، ساري، شلفين، چاپ 1، 1387، 127ص، رقعي.

شابك: 9 ـ 74 ـ 2731 ـ 964 ـ 978

سفرنامه مؤلف به سرزمين وحي و مكه و مدينه است. نويسنده مطالب خود را در هفت بخش تنظيم و تبويب كرده است: سفر به سرزمين وحي؛ حجاج؛ ابعاد معنوي و تربيتي حج؛ اصلاح نفس بعد از اعمال حج؛ زهد و تقواي واقعي در مراسم حج؛ آموختن ياوري در مراسم حج؛ و دوري از فعل حرام در حج.

بابايي‌، گلعلي (متولد 1342)

غوغاي غبار: يادداشت‌هاي سفر حج ، به كوشش مركز آفرينش‌هاي ادبي حوزه هنري، تهران‏، شركت انتشارات سوره مهر‏?، چاپ 1، ????، 186ص، رقعي.

شابك: 7 ـ 834 ـ 506 ـ 964 ـ 978

يادداشتهاي سفر حج نويسنده در سال 1387 است. نويسنده در اين كتاب از جبهه‌ها پلي به سوي حج زده و سفرنامه در نقاط مختلف قرابتي با سالهاي دفاع مقدس پيدا مي‌كند و اصلاً خود سفر هم عنايتي از همان سال‌ها است. سفرنامه حج بابايي در "غوغاي غبار" از مرداد 87 در تهران شروع مي‌شود و تا آذر ماه همان سال در مكه ادامه پيدا مي‌كند.

بازرگان‌، مهدي ^[7]‌ (1286 ـ 1373)

يادداشتهاي‌ روزانه‌: خاطراتي‌ از دوران‌ جواني‌، سفر حج‌، دادگاهها و زندان‌ سياسي‌ ، به كوشش عبدالعلي بازرگان[8] ، تهران، قلم‌، چاپ 1، ????، 592ص، وزيري.

شابك: 8 ـ 023 ـ 316 ـ 964

ثبت خاطرات، ديده‌ها و شنيده‌هاي روزانه نويسنده است. كل كتاب مجموعه‌اي است كه به صورت روزشمار (كرونولوژي)، خاطرات يوميه چند سال نويسنده را پوشش مي‌دهد. البته بخشي از آن درباره سفر حج و مكه و مدينه است.

باقري، محسن

سرزمين آسماني: يادنگار سفر عمره دانشجويي ، تهران، زعيم، چاپ 1، ????، 112ص، رقعي.

شابك: 6 ـ 39 ـ 8551 ـ 964

خاطرات سفر عمره در كاروان دانشجويي است. كتاب از چند بخش تشكيل شده كه از ابتداي سفر تا وداع و بازگشت را دربرمي‌گيرد. موضوع‌هاي مختلفي از قبيل توصيف حرم يار، وحدت مسلمانان، ندبه‌اي در بقيع، اقتصاد عربستان، گذري بر آداب ديني، مدينه‌جان خداحافظ، احرام، توصيف يگانه خانه، مكه‌ي امروز و وداع را مي‌توان در اين كتاب يافت. در حقيقت و بنا به گفته‌ي نويسنده اين كتاب با سه هدف تحرير شده است كه عبارت‌اند از: ايجاد بسترهاي تجربه‌آموزي براي زائراني كه قصد زيارت اين اماكن را دارند، ترغيب و ايجاد انگيزه‌ي نگارش در بين جوانان و بسط آن در جامعه‌ي علمي و ديني و توجه به نكات آرماني و جذاب اين سفر با رويكرد دانشجويي.

باقري‌فرد، مرتضي (متولد 1339)

طوافنامه: ??? كيلومتر طواف، تهران‏?، مرتضي باقري‌فرد‏?، چاپ 1، ????، 4 جلد.

شابك: 3 ـ 4150 ـ 04 ـ 964 ـ 978

خاطرات سفر حج است. نويسنده همه مناسك و اماكن مهم را گزارش كرده اما روي طواف حساس‌تر بوده و آنچه در طواف ديده يا احساس كرده يا شنيده به تفصيل بيان كرده است.

بتنوني‌، محمدلبيب ^[9] ‌ (متولد 1938م)

سفرنامه‌ حجاز يا الرحلة الحجازية، ترجمه هادي‌ انصاري، تهران، نشر مشعر، چاپ 1، ????، 472ص، وزيري.

شابك: 6 ـ 17 ـ 7635 ـ 964

عنوان ديگر: راحلة الحجاز.

سفرنامه اديب مصري محمد لبيب بتنوني است. مؤلف در سال 1327 قمري به همراه عباس حلمي پاشا «خديو مصر» به سفر حج رفته و اطلاعات نسبتاً سودمندي از حرمين شريفين و تاريخ قوم عرب، جغرافياي جزيرة العرب، تا زمان خويش را منعكس كرده است. شروع اين سفر در روز 29 ذي القعده سال 1327 قمري مطابق با 12 دسامبر سال 1909 ميلادي واقع شده است.

بحريني، سيدمجتبي (متولد 1325)

اين‌جا مدينه است ، تهران، مركز فرهنگي انتشاراتي منير، چاپ 1، 1387، 352ص، رقعي.

شابك: 4 ـ 039 ـ 539 ـ 964 ـ 978

فروست: حج؛ كتاب اول

مجموعه خاطراتي از سفر حج و نيز احاديثي از معصومين(ع) درباره اهميت حج و مناسك است. هدف نويسنده اينست كه مخاطبان را با شهر مدينه و شش تن از بزرگواران مدفون در آن آشنا ‌سازد.

اين جا مشاعر است ، تهران، مركز فرهنگي انتشاراتي منير، چاپ 1، 1387، 352ص، رقعي.

شابك: 0 ـ 037 ـ 539 ـ 964 ـ 978

فروست: حج؛ كتاب سوم

خاطرات و يافته‌هاي نويسنده در سفر حج به ويژه معرفي سه مشعر است. در واقع اين كتاب كوششي براي شناخت جنبه‌ها و ابعاد اين سه مشعر: عرفات، مشعر و مني است. از نظر نمادين و سمبليك به بررسي علائم و نمادهاي موجود در اين سه مشعر پرداخته و از نظر تاريخي، تحولات آنجا را تحليل كرده است. مؤلف ضمن آن به خاطرات و احاديثي در ارتباط با موضوع اشاره كرده است.

اين‌جا مكه است ، تهران، مركز فرهنگي انتشاراتي منير، چاپ1،1387، 440ص، رقعي.

شابك: 7 ـ 038 ـ 539 ـ 964 ـ 978

فروست: حج؛ كتاب دوم

مجموعه اطلاعاتي درباره مراحل سفر حج و منازل اين سير معنوي است. مؤلف در همه آن منازل خاطرات خود، ديده‌ها و شنيده‌هاي خود و نيز احاديثي را در ارتباط با مكه و سفر حج، از لحظه احرام تا گاه تقصير، بيان مي‌كند.

حديث ديدارها: ديدار در مكه ، تهران، مركز فرهنگي انتشاراتي منير، چاپ 1، 1386، 99ص، رقعي.

شابك: 7 ـ 054 ـ 539 ـ 964 ـ 978

گزارش‏هايي از ملاقات شخصيت‏ها و عالمان با حضرت مهدي (عج) در سفرهاي حج است. اين ديدارها مربوط به عصر غيبت صغري و دوران جواني حضرت مهدي است. ابتدا داستان شرفيابي يعقوب بن يوسف در سال 281ق و اسناد و منابعي كه اين جريان را ذكر كرده‏اند، معرفي شده و ديدگاه علامه‏ي مجلسي، شيخ طوسي و سيدابن طاووس نقل گرديده است. سپس ملاقات‏هاي ديگري مانند ملاقات محمد بن عبدالله قمي و اشعار و مطالبي در خصوص عشق و محبت به حضرت مهدي (عج) ارائه شده است.

بزرگواري، سيدعلي‌محمد (متولد 1336)

اولين كاروان عمره دانش‌آموزي استان كهگيلويه و بويراحمد ، ياسوج، چويل، چاپ 1، ????، 116ص، رقعي.

شابك: 0 ـ 68 ـ 7930 ـ 964 ـ 978

خاطرات روحاني اولين كاروان عمره دانش‌آموزي استان كهگيلويه و بويراحمد از سفر عمره است. مؤلف كه وظيفه‌ي هدايت و راهنمايي اين كاروان را بر عهده داشته، نكات جالبي از لحظه‌هاي جذاب حج را آورده است.

بغدادي‌، لعيا (متولد 1355)

طواف‌ عشق‌ ، تهران، مشهد، چاپ 1، ????، 31ص، پالتويي.

خاطرات سفر به مكه و طواف در قالب نثر ادبي است. مناسك حج و آنچه ديده و زيارت اماكن متبرك را با زبان منظوم بيان كرده است.

بقايي، اسدالله ^[10] (متولد 1327)

ز ملك تا ملكوت: سفرنامه حج، اصفهان، فرزانه سازان، چاپ 1، 1375، 206ص، رقعي.

چاپ ديگر

قم‌، حوزه‌ علميه‌ قم‌، دفتر تبليغات‌ اسلامي‌، مركز انتشارات‌،، چاپ 1، 1380، 191ص، رقعي.

شابك: 5 ـ 815 ـ 424 ـ 964

فروست: دفتر تبليغات‌ اسلامي‌ حوزه‌ علميه‌ قم‌، مركز انتشارات ـ 838

خاطرات نويسنده از سفر مكه و بيان ويژگي‌ها و موقعيت جغرافيايي مكه است. در عين‌حال، حالات عرفاني و روحاني خود را بازگو كرده است. به ضميمه كتاب، مقاله‌اي با عنوان «سفرنامه‌هاي اسلامي» نوشته محمد شفيعي‌كدكني نيز آمده است. اين مقاله به معرفي مهم‌ترين سفرنامه‌ها مي‌پردازد.

بنده‌خدا، رضا

سفرنامه‌ حج‌: لحظه‌هاي‌ غنيمت‌، تهران، سازمان‌ تبليغات‌ اسلامي‌، حوزه‌ هنري‌، كارشناسي‌ گروه‌ قصه‌، چاپ 1، ????، 96ص.

عنوان ديگر:لحظه‌هاي‌ غنيمت .

گزارشي از سفر نويسنده و بيان لحظه‌هاي مهم اين سفر است. مؤلف تلاش نموده زيارتگاه‌ها، مناسك، اماكن متبرك را از منظرهاي مختلف مثل معماري و جنبه‌هاي هنري، اجتماعي و فقهي را توضيح دهد.

بني الحسيني، سيدمحمد تقي

حج به نيابت ، به كوشش عباس دهقانيان، تهران، پرشكوه، چاپ 1، 1386،
136ص، رقعي.

شابك: 1 ـ 93 ـ 7386 ـ 964

گزارش سفر حج مؤلف است. نويسنده كه در سال 1387 به نيابت از پدر خود به سفر حج رفته، مشاهدات عيني و شخصي خود از اين فريضه را در قالب سفرنامه بيان كرده است. وي به اختصار گزارشي تربيتي و معنوي از اماكن و مناسك و نحوه انجام و اجراي احكام حج داده و آثار و آداب باطني و آموزه‏هاي اخلاقي آن داده است.

بهاءالتوليه، داوود

سفرنامه بهاءالتوليه، به كوشش و تصحيح برات شمسا [11]، مشهد، برات شمسا، چاپ 1، ‎1380، 230ص.

شابك: 5 ـ 0801 ـ 06 ـ 964

عنوان ديگر: سفرنامه ميرزا داوود ملقب به بهاء‌التوليه از مشهد به مكه معظم و عتبات عاليه (آغاز قرن بيستم) .

بهار، راشد (متولد 1306)

سفرنامه‌ بياد آنروزها، مشهد، محقق‌، چاپ 1، ????، 222ص، رقعي.

شابك: 7 ـ 86 ـ 6600 ـ 964

مجموعه خاطرات مؤلف از جمله درباره مسائل و حوادث حج است. اين كتاب شامل داستان‌ها، رويدادها و خاطراتي است كه نويسنده در طول زندگي‌اش با آنها روبرو شده است و به عقيده وي مي‌توان آنها را در قالب داستان‌هايي جالب و خواندني و البته آموزنده بازگو كرد. عناوين برخي فصل‌ها چنين است: آقا هر روزي؛ سبيل و آزادي؛ گردش نوروزي؛ حج عمره؛ بازي روزگار.

بهبودي، هدايت‌الله (متولد 1339)

سفر به قبله: يادداشت‌هاي سفر حج 1370، تهران، سوره مهر، چاپ 2، 1387، 68ص، رقعي.

شابك: 0 ـ 408 ـ 506 ـ 964 ـ 978

چاپ ديگر

سازمان تبليغات اسلامي، حوزه هنري، ?370، 62ص، رقعي.

عنوان ديگر:يادداشت‌هاي سفر ح ج 1370.

گزارشي از نخستين سفر ايرانيان به مكه مكرمه پس از واقعه خونين سال 1366 است. سفر حج سال 1370، نخستين سفر ايرانيان به حج پس از واقعه سال 1366 بود. از اين رو اين سفرنامه تحت تأثير اين واقعه نيز هست. مؤلف خاطرات سفر را به صورت روزانه ثبت كرده است.

بي‏آزار شيرازي، عبدالكريم ^[12] (متولد 1323)

حج‌ وداع‌: رفت‌ و آمد مهمانان‌ خارجي‌ و هيئتهاي‌ اعزامي‌ تكميل‌ دين‌ و انتقال‌ عهد و ولايت‌ ، تهران، دفتر نشر فرهنگ‌ اسلامي‌، چاپ 1، ????، 16ص.

شابك: 9 ـ 286 ـ 430 ـ 964

عنوان ديگر: رفت‌ و آمد مهمانان‌ خارجي‌ و هيئتهاي‌ اعزامي‌ تكميل‌ دين‌ و انتقال‌ عهد و ولايت‌ .

فروست: داستان‌ زندگي‌ پيامبر/ عبدالكريم‌ بي‌آزار شيرازي‌ ـ 18

گزارشي از حجة الوداع يا آخرين سفر حج رسول اكرم(ص) است. ابعاد جهاني اين حادثه، شركت‌كنندگان از مناطق مختلف جهان در اين مراسم و چگونگي انتقال و مخابره خبر اين حادثه مهم به مسلمانان جهان و نيز درباره تكميل دين مطالب و تحليل‌هايي دارد.

بيطرف، محمد (متولد 1320)

خس چل ساله: سفرنامه حج، تهران، پازينه، چاپ 1، ‏?‏‏????، 156ص، رقعي.

شابك: 7 ـ 60 ـ 9922 ـ 964 ـ 978

گزارش سفر نويسنده به حج است. نويسنده جنبه‌هاي مختلف زيارتگاه‌ها، مساجد مهم و بخش‌هاي مهم خانه خدا را بررسي كرده است.

بيگ‌زاده، بختيار

برگزيده‌هايي از سفر حج ، قم، بشاشه، چاپ 1، 1388، 208ص، رقعي.

شابك: 7 ـ 04 ـ 5154 ـ 600 ـ 964

بررسي شهرهاي مكه و مدينه و مناسك حج در قالب سفرنامه است. مؤلف كه در سال 1383 شمسي به سفر حج رفته، در اين نوشتار نخست به توصيف شهرهاي مكه و مدينه و اماكن مهم و مشهور اين دو شهر پرداخته و پس از آن اعمال حج تمتع و عمره و مناسك و آداب سفر حج را شرح داده است. همچنين گزارشي از كيفيت سفر حج، كيفيت ورود به مكه و مدينه و انجام اعمال حج و مشاهدات خود از اين دو شهر را بيان كرده است. توصيف خانه كعبه، مني، مشعرالحرام، عرفات، صفا و مروه، رمي جمرات، قرباني، حلق و تقصير، كيفيت احرام بستن و طواف و وقوف در مشعر و مني و عرفات و توصيف مساجد، كوه‎ها، خانه‏هاي تاريخي و مذهبي و ديگر اماكن مشهور مكه و مدينه از مهم‎ترين مندرجات اين كتاب است.

پاشا، ابراهيم رفعت

مرآة ‌الحرمين، ترجمه هادي انصاري، قم، نشر مشعر، چاپ 1، 568ص، وزيري.

شابك: 8 ـ 32 ـ 6293 ـ 964

عنوان روي جلد: مرآ ة ‌الحرمي ن شامل سفرنامه حجاز و تاريخ و جغرافياي راه‌ها و بقاع متبركه آن .

بررسي و شرح مسافرت‏هاي سرلشكر ابراهيم رفعت‏پاشاي مصري به حج و ديار حجاز است. نويسنده در سال 1318قمري به عنوان فرمانده پاسداران محمل مصري و اميرالحاج مصر در سال‏هاي 1320 و 1321 و 1325 قمري به همراه كاروان محمل مصري است. اين اثر از مهم‏ترين و سودمندترين تأليفات در دو قرن اخير در اين زمينه به‏شمار مي‏آيد. مؤلف در توصيف اماكن شهر مكه و ويژگي‏هاي آن و شرح جزئيات مسير خود، از مصر به حجاز و حرمين، نظير: منازل، قهوه‏خانه‏ها، پادگان‏ها، قبايل، تپه‏ها، كوه‏ها و جز اينها و نيز ثبت دقيق جغرافياي شهري مدينه منوّره، از حرم نبوي و خانه‏ها و كوچه‏ها و خيابان‏ها و مناطق و حصار شهر و بقعه‏هاي متبرّك، آنچنان دقّت و موشكافي كرده كه به عقيده مترجم در نوع خود بي‏نظير است.

پورزاهد، رضا

نگاه‌ دوم‌، ويرايشِ مريم ايوبي، تهران‌، مهر تابان‌ تهران‌، چاپ 1، ????، 77ص، رقعي.

شابك: 5 ـ 02 ـ 8269 ـ 964

سفرنامه و يادداشت‌هاي مؤلف از سفر حج است. با ذكر مطالبي در باب نماز و دعا و خريد و دل مشغولي 21 روزه؛ توصيفي جغرافيايي و نگاهي به گذشته‌هاي تاريخي؛ نگاهي به معنويت سفر و ديدن اقوام مختلف در طواف كعبه؛ ديدار از مساجد و مكانها با خاطرات تلخ و شيرين از گذشته‌هاي دور؛ بازديد از محل قدوم بزرگان و زيارت آثار به جا مانده؛ نگاهي به دنياي سياست و عبادت و نظاير آن.

تابنده، سلطان حسين ^[13] (1293 ـ 1371)

خاطرات سفر حج، تهران‏?، حقيقت، چاپ 1، 1388، بيست+388ص.

شابك: 0 ـ 09 ـ 5231 ـ 600 ـ 978

چاپ ديگر

بي‌جا، چاپخانه ديبا، چاپ 2، 1357/1399ق، 338ص، رقعي.

عنوان روي جلد: رساله خاطرات سفر حج.

مجموعه خاطرات و يادداشت‌هاي درباره مسائل، رخدادها، مناسك و اماكن در سفر حج است. نويسنده عمدتاً از منظر عرفاني و صوفيانه به اين موضوعات پرداخته و تحليل معنوي از آنها عرضه كرده است. از اينرو اين كتاب در شمار اندك سفرنامه‌هاي عرفاني حج است.

ترابي‌، حسام‌الدين‌ (متولد 1359)

مهمان‌ خانه‌ خدا، تهران‌، آرون‌، چاپ 1، ???0، 152ص.

شابك: 8 ـ 07 ـ 8900 ـ 964

خاطرت‌ سفر حج است. نويسنده از آغاز سفر از تهران تا بازگشت در طول حدود 25 روز، ديده‌ها و شنيده‌ها و مطالعات خود را تدوين و در قالب اين كتاب تنظيم و تبويب كرده است. رويكرد مؤلف پرداختن به مسائل عمومي است و تحليل‌هاي او هم براي عموم مردم سودمند است.

تقوي‌ فرد، محمدرضا (متولد 1347)

تولد سوي‌: سفرنامه‌ حج‌، تهران‌، هم‌ قلم‌، چاپ 1،????، 200ص.

شابك: 8 ـ 05 ـ 7286 ـ 964

گزارش از سفر نويسنده به حج است. ايشان حج را تولد مجدد انسان توصيف مي‌كند؛ زيرا با ورود انسان به حرم خداوند و ديدن كعبه احساس جديدي به انسان دست مي‌دهد و خود را در حريم الهي تصور مي‌كند كه قرب الهي برايش ميسر است. از اينرو بايد از مذمومات اخلاقي و رفتارهاي ناشايست پرهيز كند و تلاش كند به محاسن اخلاقي و روابط مثبت اجتماعي برسد.

تقوي ميلاني، سمانه

دل‌باختگان ديار نور: خلاصه خاطرات دانش‌آموزي سفر عمره ، تهران، نشر مشعر، چاپ 1، ????، 54ص، پالتويي.

شابك: 9 ـ 013 ـ 540 ـ 964

عنوان ديگر: خلاصه خاطرات دانش‌آموزي سفر عمره .

سفرنامه عمره مفرده نويسنده به عنوان يكي از دانش‌آموزان تهران است، كه به طور خلاصه ديدار مدينه و مكه را روايت كرده است .اين سفر در مرداد ـ تير سال 1384 واقع شده است. عناوين برخي از اين نوشته‌ها عبارت اند از: همه ‌چيز و همه ‌كس نشان از او دارد؛ فرودگاه و وداع با مشايعت‌كنندگان؛ اينجا مدينه است شهر نور و ستاره‌ها؛ بقيع، فرياد بي‌صدا و مظلومانه‌ي علي؛ احد بزرگ‌ترين عبرت؛ مساجد سبعه؛ لحظاتي با خدا؛ جمال كعبه؛ خدا كند تو بيايي؛ كوه ثور و نگاهي از دور؛ و وداع با بيت‌الله الحرام.

تلافيان‌، احمد ^[14] (متولد 1338)

پروازگه‌ جبرئيل‌، مشهد، محب‌، چاپ 1،????، 41ص.

گزارش سفر نويسنده به مكه و مدينه و اجراي مناسك حج است. نويسنده به اجمال حوادث، ديده‌ها و شنيده‌ها، اماكن متبرك و مذهبي و جاهاي تاريخي را ترسيم كرده است.

تونه‌اي‌، مجتبي (متولد 1349)

پا به‌ پاي‌ ابراهيم‌: يادداشت‌هاي‌ سفر حج‌ ، قم، شمس‌ طيار، چاپ 1، ????، 79ص، رقعي.

شابك: 1 ـ 1 ـ 93491 ـ 964

خاطرات نويسنده از سفر حج است. نويسنده معتقد است اين سفر، جا پاي ابراهيم گذاشتن است. از اينرو بايد با اخلاص و ادب و اخلاق حسنه به اين سفر گام نهاد. مراحل و مناسك حج را يكي يكي توضيح داده و درس‌هايي كه از آن مي‌توان در هر مرحله آموخت را توضيح مي‌دهد.

تهراني، حسن (متولد 1322)

حريم يار ، تهران، فيض‌كاشاني: تربت، چاپ 1، ‏?????، 256ص.

شابك: 6 ـ 149 ـ 403 ـ 964 ـ 978

گزارش سفر حج مؤلف و بيان زيارتگاه‌ها و جاهاي تاريخي و مذهبي مكه و مدينه است. به نظر نويسنده سرزمين مكه و مدينه و كلاً سرزمين حجاز گوياي حوادث صدر اسلام و نشان دهنده مواضع و سيره نبوي است. بنابراين مطالعه نهادها و مكان‌هاي موجود در واقع مطالعه تاريخ اسلام است.

ثقفي‌، عاطفه‌

دو بهشت‌: يادداشت‌هاي سفر حج‌ بيت‌الله‌ الحرام‌ ، قم، بضعة‌ الرسول(ص)، چاپ 1، ????، 72ص، رقعي.

شابك: 4 ـ 6 ـ 92953 ـ 964

سفرنامه حج مؤلف در سال 1413 قمري است. نويسنده بيت‌الله الحرام در مكه و روضه نبوي در مدينه را دو بهشت روي زمين توصيف كرده كه به دليل اهميت و تأثيرگزاري آنها همواره مورد توجه مسلمانان بوده و سالانه ميليون‌ها مسلمان براي زيارت آنجا مسافرت دارند.

ثواقب، جهانبخش (متولد 1339)

حريم عشق: روايتي از سفر حج 1384، شيراز، نويد شيراز، چاپ 1، 1386، 192ص، وزيري.

شابك: 5 ـ 482 ـ 358 ـ 964

گزارش و سفرنامه عزيمت به مكه و مدينه و زيارت خانه خدا و ديگر اماكن و مشاهد مشرفه است. نويسنده گزارش قدم به قدم سفر و برنامه‏هاي مذهبي و اخلاقي خود را توضيح داده و اطلاعات جغرافيايي و تاريخي راجع به شهرهاي عربستان و مساجد و زيارتگاه‏ها ارائه كرده است. در كنار گزارش از موقعيت شهرها و اماكن مختلف، يك دوره مراسم و مناسك حج را توضيح داده است كه شامل مواقيت مختلف، احرام، محرّمات احرام، طواف، رمي جمرات، وقوف در مشعر و عرفات و مراسم‏ها و آيين‏هاي مختلف مي‏باشد. سرگذشت پيامبر و برخي از شخصيت‏هاي صدر اسلام و محل دفن آنها و اعمال مخصوص مكه و مدينه و نيز نحوه انجام زيارت‏ها توضيح داده شده است.

جامع نائيني، بتول

راهي به سوي خدا: يادداشت‌هايي درباره حج و مشاهداتي از آن سفر ، قم، تسنيم، چاپ 1، 1385، 367ص، وزيري.

شابك: 9 ـ 11 ـ 5864 ـ 964

عنوان ديگر: يادداشت‌هايي درباره حج و مشاهداتي از آن سفر .

گزارش سفر به مكه و مدينه جهت اداي فريضه حج است. نويسنده نخست، مطالبي درباره حج با استناد به آيات و روايات بيان كرده؛ ضمن آن كه برخي از ادعيه و اذكار و مستحبات اماكن مقدسه‌ي مكه و مدينه را آورده است. سپس، توضيحاتي در خصوص تاريخ و جغرافياي مكان‌هاي مقدس مكه و مدينه ذكر گرديده و اشعاري نيز درباره‌ي اماكن و مناسك و اسرار حج به همراه تعدادي مديحه و غديريه فراهم آمده است. بخش پاياني كتاب نيز، به يادداشت‌ها و خاطرات نگارنده از سفر حج در سال 1376 اختصاص دارد.

جامعي، جلال (متولد 1335)

راز مسجد شجره، شيراز، لوزا‏?، چاپ 1، ????، 48ص.

شابك: 0 ـ 41 ـ 8851 ـ 964 ـ 978

خاطرات حج و درباره سفر به مكه و مدينه و مناسك و اعمال حج
است. اين خاطرات هر چند درباره همه ابعاد و جوانب حج و مكه و مدينه است ولي بخش درباره مسجد شجره پررنگ‌تر و حجيم‌تر مي‌باشد. مسجد شجره يكي از ميقات‌ها است كه حجاج در آنجا محرم مي‌شوند. جوانب مختلف اين مسجد مثل تاريخ و بخش‌هاي آن را نيز توضيح داده است.

جزيني، محمدجواد ^[15] (متولد 1344)

ملاقات در شب آفتابي: سفرنامه حج، تهران، فرانديش، چاپ 1، ????، 60ص.

شابك: 0 ـ 41 ـ 8398 ـ 964

مجموعه خاطرات نويسنده از سفر حج از آغاز تا پايان سفر است. نويسنده به ترسيم و توصيف مشاهدات خود در جريان سفر حج پرداخته است.

جعفريان، رسول (متولد 1343)

به سوي ام القري: سفرنامه حج سال 1373 ش، قم، نشر مشعر، چاپ 1، 1373، 343ص، وزيري.

خاطرات و بعضي از مطالب تاريخي، جغرافيايي و سياسي مؤلّف از حج سال 1373 شمسي است. مؤلف قبل از بيان خاطرات خود، در مقدمه‌اي گزارشي از سفرنامه‌هاي فارسي حج داده و اطلاعات مأخذشناسي شماري از آنها را داده است. كتاب داراي سه ضميمه هست. سفرنامه حج ميرزا علي اصفهاني ( 1331ق . ) و سفرنامه حج محمد ولي ميرزاي قاجار ( 1260ق. ) و «الوجيزة في تعريف المدينة» از ميرزا محمد مهندس ( 1294ق . ) توسط مؤلف تصحيح و ضميمه كتاب شده است.

حج‌گزاري ايرانيان در دوره قاجار (1210 ـ 1344) ، بي‌جا، بي‌نا، 1379، 94ص، وزيري.

گزارش و معرفي بيست سفرنامه حج است كه از دوره قاجار باقي مانده است. اغلب اين سفرنامه‌ها توسط مقامات برجسته كشوري و دولتي به رشته تحرير درآمده است. به دليل شخصيت نويسندگان، ادبيات به كار رفته در اين سفرنامه‌ها قابل توجه است. نيز يك جنبه مهم ديگر اين سفرنامه‌ها اينست كه وضعيت حج‌گزاري ايرانيان در آن دوره را نشان مي‌دهند.

دو سفرنامه حج، تهران، نشر مشعر، چاپ 1، ‏?????.، 144ص، رقعي.

شابك: 5 ـ 159 ـ 540 ـ 964 ـ 978

گزارش و معرفي دو سفرنامه حج است. نخست «سفرنامه مرجاني» آمده كه سفرنامه ابوالقاسم مرجاني ‌آئين ‌كلائي كه يك روحاني از اهالي طالقان است. تاريخ سفر وي از رمضان سال 1331 قمري آغاز شده و تا محرم سال 1332 ادامه يافته است. سفرنامه دوم كه با عنوان "تفصيل سفر مكه معظمه" آمده نوشته ميرزا محمود خان مدير الدوله وزير لشكر برادر ميرزا احمد خان مشير السلطنه است. كه فرد اخير از رجال مشهور دولت قاجاري، وزير داخله، عدليه و ماليه بود. اين سفر در شعبان 1321 قمري آغاز شده و تا صفر 1322 به طول انجاميده است.

سفرنامه مكه (سال 1299ق) به ضميمه سفرنامه منظوم مكه(حوالي1260ق) ، قم، دليل ما، چاپ 1، 1384، 128ص، وزيري.

شابك: 7 ـ 176 ـ 397 ـ 964

گزارش و معرفي دو سفرنامه تاريخي از حج است كه اولي از نويسنده‏اي ناشناخته است كه درسال1260 قمري نوشته شده است. به اعتقاد گردآورنده نثر بسيار عاميانه‏اي دارد و داراي غلط‌هاي نوشتاري فراوان است. ارزش اين سفرنامه اطلاعات جغرافياي و فرهنگي مسير مسافر و اطلاعاتي است كه از اوضاع حرمين شريفين در آن عصر به دست مي‏دهد. سفرنامه دوم از ميرزا جلاير است كه به صورت منظوم سامان يافته است. سرانيو از درباريان است و گزارش را براي محمدشاه قاجار در 1299 قمري نوشته است. نويسنده از نظم كلي سخن مي‏گويد و از اينكه كسي در حق كسي ستم نمي‏كند و در پايان شرحي درباره وضعيت عتبات و دشواري‏هاي پديده آمده براي ايرانيان نوشته است.

سفرنامه منظوم حج: هزار و دويست بيت ، قم، نشر مشعر، 1374، 160ص، رقعي.

معرفي و توصيف قطعه شعري درباره حج است. اين قطعه شامل 1200 بيت مثنوي روان و زيبايي است، كه بانويي فرهيخته و دانشمند در دوره صفوي سروده است. وي مثنوي خويش را در راه سفر حج به نظم كشيده است. او نكته‌ها و آگاهي‌هاي جالبي از شهرها و بلاد مردم آن سامان و خُلق و خوي‌شان بيان كرده و تصويري از چگونگي حج‌گزاري مسلمانان، به ويژه شيعيان در قرن دوازدهم قمري ارائه مي‌دهد. سراينده اين منظوم، تحت تأثير شاعر بلند آوازه حكيم نظامي اين اشعار را سروده است . محقق اين اثر نتوانسته اطلاعات دقيقي درباره هويت اين بانو به دست آورد.

مقالات تاريخي: 1 ـ تير اجل در صدمات راه جبل 2 ـ سفرنامه مكه، شام، مصر و عراق 3 ـ شناخت‌نامه ... ، قم، دليل ما، چاپ 1، 1381، جلد نهم، 376ص، وزيري.

شابك: 0 ـ 31 ـ 7528 ـ 964

مجموعه چند مقاله و سفرنامه درباره حج است. در نهمين جلد از مجموعه‌ي دوازده جلدي "مقالات تاريخي"، هفت مقاله تحقيقي و تصحيح چند رساله به چاپ رسيده كه عبارت‌اند از: 1 ـ تيراجل در صدمات راه جيل (گزارش دشواري‌هاي سفر حج از راه جيل)، تاليف سال 1299ه.ق؛ 2 ـ سفرنامه مكه، شام، مصر و عراق (سال 1340ه.ق)، تاليف سيدفخرالدين جزائري؛ 3 ـ شناخت نامه آثار فارسي درباره حرمين شريفين؛ 4 ـ بدعت كشف حجاب در ايران؛ 5 ـ حجاب و ضد حجاب در شعر فارسي معاصر؛ 6 ـ كتاب‌شناسي حجاب؛ 7 ـ مشهد در يك نگاه.

جعفري‌ چمازكتي‌، احمد ^[16]

روايتي از سفر حج تمتع: ميخانه و پيمانه ، تهران، آبارون‌، چاپ 1، ????، 84ص.

شابك: 9 ـ 1 ـ 95441 ـ 964

عنوان ديگر: ميخانه و پيمانه

گزارشي از سفر حج تمتع است. نويسنده تلاش كرده، مسائل و وقايع حج را از نگاه ديگري ارزيابي و بررسي كند و نكات و تحليل‌هايي نادر عرضه نمايد.

جمالي، مسيح‌الله

سفرنامه از قمشه (شهرضا) تا مكه ، شهرضا، كتابخانه صاحب‌الزمان، چاپ 1، ‎1363، 160ص.

گزارش سفر نويسنده است كه از شهرضا (نام قديمي آن قمشه است)، از شهرهاي استان اصفهان، آغاز و به مكه ختم شده است. نويسنده ديده‌ها و شنيده‌ها و خاطرات خود را بيان كرده است.

جمعي‌ از دانشجويان‌

سرزمين‌ نور: خاطرات‌ دانشجويان‌ از سفر حج‌، به كوشش حوزه‌ نمايندگي‌ ولي‌ فقيه‌ در امور حج‌ و زيارت‌ و وزارت‌ علوم‌، تحقيقات‌ و فناوري‌ ستاد دانشجويي‌، تهران، نشر مشعر، چاپ 1، ????، 204ص، رقعي.

شابك: 7 ـ 08 ـ 7635 ـ 964

مجموعه‌ي خاطرات و توصيف جمعي از دانشجويان دانشگاه كاشان است كه در قالب طرح عمره دانشجويي به سرزمين حجاز اعزام شده‌اند. اكثر نوشته‌ها جنبه ادبي دارد و به صورت سفرنامه يا مقاله يا شعر نگاشته شده است. برخي از گفتارهاي اين كتاب عبارت‌اند از: از دانشگاه تا كعبه، نوشته بهزاد قرباني؛ بودها و نبودها، نوشته فريدون يگانه؛ هجرت از خود به خدا، نوشته مرجان صميمت؛ مي محبت از باده ساقي، نوشته مقداد نمكي؛ در اسرار حج، نوشته مژگان سككي.

سفر عشق: خاطرات دانشجويي از سفر عمره، قم، با همكاري ستاد عمره دانشجويي، نشر مشعر، چاپ 1، 1380، 115ص، پالتويي.

شابك: 8 ـ 94 ـ 6293 ـ 964

مجموعه خاطرات تني چند از دانشجويان از سفر عمره است. ستاد حج دانشجويي در صدد است دانشجويان بيشترين بهره و استفاده را از سفر معنوي حج ببرند. در اين راستا يكي از اقدامات اين ستاد، خاطره‌نگاري و سفرنامه‌نويسي توسط خود دانشجويان است. با اين شيوه، تأثيرات حج در آنها ماندگارتر و سازنده‌تر مي‌شود.

جهانفر، محمد (متولد 1312)

سفرنامه‌ عشق‌: به همراه‌ جمعيت‌ زائر و تقريرات‌ جناب‌ آقا ابوترابي‌ در بحث‌ تقليد، تهران، جهان‌ فرهنگي‌، چاپ 1، ????، 120ص، رقعي.

شابك: x ـ 5 ـ 92878 ـ 964

عنوان‌ روي‌ جلد: سفرنامه‌ عشق‌: دانشگاهيان‌ در زادگاه‌ و زيستگاه‌ ابوتراب‌ در التزام‌ ابوترابي‌ به‌ همراه‌ جمعيت‌ زائر و تقريرات‌ جناب‌ آقاي‌ ابوترابي‌ در بحث‌ تقليد.

مجموعه خاطرات برخي از دانشگاهيان در سفر زيارتي به مكه و مدينه است. راه‌اندازي كاروان دانشگاهيان به حج از ابتكارات بعثه مقام معظم رهبري است. در اينجا چند فقره از يادداشت‌هاي آنان آمده است كه گوياي ديدگاه‌ها و برداشت‌هاي آنان مي‌باشد.

حاجب‌الدوله‌، علي ‌بن‌ حسين‌ ^[17] (درگذشت 1285ق)

سفرنامه حاج علي خان اعتماد السلطنه ، به كوشش سيدعلي قاضي‌عسكر، تهران، نشر مشعر، چاپ 1، 1379، 184ص، وزيري.

شابك: 6 ـ 78 ـ 6293 ـ 964

سفرنامه حاج علي‌خان اعتمادالسلطنه از مردان سلسله قاجار است. ايشان متهم به قتل اميركبير نيز هست. گرچه وي به دليل ارتكاب چنين جنايت بزرگي در تاريخ كشور ما، فردي خوش نام نيست، ليكن از آن جا كه سفرنامه تنظيمي وي، حاوي اطلاعات تاريخي، جغرافيايي، علمي و ديني فراوان است، مي‏تواند براي دانش‏پژوهان و به ويژه مورّخان مفيد باشد. اين سفر در سال 1263قمري برابر با 1836 ميلادي انجام گرديده است، شامل سفرنامه عتبات عاليات و مكه و مدينه است.

حاج عليمحمدي، محمد‌حسن

كعبه در زنجير ، تهران، سروش، چاپ 1، 1362، 148ص، رقعي.

چاپ ديگر

تهران، روزنامه‌ اطلاعات‌، ????.

سفرنامه حج نويسنده است. نويسنده يافته‌ها، احساسات، ديده‌ها و شنيده‌هاي خود را توصيف و گزارش كرده است.

حجتي‌، سيدمحمدباقر (متولد 1316)

در حريم‌ كعبه‌، به كوشش حوزه نمايندگي ولي‌ فقيه در امور حج و زيارت، تهران، نشر مشعر، چاپ 1، ????، 224ص، رقعي.

شابك: 8 ـ 46 ـ 6293 ـ 964

گزارش خاطرات و احساسات نويسنده در سفر حج سال 1373 است. اين كتاب در دو بخش تدوين يافته است. در بخش نخست، اهداف و حكمت‌هاي مراسم حج بررسي شده است. عنوان برخي از موضوعات كه در اين بخش مورد بررسي قرار گرفته‌اند عبارت‌اند از: كعبه يا نخستين خانه امن براي مردم گيتي؛ نيت؛ حرم و قداست قطعاتي از زمان و مكان؛ طواف يا طليعه مراسم عمره تمتع؛ ابراهيم و اسماعيل و بناي كعبه؛ سعي ميان صفا و مروه؛ وقوف در عرفات؛ تضحيه و قرباني. در بخش دوم، سفرنامه حج نويسنده آمده است.

حسن‌بيگي‌، ابراهيم‌ (متولد 1336)

سفر سبز: قصه‌واره‌ اي‌ از سفر به‌ حج‌ ، تهران، نشر مشعر‏?‏‏، چاپ 1، ????، 102ص، رقعي.

شابك: 6 ـ 79 ـ 7635 ـ 964

عنوان ديگر: قصه‌واره‌ اي‌ از سفر به‌ حج‌ .

سفرنامه حج نويسنده در نوزده قسمت است. اين سفرنامه، مسائل و وقايع و مناسك حج را در قالب ادبي و قصه بيان كرده است. از اينرو ارزش ادبي دارد. نويسنده، خاطرات سفر حج خود در سال 1372 را در قالب يك كاروان زيارتي و با شخصيت‌هاي خيالي به صورت داستان آورده است. وي 25 داستان به هم پيوسته درباره مناسك حج آورده است. نويسنده تلاش كرده در اين سفرنامه اصول سفر جمعي، مراسم آموزشي مناسك حج و اتفاقات تلخ و شيرين اين سفر را در قالب داستان بيان كند.

ويرايشِ‌ قبلي‌ كتاب‌ حاضر تحت‌ عنوان‌ قصه‌واره‌ اي‌ از سفر به‌ حج‌: سفر سبز توسط حوزه‌ هنري‌ سازمان‌ تبليغات‌ اسلامي‌ درسال‌ ???? منتشر شده‌ است.‌

حسين‌زاده‌، محمدعلي (متولد 1340)

سفرنامه‌ نور ، تهران، زعيم‌، چاپ 1، ????، 104ص، جيبي.

شابك: 9 ـ 96 ـ 5852 ـ 964

مجموعه خاطرات نويسنده از سفر به مكه و مدينه است. برخي از موضوعات كتاب عبارت‌اند از: ورود به مدينه؛ معرفي اجمالي مسجد النبي؛ مسجد قبا؛ زائران ايراني در مكه و مدينه؛ مسجد شجره؛ صفا و مروه؛ تاريخچه تجديد بناي كعبه؛ حجرالاسود؛ عرفات؛ مشعر؛ منا؛ و قربانگاه.

حسين‌نيا، عبدالحميد (متولد 1329)

يادداشتهاي‌ سفر حج‌ ، كرمانشاه، نوپردازان‌، چاپ 1، ????، 71ص، پالتويي.

شابك: 6 ـ 25 ـ 6724 ـ 964

مجموعه خاطرات و گزارش‌هاي نويسنده درباره حج است. اين نوشته‌ها را در سفر حج تدوين و تنظيم كرده است. در اين سفرنامه، پاره‌اي نكات و تحليل‌ها و اطلاعات مهم و ذي‌قيمت آمده است.

حسيني، قدير

در حريم يار ، گرگان، عشق دانش، چاپ 1، ????، 82ص.

شابك: 7 ـ 027 ـ 151 ـ 964 ـ 978

خاطرات حج نويسنده است. او آنچه ديده يا شنيده يا مطالعه كرده را به صورت روزانه تدوين كرده و مجموعه حاضر را پديد آورده است.

حسيني، سيدمجيد (متولد 1358)

كلوخ‌هاي بلور ، مقدمه سيدمهدي شجاعي، تهران، فرهنگسراي پايداري، انتشارات مستند، چاپ 1، ????، 76ص، خشتي.

شابك: 0 ـ 13 ـ 6007 ـ 964 ـ 978

چاپ ديگر

تهران، فرانديش‌، چاپ 1،????، 70ص، خشتي.

سفرنامه مؤلف به مكه و مدينه و توصيفات مؤلف از اين دو شهر و مراسم حج است. نگارنده احساسات و يافته‌هاي خود در سفر حج را در قالبي ادبي به رشته تحرير درآورده و در ده فصل سامان يافته است. عناوين صفيرهاي دهگانه عبارت‌اند از: جنون يك مجنون؛ جان شريف؛ اذا وقعت الواقعه؛ هواي گرگ و ميش تاريخ؛ كلوخ‌هاي بلور؛ شهر غروب؛ غروب شهر؛ خانه خدا؛ هروله‌ي اضطرار؛ پايان كهكشان.

حسيني‌نژاد، سيدحسين‌ (متولد 1337) (به كوشش)

خانه‌‌ي دوست‌ به‌ روايت‌ حج‌گزاران‌ ، تهران‌، لوح‌ زرين‌‏?، چاپ 1، ????، 344ص، رقعي.

شابك: 7 ـ 33 ـ 205 ـ 964

مجموعه مقالات گزيده‌ از برخي نويسندگان درباره حج و موضوعات مرتبط با آن است. گردآورنده تلاش كرده كه درباره هريك از اركان و اماكن مطلبي را انتخاب و در مجموعه بياورد. وي مطالب را در ده بخش تقسيم كرده است. بخش اول كه عمده‌ي مطالب را به خود اختصاص داده درباره فلسفه و روح حج است. عناوين بخش‌هاي ديگر عبارت‌اند از: مدينه، بقيع، مكه، كعبه، سعي، عرفات، مشعر، مني، ره‌آورد. در اين مجموعه، توصيفات حدود 50 نفر از حج‌گزاران آمده است.

حمزه‌، ساده‌

حاجي‌ بعد از اين‌ ، تهران، شولا، چاپ 1، ????، 140ص، رقعي.

شابك: 3 ـ 6 ـ 93192 ـ 964

گزارش مشاهدات، خاطرات، تألمات و عقايد نويسنده درباره سفر حج است. وي در ايام به جا آوردن اين فريضه ديني ديده‌ها و شنيده‌هاي خود را به صورت يادداشت‌هايي تنظيم و همراه با عكس‌هايي از مناظر مختلف مكه و مدينه، به چاپ رسانده است.

حيدري، حسام (متولد 1371)

از فرود تا فراز ، سميرم، سام آرام‏?‏، چاپ 1، ????، 71ص، رقعي.

شابك: 7 ـ 8 ـ 9387 ـ 600 ـ 978

خاطرات مؤلف از سفر به عمره در قالب كاروان عمره دانش‌آموزي است. نگارنده اين كتاب را در دو بخش تنظيم نموده است. بخش اول در قالب سفرنامه، درباره حج است و در آن نگارنده، عنوان مي‌كند قبل از سفر، در خوابي حضرت مهدي(عج) برگه‌ي سفرش به مكه را امضا كرده است. بخش دوم با عنوان «جبر در اختيار» از خلقت انسان شروع مي‌كند و در آن از مسائلي چون دل، گناه، نياز، مرگ، جبر، علم و شيطان سخن به ميان مي‌آيد. نويسنده هدف از نوشتن كتاب را شناخت عميق‌تر و كامل‌تر نسبت به حضرت مهدي بيان كرده است.

خاكنژاد، فرهنگ‌

سفرنامه‌ مصور حج‌ ،تهران،مؤسسه‌ فرهنگي‌ نشر آيندگان‌، چاپ1،????،85ص، رقعي.

شابك: 3 ـ 23 ـ 6604 ـ 964

گزارشي از سفر نگارنده به مكه مكرمه و انجام مناسك حج است. نگارنده در سال 1378به همراه گروهي از دانشجويان و اساتيد دانشگاه آزاد اسلامي خلخال به زيارت خانه خدا مشرف مي‌شود كه شرح آن را در كتاب حاضر به رشته تحرير درآورده است.

الخليلي، جعفر

مكه و مدينه از ديدگاه جهانگردان اروپايي، ترجمه محمدرضا فرهنگ، قم، نشر مشعر، چاپ 1، 1376، 193ص، رقعي.

شابك: 6 ـ 02 ـ 6293 ـ 964

اين كتاب ترجمه‏اي از دو بخش كتاب موسوعة العتبات المقدّسة است. جلد دوم، بخش مكه و جلد سوم، بخش مدينه منوره كه به وسيله پژوهشگر و تاريخ‌نگار عراقي، دكتر جعفر الخياط، از انگليسي به عربي ترجمه شده و سرگذشت جالب وخواندني ماجراجويان و جهانگردان اروپايي است كه با زحمات و مشقات فراوان خود را به سرزمين وحي، يعني مكه مكرمه و مدينه منوره رسانيده و اطلاعاتي تاريخي، جغرافيايي و اجتماعي از اين سرزمين ارائه كرده‌اند. اين مجموعه همچنين اطلاعات جامعي از وضعيت عمومي خاورميانه و به ويژه جزيرةالعرب و مراسم حج و حجاج كشورهاي گوناگون نيز در اختيار خوانندگان قرار مي‌دهد.

خليلي‌، عيسي (متولد 1345) (به كوشش)

صدايي به بلنداي هفت‌آسمان: سفرنامه سردار شهيد اسلام سيدمحمد نژاد‌غفاري [18] ، تهران، نشر شاهد‏?، چاپ 1، ????، 104ص.

شابك: 4 ـ 355 ـ 394 ـ 964 ـ 978

عنوان ديگر: سفرنامه سردار شهيد اسلام سيدمحمد نژاد‌غفاري .

بخش‌هايي از كتاب خاطرات و يادداشت‌هاي شهيد محمد نژاد‌غفاري از سفر حج است. اين شهيد به هنگام عزيمت به مكه و مدينه جهت مناسك حج يادداشت‌هايي نوشته بود تا اينكه به اهتمام عيسي خليلي تدوين شد و به صورت كتاب آماده چاپ شد.

خيري‌، سيروس (متولد 1344)

سفرنامه تحقيقي ـ توصيفي حج (عمره مفرده): در بزم وصال ، تبريز، مهد آزادي، چاپ 1، 1388، 556ص، رقعي.

شابك: 7 ـ 17 ـ 8899 ـ 964 ـ 978

عنوان ديگر: در بزم وصال.

سفرنامه‌‌ي نويسنده و گزارش از مسائل و وقايع سفر به مكه و مدينه در سفر عمره است. نويسنده با نگاهي علمي، علاوه بر بيان خاطرات سفر هر آنچه ديده يا شنيده را گزارش كرده و نيز مساجد، بخش‌هايي از مسجد نبوي و مسجد الحرام را از جنبه‌هاي معماري و غيره را بررسي كرده است.

دارابي‌، علي (متولد 1340)

از خانه‌ خود تا خانه‌ خدا: يادداشت‌هاي‌ سفر حج‌، تهران، شوراي‌ هماهنگي‌ تبليغات‌ اسلامي‌، چاپ 1، ????، 82ص، رقعي.

عنوان‌ روي‌ جلد: سفرنامه‌ حج‌... از خانه‌ خود تا خانه‌ خدا .

مجموعه خاطرات سفر حج مؤلف در سال 1372 شمسي (1413قمري) است. وي خاطرات خود را به صورت روزانه ثبت كرده است.

دانش، شكرالله (متولد 1337)

سفر به ديار معرفت (مكه و مدينه)‏?: سفرنامه عمره مفرده با رويكرد آموزشي ، قم‏?: نواي قلم‏?، چاپ 1، ????، 160ص.

شابك: 1 ـ 06 ـ 5295 ـ 600 ـ 978

عنوان ديگر: سفرنامه عمره مفرده با رويكرد آموزشي

خاطرات سفر حج و عزيمت به مكه و مدينه است. نويسنده با هدف آموزش اعمال و مناسك حج اين كتاب را تأليف كرده و نكات آموزشي را مراعات كرده است.

دانشجويان كاروان كوثر

روايت دعوت: واگويه‌هاي نخبگان و دانشجويان كاروان كوثر (عمره دانشجويي ??)، تهران، مهر و ماه نو، چاپ 1، ‏?????، 44ص، پالتويي.

شابك: 7 ـ 95 ـ 2532 ـ 964 ـ 978

خاطرات دانشجويان يكي از كاروان‌هاي عمره دانشجويي است. آنها در سال 1388 به سفر عمره مشرف شده‌اند. اين كاروان، جمعي از دانشجويان خواهر دانشگاه‌هاي تهران و شهرستان‌ها و همچنين تعداد كثيري از نخبگان و برگزيدگان المپيادهاي كشوري و بين‌المللي بودند.

دانشگاه‌ آزاد اسلامي، واحد جنوب تهران

شميم‌ حج‌، به كوشش جامعه‌ اسلامي‌ دانشجويان‌ دانشكده‌ فني‌ دانشگاه‌ آزاد اسلامي‌ تهران‌ واحد جنوب، تهران، زعيم‌، چاپ 1، 1421ق/1379، 144ص، پالتويي.

شابك: 5 ـ 6 ـ 9106 ـ 964

مجموعه خاطرات برخي از دانشجويان دانشگاه آزاد اسلامي است كه به سفر عمره مشرف شده‌اند. آنها ديده‌ها و شنيده‌هاي خود را به صورت خاطره و در قالب سفرنامه تدوين كرده‌اند.

داوودپور، مرضيه (متولد 1335)

خانه دوست اينجاست ، مشهد، پاژ، چاپ 1، ????، 212ص، رقعي.

شابك: 3 ـ 424 ـ 890 ـ 964

سفرنامه‌‌ي نويسنده و گزارش از مسائل و وقايع سفر به مكه و مدينه و حج است. نويسنده هر آنچه ديده يا شنيده را گزارش كرده و نيز مساجد، بخش‌هايي از مسجد نبوي و مسجد الحرام را از جنبه‌هاي معماري و غيره را بررسي كرده است.

دشتي‌، محمد (1330 ـ 1380)

سفرنامه‌ حج‌: شنيدني‌هاي‌ سفر حج‌ ، قم، مؤسسه‌ فرهنگي‌ تحقيقاتي‌ اميرالمومنين(ع)، چاپ 1، 1382، 192ص، جيبي.

شابك: 1 ـ 72 ـ 6422 ـ 964

عنوان ديگر: شنيدني‌هاي سفرحج (سفرنامه) .

گزارش سفرهاي مختلف نويسنده به حج است. نگارنده از منظر سياست و كلام به بررسي مسائل حج پرداخته و طي آن موضوعاتي مثل مسأله صدور انقلاب، جايگاه جهاني امام و انقلاب اسلامي، بوسيدن ضريح حرم‌ها، بدعت، احترام به قرآن بررسي شده است.

دلاويز، احسان‌ (متولد 1359)

وخدايي كه در اين نزديكيست: سفرنامه حج عمره تابستان 81 ، تهران، متن‌گستران آريا‏?، چاپ 1، ????، 40ص، رقعي.

شابك: 9 ـ 02 ـ 8662 ـ 964

عنوان روي جلد: ...وخدايي كه در اين نزديكيست: سفرنامه حج براي جوانان .

سفرنامه‌ي حج عمره‌ي مؤلف در تابستان 1381 است. نگارنده در آن به شرح مشاهدات خويش، نيز مستحبات و مكروهات احرام، آداب ورود به مسجد الحرام، آداب و مستحبات طواف، و ساير مستحبات مكه‌ي معظمه اشاره كرده است. در ادامه نيز متن عربي زيارت پيامبر اكرم(ص)، حضرت فاطمه(س)، زيارت ائمه‌ي بقيع(ع) و زيارت جامعه‌ي صغيره به همراه مقاله‌اي با عنوان «جوان دين‌گريز امروز»، نيز بخشي از «نيايش» دكتر علي‌ شريعتي، فراهم آمده است.

رازي، احد

سفرنامه: ارمغان حج ، ويرايشِ رضا ايراندوست، تبريز، اختر، چاپ 1، ????، 191ص، رقعي.

شابك: 1 ـ 059 ـ 517 ـ 964

مجموعه‌ي خاطرات نگارنده از سفرحج در آذر ماه 1384 است. طي اين خاطرات به اعمال حج اشاره نشده است و تنها مطالبي در باب سوغاتي خريدن، اتراق در اماكن عمومي، فروشندگان پياده‌رويي و خياباني، نظافت عمومي و فرهنگ نظافت، سوغات، منكرات و... بيان شده است. نگارنده در اين خاطرات بيش‌تر به آسيب‌شناسي اخلاقي و اجتماعي مسلمانان در سفر حج پرداخته است.

راسخي‌ لنگرودي‌، احمد (متولد 1338)

در شعاع‌ انس‌: سفرنامه‌ حج‌ ، تهران، نداي‌ انديشه‌، چاپ 1، ????، 131ص، رقعي.

شابك: 0 ـ 7 ـ 92391 ـ 964

خاطرات سفر مؤلف به مكه و مدينه در شهريور 1382 است. نگارنده به ارزيابي رفتارهاي دولت عربستان پرداخته و كارها و رفتارهاي اجتماعي مردم ايران در كشور عربستان را تحليل كرده و به انتقاد از برخي رفتارها پرداخته است. نيز برخي آداب و رسوم را نقادي كرده است.

رحماندوست، مجتبي (متولد 1333)

سفر غريب: سفرنامه حج ، تهران، شركت انتشارات سوره مهر، چاپ 1، 1385، 227ص، رقعي.

شابك: 8 ـ 145 ـ 506 ـ 964

گزارش سفر نويسنده به حج و زيارت كعبه است. اين سفر در سال 1361 چند سالي بعد از پيروزي انقلاب و در بحبوحه دفاع مقدس صورت گرفته، به همين جهت توصيفات و گزارش‏هاي آن متناسب اوضاع آن زمانه است. سفري كه به عنوان سفر حج شروع شد سر از اردن و سوريه و تركيه در آورد و هشتاد روز طول كشيد. نويسنده دلايل اين وضعيت و حوادث اين مدت را به اختصار توصيف مي‏كند. نويسنده به عنوان سرناظر بيست و دو كاروان حج به اين سفر عزيمت كرده است.

رزاق‌پور، زهرا (متولد 1330)

خاطرات‌ حج‌ عمره‌ ، گرگان‌، مختومقلي‌ فراغي، چاپ 1، ????، 32ص.

شابك: 8 ـ 077 ـ 508 ـ 964

مجموعه يادداشت‌هايي سفر حج عمره‌ي نويسنده است. در اين كتاب مسائل و وقايع مكه و حج از منظر يك خانم تحليل و ارزيابي شده است.

رشيدي، اسماعيل و نظري، محمّد (به كوشش )

زائر پير: گذري برنيم قرن تغيير و تحول مكه و مدينه از زبان حاج مصطفي رشيدي، شيراز، ميرزاي شيرازي، چاپ 1، ????، 127ص، رقعي.

شابك: 5 ـ 06 ـ 271 ـ 964 ـ 978

عنوان ديگر: گذري برنيم قرن تغيير و تحول مكه و مدينه از زبان حاج مصطفي رشيدي .

بررسي و تحليل مسائل حج از زبان قديمي‌ترين اميرالحاج در شيراز است. در طول پنجاه سال اخير شهر مكه و مدينه بسيار تغيير يافته و مسائل حج تحولات زياد داشته است. آقايان رشيدي و نظري كوشيده‌اند با شناسايي و معرفي باسابقه‌ترين خادم الحاج در شهر شيراز، گوشه‌اي از خاطرات حج را بيان كنند. قديمي‌ترين خادم الحاج، حاج احمد رشيدي است كه طي يك مصاحبه كه در سفر عمره با ايشان انجام شده، خاطرات سفرهاي زيارتي او در اين نوشتار عرضه شده است.

رضا خاني، محمد ^[19] (متولد 1302)

خاطرات زيارت خانه خدا و عتبات عاليات در خدمت راهنما ، تهران، به كوششِ سيدمحمود موسوي سعيدي و حبيب‌الله پاك‌گوهر، چاپ 1، 1366، 520ص، وزيري.

مجموعه خاطرات نويسنده است كه مسائل، مناسك و وقايع حج و مكه را از نگاه عرفاني و صوفيانه آورده است. وي در سال 1346 همراه سلطان حسين گنابادي به زيارت خانه خدا مشرف شده و خاطرات خود را از ديده‌ها و شنيده‌هاي اين سفر نگاشته است. مهم‌ترين ويژگي اين اثر اينست كه آراء و نظريات مرحوم گنابادي به عنوان يكي از اقطاب تصوف در سلسله گنابادي از زبان آقاي رضاخاني در اين كتاب آمده است.

رضايي‌، افسانه‌ (متولد 1355)

در حريم‌ دوست‌، گرگان، رشاد، چاپ 1، 1384، 293ص.

شابك: 4 ـ 35 ـ 7739 ـ 964

خاطرات‌ سفر حج نويسنده است. نويسنده از ابتداي سفر، ديده‌هاي خود در راه مكه و سپس رفتارهاي زائران، زيارتگاه‌ها، آداب و رسوم و هر آنچه برايش اهميت داشته گزارش كرده است.

رضايي‌، ايراندخت‌ (متولد 1328)

آفتاب‌ عشق‌: خاطرات‌ سفر حجاز، تهران، نشر اوحدي‌، چاپ 1، ????، 96ص.

شابك: 8 ـ 73 ـ 6376 ـ 964

مجموعه خاطراتي است كه در طول سفر به مكه و مدينه به منظور اجراي مناسك و اعمال حج يادداشت كرده است.

رضايي‌، محسن‌ (متولد 1340)

يادداشت‌هاي‌ زائر ???، تهران‌، محسن‌ رضايي‌، چاپ 1، ????، 158ص،
رقعي.

شابك: x ـ 5891 ـ 06 ـ 996

مجموعه يادداشت‌ها و خاطرات نگارنده در جريان سفر حج و بازديد از اماكن مقدس و زيارتي مكه و مدينه است. در بخشي از كتاب آمده است: "اين يادداشت‌ها، كه حاصل مشاهدات شخصي نگارنده در سفر حج سال 1380 / 1422 است. متضمن برخي نكات راجع به مسائل فرهنگي و رفتاري بعضي از زائران ايراني حاضر در مناسك حج در آن سال است.... اين يادداشت‌ها، به هيچ وجه، در صدد تبيين اصول و علل مناسك عظيم حج نيست؛ غرض عمده، طرح و بررسي و احيانا نقد نمونه‌هايي از رفتار جمعي بعضي زائران ايراني از يك سو و نقد ديدگاه و نحوه رفتار متوليان و مسئولان برگزاري اين مناسك، در ايران و عربستان سعودي، از سوي ديگر است".

رضائي‌، يوسف‌ (1274 ـ 1364)

حج، مقدمه غلامرضا سعيدي، تهران، نشر مشعر، چاپ 1، 1385، 193ص، پالتويي.

شابك: 2 ـ 008 ـ 540 ـ 964

چاپ ديگر

حج يوسف ، مقدمه غلامرضا سعيدي، قم، دارالتبليغ اسلامي، بي‌تا، 199ص.

سفرنامه‌ي نويسنده و درباره اماكن و اركان حج است. اين كتاب شامل دو بخش است. در بخش نخست بخشي از فلسفه‌ي حج و اركان آن بيان شده است. بخش دوم به سفر نويسنده به حج در سال 1395 قمري اختصاص داده شده است.

رضوي‌، هاشم‌ (متولد 1338)

طواف‌ در باران‌: مجموعه‌ي‌ خاطرات‌ سفرهاي‌ متعدد حج‌ بعد از پيروزي‌ انقلاب‌ اسلامي‌ ايران‌ ، مشهد، كاتبان‌، چاپ 1، ????، 309ص.

شابك: 8 ـ 8 ـ 91828 ـ 964

عنوان ديگر: مجموعه‌ي‌ خاطرات‌ سفرهاي‌ متعدد حج‌ بعد از پيروزي‌ انقلاب‌ اسلامي‌ ايران‌ .

مجموعه خاطرات افراد مختلف است كه از سال 1358 تا 1375 به حج مشرف شده‌اند. اين افراد، هر كدام از منظر و ديدگاهي به حج و مسائل مكه و مدينه پرداخته‌اند. از اينرو مجموعه‌اي كامل از بررسي‌هاي متنوع پديد آمده است.

رفيعي، حسن‏رضا

چراغستان خاموش و مسجد بي‌محراب: خاطره‏ها و برداشت‌هايي از سفر حجاز ، تهران، سوره مهر، چاپ 1، 1386، 228ص، رقعي.

شابك: 7 ـ 230 ـ 506 ـ 964 ـ 978

مجموعه‌اي از خاطره‏هاي نويسنده در جريان سفر حجاز و برداشت‏هاي او از روح اعمال و باطن اماكن و وضعيت فكري ـ عقيدتي حاكم بر اين سرزمين است. مطالب در قالب دو فصل تدوين گرديده است. فصل اول با عنوان «چراغستان خاموش» به خاطره‏هاي سفر مدينه اختصاص دارد. «مسجد بي محراب» عنوان فصل دوم است كه كنايه از مسجد الحرام است كه در عين فقدان محراب، محرابگاه همه مساجد جهان است و نمازگزاران سراسر جهان رو به آن نماز مي‏خوانند و خدا را عبادت مي‏كنند. نويسنده در اين فصل خاطرات سفر مكه‌اش را نگاشته است. مباحث تاريخي و احكام را مستند ساخته تا به اصالت آنها خدشه وارد نشود. مسجد النبي، خانه‌ي زهرا(س) و علي(ع)، بقيع، بازار مدينه، كعبه، مسجد الحرام، غار حرا و غار ثور از جمله اماكني است كه نويسنده از آنها بازديد كرده است.

رمضاني ‌فرخاني‌، حسين‌ ^[20]

صبح‌ انديشه‌ ، تهران، نشر مشعر‏?‏‏، چاپ 1، ????، 240ص، رقعي.

شابك: 5 ـ 74 ـ 7635 ـ 964

چاپ ديگر

مشهد، نشر الف‌، چاپ 1، ????، 264ص، رقعي.

خاطرات نويسنده در سفر حج عمره و حج واجب است. اين كتاب كه در دو فصل تدوين شده است خاطره نويسي مؤلف از سفر عمره و حج است كه با قلمي روان و احساسي نوشته شده و خواننده را همراه خود به سفر مي‌برد. در اين كتاب نويسنده خاطرات جالب و خواندني از ديگر زائرين نيز آورده است كه خواندني مي‌باشد. در فصل اول خاطره سفر عمره در سال 1375 است كه سخن دل است، چراكه همان لحظه كه به انديشه رسيده بر قلم جاري شده است. اما فصل دوم خاطرات سفر حج سال 1382 است و بيشتر ثبت وقايعي است كه اتفاق افتاده است.

روشنگر، مجيد (متولد 1314)

عبور از متن‌ برهوت‌ ، تهران، مرواريد، چاپ 1، 1385، 55ص.

شابك: 3 ـ 76 ـ 8838 ـ 964 ـ 978

خاطرات حج نويسنده است. او با قلم ادبي و هنري، خاطرات خود را در قالبي جذاب و زيبا تدوين كرده است. گرايش نويسنده، نقد رفتارهاي سعودي‌ها و حجاج است و در صدد آسيب‌شناسي حج بوده است.

زواريان، زهرا

شبستان دل: سفرنامه حج تمتع، سال 1372 ، تهران، سازمان پژوهش و برنامه‌ريزي آموزشي، انتشارات مدرسه، چاپ 1، 1378، 152ص، رقعي.

شابك: 5 ـ 835 ـ 436 ـ 964

مجموعه يادداشت‌هايي از سفر حج نگارنده در سال 1372 است. وي اين يادداشت‌ها را ذيل سه بخش نگاشته كه عبارت‌اند از: حضور در مدينه؛ ميقات در مكه (انجام مناسك)؛ پس از اعمال. در هر بخش آنچه ديده و احساس كرده را با قلمي روان توصيف كرده است.

سازمان دانش‌آموزي استان گيلان

طواف عشق: مجموعه خاطرات دانش‌آموزان از سفر مكه معظمه و مدينه منوره تابستان 1385 ، گيلان، سازمان دانش‌آموزي، بي‌تا، 48ص، وزيري.

مجموعه‌اي از خاطرات دانش‌آموزان گيلاني است، كه در سال 1385 در قالب عمره دانش‌آموزي به سفر عمره مشرف شده‌اند. البته كل متن هر دانش‌آموز نيامده بلكه مطالب تكراري حذف و متون تهذيب و ويرايش شده‌اند. اين مجموعه گوياي گرايش‌ها و افكار دانش‌آموزاني است كه در اوائل سال‌هاي جواني حج مشرف شده‌اند و احساسات خود را در اين نوشته‌ها بيان كرده‌اند.

ساساني‌خواه، فائزه (متولد 1357)

تا صور اسرافيل ، تهران، سفينه، چاپ 1، ‏?????، 206ص، رقعي.

شابك: 2 ـ 11 ـ 5001 ـ 600 ـ 978

خاطرات حج نويسنده است. هر يك از مراحل حج و هر كدام از مناسك را به تفصيل و با آداب تمام گزارش كرده و نظريات افراد پيرامون خود را منعكس نموده است.

سامعي‌، قربانعلي‌

باغ‌ سبز عشق‌: خاطره‌ حج‌ ، تهران، مركز نشر هنر اسلامي‌، چاپ 1، ????، 84ص، رقعي.

مجموعه خاطرات نگارنده از مسائل و وقايع حج و نيز زيارتگاه‌ها و اماكن متبرك يا تاريخي مكه و مدينه است كه با قلم هنري و ادبي نگارش يافته است.

سبحاني‌، جلال‌

سفرنامه‌ آخرين‌ حج‌ پيامبر(ص) ، به ‌سفارش‌ مؤسسه‌ ياران‌ امين‌، گروه‌ تاريخ‌ و سيره‌، قم‌، مؤسسه‌ ياران‌ امين، چاپ 1، ????، 94ص، رقعي.

شابك: 2 ـ 8067 ـ 06 ـ 964

گزارش حجة الوداع يا آخرين حج پيامبر(ص) است كه به معرفي امام علي(ع) به عنوان ولي و امام پس از خود پرداخت و بدين طريق دين را تكميل نمود. مجموعه حوادث اين دوره با دقت و با اتكاء بر اسناد و مدارك تاريخي و روايي بيان شده است.

سبحاني‌، حسينعلي‌

در حريم‌ حرم‌ دوست ، همدان‌، مكنون‌، چاپ 1، ????، 16+117ص، جيبي.

گزارشي از سفر حج نويسنده، به همراه معرفي اماكن مذهبي، و شرح مناسك حج است. نويسنده با تكيه بر آيات قرآن، احاديث و منابع علمي و مستحكم به تدوين اين اثر اقدام كرده است.

سپري، فريدون

عمره را آن‌گونه كه ديدم به انضمام ادعيه و مناسك عمره و حج ، تهران، احسان، چاپ 1، 1388، 120ص، رقعي.

شابك: 4 ـ 681 ـ 356 ـ 964 ـ 978

گزارش خاطرات سفر حج نويسنده است. وي اطلاعاتي را درباره مراسم و مناسك حج از ديدگاه اهل سنت عرضه كرده و پس از آن به مقايسه آن با انجام مراسم و مناسك حج در مذهب شيعه پرداخته است. برخي از ادعيه‌هاي معمول در مناسك عمره و تمتع، نيز در صفحات پاياني كتاب آمده است.

سلطان ‌محمد ميرزا قاجار ^[21] ( ??2? ـ ????ق‌)

سفرنامه‌ سيف‌الدوله‌ معروف‌ به‌ سفرنامه‌ مكه‌ ، نوشته‌ سيف‌الدوله‌ سلطان ‌محمد، ‌تصحيح‌ و تحشيه‌ علي‌اكبر خداپرست‌، تهران‌، نشر ني‌، چاپ 1، ????، 469ص، وزيري.

گزارش سفر نويسنده به مكه و ذكر مناسك حج است. البته وي پس از پايان مراسم حج، به عراق رفت و در آنجا به زيارت عتبات مشغول گرديد سپس به ايران بازگشت و همچنان به سفر خود ادامه داد و به خراسان عزيمت كرده است. نويسنده در طي بيان خاطرات سفر خود، از ذكر خاطرات سفرهاي سابق نيز غافل نمي‌ماند و هر جا كه فرصتي پيش آمد به مسافرت‌هاي قبلي خود مثلاً سفر به افغانستان نيز اشاره مي‌كند.

سليماني بزچلوئي، نادر (متولد 1339)

ميقات حج ، تهران، مؤلف، 1380، 184ص، رقعي.

شابك: 5 ـ 627 ـ 330 ـ 964

سفرنامه حج مؤلف و گزارشي از وقايع و مسائل رؤيت شده يا شنيده شده است.

سليم خان تكابي ^[22] (درگذشت 1326ق)

حج‌نامه: سفرنامه حج از سال ???? ـ ????هجري قمري ، به كوشش رسول جعفريان، قم، مورخ، چاپ 1، 1388، 144ص.

شابك: 0 ـ 1 ـ 91030 ـ 964 ـ 978

گزارش سفر حج مرحوم سليم‌خان تكابي، از خان‌هاي كرد منطقه تيكان‌تپه يا تكاب امروزي است. اين سفرنامه يكي از تازه‌ترين سفرنامه‌هاي حج عصر قاجاري است، كه به دست آمده است وگوياي وضعيت مكه و مدينه در يك قرن پيش است. و به دليل اطلاعات قديمي و تاريخي كه در آن آمده، جزء اسناد با ارزش تاريخي مي‌باشد. در اين كتاب جداي از اطلاعات سفرنامه‌اي كه صورتي از سياحت‌نامه دارد، مي‌توان فهرستي از احكام و مناسك حج و همين طور ادعيه و آداب زيارت را به روش اهل سنت ملاحظه كرد.

سليمي‌فر، مصطفي (متولد 1336)

با دانشجويان‌ در خانه‌ دوست‌ ، مشهد، نشر موحد، چاپ 1، ????، 47ص، رقعي.

شابك: 3 ـ 4 ـ 91305 ـ 964

گزارش خاطرات نويسنده از سفر به مكه و مدينه به همراه دانشجويان دانشگاه‌هاي شهر مقدس مشهد است. وي كه استاد دانشگاه فردوسي مشهد است، خاطرات خود را از وقايع سفر حج و حضور در مكه و مدينه بيان كرده است.

سيد، كمال‌ (متولد 1336)

اسمع‌ يا اخي‌ او في‌ الطريق‌ الي‌ الميثاق‌ ، قم، انصاريان‌، چاپ 1، ????ق‌./????، 160ص، رقعي.

شابك: 1 ـ 443 ـ 438 ـ 964

گزارش سفر حج نويسنده و مسائل و رخدادهايي است كه در جريان سفر به مكه و مدينه شاهد آنها بوده است.

شايان‌، مهدي (متولد 1356)

سفيدپوش‌ سياه‌‌روي‌: ذكر خاطرات‌ حج‌ عمره‌ مفرده‌ دانشجويي ، ويرايشِ ياسر اسماعيلي‌‌ دورباطي‌، اصفهان، مهدي‌ شايان‌‏?‏‏، چاپ 1، 1383، 121ص، رقعي.

شابك: 1 ـ 4013 ـ 06 ـ 964

چاپ ديگر

اصفهان، شميم معرفت، چاپ 1، 1386، 64ص.

شابك: 3 ـ 0 ـ 90200 ـ 600 ـ 978

مجموعه خاطرات روزانه‌ي مؤلف از سفره عمره دانشجويي در شهريور 1379 است. وي به همراه دانشجويان در كاروان دانشجويي منطقه‌ي چهار كشور عازم سفره عمره شده است.

شرفي‌، محمود (1291 ـ 1370)

مشتاقي‌ و مهجوري‌: بخشي از مكاتبات‌ عرفاني‌ حاج‌ سيد‌محمود شرفي‌ به‌ ضميمه‌ خاطرات‌ حج‌ ، به‌ كوشش‌ منصور شرفي‌، تهران‌، نشر احسان‌، چاپ 1، ????، 80ص، رقعي.

شابك: 1 ـ 471 ـ 356 ـ 964

عنوان ديگر: مكاتبات‌ عرفاني‌ حاج‌ سيدمحمود شرفي‌ به‌ ضميمه‌ خاطرات‌ حج‌

مجموعه مكاتبات عرفاني حاج سيدمحمود شرفي، يكي از علماي اهل سنت، به ضميمه‌ي خاطرات حج وي است. اولين بخش اين مجموعه حاصل نگاه عبرت‌آميز به جهان هستي و شرح تفكر ساعاتي است كه در يكي از شب‌هاي مبارك رمضان، به وسيله‌ي مرحوم سيد‌محمود شرفي نوشته شده و «غم‌نامه» ناميده شده است. بخش دوم نافه‌ي «شوق و شرر» است كه ايشان پس از زيارت حرمين شريفين كعبه‌ي معظمه و روضه‌ي مطهر محمدي در سال 1345 نوشته‌اند. بخش سوم، بحث حج و محاسن زيارت حرمين شريفين از كتاب سيري در حقايق انسان است كه طي آن به اهميت مناسك حج از ديدگاه قرآن و سنت اشاره گرديده است. بخش ديگر نامه‌اي است پندآميز در قالب نظم و نثر كه به وسيله‌ اين عارف خطاب به يكي از دوستانش نگاشته شده است.

شريل‌لي، مهين‌دخت (متولد 1336)

خانه دوست ، تهران، مهين شريل‌لي، چاپ 1، ????، 146ص، رقعي.

شابك: 4 ـ 26 ـ 0410 ـ 964 ـ 978

گزارشي از سفر نويسنده به مكه مكرمه و مدينه منوره در قالب سفرنامه است. او احساسات، يافته‌ها و مشاهدات خود از اماكن متبركه و ديگر وقايع و رفتارها را به دقت گزارش كرده است.

شفاعي‌ بجستان‌، آرش‌

سنگ در سرزمين آينه‌ها ، تهيه‌كننده مركز آفرينش‌هاي ادبي حوزه هنري، تهران، شركت انتشارات سوره مهر‏?، چاپ 1، ????، 88ص.

شابك: 3 ـ 791 ـ 506 ـ 964 ـ 978

عنوان ديگر: سنگ در سرزمين آينه‌ها : يادداشت‌هاي سفر حج .

گزارش مسائل و وقايعي است كه نويسنده در سفر حج با آنها مواجه بوده است. البته نويسنده در صدد عرضه‌ي فلسفه احكام حج و بيان حكمت مناسك با قلم اديبانه و ادبي بوده است.

شهربانو بيگم ^[23] (درگذشت 1120ق)

سفرنامه منظوم حج (همراه با نقشه‌ها و تصاوير)، سراينده بانوي اصفهاني ، به كوشش رسول جعفريان، تهران، سازمان جغرافيايي نيروهاي مسلح، چاپ 1، ‏?‏????، نه+111ص، خشتي.

شابك: 1 ـ 91 ـ 8408 ـ 964 ـ 978

چاپ ديگر

سفر سبز: خاطرات حج يك زن، سراينده يك بانوي اصفهاني ، مؤلف و برگردان به نثر حاجيه همدم‌ كفشگر، اصفهان، پويان‌مهر، چاپ 1، ????، 200ص، وزيري.

شابك: 6 ـ 11 ـ 2711 ـ 964 ـ 978

سفرنامه‌ي حج منظوم سيده شهربانو بيگم، دختر محتسب‌الممالك، مربوط به اواخر دوران صفويه با قالب شعر و نظم ادبي است. خاندان سيده بانو اصفهاني از سادات حسني اردوباد ـ در نزديكي رود ارس ـ بوده‌اند و در اصفهان زندگي مي‌كردند،وطي چندنسل منصب‌محتسب ‌الممالكي حكومت صفويان را برعهده داشته‌اند، همسر وي ميرزا خليل، رقم‌نويس بوده است. وي بر اساس آنچه كه در آغاز سفرنامه‌ي منظوم خود آورده است، پس از فوت همسرش از سوي برخي بستگان و ديگر افراد مورد اذيت و آزار قرار مي‌گيرد تا جايي كه آسودگي و راحتي،از زندگي او سلب مي‌شود. به همين دليل به فكر چاره افتاده و به اين نتيجه مي‌رسد كه بايد به سفر حج رود. مدت زمان سفر بانوي اصفهاني به خانه‌ي خدا هفت ماه بوده است. اشعار وي با سادگي و رواني سروده شده است و از نظر قواعد شعري نيز مشكلي ندارد. اهميت اين منظومه‌ي حج بدان دليل است كه سراينده‌ي آن زني است فرهيخته و اين مسأله در تاريخ ادبيات فارسي، كم‌نظير است.‌‌

اين كتاب تحت عناوين سفرنامه منظوم حج: هزار و دويست بيت و سفر سبز: خاطرات حج يك زن، سراينده يك بانوي اصفهاني توسط ناشران مختلف در سال‌هاي متفاوت منتشر شده است.

شيخاني، علي‌باقر (متولد 1341)

آنگاه كه اهل‌بيت عليهم السلام را شناختم ، تهران، نشر مشعر‏?، چاپ 1، ????، 180ص، پالتويي.

شابك: 3 ـ 182 ـ 540 ـ 964 ـ 98 ـ 978

خاطرات سفر حج مؤلف است كه به صورت داستان بيان شده است. نويسنده ديده‌ها و شنيده‌هاي خود را تنظيم كرده و به صورت يك داستان بلند عرضه كرده است.

صابري‌، حبيب‌الله‌ (متولد 1328)

ره‌آورد حجاز: سفرنامه‌ حج‌ ، تهران، پيام‌ عدالت‌، چاپ 1، ????، 448ص.

گزارش سفر نويسنده به مكه و مدينه به منظور مناسك حج است. مراحل حج از آغاز تا پايان و هر يك از اعمال و مناسك به تفصيل و همراه با شرح و بيانات متعدد عرضه شده است.

صادقي، محمود (متولد 1339)

سفرنامه حج ، تهران، راز قلم، چاپ 1، ‏?‏????، 53ص، رقعي.

شابك: 6 ـ 2 ـ 90218 ـ 964 ـ 978

مجموعه خاطرات و اطلاعاتي است كه نويسنده در جريان سفر حج يادداشت مي‌كرده است و هم اكنون در قالب سفرنامه عرضه كرده است.

صادقي، ميترا (متولد 1352)

روايت مشرقي: گزيده‏اي از خاطرات مديران، معاونين و روحانيون كاروان‏هاي عمره دانشجويي، زيرنظرِِِِِِ نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاهها، قم، معارف، چاپ 1، 1386، 152ص، رقعي.

شابك: 9 ـ 072 ـ 531 ـ 964 ـ 978

عنوان ديگر: گزيده‏اي از خاطرات مديران، معاونين و روحانيون كاروان‏هاي عمره دانشجويي .

چاپ ديگر

تهران، فرانديش، چاپ 1، ????، 182ص.

شابك: 0 ـ 388398 ـ 964

مجموعه خاطرات تربيتي و معنوي مديران، معاونان و روحانيان كاروان‏هاي عمره دانشجويي است كه در آن تأثير و نقش معنوي حج در تحول روحي دانشجويان منعكس شده است. از روحيه دانشجويان، نمازها و عبادت‏هاي آنها و از نگرش‏هاي متفاوتي كه درباره مسائل مذهبي داشته‏اند گزارش‏هاي كوتاهي صورت گرفته است. سفر حج و عمره به دليل عظمت آن در ديدگاه مسلمانان معمولا موجب تحول روحي و تغييرات دروني افراد مي‏شود.

صافي‌، احمد (متولد 1316)

حج‌ و نيايش‌ الهي‌: حج‌ برنامه‌ و روشي‌ موثر در هدايت‌، تربيت‌، مديريت‌ و نيايش‌ با خداوند؛ به‌ انضمام‌ نظام‌ آموزش‌ و پرورش‌ عربستان‌ ، ويرايشِ ليلا ساكي‌، تهران‌، كارين‌، چاپ 1، ????، 152ص، رقعي.

شابك: x ـ 14 ـ 7491 ـ 964

عنوان ديگر: حج‌ برنامه‌ و روشي‌ موثر در هدايت‌، تربيت‌، مديريت‌ و نيايش‌ با خداوند .

مجموعه خاطرات و تجربيات نگارنده در سفر به مكه و مدينه است. عناوين فصول كتاب بدين قرار است: كلياتي درباره‌ي ماهيت، اهداف و روش‌هاي هدايت؛ تربيت، و مديريت آدمي و جايگاه حج در آن؛ آمادگي، مقدمات سفر و آداب حج؛ سفرنامه‌ي حج؛ كلياتي درباره‌ي حج و آداب آن، حج و نيايش خداوندي؛ برنامه‌هاي حج زائران ايراني؛ كلياتي درباره‌ي نظام اجتماعي، فرهنگي، و جغرافيايي عربستان؛ و درباره‌ي نظام آموزش و پرورش عربستان.

صافي گلپايگاني، لطف الله [24] (متولد 1297)

سفرنامه حج ، قم، دفتر انتشارات اسلامي، 1364، 303ص، رقعي.

فروست: جامعه‌ مدرسين‌ حوزه‌ علميه‌ قم‌، دفتر انتشارات‌ اسلامي‌ ـ 284

چاپ ديگر

قم‌، مؤسسه‌ انتشارات‌ حضرت‌ معصومه‌(س)، چاپ 1، ????، 432ص، رقعي.

سفرنامه حج مؤلف در سال 1361 شمسي(1402قمري) است. نويسنده علاوه بر بيان خاطرات سفر حج، فلسفه و اسرار احكام و مناسك حج را نيز مورد بررسي قرار داده است. وي كه اكنون از مراجع تقليد است عمدتاً و غالباً از منظر فقه و احكام فقهي به تبيين و گزارش مسائل حج مي‌پردازد.

صالح‌زاده‌، مدينه‌ (متولد 1347)

سفرنامه‌ حج‌ ، تهران، انعام، چاپ 1، 1382، 295ص.

شابك: 8 ـ 10 ـ 5891 ـ 964

گزارش سفر حج نويسنده است. نگارنده مشاهدات و مطالعات خود را به صورت روزانه مي‌نوشته و پس از پايان مراسم حج، اين يادداشت‌ها را تنظيم و كتاب حاضر را ساخته است.

صالحي‌ قهفرخي‌، حسين‌ (متولد 1341)

بام‌ پرواز: سفرنامه‌ حج‌ عمره‌ ، فرخ‌شهر، آصف‌، چاپ 1، ????، 55ص.

شابك: 5 ـ 77 ـ 7043 ـ 964

مجموعه خاطرات نويسنده درباره‌ي وقايع و مسائل حج عمره است. وي حج را زمينه‌اي براي تقرب انسان به خداوند و وصال حق دانسته است.

صبري‌پاشا، ايوب ^[25]‌ (درگذشت 1890)

مرآة الحرمين‌: سفرنامه‌ مكه‌، ترجمه عبدالرسول‌ منشي‌، به كوشش جمشيد كيانفر[26]، تهران، دفتر نشر ميراث‌ مكتوب‌، چاپ 1، ????، 518ص، وزيري.

شابك: 6 ـ 30 ـ 6781 ـ 964

گزارش ديدني‌ها و شنيدني‌ها در سفر حج كه بيانگر مسائل و احكام حج و تاريخ تحولات مكه و مدينه است. نويسنده كتاب، ايوب صبري پاشا از فضلا و صاحب منصبان دولت عثماني است. وي زماني اميرالامراء و در پايان عمر رئيس اداره حسابداري دريايي (محاسبات دايره بحريه) عثماني بود. كتاب مرآه الحرمين در پنج جلد درباره تاريخ مكه و مدينه، به زبان تركي عثماني تاليف شده است. اما تنها دو جلد آن كه مشتمل بر تاريخ مكه است در سال 1308 هـ ق به اهتمام ميرزا عبدالرسول منشي، از مترجمان دارالترجمه ناصري، به فارسي برگردانده شده است. كتاب حاضر تصحيح دو جلد ترجمه فارسي كتاب است. كتاب از سه وجهه (بخش) تشكيل شده است. وجهه اول حاوي اين مطالب است: موقعيت جغرافيايي مكه، وضعيت بناهاي معظم آنجا، شكل خانه‌هاي اهالي مكه، آب و هوا، گياهان خواص دارويي يا مضرات آن‌ها، بيماري‌هاي رايج در حجاز، چگونگي ساخت كعبه، فضايل كعبه، چگونگي و ويژگي‌هاي زندگي مردم در مكه. مطالب اين بخش با روايات مختلف همراه است. در وجهه دوم با استناد به روايات و منابع متعدد از تاريخچه تأسيس و ساخت اوليه كعبه و تغييرات بازسازي‌هاي آن‌ در طول تاريخ سخن رفته است. وجهه سوم درباره گسترش و توسعه حرم مطهر كعبه در مرحله نخست است.

صحرائيان‌، محمدحسن‌

سفرنامه‌ عشق‌ ، شيراز، نويد شيراز، چاپ 1، ????، 110ص، رقعي.

شابك: 7 ـ 08 ـ 5957 ـ 964

سفرنامه حج مؤلف در سال 1372 شمسي(1413قمري) است. نگارنده مشاهدات و تأملات خود را در قالب سفرنامه حاضر مكتوب كرده است. گرايش او اينست كه حج يك نوع عشق‌ورزي حجاج با خداوند است و حج عرصه‌اي براي تمرين عشق است.

صدر، بنت‌الهدي ^[27] (??39 ـ ??79م)

ذكريات‌ علي‌ تلال‌ مكه‌ ، قم، دار الكتاب‌ الاسلامي‌، چاپ 1، ????ق‌/ ????، 74ص، رقعي.

گزارش خاطرات نگارنده در سفر حج است. نويسنده در خلوت خود و بر فراز تپه‌هاي مكه احساس دروني خود را از اين سفر زيارتي باز مي‌گويد و يافته‌هاي معنوي خود را عرضه مي‌كند. مهم‌تر اينكه تجاربي كه در جريان اين تأملات معنوي به دست آورده، دوست دارد براي ديگران بازگو كند.

صمدياني، غلامرضا (متولد 1340)

در ديار دوست: سفرنامه‌ي حج ، مشهد، آهنگ قلم، چاپ 1، ‏?‏‏????، 80ص، رقعي.

شابك: 1 ـ 62 ـ 7641 ـ 964

مجموعه خاطرات و گزارش‌هاي نويسنده از سفر حج و ديدار از اماكن زيارتي شهرهاي مكه و مدينه و انجام مناسك حج است.

صموتي‌، مينا (متولد 1326)

ستون‌ توبه‌ ، ورامين، واج‌، چاپ 1، ????، 49ص.

شابك: 0 ـ 30 ـ 5851 ـ 964

خاطرات حج نويسنده است. نگارنده با اين گرايش كه حج راهي براي بازگشت به سوي خدا است، روشي براي دور شدن از شيطان و پليدي‌ها و آمدن به سوي خداوند است، اين سفرنامه را نوشته است.

ضرابي، محمد حسن

ديدار با امام زمان (عج) در مكه و مدينه ، مشهد، هاتف، چاپ 1، 1375، 224ص، رقعي.

گزارش از حالات معنوي و شرح حال كساني است كه در ايام حج به ملاقات با امام زمان موفق شده‏اند. نويسنده، با هدف اميدوار نمودن زائران خانه خدا به امكان ديدار با امام زمان و با بهره‏گيري از كتاب‏هاي روايي معتبر، به شرح حال اشخاصي مي‏پردازد كه در سفر مكه به ديدار امام زمان نائل شدند؛ از قبيل: سيدرشتي، امير اسحاق استرآبادي، شيخ علي محمد كركي، ميرزا محمد استرآبادي، آيت‏الله لنگرودي، علي بن مهزيار، حاج محمد علي فشندي تهراني، حاج عباس كاريزنوئي، محمد باقر ملبوبي، عيسي بن مهدي جوهري و يوسف بن احمد جعفري.

ضميري‌، محمدعلي‌

بطواف‌ كعبه‌ رفتم‌، شيراز، لوكس‌ (نويد)، چاپ 1، ????، 98ص.

خاطرات‌ حج نويسنده است. مشاهدات و احساسات خود را در قالب اين سفرنامه بيان كرده است.

طالب‌ شهرستاني‌، اميرمحمد اسماعيل ^[28]‌ (متولد 1304)

شبهاي‌ حجاز ، تهران، جهان‌ رايانه‌، چاپ 1، ????، 168ص.

شابك: 4 ـ 04 ـ 6715ـ964

خاطرات‌ حج نگارنده است. اين سفرنامه از متون قديمي درباره‌ي وضعيت حجاز و مكه و مدينه است و اطلاعات سودمندي از وضعيت پيشين اماكني كه الآن اثري از آنها نيست يا تغيير جدي پيدا كرده‌اند، مي‌دهد.

طاهريان، سعيد

او و ديگر هيچ، تهران، نشر مشعر، چاپ 1، 1385، 120 ص، پالتويي.

شابك: 2 ـ 08 ـ 540 ـ 964

مجموعه خاطرات و احساسات و تأملات نويسنده در جريان سفر او به حج است. سبك اين كتاب متفاوت است و به صورت سفرنامه‌نويسي با سبك داستاني، گزارشي از سفر به مدينه و مكه دارد و نسبتاً با قلمي روان و جذاب نگارش يافته است. شايد بتوان گفت نويسنده از روش خسي در ميقات جلال آل احمد سرمشق گرفته است .

طباطبايي‌ تبريزي‌، محمدرضا بن‌ عبدالجليل‌ (قرن 13)

هداية الحجاج: سفرنامه مكه (1296 ـ 1297 ق / 1258 ـ 1259 ش) ، تصحيح رسول جعفريان، قم، دليل ما؛ مورخ، چاپ 1، 1386، 296ص، وزيري.

شابك: 0 ـ 4 ـ 90518 ـ 964 ـ 978

اين سفرنامه، از جمله سفرنامه‌هاي نوشته شده در دوره قاجار است.
اين سفرنامه تركيبي از گزارش‌هاي روزانه و مباحث موضوعي است.
از بررسي روش مؤلف چنين بر مي‌آيد كه در تدوين كتاب، از
منابع مختلف استفاده كرده و كوشيده است كتاب خود را از
حالت سفرنامه‌اي صِرف درآورد. توجه به اين نكته ضروري است كه نويسنده بناي نگارش سفرنامه داشته، نه مناسك. بنابراين نبايد تصور
كرد هداية‌الحجاج به معناي هدايت حجاج به مناسك است. به
نظر مصحح، نويسنده دو هدف را در اين سفرنامه دنبال كرده است:
نخست ارائه اطلاعات به مسافر و زائر بيت‌الله الحرام، كه بداند از كدام مسير برود، از چه وسيله نقليه استفاده كند، و به عنوان يك مسافر چگونه رفتار كند تا كمتر با مشكل روبرو شود. اما هدف ديگر وي آن است كه مسافر بداند در چه روزگاري زندگي مي‌كند و ابعاد مدنيت تا كجا پيش رفته است.

چاپ ديگر

سفرنامه‌ مكه ، تصحيح‌ هارون ‌وهومن، تهران‌، گوهرمنظوم‌، چاپ 1، ????.

شابك: 2 ـ 93 ـ 5595 ـ 964

اين اثر از جمله سفرنامه‌هاي‌ ايراني‌‌‌ است كه حدود دو قرن
از آن مي‌گذرد. از اينرو بيانگر اطلاعات سودمند تاريخي است و گوياي وقايعي است كه وضعيت مكه و مدينه در قرن سيزدهم قمري را نشان مي‌دهند.

عالي‏پور، فضل‏الله (متولد 1341)

پروازي به ديار عشق ، قم، نعمات، چاپ 1، 1385، 96ص، رقعي.

شابك: 8 ـ 14 ـ 8371 ـ 964

سفرنامه كوتاهي است درباره مكه و مدينه و وصف اماكن مذهبي، احكام و مسائل حج و عمره كه در لابه‏لاي آن توصيف برخي داستان‎ها و مفاهيم قرآني و نقل رواياتي در اهميت فريضه حج نيز آمده است.

عالي‌ حسيني‌، ماشاء‌الله

همخانه‌! عاشقان‌: خاطرات‌ اولين‌ عمره‌ مفرده‌ دانش‌‌آموزي‌ استان‌ بوشهر سال‌ 1382، بوشهر، ماشاء‌الله‌ عالي‌ حسيني‌، چاپ 1،????، 51ص.

شابك: 6 ـ 7059 ـ 06 ـ 964

عنوان ديگر: عاشقان‌: خاطرات‌ اولين‌ عمره‌ مفرده‌ دانش‌ آموزي‌ استان‌ بوشهر سال‌ ????

عابدي، عين‌الله [29] (متولد ‎1348)

زمزمه‌هاي عارفانه: زمزمه‌ها و مناجات‌هاي دانشجويان در سرزمين وحي، تابستان 1382، تدوين نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاهها، معاونت فرهنگي، قم، دفتر نشر معارف، چاپ 1، 1383، 170ص، رقعي.

شابك: 9 ـ 16 ـ 8523 ـ 964

عنوان ديگر: زمزمه‌ها و مناجات‌هاي دانشجويان در سرزمين وحي، تابستان 1382 .

مجموعه‌اي از نوشته‌هاي كوتاه و متوسطي است كه توسط دانشجويان نوشته شد. و بيانگر احساسات و خاطرات آنها در جريان سفر حج است. البته همه متن نوشته‌هاي آنها نيامده بلكه گزيده‌اي از سفرنامه‏هاي دانشجويان در سفر به مكه و مدينه است.

عباسپور تميجاني، محمد حسين ^[30] (متولد 1316)

سفر به سرزمين عشق: يادداشت‏هاي سفر حج، تهران، آينده سازان؛ شهراب، چاپ 1، 1382، 192ص، وزيري.

شابك: x ـ 044 ـ 314 ـ 964

مجموعه يادداشت‌هايي است كه نگارنده در سفر حج نوشته است. او مشاهدات، احساسات و تفكرات تنهايي خود را به قلم كشيده است. نيز حج مطلوب را ترسيم كرده و حج فعلي را نقادي نموده است.

عباسي، محمدمهدي (1325 ـ 1380)

سراي عشق: خاطرات سفر به حج، تهران، موعود اسلام، چاپ 1، 1387، 64ص، رقعي.

شابك: 4 ـ 43 ـ 2796 ـ 964 ـ 978

مجموعه خاطرات نويسنده درباره سفر حج است. او مشاهدات و افكار و احساسات خود را بيان نموده است.

عباسي‌، نجفعلي ^[31] (متولد 1312)

ميقات‌ عشق‌: سفرنامه‌ منظوم‌ حج‌ ، سراينده‌ نجفعلي‌ عباسي‌ دشت‌ بياض‌ متخلص‌ به‌ عدن‌، مشهد، نشر جليل، چاپ 1، ????، 167ص، رقعي.

شابك: 0 ـ 91 ـ 8102 ـ 964

عنوان ديگر:سفرنامه‌ منظوم‌ حج‌ .

مجموعه اشعاري در قالب غزل، قصيده، مثنوي، دوبيتي و رباعي، با موضوعاتي درباره‌ي مسائل حج است. البته در اين مجموعه اشعار ديگري درباره‌ي مسائل ديگر مذهبي هست. از جمله عناوين اين سروده‌ها مي‌توان به موارد زير اشاره كرد: ياد ياران قديم؛ غرور و سركشي؛ ساز غم؛ اي وطن؛ قدرت عشق؛ دختر جنوب.

عبدالله‌زاده، محرم (متولد 1345) و عمراهي، يونس (متولد 1350)

قرار بي قراران ، اروميه، سازمان دانش‌آموزي استان آذربايجان غربي‏?‏، چاپ 1، ???8.

شابك: 8 ـ 3462 ـ 04 ـ 964 ـ 978

مجموعه سفرنامه‌هاي حج عمره دانش‌آموزان است كه احساسات و مشاهدات خود را در سفر حج نوشته‌اند.

عبداللهي‌فرد، كوروش (متولد 1345)

بر لب دريا: حسب حال حج ، تهران، مهرنامگ، چاپ 1، ????، 72ص، رقعي.

شابك: 7 ـ 1 ـ 90388 ـ 600 ـ 978

عنوان ديگر: حسب حال حج.

گزارشي از خاطرات نويسنده در سفر حج است. او ديده‌ها و شنيده‌هاي خود را مكتوب مي‌كرده و مجموعه اين يادداشت‌ها را بازنويسي كرده و كتاب كنوني را ساخته است.

عرب‌، عصمت‌ (متولد 1358)

گل‌ريزان‌ معشوق‌ و اشك‌ريزان‌ عاشق ‌، تهران‌، فرزانگان تهرا ن، چاپ 1، ????، 53ص، رقعي.

شابك: 0 ـ 3 ـ 91129 ـ 964 ـ 978

سفرنامه‌ي معنوي دانش‌آموزي جوان به مكه‌ مكرمه و مدينه‌ منوره است. سفر وي به همراه عده‌ي ديگري از دانش‌آموزان از سوي سازمان دانش‌آموزي برنامه‌ريزي شده است. خاطرات جالب وي در اين سفر و بيان احساسات ناب و خالص‌اش، در اين كتاب جمع‌آوري شده است. او معتقد است: با اين سفر در دريا رها شد تا با شنا در آب‌هاي پهناور، طعم معرفت و حقايق مذهبي را با دل و جان خويش لمس نمايد.

عربشاهي‌، غلامحسين‌ (متولد 1313)

با كاروان‌ عمره‌: سفرنامه‌ حج‌ ، تهران‌، مؤسسه‌ فرهنگي‌ و هنري‌ عقيق‌ آران‌، چاپ 1، ????، 279ص، رقعي.

شابك: 8 ـ 061 ـ 92071 ـ 964

گزارش و توصيف بناها و مكان‌هاي مقدس، اعمال و مناسك حج عمره است. همچنين وضعيت ديني، اجتماعي و فرهنگي عربستان را نقد نموده و به آسيب‌شناسي اعتقادات و رفتارهاي حجاج پرداخته است.

عطائي‌، مرتضي (متولد 1335)

داستانهاي‌ حج‌ ، مشهد، نشر الف‌، ????، 96ص.

گزارشي از خاطرات نويسنده در سفر حج است. نويسنده، مشاهدات خود از سرزمين وحي را با قلمي روان به رشته تحرير درآورده است.

عطايي‌، نادر (متولد 1319)

وصالي‌ دوباره‌ ، تهران، ميرسعيدي‌ فراهاني‌، چاپ 1، ????، 63ص.

شابك: 8 ـ 21 ـ 6853 ـ 964

خاطرات‌ حج نويسنده است. به نظر ايشان سفر حج زمينه‌اي براي وصال به حق و خداوند است و موجب تقرب مي‌گردد. ايشان مناسك و اعمال حج و نيز تمامي مشاهدات خود را به منظور درس‌آموزي و تجربه‌اندوزي ديگران گزارش كرده است.

عظيمي، محمد

خاطرات حج ، تهران، دهخدا، چاپ 1، 1363، 120ص، رقعي.

گزارش سفر حج نويسنده است. ايشان ديده‌ها و شنيده‌هاي خود را تحليل و بررسي كرده است.

علوي‌ شوشتري‌، عبدالمجيد (متولد 1333)

سفرنامه‌ حج‌ ، اهواز، معتبر، چاپ 1، 1383، 261ص، رقعي.

شابك: 7 ـ 0 ـ 9538 ـ 964

سفرنامه‌ي نويسنده در باب مناسك و رخدادهاي حج است. اين سفرنامه وضعيت كنوني حاكم بر سرزمين حجاز را بازگو كرده است. از ديگر مباحث اين نوشتار شرح تغييرات و تحولاتي است كه در اين چند سال اخير، در عربستان امروزي به وجود آمده و نيز تحولات سريع در جهان اسلام و تحولاتي كه انقلاب اسلامي در ايران به آن سرعت بخشيد.

علويه‌همايوني ^[32] ، زينب‌الساد ات (متولد 1296)

سفرنامه علويه همايوني ، اصفهان، گلبهار، چاپ 1، ‏?????، 98ص، رقعي.

شابك: 6 ـ 73 ـ 5691 ـ 964 ـ 978

مجموعه خاطرات خانم علويه همايوني در جريان سفر حج است. اين خانم يكي از شاگردان حاجيه خانم بانو نصرت بيگم امين بوده است و در اين كتاب خاطرات سفر حج خود را به رشته تحرير درآورده است.

عليدوستي‌، همايون‌ (متولد 1345)

پرواز در بهشت‌: سفرنامه‌ مدينه‌ منوره‌ و مكه‌ مكرمه‌ ، فرخ‌شهر، آصف‌، چاپ 1، ????، 76ص.

شابك: 9 ـ 89 ـ 7043 ـ 964

گزارش سفر نويسنده به مكه و مدينه و توصيف ديده‌ها و شنيده‌هاي خودش است. وي حضور در مكه و مدينه جهت سفر حج را نوعي تقرب به خداوند و حضور در بهشت دانسته است.

علي‌ميرزائي‌، مرجان‌ (متولد 1350)

ديار يار: سفرنامه‌ي‌ حج‌ بهار ???? ، تهران، نيايش، چاپ 1، 1385، 200ص، رقعي.

شابك: 6 ـ 8 ـ 92895 ـ 964

گزارش خاطرات نگارنده از سفر حج در سال 1382 است. طي آن به توصيف مكه و مدينه و بيان تاريخچه‌ي مكان‌هاي مختلف آنها پرداخته و به گوشه‌هايي از زندگاني پيامبر(ص) و برخي از آداب و مناسك حج اشاراتي كرده است.

عمراني‌، غلام‌رضا (متولد 1326)

تا قاف‌ با عشق‌ ، تهران‌، لوح‌ زرين‌‏?، چاپ 1، ????، 336ص، رقعي.

شابك: 2 ـ 58 ـ 8205 ـ 964

گزارش سفر نگارنده به حج است. وي با زباني ادبي و به استناد اشعار حافظ و ديگر منابع تاريخي مهم اين گزارش را نوشته است.

عنابستاني، علي‌اصغر (متولد 1350)

پابرهنه در بقيع: يادداشت‌هاي سفر حج ، مشهد، آهنگ قلم، چاپ 1، 1388، 60ص.

شابك: 4 ـ 33 ـ 5452 ـ 600 ـ 978

مجموعه يادداشت‌هاي سفر حج نويسنده است. وي همه مراحل و مناسك حج را و نيز زيارتگاه‌ها مثل مساجد را توضيح و گزارش كرده است؛ ولي به بقيع بيشتر پرداخته و زواياي بقيع از جمله تاريخ تحولات بقيع و شخصيت‌شناسي افراد را بيان كرده است.

فاطمي‌ استهباني‌، محمد

سفرنامه‌ حج‌: اشعار مذهبي، شيراز، نويد شيراز، چاپ 1، ????، 176ص.

شابك: 8 ـ 188 ـ 358 ـ 964

توصيفاتي از اماكن مقدس مكه و مدينه و نيز اعمال و مناسك حج است كه در قالب شعر بيان شده است.

فراهاني‌، محمدحسين ‌بن‌ مهدي ^[33] (1264 ـ 1331ق)

سفرنامه‌ ميرزا محمدحسين‌ حسيني‌ فراهاني‌: ???? ـ ???? ه. ق‌ ، به كوشش مسعود گلزاري [34]، تهران، فردوسي‌، چاپ 1، ????، هشت+407ص، وزيري.

گزارش سفر حج نويسنده است و به اجراي مناسك حج و نيز وضع جغرافيايي كشورهايي كه مؤلف از آنها هنگام سفر حج عبور كرده، مي‌پردازد. نيز به توصيف بناها و آثار تاريخي و اوضاع اجتماعي آن كشورها مي‌پردازد. اين سفرنامه در اوايل سده چهاردهم قمري(1302 ـ 1303) توسط حاج ميرزا محمدحسين حسيني فراهاني براي ناصرالدين شاه قاجار نوشته شده است.

فربهي‌، مرتضي‌ (متولد 1344)

همراه خويشتن، چهل منزل تا خويشتن: دل‌نوشته‌ها و خاطرات سفر به مكه مكرمه و مدينه منوره، با نامه‌اي از جلال رفيع [35] ، تهران، همراهان جوان، چاپ 1، 1388، رقعي.

شابك: 9 ـ 2 ـ 90994 ـ 600 ـ 978

عنوان ديگر: دل‌نوشته‌ها و خاطرات سفر به مكه مكرمه و مدينه منوره .

مجموعه خاطرات نويسنده از سفر حج است كه با زبان شعر بيان شده است.

فرجي‌، محمدتقي (متولد 1343)

از ميقات تا عرفات: سفرنامه حج ، تهران، نيكتاب‏?، چاپ 1، ????، 203ص، رقعي.

شابك: 9 ـ 86 ـ 7302 ـ 964

خاطرات حج نويسنده است كه بخش ميقات و محرم ‌شدن تا عرفات آن برجسته‌تر و طولاني‌تر بيان شده است.

نمي ‌از يم: سفرنامه حج ، قم، مؤلف، چاپ 1، 1372، 41ص.

سفرنامه حج مؤلف است. مؤلف مراحل مختلف حج و مناسك و اعمال اين عبادات را به اجمال بيان و گزارش كرده است.

فرخپور يعقوبي‌، قاسمعلي ^[36]‌

كتاب‌ سفرنامه‌ ، بي‌جا، قاسمعلي‌ فرخپور همداني‌، 1364، 2 جلد.

بررسي و تحليل رخدادها و مشاهدات نويسنده در سفر حج است. ويژگي مهم اين اثر اينست كه به تفصيل هر مسأله و حادثه را توضيح مي‌دهد و آراء و نظريات مختلف را بازگو مي‌نمايد.

فرخيان‌، سعيده‌السادات‌ (متولد 1351)

سفرنامه‌هاي‌ ديار عقيق‌ ، به كوشش ربابه‌ فرخيان‌ و زهرا سلمان [37]‌، گلستان‌، عشق‌ دانش‌، چاپ 1، ????، 2 جلد.

شابك: 6 ـ 68 ـ 7836 ـ 964

گزارش خاطرات‌ نويسنده در سفر حج است. مؤلف اغلب به جنبه‌هاي اجتماعي حج پرداخته؛ مثل آداب اجتماعي يا شعارهاي سياسي و فعاليت‌هاي سياسي.

فرهاد ميرزا قاجار ^[38] (1233 ـ 1305ق)

سفرنامه فرهاد ميرزا ، تصحيح و تحشيه غلامرضا طباطبايي، تهران، مؤسسه مطبوعاتي علمي، چاپ 1، 1366، 422ص، وزيري.

سفرنامه حج فرهاد ميرزا معتمدالدوله پسر عباس ميرزا است. اين سفر از روز چهارشنبه هفتم شعبان سال 1292 قمري شروع و روز پنجشنبه دوم ربيع‌الثاني سال بعد( به مدت 233 روز) به پايان رسيده است. كتاب داراي سه ضميمه نيز هست. ضميمه اول در باب مستحبات اعمال حج، ضميمه دوم درباره وجه تسميه اركان اربعه بيت‌الله الحرام، و ضميمه سوم درباره شهداي فخّ است.

قاسمي، امرالله (متولد 1327)

از دنا تا حرا ، اصفهان، سام آرام، چاپ 1، 1387، 122ص، رقعي.

شابك: 8 ـ 1 ـ 90387 ـ 964 ـ 978

خاطرات حج و گزارش فعاليت‌هاي حجاج در مراحل مختلف است. نويسنده كارهايي كه در كاروان‌ها جريان دارد از آغاز در ايران تا مكه و برگشت را مرحله به مرحله توضيح مي‌دهد.

قاضي عسكر، سيدعلي (متولد 1325) (به كوشش)

حديث‌ قافله‌ها ، تهران، نشر مشعر، چاپ 1، ????، 232ص، وزيري.

شابك: 3 ـ 27 ـ 7635 ـ 964

مجموعه‌اي از چند سفرنامه و يك مقاله درباره‌ي حج و سفرنامه حجاج است. اين مجموعه شامل سه سفرنامه حجّ و يك مقاله مرتبط با آن است. سفرنامه نخست كه نويسنده آن مشخص نيست، تأليف يكي از درباريان ناصرالدين شاه است كه از تعبيرات وي در لابلاي كتاب دانسته مي‌شود نزد پادشاه داراي ارج و مقام ويژه‌اي بوده است .اين سفر در سال 1288قمري واقع شده است. سفرنامه دوم سفرنامه‌ ميرزا عبدالغفار نجم‌‌الملك‌ (منجم‌‌باشي‌ حاج‌ لطفعلي‌خان‌ اعلائي‌)، از درباريان و عناصر مورد توجّه ناصرالدين شاه، است كه در سال 1296قمري به مكه سفر مي‌كند. سفرنامه سوّم ،سفرنامه حجّ يكي از تجّار شهرستان ابهر به نام حاج لطفعليي‌خان اعلايي است كه در سال 1335قمري به مكه سفر مي‌كند. آخرين نوشتار مقاله‌اي است با عنوان « مشكلات حاجيان از زبان سفرنامه‌نويسان» كه برخي از عمده‌ترين مشكلات زائران بيت‌الله الحرام، در دهه‌هاي گذشته را ترسيم مي‌كند.

همراه‌ با خليل‌: گزارش‌ سفر حج‌ مرحوم‌ آيت‌الله‌ كاشاني‌ در سال‌ 1331 ، تهران، نشر مشعر‏?، چاپ 1، ????، 101ص، پالتويي.

شابك: 2 ـ 84 ـ 7635 ـ 964

عنوان ديگر: گزارش‌ سفر حج‌ مرحوم‌ آيت ‌ الله‌ كاشاني‌ در سال‌ 1331 .

گزارشي از سفر حج مرحوم آيت‌الله كاشاني در سال 1331 شمسي است. مؤلف بر اساس‌ اظهارات‌ محمدعلي‌ سيگاري‌، يكي‌ از همراهان‌ سفر ايشان و نيز اسناد تاريخي اين اثر را تهيه كرده است. آيت‌الله كاشاني به عنوان يك شخصيت سياسي و يك مقام مذهبي با شخصيت‌هايي ملاقات داشته و اقداماتي انجام داده كه محتواي گفتگوها در اين سفرنامه درج شده است. از اينرو اين سفرنامه سند مهم و تاريخي است.

قدمي‌، محمدحسين‌

دو شهر عشق‌: سفرنامه‌ حج‌ ، تهران‌، سازمان‌ تبليغات‌ اسلامي‌، حوزه‌ هنري‌، چاپ 1، ????، 135ص، رقعي.

فروست: گروه‌ قصه‌ ـ واحد ادبيات.

گزارش خاطرات و سفر حج نويسنده است. اين سفرنامه به دليل ساختار ادبي آن ارزش ادبي و هنري دارد.

قرآني‌، فاطمه‌ (متولد 1333)

سفينه نور ، مشهد، وليعصر توس، چاپ 1، ????، 4 جلد، جيبي.

شابك: 4 ـ 30 ـ 8062 ـ 964 ـ 978

گزارش وقايع سفر مؤلف و مشاهدات او در سرزمين وحي است. به ويژه نويسنده احساساتش را در هنگام اجراي حج تمتع با قلمي روان توصيف كرده است. اين سفر در سال 1386 انجام شده است.

قرابي، حسام‌الدين (متولد ‎1359)

مهمان خانه خدا ، تهران، آرون، چاپ 1، 1384، 152ص.

شابك: 8 ـ 07 ـ 8900 ـ 964

خاطرات سفر حج نويسنده است و گوياي وقايع اين دوره در مكه و مدينه است.

قرباني‌، بهزاد (متولد 1334)

از دانشگاه‌ تا كعبه‌ ، اصفهان، بصائر، چاپ 1، 1379، 88ص.

شابك: 1 ـ 32 ـ 5673 ـ 964

عنوان‌ روي‌ جلد: از دانشگاه‌ تا كعبه‌، سفرنامه‌ عمره‌ مفرده‌ .

مجموعه‌اي از خاطرات و گزارش‌هاي نويسنده به هنگام سفر عمره
است.

قزوه‌، عليرضا (متولد 1342)

سفرنامه‌ حج‌: پرستو در قاف‌ ، تهران‌، سازمان‌ تبليغات‌ اسلامي‌، حوزه‌ هنري‌‏?، چاپ 1، ????، 140ص.

عنوان‌ روي‌ جلد:پرستو در قاف‌: سفرنامه‌ حج‌.

چاپ ديگر

تهران، شركت انتشارات سوره مهر‏?، چاپ 1، ????، 140ص، رقعي.

شابك: 0 ـ 804 ـ 506 ـ 964 ـ 978

گزارش احساسات و يافته‌ها و رخدادهاي مرتبط با نويسنده در سفرش به مكه و مدينه جهت اجراي مناسك حج است. اما اين سفرنامه كاملاً با ديگر سفرنامه‌ها متفاوت است و محتواي ادبي و منظوم دارد و بيانگر احساسات يك شاعر برجسته است. سرفصل‌هاي اين سفرنامه عبارت‌اند از: پاي كوه احد؛ پشت در بسته حرم؛ اعراب و جاهليت مدرن؛ شيطان مرا سنگسار كرد؛ هروله ميان مرگ و زندگي؛ در سرزمين حسرت و آگاهي؛ آب زمزم مي خورم اما سرابم همچنان.

قلوز، عزالدين‌

در راه‌ خانه‌ خدا ، ترجمه‌، تحرير و مقدمه‌ از سيدجعفر شهيدي [39]، به كوشش حوزه‌ نمايندگي‌ ولي‌ فقيه‌ در امور حج‌ و زيارت‌، تهران، نشر مشعر، چاپ 1، ????، 144ص، پالتويي.

شابك: 8 ـ 50 ـ 7635 ـ 964

چاپ‌ قبلي‌: تهران، دانش‌ نو، ????، رحلي.

سفرنامه‌ي مسلماني تونسي به نام عزالدين قلوز است. البته همراه با مقدمه‌اي طولاني از مترجم است. در مقدمه مترجم، خواننده با علت وجوب حج بر مسلمان مستطيع و اين كه استطاعت چيست؟، آشنا مي‌شود. وي هر جا كه مناسب دانسته از اشعار فارسي و احاديث اهل‌بيت(ع) بهره برده و كتاب را در حقيقت مطابق ذوق و سليقه زائران فارسي زبان آراسته است. عناوين فصول كتاب عبارت‌اند از: از احرام تا بازگشت، جده، مكه، عرفات، منا، مدينه.

قندهاري فريدوني‌، ميمنت‌

نشان‌ كعبه‌ ره‌آورد حج‌ ، ويرايش و بازنوشتِ جهانگير زماني، تهران‌، آرون‌، چاپ 1، ????، 206ص، وزيري.

شابك: 1 ـ 05 ـ 8900 ـ 964

گزارش توصيفي از سفر نويسنده به مكه و مدينه است. ضمن آن كه وي اطلاعات جغرافيايي و تاريخي ديگري از آيين‌ها و اماكن نيز به دست داده است.

قهرمانزاده‌، ابراهيم‌ (متولد 1339)

سفرنامه‌ حج‌ ، تهران، آبيار، چاپ 1، ????، 297ص.

شابك: 0 ـ 34 ـ 7046 ـ 964

گزارش سفر حج نويسنده و توصيف احساسات و اجراي مناسك و رخدادهاي اين سفر است.

كارگر، رحيم (متولد 1349) (به كوشش)

فرصت پرواز: دل‌نوشته‌ها و شوق‌نامه‌هاي عمره‌گزاران دانشجو ، گردآوري رحيم كارگر، تدوين ستاد عمره دانشجويي، قم، نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاهها، دفتر نشر معارف‏?، چاپ 1، ????، 72ص، پالتويي.

شابك: 4 ـ 259 ـ 531 ـ 964 ـ 978

عنوان ديگر: دل‌نوشته‌ها و شوق‌نامه‌هاي عمره‌گزاران دانشجو

مجموعه خاطرات دانشجويان عمره‌گزار از اين سفر معنوي است.

شوق ديدار: دل‌نوشته‌ها و شوق‌نامه‌هاي عمره‌گزاران دانشجو ، تدوين ستاد عمره دانشجويي، قم، نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاهها، دفتر نشر معارف‏?، چاپ 1، ????، 96ص، پالتويي.

شابك: 0 ـ 260 ـ 531 ـ 964 ـ 978

عنوان ديگر: دل‌نوشته‌ها و شوق‌نامه‌هاي عمره‌گزاران دانشجو

مجموعه خاطرات دانشجويان عمره‌گزار از اين سفر معنوي است.

كارگر محمد ياري، رحيم ^[40] (متولد 1336)

داستان‌ها و حكايت‌هاي حج ، به كوشش حوزه نمايندگي‌ ولي‌ فقيه‌ در امور حج‌ و زيارت‌، تهران، نشر مشعر، چاپ 1، 1384، 224ص، رقعي.

شابك: 1 ـ 27 ـ 6293 ـ 964

مجموعه‏اي از داستان‌ها و حكايت‌هايي كه در رابطه با حج و اعمال و مناسك آن است. نويسنده با بهره‏گيري از كتاب‌هاي تاريخي، خاطرات، سفرنامه‏ها و ... اين مجموعه را گرد آورده است. كتاب در ده بخش و موضوع سامان يافته و در هر بخش داستان‌هاي متعددي آمده است. حج خاندان وحي، حج عارفان، حج و داستانهايي از عالمان، ديدار با صاحب الأمر، با راهيان حرم، جوانان حج‏گزار، حج حريم رحمت و بخشش، با حج‏گزاران در محضر پيشوايان معصوم، بانوان و حج، در عرفات عاشقان، عناوين موضوعات و بخش‌هاي كتاب است.

كاشفي خوانساري، سيدعلي ^[41] (متولد 1350)

پرسه: چهل يادداشت فرهنگي در مكه و مدينه ، تهران، حوا، چاپ 1، 1386، 192ص، رقعي.

شابك: 5 ـ 0 ـ 91710 ـ 964 ـ 978

عنوان ديگر: چهل يادداشت فرهنگي در مكه و مدينه .

چاپ ديگر

تهران‌، تبارك‌، چاپ 1، ????، 146ص.

شابك: 1 ـ 26 ـ 8226 ـ 964

مجموعه چهل يادداشت از نگاه يك روزنامه‏نگار و نويسنده است. اين نوشته‌ها در جريان سفر حج و عمره و در شهرهاي مكه و مدينه نگاشته شده است. اين يادداشت‏ها در كنار هم از سويي يك سفرنامه متفاوت و خواندني را ارائه مي‏كند و از سوي ديگر اطّلاعات منحصر به فردي در حوزه مسائل فرهنگي و تاريخي و كتابشناسي همچون تاريخ سفرنامه‏هاي حج، حج‌نگاشته‏هاي غيرمسلمانان، مطبوعات، راديو و تلويزيون، شاعران حج، كتابخانه‏ها و كتابفروشي‏ها به دست مي‏دهد.

كامرانيان، عباسعلي (متولد 1338)

در كوچه‌هاي مكه و مدينه: سفرنامه حج ، قم، نور قرآن و اهل‌بيت(ع)، چاپ 1، ‏?????، 213ص.

شابك: 3 ـ 9 ـ 90555 ـ 600 ـ 978

گزارش سفر حج نويسنده است. او مشاهدات خود را از آداب و رسوم مردم در عربستان آورده و به نقادي پاره‌اي از رفتارهاي اجتماعي مي‌پردازد.

كربلايي كرناتكي هندي، محمد عبدالحسين ^[42]

تذكرة الطريق في مصائب حجاج بيت‌الله العتيق ، به كوشش رسول جعفريان [43] و اسرا دوغان، قم، اسرا دوغان، چاپ 1، 1386، 264ص، وزيري.

شابك: 2 ـ 0 ـ 90518 ـ 964 ـ 978

سفرنامه محمد حافظ، يكي از شاهزادگان هند به بيت‌‏الله الحرام است. امتياز اين سفرنامه در اين نكات است: 1. كهن‏ترين سفرنامه دوره قاجاريه است؛ 2. نويسنده آن يك شاهزاده فرهيخته هندي است كه فرهنگ بسيار ويژه شيعي دارد و علاقه‏مندي‏اش به حفظ تاريخ‏ها و سال‏ها بسيار گسترده و جدي است؛ 3. تنها سفرنامه‏‏اي است كه مسافر آن به حج نرسيده و مجبور شده است قريب يك سال را در مدينه و مكه سپري كند، تا دوباره موسم حج فرا رسد. حافظ محمد ـ نويسنده اين اثر ـ سفرنامه‏اش را به طور روزانه نگاشته است. جزئياتي كه وي در اين سفرنامه به دست داده و ثبت حركات روزانه مؤلف، حاكي از اين واقعيت است. در اين كتاب برخي اطلاعات تاريخي وجود دارد كه از جهاتي مي‏تواند قابل توجه باشد. بخش عمده اين اطلاعات مربوط به اولين دولت وهابيان در آستانه سقوط و حدود دو سه سال پيش از حمله نيروهاي ابراهيم پاشا به آنها است.

كريمي، مهدي (متولد 1327)

ره‌آورد ، تهران، سنا، چاپ 1، 1377، 146ص، رقعي.

شابك: x ـ 09 ـ 6126 ـ 964

خاطرات سفر حج نويسنده است. مؤلف مراحل مختلف حج و مناسك و اعمال آن را به اختصار بيان كرده است.

كوفگر، مهرانگيز ^[44] (متولد 1312)

سفرنامه حج ، تهران، الباب، چاپ 1، 1378، 297ص، وزيري.

شابك: 3 ـ 00 ـ 6981 ـ 964

چاپ ديگر

تهران‌، طنين‌، چاپ 1، ????، 297ص.

مجموعه يادداشت‌هاي نويسنده از سفر حج است. نويسنده آنچه ديده يا شنيده، ذيل اين عناوين به رشته تحرير درآورده است: حركت از جده به مسجد جحفه و محرم شدن و رفتن به مكه؛ بيرون آمدن از مكه معظمه و رفتن به مدينه منوره؛ ديدار از مساجد مدينه منوره؛ حركت از جده به ايران و اصفهان و برخي عناوين ديگر..

كهربايي، فاطمه (متولد 1365)

ناودان طلا: خاطرات و نكته‌هايي از عمره‌ي دانشجويي ، تهران، سروش‌ملل، چاپ 1، 1386، 48ص، رقعي.

شابك: 7 ـ 08 ـ 2798 ـ 964 ـ 978

عنوان ديگر: خاطرات و نكته‌هايي از عمره‌ي دانشجويي .

گزارش خاطرات سفر عمره‌ي مؤلف است. ايشان به عنوان دانشجو به سفر مكه و مدينه و حج رفته و مشاهدات و احساسات خود را در اين سفرنامه نوشته است.

گتميري، سيدمنصور (متولد 1343)

صفا در صفا: يادداشت‌هاي سفر حج با هيات پزشكي ، تهران، نشر مشعر، چاپ 1، ????، 167ص، پالتويي.

شابك: 9 ـ 027 ـ 540 ـ 964

عنوان ديگر: يادداشت‌هاي سفر حج با هيات پزشكي .

خاطرات سفر حج مؤلف به عنوان پزشك و همراه هيأت پزشكي در سال 1375 است. نويسنده علاوه بر اين كه پزشك بوده در كار روزنامه‌نگاري نيز دستي داشته و اين وظيفه را هم انجام داده است و به همين سبك هم خاطره‌نويسي كرده است. اين خاطرات در طول روزهاي چهاردهم اسفند سال 1375 تا بيست و ششم فروردين سال 1376 در روزنامه جمهوري اسلامي و با عنوان «سعي با صفا» به چاپ رسيد و پس از آن، با اندكي حذف و اضافه، به مجموعه‏اي مناسبِ چاپ تبديل شد.

گلزاري‌، ابوالفضل‌ (متولد 1347)

حديث‌ ميقات‌ عشق‌ ، تهران، مشهد، چاپ 1، ????، 26ص.

شابك: 1 ـ 00 ـ 7913 ـ 964

خاطرات‌ حج نويسنده است. وي مشاهدات و يافته‌هاي خود را به اختصار توصيف كرده است.

گوينده‌، مريم‌ (متولد 1342)

خاطرات سفري ناشناخته ، مشهد، آهنگ‌ قلم‌، چاپ 1، ????، 104ص، رقعي.

شابك: 7 ـ 25 ـ 7641 ـ 964

خاطرات سفر نويسنده به مكه و مدينه است. اين سفر در بهمن و اسفند 1387 واقع شده و او همه مشاهدات و يافته‌هاي خود را توصيف كرده است.

لطفي چهارده، حسين

سفر به قبله ، تهران، انتشارات بلور، چاپ 1، 1387، 184ص، رقعي.

شابك: 8 ـ 34 ـ 2877 ـ 964 ـ 978

عنوان ديگر: حديث جلوه حضور: سفر به قبله .

مجموعه خاطرات سفر حج نويسنده در سال 1370 شمسي است. سفر حج در اين سال، نخستين سفر ايرانيان به مراسم حج پس از واقعه كشتار زائران بيت‌الله الحرام در سال 1366 بود. از اينرو اين خاطرات تحت تأثير اين واقعيت نيز قرار داشت.

مالميرشاهزيدي ، حسن ^[45] (متولد 1346)

آواي حق خانه كعبه: مجموعه شعر ، ويرايشِ حامد رفعت‌جو، تهران، سپهر نو، چاپ 1، 1387، 40ص، رقعي.

شابك: 6 ـ 1 ـ 90136 ـ 600 ـ 978

سفرنامه حج در قالب شعر است. همه مشاهدات و وقايع اين سفر را به صورت اشعاري بيان كرده و بعداً با تنظيم آنها به ساخت اين كتاب اقدام نموده است.

مجتهدي، مهين و وزيني، مصطفي

لبيك دوست: خاطرات عمره مفرده از دو نگاه ، همدان، كرشمه، چاپ 1، ????، 81ص.

شابك: x ـ 23 ـ 8124 ـ 964

عنوان ديگر: خاطرات عمره مفرده از دو نگاه .

خاطرات حج عمره نويسندگان و بيان ديدگاه‌ها و مشاهدات آنها است.

مجدي‌ كردستاني‌، عبدالمجيد ^[46] (1230 ـ 1306)

سفرنامه‌ عبدالمجيد ملك‌الكلام‌ مجدي‌ شاعر و اديب‌ نامدار كرد ، به ‌كوشش‌ محمدطاهر سيدزاده‌ هاشمي‌، تهران، توكلي‌، چاپ 1، ????، ط+228ص، رقعي.

شابك: 8 ـ 25 ـ 5821 ـ 964

مجموعه خاطرات نگارنده در سفر به حج است. اين مسافرت در سال 1305ـ 1306قمري صورت گرفته و مدت ده ماه و هجده روز طول كشيده است. مؤلف در اين سفر، ديدني‌ها را يادداشت كرده، از مسافت بين منزل‌ها و آمار تقريبي ساكنان شهر و شهرك‌هاي مسير خبر مي‌دهد، به كارخانه‌ها و موزه‌هاي تركيه سر زده، از اماكن متبركه و بناهاي تاريخي ديدن كرده و هر جا از وجود دانشمندي با خبر شده به ديدارش رفته است. ملك‌الكلام از خانواده‌اي اهل فضل و ادب بود و مدت‌ها رياست دارالانشاي حكام كردستان را بر عهده داشت. وي در سال 1353يا 1344قمري درگذشت و ديوان شعري از خود بر جاي گذاشت. در صفحات پاياني عكس‌هايي از فرزندان ملك‌الكلام آمده است.

محدثي، جواد (متولد 1332)

در حريم حرم، سفرنامه حج سال 1374 شمسي ، قم، نشر مشعر، چاپ 1، 1375، 180ص، رقعي.

خاطرات و تأملات نويسنده در سفر حج است. وي با هدف جستجوي اهداف و حكمت‌هاي مراسم و اسرار حج و مباني تاريخي اماكن تاريخي به تأليف اين اثر پرداخته است و در قالب سفرنامه بيشتر به رخدادهاي اجتماعي و بايدهاي اين سفر عبادي، اجتماعي، سياسي و تربيتي پرداخته است و گزارشي از حج سال 1374 نيز به شمار مي‌رود .

محقق‌، محمد (متولد 1354)

حكايات قبرستان بقيع: كرامات ولي خدا، خاطراتي از فاضلي گرانمايه و عارفي بلندپايه عبدالكريم علامه حاج شيخ عبدالرحيم صاحب‌الفصول ‌حائري [47] ، به كوشش محمد محقق و شهرام قراگوزلو [48]، تهران، رسپينا، چاپ 1، ‏?????، 64ص، جيبي.

شابك: 4 ـ 48 ـ 8559 ـ 964 ـ 978

عنوان ديگر: كرامات ولي خدا، خاطراتي از فاضلي گرانمايه و عارفي بلندپايه عبدالكريم علامه حاج شيخ عبدالرحيم صاحب‌الفصول ‌حائري .

چگونگي سفر و ملاقات مرحوم صاحب الفصول حائري با ابن سعود ـ پادشاه عربستان ـ براي گرفتن سند براي اصلاح و مشخص كردن قبور ائمه بقيع(ع) است. در پايان نيز متن و ترجمه فارسي آن به همراه متن نامه نماينده ابن سعود درج گرديده است.

محقق‌ نيشابوري‌، جواد (متولد 1339)

در ملكوت‌ زمين‌: گزارش دو سفر حج‌ ، مشهد، آهنگ قلم، چاپ 1، 1380، 136ص، رقعي.

شابك: 2 ـ 2 ـ 93234 ـ 964

مجموعه گزارش‌هاي نويسنده از دو مرتبه سفر حج است. وي هم به مسائل شخصي مثلاً اخلاقيات حجاج و هم مسائل اجتماعي مثل رفتار حاكميت مي‌پردازد.

نگارنده اين سفرنامه را با اين موضوعات نگاشته است: خاطراتي از زمان پرواز از شهر مشهد مقدس تا ورود به جده، ورود به مدينه، ورود به مسجد النبي، ديدار از كوه احد، زيارت قبرستان بقيع، ورود به مكه، و زيارت حجر الاسود.

اين‌ كتاب‌ قبلا تحت‌ عنوان‌ در ملكوت‌ زمين‌: سفرنامه‌ حج‌ توسط نشر روزگار در سال 1378 منتشر شده‌ است‌.

محمدزاده، عليرضا

نايب ـ سفرنامه حج ، زيرنظرِِِِِِ نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه‌ها، ستاد عمره دانشجويي، قم، معارف، چاپ 1، 1386، 71ص، رقعي.

شابك: 9 ـ 072 ـ 531 ـ 964 ـ 978

سفرنامه كوتاهي در قالب خاطرات و تأملات و انديشه‏هاي معنوي است كه مقارن سفر به خانه خدا براي نويسنده اتفاق افتاده و وي آن را خطاب به همسرش بيان نموده است. او در جملات كوتاه و مختصر خود، به روايت زيبايي‏ها و معنويت حج مي‏پردازد. وي در اين ضمن، خاطراتي از همسفران، افكار متعارض آنان و انجام مراسم مذهبي توسط آدم‏هايي از فرهنگ‏هاي متفاوت و نيز دغدغه‏هاي شخصي خود را بازگو كرده است.

محمدي ري شهري، محمد ^[49] (متولد 1325)

بركات‌ سرزمين‌ وحي، تهران، نشر مشعر، چاپ 1، ????، 144ص.

ترجمه عربي

بركات‌ ارض‌ الوحي‌ ، ترجمه به عربي: جواد علي‌ كسار[50]، تهران، نشر مشعر، چاپ 1، ????، 178ص، پالتويي.

شابك: 4 ـ 18 ـ 7635 ـ 964

ترجمه انگليسي

[ بركات‌ سرزمين‌ وحي‌ . انگليسي‌]، به كوشش مركز تحقيقات‌ دارالحديث، نشر مشعر، چاپ 1، 1382، 102ص، رقعي.

شابك: 2 ـ 36 ـ 7635 ـ 964

Blessings of the land of revelation , ‎by Muhammad Muhammadi Rayshahri; translated by Muhammad K. Ali; prepared by Dar al ـ Hadith Research Centre; edited by Mustafa Oji, Muhammad Mahmudi, Tehran, ‎Mashar, 2002, 102p.

مجموعه خاطرات ويژه‌ي مؤلف در سفرهاي حج است. مؤلف به دليل مسؤوليت خويش در امور حج و زيارت و ارتباط با زائران خانه خدا به گزارش‌هاي فراواني از كرامات سرزمين وحي دست يافته و بخشي از آن را در اين مجموعه گرد آورده است. در اين مجموعه خاطراتي آورده شده كه براي شخص گزارشگر اتفاق افتاده، يا او شاهد داستان بوده و يا شخص مورد وثوق و اطميناني آن را براي مؤلف نقل كرده است. اين كتاب تنها بازگوكننده خاطرات مربوط به بركات سرزمين وحي نيست، بلكه افزون بر آن، زائران خانه خدا را با بركات اين سرزمين آشنا مي‌سازد و راه و روش دستيابي به بركات اين سرزمين را نشان مي‌دهد.

محمدي‌ همداني‌، اصغر (متولد 1339)

گم‌‌گشته‌اي‌ در ديار عشق:‌ خاطراتي‌ از مدينه‌ منوره‌ و مكه‌ مكرمه‌ ، تهران‌، گلزار كتاب‌، چاپ 1، ????، 431ص.

شابك: 2 ـ 12 ـ 8860 ـ 964

خاطراتي‌ از مدينه‌ منوره‌ و مكه‌ مكرمه‌ و سفر حج نويسنده است. وي مشاهدات، احساسات خود و حوادث كاروان يا رخدادهاي مكه و مدينه را به تفصيل توصيف كرده است.

محمودي، سيدعلي

زائري در وادي ايمن: سفرنامه، تهران، بوستان توحيد، چاپ 1، 1378، 163ص، رقعي.

شابك: 0 ـ 01 ـ 6897 ـ 964

سفرنامه حج مؤلف در سال 1373 است. وي كه سفير ايران در كشور فنلاند بوده است، خاطرات سفر حج خود را از شهر هلسينگي و تلاش براي دريافت ويزا جهت عظمت به عربستان و سپس سفر به شهر مكه و مدينه به صورت روزانه بيان كرده است.

مخدومي‌، رحيم‌ (متولد 1345)

سكوت بقيع: سفرنامه حج، مشهد، ملك اعظم‏?، چاپ 1، ????، 196ص، رقعي.

شابك: 9 ـ 2 ـ 90192 ـ 600 ـ 978

مجموعه خاطرات معلمي از سفر حج است. وي به سرزمين وحي مسافرت مي‌كند و از مكان‌ها و جاهايي كه مي‌بيند گزارشي تفصيلي مي‌‌دهد.

يار كجاست‌؟: سفرنامه‌ حج‌، تهران‌، مؤسسه‌ فرهنگي‌ قدر ولايت‌، چاپ 1، ????، 196ص، رقعي.

شابك: 0 ـ 88 ـ 7292 ـ 964

چاپ‌ ديگر

تهران، سازمان‌ تبليغات‌ اسلامي‌، حوزه‌ هنري‌، چاپ 1، ????، 181ص، رقعي.

گزارش خاطرات مؤلف است. وي كه معلم آموزش و پرورش است، ديده‌ها و شنيده‌ها و احساسات خود در سرزمين وحي را به تفصيل بيان مي‌كند و از مكان‌ها و جاهايي كه مي‌بيند گزارشي تفصيلي مي‌‌دهد. خاطرات وي به صورت روزانه ثبت شده است.

مرزوقي، حبيب‌الله

نامحرمي در حرم: سفرنامه بيت الله الحرام ، بي‌جا، بي‌نا، چاپ 1، 1377، 72ص، رقعي.

سفرنامه حج مؤلف است. او حج را راهي براي تقرب و وصول دانسته و اين سفر را كارگاه انسان‌سازي معرفي مي‌كند. از اينرو به دقت همه احساسات و مشاهدات خود را توصيف كرده است.

مسجديان‌، مهدي (1335 ـ 1376)

صبح‌ وصال‌ ، تهران، نشر بن‌، چاپ 1، ????، 126ص، رقعي.

شابك: x ـ 9 ـ 94828 ـ 964

خاطرات مرحوم سرتيپ مهدي مسجديان از سفر حج است. نگارنده كوشيده آن را در فضايي معنوي و با نثر توصيفي بازگو نمايد.

مظفرپور نوري، حسين (متولد 1327)

سفر جاودانه: سفر‌نامه حج، تهران، حسين مظفر‌‌‌پور ‌‌نوري‏?، چاپ 1، ????، 789ص، وزيري.

شابك: 2 ـ 42 ـ 0439 ـ 964978

مجموعه گزارش سفر حج نويسنده است. مراحل مختلف حج از آغاز آن در ايران تا اتمام و بازگشت، يكي‌يكي توصيف شده، نيز مناسك و اعمال حج بررسي و تحليل شده است.

مظفري‌مجد، حسين (متولد 1332)

ميعاد با كعبه: خاطرات سفر حج حسين مظفري‌مجد ، تهران، حسين مظفري‌مجد، چاپ 1، ????، 243ص.

شابك: 6 ـ 62 ـ 0409 ـ 964 ـ 978

عنوان ديگر: خاطرات سفر حج حسين مظفري‌مجد .

خاطرات سفر حج مؤلف است. وي مشاهدات و احساسات خود را توصيف كرده و مناسك و ديگر آدابي كه اجرا كرده بيان نموده است.

معصوم عليشاه‌، محمد معصوم بن‌ زين‌العابدين‌ ^[51] (1270 ـ 1344ق)

تحفةالحرمين‌: سفرنامه‌ نايب‌الصدر شيرازي‌ در زيارت‌ مكه‌ و سياست‌ ايران‌ و هند، تهران، بابك‌، چاپ 1، ????، 315ص، وزيري.

عنوان‌هاي ديگر: تحفه‌ الحرمين‌ و سعاده‌ الدارين‌ ؛ سفرنامه‌ نايب‌‌الصدر شيرازي ؛ سفرنامه مكه نايب‌الصدر شيرازي ؛ سفرنامه مكه محمد معصوم علي نايب‌الصدر شيرازي .

افست‌ از روي‌ نسخه‌ چاپ‌ بمبئي‌ توسط مطبعه‌ ميرزامحمد شيرازي‌ ملك‌الكتاب‌ در ????

چاپ ديگر

سفرنامه مكه ، به‌كوشش‌ هارون‌ وهومن‌، هران، پانيذ، چاپ 1، ????، 344ص، رقعي.

ترجمه‌ي سفرنامه‌ي محمد معصوم عليشاه يا همان نايب‌الصدر شيرازي (1270 ـ 1344) به مكه و عربستان و تركيه است. نخست مقدمه‌ي طولاني و آكنده از مطالب متنوع يا درد دل‌ها و دغدغه‌هاي فكري نويسنده، نوشته شده است. بخش‌هايي از مقدمه مثل خواب‌نما شدن، علت سفر، سفر‌هاي قبلي و مناسك حج قابل توجه است. نثر كتاب فارسي مكلف عصر قاجاري و مملو از كلمات عربي و مشحون از سخنان بزرگان دين و آيات كتاب آسماني مسلمانان و نقل قول‌هايي از كتاب‌هاي فرهنگ نامه‌اي است. نگرش اين روحاني صوفي عصر قاجار، نقد ديدگاه‌هاي مخالف و رفتار مخالفان است؛ وي خود را يك مسلمان شيعه اماميه مي‌داند و در اين مقوله، غير مسلمانان و حتي غير شيعيان و بدتر از آن شيعيان غير اماميه را با بدترين الفاظ و القاب ياد مي‌كند و از سوي ديگر به عنوان يك درويش نعمت اللهي، به تمسخر و هجو و تكذيب ديگر فرقه‌هاي تصوف مي‌پردازد.

معلمي گنابادي، رجبعلي

سفرنامه عشق يا حج منظوم، گناباد، مؤلف، چاپ 1، 1377، 113ص، رقعي.

سفرنامه حج نويسنده در قالب شعر است. گرايش مؤلف نگاه عشقي و عاشقانه به مسائل و مناسك حج است.

مقيسه‌، محمدحسن‌

مهمان‌ كعبه‌: سفرنامه‌ حج‌، بازنويس‌ رحيم‌ مخدومي، تهران، سازمان‌ تبليغات‌ اسلامي‌، حوزه‌ هنري‌، چاپ 1، ????، 64ص.

فروست: گروه‌ قصه‌: واحد ادبيات‌

عنوان ديگر: سفرنامه‌ حج‌: مهمان‌ كعبه‌

سفرنامه حج نويسنده در سال 1372 شمسي است. مؤلف يافته‌ها و مشاهدات خود را با قلم هنري و ادبي توصيف كرده است.

ملكيان ناييني، احترام

بهشت منع، زمين تمتع: سفرنامه حج، تهران، توكا، چاپ 1، 1386، 100ص، رقعي.

شابك: 2 ـ 62 ـ 6645 ـ 964 ـ 978

خاطرات نگارنده از سفر به مكه و اجراي مناسك و فرايض حج است. وي در سفرنامه خود، چگونگي حركت به سوي مكه، انجام اعمال واجب حج، ديدار از اماكن مختلفي چون مسجد الحرام، غار حرا، عرفات، سرزمين منا و... را به تفصيل شرح مي‌دهد.

منصور تبريزي، يعقوب ^[52] (درگذشت 1327ق)

سفرنامه حج منصور 1286 ـ 1285 ق، به كوشش رسول جعفريان، تهران، علم، چاپ 1، 1388، 306ص، وزيري.

شابك: 0 ـ 034 ـ 224 ـ 964 ـ 978

سفرنامه يعقوب ميرزاي تبريزي با نام مستعار «منصور» در سال 1285 ـ 1286 قمري است. اين سفر هفت ماه به طول انجاميد. رعايت سبك داستان‌گويي هزار و يك شب در اين سفرنامه جالب توجه است. او كتاب را شبيه داستان‌هاي كهن مانند قصه‌هاياميرارسلان رومي و هزار و يك شب نوشته است. تبويب و ساختار آن هم بر اساس همين نكته است و خاطرات هر شب يك فصل است. پس از فرا رسيدن شب، داستان آن روز تمام شده و با عبارتي خاص دنباله مطلب را به فردا موكول مي‌كند. آن عبارت اين است: «چون شب بر سر دست برآمد، منصور لب از گفتار فروبست». مهم‌ترين نكته سفرنامه وي اين است كه سفر وي، وقتي در استانبول بوده، با ماه رمضان مصادف شده و همين امر تا اندازه‌اي او را از انجام و انديشه درباره كارهاي خلاف مقيد كرده است، اما حتي اين شرايط نيز زبان و قلم او را از اظهار برخي از موارد باز نمي‌دارد. وي در خلال ذكر اين موارد، اطلاعات جالبي درباره تاريخ اجتماعي نواحي مورد بحث به دست مي‌دهد كه در مآخذ ديگر كم‌تر مي‌توان از آن سراغ گرفت. نكته ديگر قلم طنزآميز اوست، هم‌چنين ثبت شگفتي‌هايي كه در طول سفر مشاهده كرده است.

منصوري‌، فضل‌الله‌

عبوديت‌ در پرتو حج‌ ، قم، گلستان ادب، چاپ 1، 1381، 79ص.

شابك: 3 ـ 38 ـ 7515 ـ 964

عنوان‌ روي‌ جلد: عبوديت‌ در پرتو حج‌: سفرنامه‌ .

خاطرات‌ حج نويسنده است. ايشان حج را مقدمه خداپرستي و عبوديت دانسته و از طريق حج انسان با خدا انس گرفته و از مذمومات اخلاقي فاصله مي‌گيرد.

منصوري، لفته (متولد 1344)

از ميقات تا ميعاد: سفرنامه حج ، تهران، نداي مهرآفرين، چاپ 1، ????، 252ص، وزيري.

شابك: 0 ـ 38 ـ 7600 ـ 964

سفرنامه حج تمتع نويسنده در آذر و دي ماه 1385 شمسي است. وي به صورت روزانه خاطرات خود را ثبت كرده و مشاهدات، حوادث روز و احساسات خود را بيان مي‌كند.

مواجيان، حسين (متولد 1342 )

نمي از يم، تهران، زيتون سبز‏?، چاپ 1، ????، 156ص.

شابك: 1 ـ 19 ـ 5000 ـ 600 ـ 978

خاطرات حج نويسنده در سفر حج است. وي مراحل اعمال و مناسك حج را گزارش كرده است.

موسوي‌زاده، سيدامين و پرنيان، نگار (متولد 1365)

ناودان طلا: خاطرات و نكاتي از عمره‌ي دانشجويي ، ويرايشِ مجتبي زحمتكش، سروش ملل، چاپ 1، 1387، 72ص، پالتويي.

شابك: 7 ـ 08 ـ 2798 ـ 964 ـ 978

گزارش خاطرات دو تن از دانشجويان از سفر حج است. اين سفرنامه اينگونه آغاز مي‌شود: دوست داشتم زير ناودان طلا دو ركعت نماز بخوانم، اما جاي آن را نمي‌دانستم و به علت شنيده‌هايم درباره شلوغي آن‌جا، از خواندن آن نماز منصرف شده بودم. شب سوم و قبل از اذان صبح، جايي در داخل حجر اسماعيل يافته و نمازم را شروع كردم. من چند نماز را پشت سر هم خواندم. عده زيادي در اطراف من براي خواندن نماز ايستاده بودند. تا اين كه اذان صبح را شنيدم. از سر شكر، سر به آسمان بلند كردم كه... چشمم به ناودان طلا افتاد، درست زير ناودان ايستاده بودم. «ناودان طلا» عنوان خاطره يكي از دانشجويان است كه به همراه چندين خاطره ديگر در مجموعه حاضر به چاپ رسيده است. عناوين برخي خاطرات عبارت‌اند از: المخابرات؛ در غم مادر؛ ناموس؛ ساحل سبز؛ بنده‌ي شكم؛ وقت ديدار؛ كتابخانه نبوي؛ و احرام دگر بند.

موسوي‏نيا، ميرهادي

در حريم يار، قم، مطبوعات ديني، چاپ 1، 1385، 5+166، رقعي.

شابك: 9 ـ 65 ـ 8818 ـ 964 ـ 978

خاطرات سفر حج نويسنده است. وي ضمن تشريح اماكن و مشاهد مشرفه و اعمال حج، عقايد و مسائل فكري را بر اساس مذهب شيعه تحليل مي‏كند. كتاب در چهار بخش با اين عناوين تدوين شده است: تاريخ كعبه؛ فضيلت حج در آيينه روايات؛ چرا تعداد طواف 7 مرتبه است؛ خاطرات و مصاحبه‏ها.

مهاجري‌، مسيح‌ (متولد 1327)

از صفا تا فدك: گزارش سفر به عربستان به همراه آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني خرداد، تهران، روزنامه جمهوري اسلامي‏?، چاپ 1، ????، 200ص.

عنوان ديگر: گزارش سفر به عربستان به همراه آيت ‌ الله هاشمي‌رفسنجاني خرداد .

گزارش سفر حج نويسنده و نيز حوادث مربوط به هيئتي كه به رياست آيت‌الله هاشمي رفسنجاني از عربستان ديدار كردند. نويسنده به عنوان يكي از اعضاي اين هيئت شاهد بسياري از تعاملات و ملاقات‌ها بوده است.

با هاشمي‌رفسنجاني تا خانه خدا: به بهانه همراهي با آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني در سفر عمره شهريور ???? ـ شعبان ???? ، تهران، روزنامه جمهوري اسلامي، چاپ 1، ‏?????، 226ص.

شابك: 7 ـ 05 ـ 7720 ـ 964 ـ 978

عنوان ديگر: به بهانه همراهي با آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني در سفر عمره شهريور ???? ـ شعبان ???? .

گزارش سفر عمره نويسنده است كه به عنوان يكي از اعضاي تيم همراه آيت‌الله هاشمي رفسنجاني از عربستان ديدار و با مقامات اين كشور ديدار داشتند.

مهرابي‌، ابراهيم‌

سفر در تحير: يادداشت‌هاي‌ سفر به‌ حج‌ ، قم، مؤسسه‌ فرهنگي‌ همسايه‌، چاپ 1، ????، 137ص، رقعي.

شابك: 7 ـ 43 ـ 6199 ـ 964

عنوان ديگر: سفر در تحير: گزارشي‌ كوتاه‌ از رويت‌ يك‌ رويا .

گزارش خاطرات سفر حج نويسنده است. ذيل شش بخش يادداشت‌هايي درباره حج سال 1376 گرد آمده است.در اين بخش‌ها مؤلف سعي كرده است لحظه به لحظه خاطرات، گفت‌وگوها، برخوردها و نكات برجسته را ثبت نمايد.

مهيار، عباس‌ (متولد 1315)

سفرنامه‌ي‌ حج‌: درازناي‌ شبي‌ در مزدلفه‌، تهران‌، مهرتابان‌، چاپ 1، ????، ص‌ ???، رقعي.

شابك: 3 ـ 03 ـ 8269 ـ 964

عنوان‌ ديگر: درازناي‌ شبي‌ در مزدلفه‌ : سفرنامه‌ حج‌ .

سفرنامه حج نويسنده است. وي به گونه اي داستاني سفر خويش به مكه را به تصوير كشيده، آداب و رسوم و مناسك حج را بيان كرده است.

ميردامادي‌، حسن

جنايت‌ وهابيت‌ ، تهران، حوزه‌ نمايندگي‌ ولي‌ فقيه‌ در امور حج‌ و زيارت‌، چاپ 1، 1369، 691ص، وزيري.

مجموعه‌اي از خاطرات شاهدان عيني واقعه كشتار حجاج و زائران بيت‌الله الحرام در سال 1366 است. از نگاه اين كتاب، تفكرات وهابي و انحرافات موجود در عقايد طرفداران وهابيت، علت اصلي اين حادثه است.

ناصح، شمسي (متولد 1307)

طلوع شمس ، تهران، بهجت، چاپ 1، ‏?????، 120ص؛ رقعي.

شابك: 6 ـ 30 ـ 2763 ـ 964 ـ 978

خاطرات حج كه در قالب شعر فارسي توصيف شده است. احساسات، يافته‌ها و خاطرات خود را با چند قطعه شعر بيان كرده است.

ناصري‌، محمد (متولد 1345)

جاي‌ پاي‌ ابراهيم‌: سفرنامه‌ حج‌، زيرنظر دفتر قصه‌ كودك‌ و نوجوان‌، تهران، سازمان‌ تبليغات‌ اسلامي‌، حوزه‌ هنري‌، چاپ 1، ????، 147ص، رقعي.

شابك: x ـ 038 ـ 471 ـ 964

خاطرات سفر حج نويسنده در سال 1370 شمسي است. اين خاطرات در قالب داستان و با قلمي ادبي و داستاني نوشته شده است.

ناظميان‌، مهدي (متولد 1338)

به‌ سوي‌ كعبه‌ ، يزد، مهدي‌ ناظميان، چاپ 1، ????، 49ص؛ رقعي.

خاطرات‌ حج سفر نويسنده است. وي مشاهدات و شنيده‌هاي خود را از حوادث و مناسك حج بيان كرده است.

نبوي، سيدابراهيم (متولد 1337)

سفر به خانه آزاد شده: طواف كنند گرد آن خانه كه از دعوي جباران آزاد است ، تهران، جامعه ايرانيان، چاپ 2، 1378، 260ص، رقعي.

شابك: 7 ـ 17 ـ 5925 ـ 964

عنوان ديگر: طواف كنند گرد آن خانه كه از دعوي جباران آزاد است .

سفرنامه حج نويسنده در سال 1387 شمسي است. مؤلف با قلم هنري و طنزپردازانه و ادبي هم به توصيف و هم به نقد رفتارهاي حجاج و مسئولين حج پرداخته است.

نجف‌زاده، تقي (متولد ‎1341)

سفر به شهر آرزوها: سفرنامه دريايي به شهرهاي مكه و مدينه ، تهران، علم سعادت، چاپ 1، ‎????، 111ص، رقعي.

شابك: 0 ـ 0 ـ 93612 ـ 964

عنوان ديگر: سفرنامه دريايي به شهرهاي مكه و مدينه .

گزارش سفر حج در اواخر سال 1377 است. وي كه به همراه گروهي از طريق خليج فارس، با كشتي به زيارت مكه و مدينه رفته، در اين كتاب شرح مسافرت و زيارت خود را به رشته تحرير در آورده است.

نجم‌ الدوله‌، عبدالغفار بن‌ علي‌ محمد ^[53] (???5 ـ ????ق)

سه‌ اثر از نجم‌‌الدوله‌: رساله‌ تطبيقيه، رساله‌ تشخيص‌ نفوس‌ دارالخلافه‌ و سفرنامه‌ حج‌، تنظيم‌، تحشيه‌ و تعليقات‌ احمد كتابي [54]‌، تهران‌، پژوهشگاه‌ علوم‌ انساني‌ و مطالعات‌ فرهنگي‌، چاپ 1، ????، 229ص، وزيري.

شابك: 1 ـ 258 ـ 426 ـ 964

مجموعه‌ سه رساله‌ي نوشته‌ي نجم‌الدوله است. كه يك رساله سفرنامه حج او است. اين‌ كتاب‌ به ‌مناسبت‌ يكصدمين‌ سالگرد درگذشت‌ عبدالغفارخان‌ نجم‌‌الدوله‌ (????ق‌) منتشر شده است. عبدالغفارخان نجم‌الدوله منجم مخصوص ناصرالدين شاه بود. رساله‌هاي اين مجموعه عبارت‌اند از: «رساله‌ي تطبيقيه (در تطبيق سال‌هاي قمري و ميلادي»؛ «رساله‌ي تشخيص نفوس دارالخلاقه» كه در شرح نحوه‌ي برگزاري سرشماري تهران در 1384 هـ ق، در معرفي و بيان اهميت علم آمار و جمعيت و بيان نظريه‌ي مالتومي، نيز بيان مساله‌ جمعيت نگاشته شده و سرانجام «سفرنامه‌ي حج».

اين سفرنامه حج شامل گزارش‌ها و اسناد مهم تاريخي است كه حدود يكصد سال از آن مي‌گذرد.

نصيري‌، امرالله‌

ديار خاطره‌ها: سفرنامه‌ حج‌، قم، دفتر انتشارات‌ اسلامي، چاپ 1، 1380، 372ص، 392ص، وزيري.

شابك: 8 ـ 490 ـ 470 ـ 964

گزارش سفر حج نگارنده است. وي علاوه بر ذكر مناسك حج، به اوضاع فعلي حجاز، جايگاه حج در قرآن، نهج‌البلاغه و روايات و نحوه شهادت برخي امامان شيعه و مطالبي ديگر اشاره كرده است. پاره‌اي از مطالب كتاب نيز درباره مساجد موجود در مكه و مدينه، زيارت‌نامه‌ها و ويژگي‌هاي دعاي عرفه است.

نهاد نمايندگي‌ مقام‌ معظم‌ رهبري‌ در دانشگاهها

نسيم‌ حرم‌ ، تاليف‌ گروه‌ مؤلفان‌، تهيه‌ و تنظيم‌ نهاد نمايندگي‌ مقام‌ معظم‌ رهبري‌ در دانشگاهها؛ ستاد عمره‌ دانشجويي، تهران، فقه، 1382، 128ص.

شابك: 2 ـ 04 ـ 8220 ـ 964

مجموعه‌ي خاطرات سفر عمره تني چند از دانشجويان است. دانشجويان مشاهدات و ديافت‌هاي خود را توصيف كرده‌اند.

واعظي، يدالله (متولد 1336)

حج تجلي‌گاه عشق و ايثار، زنجان، عود، چاپ 1، ????، 94ص، رقعي.

شابك: 9 ـ 7 ـ 96493 ـ 964

خاطرات نويسنده از مراسم حج است. وي از منظر اخلاقي و عرفاني به حج و مناسك حج پرداخته و حج را زمينه‌ي خداشناسي و تقرب مي‌داند.

وزارت‌ علوم‌، تحقيقات‌ و فناوري‌. ستاد عمره‌ دانشجويي

سفر عشق‌: خاطرات‌ دانشجويان‌ از عمره‌ مفرده‌ ، تهران، نشر مشعر؛ ستاد عمره‌ دانشجويي‌، چاپ 1، ????، 115ص، پالتويي.

شابك: 8 ـ 94 ـ 6293 ـ 964

مجموعه خاطراتي از سفر حج عمره دانشجويان است. عناوين برخي خاطرات بدين قرار است: «لحظه‌هاي باراني» نوشته معصومه حكمت؛ «قبله در مسجد الحرام» نوشته سميه رضايي؛ «شيعه‌اي از مدينه» نوشته ياسر جمالي؛ «توفيق الهي» نوشته محمد تولايي؛ «تولدي دوباره» نوشته سعيده دهقان؛ «محضر دوست» نوشته سميه رضايي و «آخرين نگاه» نوشته ابوالفضل شمس‌الديني.

اين خاطرات گوياي احساسات جوانان شيعه در سفر معنوي حج و تأثيرپذيري آنان از اين فرصت است.

وزير وظايف، داوود بن علينقي ^[55] (متولد 1277)

سفرنامه ميرزا داوود وزير وظايف ، به كوشش سيدعلي قاضي عسكر، تهران، نشر مشعر، چاپ 1، 1379، 256ص، وزيري.

شابك: 8 ـ 77 ـ 6293 ـ 964

سفرنامه ميرزا داود حسيني، معروف به وزير وظايف آستان قدس رضوي است. وي كه در حكومت آصف‌الدوله در خراسان موقعيت و جايگاه ويژه‌اي داشته، در ماه شوال سال 1322 قمري و در سن چهل و پنج سالگي سفر حج را آغاز كرده از طريق مشهد، عشق‌آباد، باكو، تفليس، بندرگاه بلغر، اسلامبول، پرت سعيد و كانال سوئز به جده رفته و پس از اتمام مناسك حج و زيارت مدينه منوره به عتبات عاليات مشرف شده، سپس از طريق خانقين به ايران بازگشته است. در اين سفرنامه تلاش شده است تا چگونگي حج‌گزاري مسلمانان، كمبود و يا نبود امكانات و ويژگي‌هاي هر يك از اماكن ديني و مذهبي و به ويژه حرمين شريفين تشريح و ترسيم شود .اين سفرنامه داراي دو بخش است. بخش اول كه بيشترين صفحات را به خود اختصاص داده، گزارش سفر از آغاز تا پايان است و بخش دوم، ارائه مختصري از مناسك حج است.

وزيري‌، سعيد (متولد 1318)

از كعبه‌ عالم‌ تا كعبه‌ي‌ آدم‌: سفرنامه‌ ، تهران‌، واج‌، چاپ 1، ????، 290ص، رقعي.

شابك: 6 ـ 08 ـ 5851 ـ 964

عنوان‌ روي‌ جلد: از كعبه‌ عالم‌ تا كعبه‌ آدم‌: سفر به‌ حج‌ .

چاپ ديگر

تهران، سازمان‌ تبليغات‌ اسلامي‌، حوزه‌ هنري‌، برگ‌، ????.

خاطرات نويسنده از سفر حج در مرداد ماه سال 1378 است. به نظر او زيارت مكه مكرمه راهي براي تقرب و وصال خداوند است. وي در اين كتاب خاطرات و مشاهدات خود را در قالب سفرنامه به رشته تحرير آورده است. پايان كتاب، توضيحي است درباره برخي واژه‌ها، اسامي اشخاص و مكان‌هايي كه در متن آمده است.

هاديان‌، علي‌ (متولد 1342)

ديار زمزم‌ و زمزمه‌ ، تهران‌، آريا زمين‌، چاپ 1، ????، 92ص، وزيري.

شابك: 1 ـ 35 ـ 8796 ـ 964

خاطرات نويسنده از سفر حج است. وي به منظور انتقال درس‌ها و عبرت‌هايي كه در اين سفر آموخته، اين سفرنامه را تدوين كرده است.

هاشمزهي‌، عبدالحميد

شوق‌ ديدار ، زاهدان‌، حرمين‌، چاپ 1، ????، 96ص، جيبي.

شابك: 8 ـ 30 ـ 8244 ـ 964

خاطرات و اتفاقات به هنگام سفر مؤلف به حج است. ديدار خداوند و تقرب الهي را مهم‌ترين دستاورد سفر حج دانسته و تمامي مناسك و اعمال را مقدمه‌اي براي اين هدف ارزيابي مي‌كند

هاشمي، سيدعباس (متولد 1340)

از صفا تا مروه: گزارش سفر به مدينه منوره و مكه معظمه، سفرنامه عمره مفرده ، يزد، آبگينه كوير، چاپ 1، 1383، 80، رقعي.

شابك: 3 ـ 5 ـ 94365 ـ 964

گزارش خاطرات نگارنده از سفر زيارتي به مدينه و مكه است كه به تاريخ 29 تير ماه 1381 تا 11 مرداد ماه 1381 به طول انجاميد. وي مشاهدات و عبرت‌هاي خود در اين سفر را توصيف كرده است.

هاشمي‌طبا، سيدمصطفي و هاشمي، سيدمسيح و شاهين، داريوش

سفر به وادي وحي، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي سازمان چاپ و انتشارات، چاپ 1، 1381، 347ص، رقعي.

شابك: 2 ـ 329 ـ 422 ـ 964

مجموعه گزارش‌هايي از سفر حج سه تن از مسئولان ايراني است. نويسندگان با اشاره به موقعيت تاريخي و جغرافيايي مكه به بررسي مناسك حج، معرفي آثار و اماكن مذهبي مكه و مدينه، فلسفه حج و مناسك آن و برداشت‌هاي معنوي خود از سفر به دو شهر، مقدس مكه و مدينه پرداخته‎اند. موقعيت كنوني اين دو شهر، خصوصاً از نظر تجارت و بازرگاني، برخورد سعودي‌ها با حجاج، انبوه كالاهاي غربي در بازار و برگزاري نمازهاي جماعت، از ديگر مسائلي است كه از چشم نويسندگان دور نمانده است.

هرندي‌زاده، مرجان (متولد 1334)

سفر به اولين خانه: مجموعه خاطرات سفر حج ، به كوشش مرجان هرندي‌زاده، نفيسه نفيسي[56]، نسرين نفيسي [57]، اصفهان، نشر نهفت‏?، چاپ 1، 1388، رقعي.

شابك: 9 ـ 3 ـ 90563 ـ 600 ـ 978

عنوان ديگر: مجموعه خاطرات سفر حج .

مجموعه خاطرات سفر حج خانم هرندي‌زاده است. اين سفرنامه گوياي نگاه و تحليل‌هاي معنوي و عبادي يك خانم ايراني است.

همايوني، صادق (متولد 1313)

مشكين مهر ، شيراز، نويد شيراز، چاپ 1، 1387، 197ص، رقعي.

شابك: 0 ـ 486 ـ 358 ـ 964

مجموعه‌اي از خاطرات نگارنده از لحظه تلاش براي ثبت‌نام براي سفر حج تا تمامي دقايق پس از آن و آغاز سفر است. اتفاق‌هاي دوران مسافرت، چگونگي انجام اعمال حج و سرانجام بازگشت به ميهن اسلامي را يكي‌يكي توصيف كرده است.

يثربي، يحيي (متولد 1321)

از اين خانه به آن خانه: سفرنامه حج، تهران، نشر قو، چاپ 1، 1387، 108ص، رقعي.

شابك: 8 ـ 038 ـ 156 ـ 964 ـ 978

چاپ ديگر

تهران، مركز مطالعات و انتشارات آفتاب توسعه، ????، 96ص.

شابك: 8 ـ 3 ـ 93384 ـ 964

گزارش سفر حج نويسنده است. و تمامي مشاهدات و يافته‌هاي خود را با قلم عرفاني و در قالب ادبي بيان مي‌كند. از اينرو اين سفرنامه‌ از موضع و گرايش خاص به تبيين و تشريح مناسك و آداب حج پرداخته است. اين كتاب در اصل مجموعه يادداشت‌هاي نگارنده از سفر حج است كه بر اساس تاريخ سفر از ورود به مكه تا پايان مناسك حج تدوين شده است. نگارنده در اين يادداشت‌ها ضمن نقل خاطرات خود، به اختصار درباره اماكن متبركه و اعمالي كه در هر مكان انجام مي‌شود، توضيح داده است.

يزدان پرست لاريجاني، محمدحميد (متولد 1344)

سايه‌ هيچ‌: يادداشت‌ها و خاطرات‌ سفر حج ، تهران، اطلاعات، 1383، 298ص، رقعي.

شابك: 1 ـ 540 ـ 423 ـ 964

عنوان ديگر: يادداشت‌ها و خاطرات‌ سفر حج .

مجموعه يادداشت‏ها و خاطرات سفر حج مؤلف در بهمن ماه 1382 است. نويسنده در اين كتاب ضمن شرح سفر خود، به مسأله حج از زواياي مختلف، عرفاني، سياسي، اجتماعي پرداخته است.

يزدي‌خواه‌، محسن‌ (متولد 1336)

سفر به‌ قبله عشاق‌: سفرنامه‌ حج‌ تمتع‌ سال‌ 1377، تهران، مؤسسه‌ انتشارات‌ ستايش‌، چاپ 1، ????، 54ص، رقعي.

شابك: x ـ 30 ـ 6913 ـ 964

عنوان ديگر: سفرنامه‌ حج‌ تمتع‌ سال‌ 1377 .

مجموعه خاطرات نويسنده از سفر به خانه خدا در سال 1377 است. وي در اين كتاب ضمن شرح مناسك حج، تاريخچه مختصري از حج و ساخته شدن خانه كعبه فراهم آورده است.

يزدي‌نژاد، كريم (متولد 1339)

يافته‌هايي از حج، مشهد، شاملو، چاپ 1، 1388، 72ص، پالتويي.

شابك: 1 ـ 85 ـ 5229 ـ 600 ـ 978

گزارش‌ خاطرات سفر حج تمتع و شرح اعمال حج است. وي سعي دارد، با نگاهي تازه و بياني ساده، بين اعمال حج و حاجي ارتباط برقرار كند تا حاجي ‌بتواند رابطه بهتري با اعمال داشته ‌وبهره ‌بهتري از اين ‌سفر معنوي ببرد.

يغمائي، حبيب ^[58] (1280 ـ 1363)

ديدار جانان‌، تهران‌، سروا، چاپ 1، ????، 79ص، رقعي.

شابك: 2 ـ 42 ـ 6262 ـ 964

عنوان ديگر:سفر به ديارجانان : شهر پيامبر.

خاطرات سفر حج مؤلف است و بخشي از كتاب حاضر كتاب شهر پيامبر اثر مؤلف مي‌باشد.

يكتايي‌، محمدرضا (متولد 1333)

تولد دوباره‌: سفرنامه ‌حج‌، تهران‌، فارابي، چاپ 1، 1384، 64ص، رقعي.

شابك: 3 ـ 95 ـ 5608 ـ 964

گزارش سفر حج نويسنده است كه مراحل اين سفر و نيز اعمال حج را به اختصار توضيح مي‌دهد.

يگانه، فريدون (متولد 1322)

از مدينه تا كربلا: عاشقانه‌هايي در حج و زيارت از 5/6/1377 تا 14/11/1381، تهران، كلاسيك؛ زند، چاپ 1، ????، رقعي.

شابك: 4 ـ 10 ـ 5206 ـ 600 ـ 978

عنوان ديگر: عاشقانه‌هايي در حج و زيارت از 5/6/1377 تا 14/11/1381 .

گزارش زيارت عتبات عراق و سفر به مكه و مدينه به منظور اعمال و مناسك حج است. نويسنده كه مسئوليتي در امور حج داشته خاطرات شش ساله خود را ثبت كرده است.

يلفاني، علي‌اكبر (متولد 1309)

ره‌آورد سفر حج: سفرنامه ، تهران، كتاب شمس، چاپ 1، 1388، 140ص، رقعي.

شابك: 7 ـ 9 ـ 90636 ـ 964

سفرنامه حج مؤلف در اسفند 1379 است. وي در قالب سفرنامه، ضمن معرفي و تشريح اعمال حج، به بازگويي خاطرات خود از اين سفر پرداخته است.

يماني، اكبر

آواز پر ملائك ، ويرايشِ‌ عبدالله نبوي، اصفهان، سام آرام، چاپ 1، 1387، 44ص، جيبي.

شابك: 9 ـ 4 ـ 90387 ـ 600 ـ 987

نگارش انديشه‌ها و احساسات نويسنده در طول دوران سفر حج است. در پايان كتاب نيز تصاويري از مكان‌هاي مختلف مكه مكرمه و مدينه منوره به تصوير كشيده شده است.

يوسف‌زاده، داوود (متولد 1322)

خانه عشق ، بم، هفتواد، چاپ 1، ????، 85ص، رقعي.

شابك: 6 ـ 01 ـ 5112 ـ 600 ـ 978

گزارش خاطرات نويسنده در سفر حج است. وي مراحل اين سفر و مراحل اعمال و مناسك را توضيح داده است.

عتبات عاليات

آخوندي، محمد ^[59] (متولد 1323)

سفرنامه كربلا ، تهران، جوان امروز، چاپ 1، 1380، 52ص، پالتويي.

شابك: 4 ـ 05 ـ 7208 ـ 964

سفرنامه نويسنده به عتبات عاليات است. او احساسات و مشاهدات خود از زيارتگاه‌ها و عتبات را در قالب اشعاري در وصف اماكن مقدس عراق وصف كرده است.

آزادي، حسين (به كوشش)

در محضر دوست: به ضميمه سيري به كوي عاشقان در عتبات عاليات ، قم، صبح پيروزي، چاپ 1، 1382، 544ص، جيبي.

شابك: x ـ 13 ـ 7810 ـ 964

گزارش مشاهدات و احساسات نگارنده از سفرش به عتبات است. وي مشخصات هر مرحله را به تفصيل آورده است.

آقابيگي‌، عليرضا (متولد 1358)

سفرنامه‌ زائران‌ كوي‌ دوست‌: سفر به‌ عتبات‌ عاليات‌ ، مشهد، شاملو، چاپ 1، ????، 152ص، وزيري.

شابك: 3 ـ 34 ـ 7488 ـ 964

سفرنامه مؤلف به سرزمين‌هاي نجف، كربلا، كاظمين و سامرا است. جغرافياي طبيعي عراق،مساجد تاريخي عراق،حرم‌هاي شريف ائمه اطهار در عراق و برخي موضوعات ديگر مطالب اين كتاب را تشكيل مي‌دهند.

آقاتهراني، مرتضي (متولد 1326)

اين است بهشت: سفرنامه كربلا ، قم، باقيات، چاپ 1، ????، 112ص، رقعي.

شابك: 1 ـ 67 ـ 6168 ـ 964

سفرنامه مؤلف به شهرهاي زيارتي عراق است. نويسنده كه از واعظان مشهور است، با رويكردي عرفاني و معنوي حاصل زيارت خود را گزارش كرده است. گزارش اماكن مقدس، صحن و مقبره‏ها و مراقد كربلا خصوصاً اوصاف مرقد امام حسين همراه روضه‏ها و مقتل‏ها و ذكر مصائب جانگذاز و نيز توجه به نكات اخلاقي و آموزه‏هاي معنوي از جمله موضوعاتي است كه در اين كتاب آمده است.

ابطحي، سعيده (متولد ????)

كربلا سرزمين لاله‌ها ، اصفهان، بينش آزادگان‏?، چاپ 1، 1387، 88ص، رقعي.

شابك: 8 ـ 72 ـ 7722 ـ 964 ـ 978

خاطرات مؤلف از سفر به عراق و زيارت اماكن مقدس عتبات عاليات و بيان اطلاعاتي تاريخي جغرافيايي از اين سرزمين است.

اديب الملك، عبد العلي (1243 ـ 1302ق)

سفرنامه اديب الملك به عتبات، دليل الزائرين 1273 هـ. ق ، تصحيح مسعود گلزاري، تهران، دادجو، چاپ 1، 1364، 398ص، وزيري.

از جمله سفرنامه‌هاي نوشته شده در دوره قاجار، سفرنامه عبدالعلي اديب‌الملك يكي از درباريان قاجاري، در سال 1273قمري به عتبات است. وي گزارش جامعي از اماكن و سابقه آنها و تعميرات صورت گرفته طي دوره‌هاي مختلف بر آنها، داده است.

اقليمي، زهرا

سفر به ديار عشق: عتبات عاليات، كاظمين، سامراء، نجف، كوفه و كربلا همراه با ادعيه ، قم، كريمه اهل‌بيت‌ عليهم السلام، چاپ 1، ????، 199ص، رحلي.

شابك: 1 ـ 07 ـ 8777 ـ 964

اين سفرنامه‌‌، شامل مشاهدات نگارنده در سفر به اماكن متبركه كشور عراق در شهرهاي كاظمين، سامرا، نجف، كوفه و كربلا است. وي به موقعيت جغرافيايي و معرفي آثار تاريخي و وجه تسميه‌ي اماكن مي‌پردازد. اما بخش دوم نيز شامل ادعيه و زياراتي است نظير "زيارت جامعه‌ي كبيره"، "دعاي توسل" و "زيارت امين الله".

بزرگواري، سيدعلي‌محمد (متولد 1336)

خاطره‌ها و نكته‌ها از سفر سوم عتبات مقدسه ، ياسوج، چويل، چاپ 1، ????، 48ص، رقعي.

شابك: 2 ـ 64 ـ 7930 ـ 964 ـ 978

خاطرات نگارنده در سفر به عتبات عاليات در اسفند ماه 1384 است. در سال 1384 اوضاع كشور عراق به علت حضور سربازان آمريكايي و انگليسي تا حدي مغشوش بود، به همين دليل زيارت عتبات به شهرهاي كربلا و نجف محدود شده و سامرا و كاظمين از برنامه‌هاي زيارتي حذف شده بود. ولي پس ازمدت‌ها بسته بودن مرزهاي ايران و عراق، زائران ايراني اجازه‌ي زيارت يافتند. نگارنده در كتاب ضمن تشريح خاطرات خويش به معرفي مكان‌هايي چون حرم حضرت علي(ع)، وادي السلام، مسجد حنانه، قبر كميل، مسجد سهله، مسجد كوفه، و خانه‌ي حضرت علي(ع) در كوفه مي‌پردازد.

بقايي، اسدالله ^[60] (متولد 1327)

كربلايي كه من ديده‏ام: سفرنامه عتبات عاليات ، اصفهان، فرزانه، چاپ 1، 1380، 264ص، رقعي.

شابك: 6 ـ 1 ـ 91144 ـ 964

سفرنامه مؤلف به كشور عراق و زيارت عتبات عاليات در سال 1378 است. نويسنده با استفاده از منابع تاريخي و كتاب‌هاي مقتل و تذكره، به شيوه توصيفي و با استفاده از اشعار شاعران به بررسي موقعيت شهرهاي زيارتي عراق از جمله نجف، كربلا، كاظمين و سامرا و امامان مدفون در اين شهرها پرداخته است. تاريخ زندگاني امام علي(ع) و امام حسين(ع) و نهضت عاشورا و مصائب امام حسين و يارانش، بخش عمده اين سفرنامه را تشكيل مي‏دهند. معرفي مراكز زيارتي عراق و شخصيت‌هاي بزرگ شيعه كه در اين كشور مدفون‏اند، از ديگر بخشهاي كتاب است.

پوريان‌پور، سمير

صراط ‌النجاة: سفرنامه‌ي پياده تا كربلا، قم، طوباي محبت، چاپ 1، 1388، 408ص، وزيري.

شابك: 4 ـ 71 ـ 8894 ـ 964 ـ 978

عنوان روي جلد:صراط النجاة: پي اده تا كربلا.

بررسي فضيلت زيارت امام حسين(ع) در كربلا و زيارت عتبات عاليات در عراق و معرفي اماكن متبركه و مسير آنها و توضيحاتي درباره حرم‎هاي ائمه و امامزادگان در اين كشور است. نويسنده در اين سفرنامه، توضيحاتي درباره سفر كربلا عرضه كرده و ضمن بيان فضائل زيارت اماكن متبركه در عراق به ويژه زيارت امام حسين، مكان‎هاي زيارتي در اين كشور معرفي شده و خاطرات متعددي از سفر به كربلا و توصيف حرم‎هاي امامان و امامزادگان صورت گرفته است. نگارنده همچنين مسيرهاي زيارتي اماكن مختلف مذهبي در عراق را معرفي مي‏نمايد و آداب تشرف به اين مكان‎ها را با ذكر سخنان و احوال علما بيان مي‏كند.

تبيان‌ الملك‌، رضا ^[61]

سفرنامه‌ عتبات‌ ، نوشته‌ ميرزا رضاخان‌ تبيان‌ الملك، تهران‌، گوهر منظوم، چاپ 1، ????، 360ص، وزيري.

شابك: 6 ـ 88 ـ 5595 ـ 964

گزارش سفر نويسنده به عتبات عراق است. اين سفرنامه به دليل نگاه ويژه‌ي آن به برخي مسائل از جمله اسناد تاريخي با اهميت است.

تكميلي‌، حسين‌ (متولد 1362)

انواري‌ از سعادت‌: خاطرات‌ سفر پياده‌ از مشهد الرضا تا كربلاي‌ معلي‌ ، مشهد، رستگار، چاپ 1، ????، 85ص، رقعي.

شابك: 4 ـ 17 ـ 7213 ـ 964

خاطرات نويسنده از سفر كربلا است. او مسير مشهد تا كربلا را با پاي پياده طي كرده و در مسير مشاهدات فراوان داشته و همه را ثبت كرده است.

جامعي‌، بيوك‌ (متولد 1326)

عاشقانه‌ها، تهران‌، شيخ‌ صفي‌الدين‌، چاپ 1، ????، 91ص، رقعي.

شابك: 0 ـ 80 ـ 6822 ـ 964

گزارش سفر به عتبات عاليات در چهار شهر عراق است و مشاهدات و احساسات خود را در اين سفر توصيف كرده است.

حاجب‌الدوله‌، علي بن‌ حسين‌ ^[62] (درگذشت 1285ق)

سفرنامه حاج علي خان اعتماد السلطنه ، به كوشش سيدعلي قاضي عسكر، تهران، نشر مشعر، چاپ 1، 1379، 184ص، وزيري.

شابك: 6 ـ 78 ـ 6293 ـ 964

سفرنامه حاج علي‌خان اعتمادالسلطنه از مردان سلسله قاجار است. وي كه متهم به قتل اميركبير است. گرچه وي به دليل ارتكاب چنين جنايت بزرگي در تاريخ كشور ما، فردي خوش‌نام نيست، ليكن از آن جا كه سفرنامه تنظيمي وي، حاوي اطلاعات تاريخي، جغرافيايي، علمي و ديني فراوان است، مي‏تواند براي دانش‏پژوهان و به ويژه مورّخان مفيد باشد. اين سفر كه در سال 1263قمري برابر با 1836 ميلادي انجام گرديده است، شامل سفرنامه عتبات عاليات و مكه و مدينه است.

دارابي‌، علي (متولد 1340)

سفرنامه‌ كربلا: حديث‌ واقعه‌، ويرايشِ بهرام‌ خزين‌، تهران‌، هماهنگ‌، چاپ 1، ????، 183ص.

شابك: 1 ـ 39 ـ 5588 ـ 964

گزارش سفر نويسنده به كربلا است. كربلا به عنوان سمبل مظلوميت و شهادت نواده‌ي رسول اكرم(ص) جذابيت جهاني دارد. نويسنده به جلوه‌هاي اين جذابيت‌ها پرداخته است.

رحيمي‌، محمدعلي (متولد 1352)

زيباتر از بهشت‌: سفرنامه‌ كربلاي‌ معلي‌ و عتبات‌ عاليات‌ ، ساوه، محمدعلي‌ رحيمي‌، چاپ 1، ????، 74ص، رقعي.

شابك: 8 ـ 0904 ـ 06 ـ 964

عنوان‌ روي‌ جلد: زيباتر از بهشت‌: خاطراتي‌ از حسين‌ و كربلا .

گزارش سفر نويسنده در اواخر خرداد 1380به زيارت عتبات عاليات در عراق است. خاطرات سفر خود را در اماكن متبرك كاظمين، كربلا، نجف و ساير شهرها و مكان‌هاي مقدس بازگو مي‌كند. ضمن اين خاطرات به حوادث تاريخ تشيع در اين شهرها اشاره شده است. صفحات پاياني به عكس‌هايي رنگي از زيارت‌گاه‌هاي عتبات عاليات اختصاص يافته است.

رسكتي، عطاءالله (متولد 1336)

كربلا كعبه دلها، ساري، آواي مسيح، چاپ 1، ????، 400ص، وزيري.

شابك: 6 ـ 18 ـ 2769 ـ 964 ـ 978

گزارش خاطرات سفر مؤلف به عراق و زيارت اماكن مقدس عتبات عاليات است. وي اطلاعات تاريخي ـ جغرافيايي از اين سرزمين و ويژگي‌هاي اماكن مقدس را آورده است.

رضوي‌، هاشم‌ (متولد 1338)

راهيان‌ كربلا: سفرنامه‌ي‌ اولين‌ كاروان‌ خانواده‌ معظم‌ شاهد استان‌ خراسان‌ به‌ عتبات‌ عاليات‌ ، مشهد، سعيدي‌منش‌، چاپ 1، ????، 222ص، وزيري.

شابك: 6 ـ 2 ـ 91978 ـ 964

عنوان روي جلد: سفرنامه‌ي‌ اولين‌ كاروان‌ خانواده‌ معظم‌ شاهد استان‌ خراسان‌ به‌ عتبات‌ عاليات‌ .

گزارش خاطرات چند تن از خانواده‌هاي شهدا است. محتواي توصيفات اين سفرنامه دو بخش عبادي و سياسي دارد. يعني مسائل معنوي با رخدادهاي سياسي را بيان مي‌كند.

زرگري قلمزنيان، سيدعلي

سوغات كربلا «عشق»، اصفهان، گلبهار، چاپ 1، 1386، 172ص، رقعي.

شابك: 8 ـ 66 ـ 5691 ـ 964 ـ 978

خاطرات نگارنده از سفر به عتبات عاليات در بهمن ماه 1382 است. وي بنا به نذري كه كرده پدر و مادر خويش را نيز همراه برده است. نويسنده در طول سفر به اماكن مقدس و مذهبي شيعيان از جمله مرقد امام دهم و يازدهم(ع)، مرقد نرجس خاتون(س)، و حكيمه خاتون(س)، سرداب امام زمان (عج)، مسجد براثا، نجف، مسجد سهله و كربلا مي‌رود. وي در اين گزارش سفر خود ويژگي‌هاي برخي مردم از جمله گدايان سامرا، سربازان امريكايي مستقر در عراق، مردم خرافاتي و مردم معتقد به خدا و پيغمبر(ص) را بيان مي‌كند.

زماني، احمد

سيري در سرزمين خاطره‏ها: سفرنامه كربلا ، قم، مؤلف، چاپ 1، 1380، 215ص، رقعي.

شابك: 3 ـ 945 ـ 424 ـ 964

چاپ ديگر

تهران، نشر مشعر، چاپ 1، ????، 245ص، رقعي.

شابك: 1 ـ 14 ـ 7635 ـ 964

خاطرات مؤلف از سفر به شهرهاي نجف، كربلا، كاظمين و سامرا در سال 1378 شمسي است. اين خاطرات با معرفي آرامگاه‌ها، مساجد و اماكن متبركه همراه است.

سادات اخوي، سيدمحمد

راز شهر تشنه‏ها: سفرنامه كربلا ، تهران، سوره مهر، چاپ 1، 1386، 100ص، رقعي.

شابك: 1 ـ 210 ـ 506 ـ 964 ـ 978

گزارش سفر كوتاهي به عراق و بيان خاطرات زيارت قبر امام حسين(ع) و سفر به شهرهاي مقدس عراق است. در اين سفرنامه، نويسنده احساسات و عواطف خود را نسبت به زيارت اين اماكن مقدس و ديدن عتبات عاليات و شور و عشق زائران بيان كرده؛ اطلاعات مختصري پيرامون اوضاع اين شهرها و وضعيت روحي آدم‏ها، وضعيت هتل‏ها و مساجد ارائه نموده است. او اشاره‏هاي كوتاهي به حوادث تاريخي كربلا دارد و در عباراتي حماسي و پراحساس به بيان عشق و شور خود نسبت به مقام و منزلت و جايگاه امام حسين پرداخته است.

سجادي لعلي، سيدمحمدتقي

سفرنامه كربلا ديار عاشقان، قم، بقية العترة ، چاپ 1، 1382، 148ص، وزيري.

شابك: 0 ـ 4 ـ 95066 ـ 964

چاپ ديگر

قم، گلهاي بهشت، چاپ 1، ????، 266ص، وزيري.

شابك: 4 ـ 19 ـ 8508 ـ 964

خاطرات و ماجراهاي سفر نويسنده به عتبات مقدس در عراق است. نويسنده به همين بهانه ابتدا به بيان مناقب و فضائل امام علي(ع) پرداخته و سپس آداب زيارت و فضيلت آن را توضيح داده است. زيارت پيامبران و شخصيت‌هاي برجسته كه در نجف و كوفه مدفون گشته‏اند و اعمال مقامهايي كه در اين مكان‌هاي مقدس است از جمله مسجد كوفه و سهله از ديگر مطالب كتاب است. تاريخچه كربلا، فضيلت زيارت امام حسين(ع) و حضرت عباس(ع) و آداب زيارت آن دو، فصل ديگري از كتاب است. فتنه‏هاي وهابيون در تخريب مشاهد مشرفه و جنايات آنان در اين مكان‌هاي مقدس، زيارت كاظمين و قبور افراد برجسته‏اي كه در اين دو حرم مدفون‏اند و همچنين زيارت امامان مدفون در سامرا و آداب تشرف به حرم آنان موضوعات ديگر كتاب هستند.

شهسواراني، حسين (متولد ????)

سير آفاق: سفرنامه عراق و زيارت عتبات عاليات ، ساري، پژوهشهاي فرهنگي، چاپ 1، ????، 86ص.

شابك: 3 ـ 37 ـ 6912 ـ 964 ـ 978

گزارش سفر نويسنده به شهرهاي زيارتي عراق و ثبت مشاهدات خود است.

ضمانتي‌‌يار، مريم‌ (متولد 1345)

سفر به‌ سرزمين‌ عشق‌ ، تهران‌، كانون‌ پرورش‌ فكري‌ كودكان‌ و نوجوانان‌، چاپ 1، ????، 48ص، وزيري.

شابك: 9 ـ 864 ـ 432 ـ 964

سفرنامه و گزارش سياحتي نويسنده به شهرهاي كربلا، نجف، كاظمين و سامراء است.

طاطايي‌، اسعد (متولد 1325)

دو فرجام‌، سقز، سقز، چاپ 1، ????، 190ص، رقعي.

شابك: 7 ـ 58 ـ 6720 ـ 964

سفرنامه مؤلف به عتبات عاليات است. با سفر به چهار شهر زيارتي عراق، مشاهدات خود را بيان كرده است.

طالب‌ شهرستاني‌، اميرمحمد اسماعيل ^[63]‌ (متولد ????)

به‌ قصد زيارت‌، تهران، جهان‌ رايانه‌، چاپ 1، ????،76ص.

سفرنامه نويسنده به قصد عتبات عراق است و مشاهدات خود را توصيف كرده است.

طيبي، ناهيد

هشت بهشت روي زمين: مجموعه‎اي از گوهرهاي معرفت براي زائران نجف، كربلا، كاظمين و سامرا ، قم، بهشت بينش، چاپ 1، 1385، 264ص، رقعي.

شابك: 5 ـ 2 ـ 93834 ـ 964

خاطرات نگارنده از سفر به شهرهاي زيارتي عراق است. او به معرفي مشاهد مشرفه و اماكن مقدسه در در اين كشور مي‌پردازد. نويسنده با استفاده از منابع تاريخي و روايي به معرفي اماكن زيارتي و شرح حال شخصيت‌هاي مدفون در اين مشاهد پرداخته تا براي زائران عتبات عاليات جداي از زيارت، درايت و معرفت همراه داشته باشد. مؤلف در اين كتاب جداي از معرفي حرم ائمه مدفون در عراق، به ديگر اماكن مقدس چون حرم حضرت ابوالفضل، مرقد مسلم بن عقيل، ميثم تمار امامزاده سيدمحمد، تل زينبيه، مسجد سهله، مسجد كوفه، وادي السلام، مسجد بُراثا، مقابر علما، مقامات انبيا و... اشاره كرده است و در ضمنِ هر يك، به اهميت زيارت اين اماكن و معرفي آنها پرداخته است.

عضدالملك‌، علي‌رضا بن‌ موسي ^[64] (1238 ـ 1328ق)

سفرنامه‌ عضدالملك‌ به‌ عتبات‌ ، به ‌كوشش‌ حسن‌ مرسلوند، تهران، مؤسسه‌ پژوهش‌ و مطالعات‌ فرهنگي‌، چاپ 1، ????، 256ص، رقعي.

يكي از سفرنامه‌هاي مانده از دوره قاجار است. نويسنده يعني عضدالملك در سال 1284 قمري به سفر عتبات عراق رفته است. از اينرو اين سفرنامه مشتمل بر نكات تاريخي قابل توجه است.

فخرالملك اردلان، ابوالحسن ^[65] (1241 ـ 1305)

از حريم تا حرم: سفرنامه ابوالحسن خان فخرالملك (اردلان) به عتبات، به كوشش محمدرضا عباسي، تهران، سازمان اسناد ملي ايران، 1372، 129ص، وزيري.

سفرنامه ابوالحسن خان فخرالملك از جمله صاحب‌منصبان دوره
قاجار است كه مدتي وزيرالتجار بوده است. وي در سال 1304 قمري به عتبات عاليات سفر مي‌كند و گزارشي از سفر خود به رشته تحرير درآورده است.

قادري‌، علي (متولد 1338)

سفر به‌ قبله‌ عشق‌: از تبريز تا كربلا ، قم، مشهور، چاپ 1، 1382، 192ص، رقعي.

شابك: 2 ـ 89 ـ 6863 ـ 964

خاطرات نويسنده از سفر به عراق و زيارت عتبات عاليات است. وي مشاهدات و احساسات خود را از زيارتگاه‌ها و مراقد شريف شهرهاي عراق بازگو كرده است.

قرباني، مهدي (متولد 1333)

پرواز ملائك بر فراز كربلا : مشتمل بر سفرنامه عتبات عاليات ، مشهد، قاف مشهد الرضا(ع)، چاپ 1،‏ ????، ، رقعي.

شابك: 9-31-8855-964-978

كاظمي‌، اقدس ^[66] ‌ (متولد 1318)

سفر به‌ وادي‌ عشق‌: سفرنامه‌ كربلا ، قم‌، خرم‌، چاپ 1، ????، 112ص، رقعي.

شابك: 7 ـ 88 ـ 6182 ـ 964

گزارشي از سفر نويسنده به كربلا و ديگر شهرهاي زيارتي و تاريخي عراق است.

كرمي، عباس (متولد 1360)

زمستان در بغداد: دست نوشته‌هايي از سفر خبرنگاران امور حج و زيارت سازمان صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران به كشور عراق، همزمان با سالروز اربعين حسيني ، تهران، دانش آموز، چاپ 1، ????، 43+34ص، رقعي.

شابك: 5 ـ 48 ـ 6316 ـ 964 ـ 978

مجموعه يادداشت‌هاي نگارنده از سفر به كشور عراق به همراه گروه اعزامي امور حج و زيارت سازمان صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران در اسفند 1384 هجري شمسي است. اين كتاب به دو زبان فارسي و انگليسي است. اين سفر همزمان با سالروز اربعين حسيني صورت گرفته و شامل مشاهدات نگارنده از آشوب‌هاي ايجاد شده در بغداد، چگونگي آماده ساختن مقدمات مراسم اربعين حسيني در كربلا و نحوه‌ي برگزاري اين مراسم در كربلا است.

كياني ‌انبوهي، عباس

در محضر درياي عشق: سفرنامه كربلاي معلا، تهران، عباس كياني‌انبوهي ، چاپ 1، 1384، 154ص، رقعي.

شابك: 8 ـ 7643 ـ 06 ـ 964

اين مجموعه اشعاري عمدتاً با مضامين ديني و مذهبي در قالب غزل و مثنوي درباره مرقد شريف حسيني و روضه‌ي علوي در نجف اشرف و ديگر ائمه شيعه در كاظمين و سامراء است؛ ضمن آن كه در بخشي از كتاب شرح سفر شاعر به كربلا، به نظم كشيده شده است.

كيخايي‌، حسين‌

همسفر عشق‌: سفرنامه‌ي‌ كربلا، ويرايشِ محمدرضا جاويد، شيراز، فرامتن‌‏?‏، چاپ 1، ???4، 95ص، رقعي.

شابك: 0 ـ 7 ـ 94706 ـ 964

سفرنامه نويسنده از خاطرات سفر به عتبات عراق به ويژه كربلا است. و دربردارنده‌ي نوشته‌ها، خاطرات و شرح آثار فرهنگي سفر به كربلا و ذكر تحولات نگارنده است. كاظمين، سامرا، قبرستان وادي السلام، قبور مشاهير در نجف، گودال قتلگاه، و حرم حضرت ابوالفضل از جمله مكان‌هايي است كه در كتاب توصيف شده است.

گلدار، نسرين‌

سفر عشق‌ بوي‌ ديگري‌ دارد: گزارشي‌ عاشقانه‌ از يك‌ سفر ، تهران‌، آسيم‌‏?، چاپ 1، ????، 120ص، پالتويي.

شابك: 8 ـ 020 ـ 418 ـ 964

چاپ ديگر

تهران‌، ذهن‌آويز، چاپ 2، ????.

شابك: 5 ـ 54 ـ 7390 ـ 964 ـ 978

سفرنامه نويسنده به كربلا و بيان خاطرت و حالات روحي و دروني او است. وي مشاهدات خود را به تصوير كشيده است.

مجابي‌، عباس‌ (متولد 1343)

خسي‌ در كربلا ، تهران، ماهرنگ‌‏?، چاپ 76، ????، 78ص، رقعي.

شابك: x ـ 90 ـ 7232 ـ 964

گزارش سفر نويسنده به عتبات عاليات عراق به ويژه زيارت قبور اهل‌بيت است و در كنار آن به برخي روايات مذهبي و تاريخي اشاره مي‌نمايد.

مدني‌، اشرف‌

از كربلاي‌ ايران‌ تا كربلاي‌ عراق‌ ، تهران‌، پرچين‌، چاپ 1، ????، 28ص.

شابك: 3 ـ 6 ـ 92173 ـ 964

سفرنامه كربلاي مؤلف است. وي ديده‌ها و شنيده‌هاي خود را
در طول سفر و به هنگام اقامت در چهار شهر زيارتي عراق توصيف
كرده است.

مشكاة السلطان‌، علي‌ اكبر (1250 ـ 1311)

مشكوة المسافرين: سفرنامه‌ تبريز ـ عتبات‌، تصحيح‌ ميرهاشم‌ محدث‌، تهران‌، گوهر منظوم‌، چاپ 1، ????، 188ص.

شابك: 3 ـ 01 ـ 8994 ـ 964

چاپ ديگر

تهران‌، پانيذ، چاپ 1، ????، 192ص.

شابك: 3 ـ 53 ـ 7105 ـ 964

گزارش سفر مشكوة السلطان به عتبات عراق است. ملاقات‌ها،
گفت‌و‌گوها و ديگر مشاهدات وي در اين مجموعه ثبت و توصيف
شده است.

معيني‌، مريم‌ (متولد 1340)

با من‌ به‌ عتبات‌ عاليات‌ بياييد: سفرنامه‌ ، اصفهان، علم‌آفرين، چاپ 1، 1385، 176ص.

شابك: 3 ـ 3 ـ 95535 ـ 964

سفرنامه‌ كربلا و ديگر شهرهاي زيارتي عراق است. نويسنده خاطرات و مشاهدات خود را توصيف كرده است.

مغيثي‌پورسبزواري، علي‌اكبر (متولد 1337)

سفرنامه‌ عشق‌ ، تهران، مركز فرهنگي‌ و انتشاراتي‌ ايتا، چاپ 1، ????، 116ص.

شابك: 6 ـ 77 ـ 6890 ـ 964

گزارشي از زيارتگاههاي‌ اسلامي‌ در عراق‌ به ويژه از كربلا و نجف است.

ملك‌ قاسمي‌، ربابه‌ (متولد 1304)

با راهيان‌ ديار عشق‌، تهران‌، نيكتاب‌، چاپ 1، ????، 69ص، رقعي.

شابك: 1 ـ 54 ـ 302 ـ 964

خاطرات سفر نويسنده به عتبات عاليات كشور عراق است. وي در روز هفتم مهرماه 1380 همراه با تني چند از كاروانيان به كشور عراق سفر مي‌كند. خاطرات نويسنده ابتدا مربوط به شهر بغداد و سپس ديگر اماكن زيارتي، به ويژه مرقد امامان معصوم است كه طي آن، فضاي حاكم و محيط پيرامون اماكن توصيف مي‌شود و از اتفاقات روزمره نيز سخن به ميان مي‌آيد.

منوري‌، هادي‌

دوباره‌ شيعه‌ شدم‌: سفرنامه‌ فرات‌ ، با مقدمه‌ و رباعياتي‌ از محمدجواد غفورزاده‌ شفق‌، مشهد، رستگار، چاپ 1، ????، 92ص، رقعي.

بررسي تاريخچه و تأثيرات اجتماعي عتبات عراق و زيارت آنها است. نويسنده تلاش كرده با بررسي اعتقادات شيعه، نقش زيارت عتبات در ترويج عقايد شيعه را بررسي كند.

موسوي‌ دشتستاني‌، باقر

سفرنامه‌ وصال‌: سي‌ سال‌ آرزوي‌ كربلا ، قم، طاووس‌ بهشت‌، چاپ 1، ????، 160ص.

عنوان ديگر: سي‌ سال‌ آرزوي‌ كربلا

بررسي زيارتگاه‌هاي عراق به ويژه كربلا است. نويسنده خاطرات و مشاهدات خود را توصيف كرده است.

ناصرالدين‌ قاجار، شاه‌ ايران ^[67]‌ (1247 ـ 1313ق)

سفرنامه‌ عتبات‌ سال‌ ???? قمري‌، به كوشش‌ ايرج‌ افشار [68]، تهران‌، فردوسي‌، عطار، چاپ 1،????، 289ص.

فروست: مجموعه‌ گذشته‌ ايران‌ در نوشته‌ پيشينيان‌‏?؛ ?.

شهريار جاده‌ها: سفرنامه‌ ناصرالدين‌ شاه‌ به‌ عتبات‌ ، تصحيح محمدرضا عباسي و پرويز بديعي، تهران‌، سازمان‌ اسناد ملي‌ ايران‌، چاپ 1، ????، ي+303ص، وزيري.

عنوان ديگر: سفرنامه‌ ناصرالدين‌ شاه‌ به‌ عتبات‌ .

گزارش سفرنامه ناصرالدين شاه قاجار به عتبات عاليات در سال 1287قمري انجام است. اين اثر از اسناد تاريخي مهم براي مطالعه تاريخ ايران و منطقه است. وضعيت راه‌ها از تهران تا كربلا و نجف، وضعيت اجتماعي مردم در شهرها و روستاها در ايران و عراق و ديگر مسائل فرهنگي و اجتماعي توصيف شده است.

نشاط، فاطمه (متولد 1340)

سفري به سوي عشق ، تهران، نورسان، چاپ 1، ????، 44ص.

شابك: 2 ـ 06 ـ 2667 ـ 964 ـ 978

گزارشي از زيارتگاههاي اسلامي درعراق و سفرنامه‌ نويسنده به شهرهاي مذهبي عراق و زيارت عتبات است.

نظري‌، محمد

سفر عشق‌: همراه‌ با زائران‌ كوي‌ دوست‌ در سرزمين‌ عراق‌، شيراز، مؤسسه‌ فرهنگي ‌هنري‌ و انتشاراتي‌ ميرزاي‌ شيرازي‌ (اميدواران‌)‏?، چاپ 1، ????، 140ص.

شابك: 1 ـ 44 ـ 6623 ـ 964

مجموعه خاطرات نويسنده از سفر به عتبات عراق به ويژه كربلا و نجف است. وي با قلمي ادبي به بيان احساسات و مشاهدات خود پرداخته است.

واثقي، حسين (متولد 1336)

در كوي جانان: سفر به حرم ائمه عليهم السلام در عراق ، قم، بوستان كتاب قم، چاپ 1، 1381، 16+152ص، رقعي.

شابك: 5 ـ 288 ـ 371 ـ 964

معرفي آثار اسلامي و تاريخي و اماكن مقدس در شهرهاي مذهبي عراق به ضميمه تصاوير آن است، كه در قالب سفرنامه ارائه شده است. نويسنده با قلمي شيوا و با لحني احساسي، حالات و مشاهدات خود را در اين سفرها بيان داشته و به توصيف هريك از مكان‎هاي مقدسي كه به زيارت آنها مشرف شده، پرداخته است. اماكن مقدس نجف و كوفه نظير حرم امام علي، قبر ميثم تمار، خانه امام علي، مسجد كوفه، مسجد سهله و بازار نجف و به دنبال آن حرم امام حسين در كربلا و مزارها و مشاهد شريفي چون حرم حضرت ابوالفضل، قبور طفلان مسلم و عون از جمله مشاهد مشرفه‎اي است كه سفرنامه‎نويس به توفيق زيارتشان نايل شده و آنها را وصف كرده است. اماكن مقدس در كاظمين و سامرا به ويژه قبور امامان معصوم(ع) در اين دو مكان و نيز زيارت قبر سيد‌محمد و مسجد براثا مورد گزارش نويسنده واقع شده است.

وهومن‌، هارون‌ (متولد 1345)

كربلا رفته‌ها، تهران، گوهر منظوم‌، چاپ 1، ????، 670ص، وزيري.

شابك: 6 ـ 60 ـ 5595 ـ 964

عنوان‌ ديگر: كربلا رفته‌ها: كربلا از ديد سياحان‌ و جهانگردان .

خاطرات زائران كربلا و ديگر شهرهاي عراق و عتبات است. افرادي
كه سفر عتبات رفته و اوضاع تاريخي، جغرافيايي، سياسي اين شهرها
را به تصوير كشيده‌اند. راويان خاطرات داراي مليت‌هاي گوناگون
هستند.

هاديان‌، علي (متولد 1342)

كاروان‌ اشك‌ ، تهران‌، آريا زمين‌‏?‏، چاپ 2، ????، 52ص، رقعي.

شابك: 5 ـ 02 ـ 8796 ـ 964

گزارش سفر نويسنده به كربلا و ديگر شهرهاي عراق است. وي شنيده‌ها و مشاهدات خود را در قالب داستان بيان نموده است.

يعقوبي گلوردي، محبوبه

تا قاف عشق ، قم، ميراث ماندگار، چاپ 1، ????، 112ص، وزيري.

شابك: 7 ـ 29 ـ 2959 ـ 964 ـ 978

گزارش اوصاف كربلا و نجف و بيان كرامات و اوصاف امام علي(ع) و امام حسين(ع) است كه در قالب يك سفرنامه به اين دو شهر ارائه شده است. در كتاب حاضر به بهانه سفر به نجف و كربلا از منظري عرفاني به دو اين شهر نگريسته شده و به همين مناسبت درباره فضايل حضرت علي و امام حسين و شهداي كربلا مطالبي آمده است. نگارنده نجف و كربلا را قطعاتي از بهشت دانسته و به توصيف رشادت‏هاي امام حسين، ابوالفضل، علي‏اكبر و ساير شهداي كربلا مي‏پردازد. وي همچنين نگاهي كوتاه به زندگي پر از غم و مظلوميت حضرت علي(ع) نموده و به توصيف عدالت، مظلوميت آن امام مي‏پردازد. توصيف مسجد سهله و مسجد كوفه، وادي السلام، بارگاه ملكوتي امام علي در نجف، بارگاه امام حسين و حضرت ابوالفضل در كربلا، تل زينبيه، مقام كف العباس از ديگر مندرجات اين كتاب است.

يكتايي‌، محمدرضا (متولد 133)

ستاره‌هاي دنباله‌دار ، تهران، استاندارد، چاپ 1، ????، 112ص، رقعي.

شابك: 2 ـ 27 ـ 6255 ـ 964 ـ 978

گزارش سفر نگارنده به كربلا در فروردين ماه 1385 است. عناوين مطالب كتاب عبارت‌اند از: از مرز مهران تا شهر شهيد محراب؛ سيزده به در در حضور زاده‌ي سيزده رجب؛ اهل زمزمه و مسجد سهله؛ كلافه براي علوفه؛ لبيك يا حسين(ع)؛ مهره‌هايي از جنس عشق؛ دعا كن آدم شوم؛ شمشير بر فرق خودمان يا بر فرق دشمنانمان؟؛ اول رفع نگراني و بعداً پذيرايي؛ و حسرت زيارت كاظمين و سامرا.

عتبات شامات

بيگدلي، زكريا

گزارشي از سفر به‌ سوريه‌، قم، منشور وحي‌، چاپ 1، ???5، 120ص، جيبي.

شابك: 4 ـ 0 ـ 94893 ـ 964

عنوان ديگر: گزارشي‌ از سفر به‌ سوريه‌ توسط زوار ايراني‌ حضرت‌ زينب‌ ك بري‌ (سلام‌ الله‌ عليها).

چاپ ديگر

قم، حسنين، چاپ 1، ????، 144ص، جيبي.

مجموعه اطلاعاتي درباره سفر به سوريه و زيارت اماكن مقدس در اين كشور است. نويسنده اين اطلاعات را، در شش فصل با عناوين ذيل سامان داده است: معرفي اجمالي سوريه؛ مراقد اهل‌بيت(ع) در دمشق؛ زيارتگاه‌هاي حومه دمشق؛ مزارهاي شهر حلب؛ از تهران تا دمشق؛ دانستني‌هاي لازم زائرين.

تيموري، قنبرعلي

جاي همه شما خالي: سفرنامه اساتيد و طلاب مدرسه علميه سليمانيه ، مشهد، عروج انديشه، چاپ 1، 1381، 104ص، رقعي.

شابك: 3 ـ 53 ـ 7244 ـ 964

مجموعه‌اي از خاطرات و نوشته‌هايي به قلم طلاب و استادان آنها در سفر به زيارتگاه‌هاي شامات است. جنبه‌هاي مختلف اين زيارتگاه‌ها و اماكن متبركه را توصيف كرده‌اند.

جرجاني‌، موسي (متولد 1328)

سفرنامه سوريه ، گرگان، مختومقلي فراغي‏?، چاپ 1، ????.

شابك: 34 ـ 32 ـ 508 ـ 964 ـ 978

حسيني، پروين (متولد 1330)

سفرنامه سوريه ، ويرايشِ محمد ربيع، تهران، آبتين قلم، چاپ 1، ????، 72ص، رقعي.

شابك: 7 ـ 04 ـ 2721 ـ 964 ـ 978

گزارش مشاهدات و احساسات نويسنده در سفر به سوريه است. زيارتگاه‌ها و مرقد زينب(س) و مراقد ديگر خانواده امام حسين(ع) را توصيف كرده است. دمشق سال‌ها به عنوان پايتخت جهان اسلام بوده و اماكن بسياري و جذاب در آنجا ساخته شد كه امروزه به عنوان اماكن تاريخي و باستاني بازديد مي‌شود. نويسنده، هدف از نگارش كتاب را كمبود كتاب‌هاي راهنماي سفر به سوريه دانسته است و از اينرو تصميم گرفته پس از بازگشت خود از سوريه، تجربه‌ها و ديده‌ها و شنيده‌هاي خود را به شكل سفرنامه‌اي ساده براي زائرين اين سرزمين به رشته تحرير درآورد.

خراساني‌ محمدرضائي‌، محمدرضا [69] (متولد 1335)

ره‌آورد سوريه‌ ، رفسنجان، محمدرضا خراساني‌ محمدرضائي‌، چاپ 1، ????، 66ص.

بررسي جوانب زيارتگاه‌هاي اسلامي‌ در سفر به سوريه و گزارش زيارتگاه‌هاي دمشق است.‌

داستاني‌ بنيسي‌، اسدالله‌ [70] (متولد 1325)

سفري‌ بر پايگاه‌ حضرت‌ زينب‌ كبري(س) ، قم‌، نشر بنيس‌، چاپ 1، ????، 88ص.

توصيف زيارتگاههاي‌ اسلامي‌ در سوريه‌ و گزارشي از سفر نويسنده به دمشق است. عمدتاً جوانب روضه و مرقد حضرت زينب(س) را توصيف كرده است.

صنعتي‌، محمدحسن‌ (متولد 1343)

سفر سوريه‌ و يادداشتهايي‌ در خاك‌ ايران‌، تركيه‌ و سوريه‌ ، مشهد، آهنگ‌ قلم‌، چاپ 1، ????، 159ص، رقعي.

شابك: 0 ـ 3 ـ 933234 ـ 964

گزارش زيارتگاه‌هاي‌ اسلامي‌ در سوريه‌ و تركيه است. نويسنده مشاهدات خود را از ابتداي حركت در ايران تا دمشق و برگشت به ايران مكتوب كرده است.

عرب‌، محمدحسن‌ (متولد 1319)

عشق‌ دمشق: به‌ ضميمه‌ تحقيقي‌ درباره‌ اسرار شگفت‌انگيز اصحاب‌ كهف، تهيه‌ سازمان‌ كارآفرينان‌ جوان‌، قم‌، بوستان‌ كتاب‌ قم‌ (انتشارات‌ دفترتبليغات‌ اسلامي‌ حوزه‌ علميه‌ قم‌)، چاپ 1، ????، 136ص، رقعي.

گزارش سفر نويسنده در ارديبهشت 1380 به منظور زيارت اماكن مذهبي سوريه است. در كتاب حاضر مشاهدات خود را از اين كشور ـ همراه با توضيحاتي درباره صاحبان قبور، و مطالبي درباره اصحاب كهف ـ به قلم آورده همچنين مختصري درباره فرهنگ مردم سوريه سخن مي‌گويد. اين نوشتار با عكس‌هايي از اماكن مقدس سوريه همراه است و با چند نمايه به پايان مي‌رسد.

علوي‌، عادل [71] ‌ (متولد 1955)

ثقافة اسلامية‌ ، قم، المؤسسة‌ الاسلامية‌ العامة‌ للتبليغ‌ و الارشاد، چاپ 8، ????ق‌/ ????، رقعي.

شابك: 3 ـ 47 ـ 5915 ـ 964

فروست: رسالات‌ اسلامية‌؛ الجزء الثامن‌.

سفرنامه مؤلف به كشور سوريه است. وي اطلاعاتي درباره وضعيت جغرافيايي، تاريخي اين كشور و نيز توضيحاتي درباره اماكن مذهبي آن بيان مي‌كند.

ميرشريفي، سيدعلي (متولد 1337)

سفري به كوي جانان: سفرنامه تركيه، سوريه، اردن، قم، بنياد پژوهشهاي علمي فرهنگي نور الاصفياء ، چاپ 1، 1381، 247ص، رقعي.

شابك: 3 ـ 32 ـ 5927 ـ 964

مجموعه يادداشت‌ها و شرح خاطرات مؤلف از سفر به تركيه، سوريه و اردن است. وي در اين سفرنامه، اتفاقات، رويدادها و مراسمي را كه زوار حضرت زينب(س) برگزار مي‌نمايند، شرح داده است. بخشي از كتاب به معرفي برخي اماكن مقدس اختصاص دارد.

وزيري‌، سعيد (متولد 1318)

سفري‌ به‌ هواي‌ خورشيد: سفرنامه‌ سوريه‌ ، ورامين، واج‌، چاپ 1، ????، 280ص، رقعي.

شابك: 6 ـ 07 ـ 5881 ـ 964

عنوان‌ روي‌ جلد: در هواي‌ خورشيد: سفر به‌ سوريه‌ .

گزارش و شرح مشاهدات و خاطرات نگارنده از اماكن زيارتي سوريه است. علاوه بر آن اطلاعاتي درباره مقابر و اماكن مقدس سوريه و تاريخچه‌اي از حوادث تاريخي مربوط به آنها ذكر گرديده است.

يكتايي‌، محمدرضا (متولد 1333)

سپهر صبر: سفرنامه سوريه، تهران‌، فارابي‏?‏‏‏، چاپ 1، ????، 32ص، رقعي.

شابك: 1 ـ 96 ـ 5608 ـ 964

سفرنامه‌اي درباره زيارتگاه‌هاي كشور سوريه و معرفي شخصيت‌هاي صاحب مقابر است. جاهايي كه معرفي كرده، عبارت‌اند از: باب‌الصغير، حرم حضرت زينب(س)، غار اصحاب كهف، زيارتگاه حجر، حرم حضرت رقيه(س)، و مسجد اموي.

مشهد مقدس

جشنواره فرهنگي هنري امام رضا(ع) (به كوشش)

راهيان كوي عشق: دل‏نوشته‏هاي زائران حرم رضوي ، تهران، شهرداري تهران، معاونت امور اجتماعي و فرهنگي ، چاپ 1، 1387، 336ص، وزيري.

شابك: 7 ـ 61 ـ 8551 ـ 964 ـ 978

عنوان روي جلد: راهيان كوي عشق: دل‏نوشته‏هاي زائران حرم رضوي به مناسبت چهارمين جشنواره سراسري سفرنامه‌نويسي رضوي .

عنوان ديگر: دل‏نوشته‏هاي زائران حرم رضوي .

مجموعه‌اي از نجواها و خاطرات زيارتي دختران و پسران و جوانان و عاشقان حرم حضرت رضا(ع) است. نويسندگان در قالب عباراتي توصيفي به شرح زيارت خويش و نجوا و مناجات در حرم رضوي پرداخته و نحوه دستيابي به حاجت‌ها و توضيح كرامات رضوي را با قلمي روان و عاشقانه روايت كرده‌اند. اين نوشته‌ها به مناسبت چهارمين جشنواره سراسري سفرنامه‌نويسي رضوي تدوين شده است.

---