بخش 8
فصل دوم: آداب حج
توضيح: منظور از آداب، وظايفي يا خلق وخو و رفتارهايي است كه از زائران و حجاج انتظار هست. جامعه از فردي كه به سفر مكه رفته، توقعهايي دارند كه از افراد ديگر ندارند. از اينرو حجاج و زائران علاوه بر عمل به دستورات ديني و احكام فقهي، موظفاند به آداب مندرج در علم اخلاق يا توصيههايي كه اخلاقيون گفتهاند يا رسم و سنتهايي كه در جوامع باب شده نيز بپردازند، زيرا ناديده انگاشتن و بيتوجهي يا كمتوجهي به آنها، ناخشنودي و عدم رضايت اجتماعي را به دنبال دارد. از اينرو به دليل اهميت آداب، فصل ويژهاي براي آن گشوده شد. البته كتابهاي تأليفي مستقل يا كتابهايي كه يك يا چند بخش آن در اين زمينه است، فراوان ميباشد و ميطلبيد تا يك فصل به آن اختصاص يابد.
اين فصل به معرفي كتابهايي كه در عنوان آن آداب حج هست يا بخش مهمي از آن آداب است ميپردازد. البته جهت صرفهجويي، همهي آثار چكيده نشده و نيز همهي آثار چكيده شده، چكيده جامع ندارند. فقط تعدادي از آنها كه به دليل جامعيت و تنوع مطالب يا قدمت و امثال اينها، چكيده جامع نوشته شد ولي بقيه آثار به دليل روشن بودن عنوان يا چكيده ندارند يا چكيدهاي كوتاه در حد شناسه و معرفي اثر دارند.
آل عصفور، حسن (متولد 1972م)
المنار لاعمال مكة والمدينة ، قم، دارالتفسير، چاپ 1، ????، 310ص، جيبي.
شابك: 4 ـ 67 ـ 7866 ـ 964
بررسي جنبههاي مختلف اماكن مقدس در شهرهاي مكه و مدينه، نيز آداب ورود و حضور در اين اماكن و اعمال زيارت اين اماكن است.
آل عصفور، محسن
مختصر تبصرة الناسكين بسنن الحجاج و المعتمرين ، قم، انوار الهدي، ????ق/????، 384ص.
افست از روي چاپ بحرين: مكتبه اجياد.
رساله عمليه و مجموعه مناسك و آداب حج بر اساس فقه جعفري است.
ابراهيمي، ابراهيم
حريم عشق ، قم، تأمين، چاپ 1، 1383، 336ص، رقعي.
شابك: 9 ـ 21 ـ 8047 ـ 964
مجموعه آداب و وظايف زائران به هنگام زيارت خانه خدا و اماكن متبركه است. نويسنده در چهار بخش آنها را شرح ميدهد. در بخش اول اخلاق و آداب سفر از جمله آداب مسافرت، استطاعت اخلاقي، فرصتيابي و فرصتشناسي، و در بخش دوم آموزش احكام و مناسك به صورت كلي تشريح ميگردد. نويسنده در بخش سوم با توصيف خصوصيات و ويژگيهاي جغرافيايي اماكن متبركه، به ارج و منزلت آنها اشاره ميكند. وي در پايان درباره مكه و اماكن متبركه اين شهر، فضيلت كعبه و مسجد الحرام، آداب و اعمال و ديگر مطالب تكميلي و مرتبط با نقاط و نواحي مقدس مكه سخن ميگويد.
ابراهيمي، محمدحسين (متولد 1329)
با كاروان حج: تذكراتي لازم براي زائران و روحانيان حج ، قم، حوزه علميه قم، دفتر تبليغات اسلامي، مركز انتشارات، چاپ 1، ????، 103ص، رقعي.
شابك: 2 ـ 095 ـ 424 ـ 964
فروست: دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، مركز انتشارات ـ 190
مجموعه توصيهها و تعيين وظايف حجاج و روحانيون كاروانها است. اين نوشتار در سه فصل تنظيم شده است. فصل اول درباره بيست و شش عنوانِ فقهي و عبادي است، كه به مكه و مدينه مربوط ميشود؛ فصل دوم، مطالبي درباره فلسفه حج و معرفي مواقف كريمه و مشاهد شريفه آن است؛ و در فصل آخر موضوع اعلان برائت از مشركان و تاريخ و فلسفه آن، و نيز مطالبي درباره زيارت و فرهنگ قرائت قرآن آمده است.
بدون مؤلف
فانوس در حج ، قم، تامين، چاپ 1، ????، 172ص.
7 ـ 9 ـ 93379 ـ 964
مجموعه آداب و وظايف زائران به هنگام زيارت اماكن مقدس دو شهر مكه و مدينه است.
ابطحي، سيدحسن [1] (متولد 1314)
راه خدا: در مسائل اخلاقي و اجتماعي و اماكن مقدسه مكه و مدينه ، مشهد، كانون بحث و انتقاد ديني، چاپ 1، ????، 191ص.
چاپ ديگر
تهران، بطحاء، چاپ 1، 1381، 191ص.
شابك: 5 ـ 02 ـ 6331 ـ 964
ابنباز، عبدالعزيز بن عبدالله [2]
راهنماي حاجيان ، ترجمه توفيق منبري [3]، سنندج، پرتو بيان، چاپ 1، 1384، 87ص.
شابك: 5 ـ 778 ـ 8327 ـ 964
عنوان اصلي: دليلالحاج والمعتمر و زائر مسجدالرسول صلي الله عليه و سلم .
راهنماي حج عمره و ديدار از مسجد النبي ، ترجمه مسعود رضائي [4]، سنندج، كتابفروشي مردوخ، چاپ 1، ????، 77ص.
شابك: x ـ 3333 ـ 06 ـ 964
عنوان اصلي:
A guide to Hajj, umrah and Visiting the prophet''s mosque.
ابوالقاسمي، نعمت (متولد 1315)
كعبه و حج ، رشت، عالي، چاپ 1، ????، 61ص، رقعي.
شابك: x ـ 7 ـ 90626 ـ 964
مجموعه آدابي كه زائران عمل ميكنند و وظايف اخلاقي كه اجرا ميكنند. در اين نوشتار به اختصار از تاريخچه خانه كعبه و اعمال و آداب مراسم حج سخن رفته، ضمن آن كه شرحي مختصر ذيل هر يك از اعمال مربوط به حج درج شده است.
ابوزيد، مهدي ايليا
الآداب المعنوية للحج و آثار التربوية ، قم، بهمنآرا، چاپ 1، 1426ق، 260ص، وزيري.
شابك: 2 ـ 13 ـ 8859 ـ 964
احمدي، مهدي
آداب الحرمين: راهنماي حجاج در مكه و مدينه ، قم، نصايح، چاپ 3، 264ص، جيبي.
شابك: 8 ـ 0 ـ 91852 ـ 964
اشرفي، سلاطين (متولد 1324)
سوتهدلان: در هواي يار، ره توشه راهيان بيت الله الحرام ، رشت، دهسرا، چاپ 1، 1382، 122ص، رقعي.
شابك: 8 ـ 72 ـ 7169 ـ 964
عنوان ديگر: در هواي يار، ره توشه راهيان بيت الله الحرام .
مجموعه آداب تشرف به حرمين شريفين يعني خانه خدا و مسجد نبوي است. نويسنده به زباني ساده، آداب و مناسك و اعمال عبادي سفر حج از آغاز تا پايان را بيان كرده است. نگارنده نخست با بهرهگيري از آيات قرآن، احاديث و روايات و حكايتهايي، مطالبي درباره دوري از گناه و دعا و نيايش توضيح داده سپس احكام مربوط به نيت در حج تمتع و عمره را معرفي كرده است. در ادامه با استناد به احاديث و روايات به آداب زيارت اماكن مقدس اشاره شده و در پايان اماكن زيارتي در مكه مكرمه و مدينه منوره معرفي ميشود.
افتخاري گلپايگاني، علي (متولد 1304)
قبل از حج بخوانيد: آداب حج، اعمال حج، اسرارحج ، بيجا، علي افتخاري گلپايگاني، چاپ 1، 1425ق/1383، 253ص، جيبي.
چاپهاي ديگر
قم، دار القرآن الكريم، چاپ 1، ????، 202ص.
قم،دفتر حضرت آيت الله العظمي سيستاني، چاپ 1،????ق/ ????، 253ص، جيبي.
اكبري، علياصغر (متولد 1328)
حج با امير الحاج، تهران، علياصغر اكبري، چاپ 1، ????، 220ص.
شابك: 0 ـ 1900 ـ 06 ـ 964
مجموعه آداب فريضه حج، نيز وظايف مديران كاروانها و عمدتاً اخلاقيات آنها است.
الهي، محمد
بهسوي قيامت صغري، يا، مقدمات حج ابراهيمي ، تهران، نگين سبز، چاپ 1، ????، 70ص، جيبي.
شابك: x ـ 0 ـ 92934 ـ 964
عنوان ديگر: مقدمات حج ابراهيمي
مجموعه آداب و رسوم مسافرت در فرهنگ اسلام و وظايف اخلاقي و ديني مسافران، نيز آداب زيارت اماكن مقدس در شهرهاي مكه و مدينه است. نويسنده به روش پرسش و پاسخ مطالب را بيان كرده است.
امامي، محمود (متولد 1305)
آداب حج ، تهران، دانشياران ايران، چاپ 1، ????، 125ص.
شابك: x ـ 9 ـ 96931 ـ 964
انصاري، اسماعيل (متولد 1330)
خط سير ما يا صراط مستقيم ، قم، بي نا، چاپ 1، 1400ق، 258ص.
مجموعه آداب و رسوم اخلاقي و عرفي زيارت اماكن مقدس و نيز وظايف زائران در موسم حج است.
انصاريان، حسين [5] (متولد 1323)
ادب و آداب زائر ، تهران، نشر مشعر، چاپ 1، ????، 95ص، پالتويي.
شابك: 3 ـ 096 ـ 540 ـ 964 ـ 978
بررسي چگونگي اجراي اخلاق و ادب به هنگام حج و به هنگام زيارت مسجد نبوي شريف است. اين رساله مختصر با تكيه بر آيات قرآن و روايات تنظيم شده و در سفر حج و عمره براي زائران كاربرد دارد. نويسنده ذيل چهل عنوان آداب اماكن مقدس مكه و مدينه كه بر عهده زائران است را بيان نموده است.
بابازاده، علياكبر (متولد 1334)
با هم به حج و عمره ، قم، دانش و ادب، چاپ 1، 1384، 316ص، رقعي.
شابك: 7 ـ 9 ـ 93820 ـ 964
مجموعه دانستنيهاي ديني،زيارتي، فقهي و اخلاقي در باب حج و عمره و مناسك آناست.نويسنده با ترسيم چهره معنوي مكه ومدينه ومعرفي اماكن زيارتي، زائران را از جهت اخلاقي، خودسازي در پنج فصل راهنمايي كرده است. در فصل اول مقدماتي درباره آمادگي براي سفر، اطلاعات لازم از عربستان و فرهنگ آن كشور، و در فصل دوم فرازهاي زيارتي مدينه معرفي شده است. در فصل سوم عمره مفرده و عمره تمتع و اسرار و فلسفه اعمال آمده است. در فصل چهارم حج تمتع از جنبه اخلاقي، فقهي و تاريخي بحث شده و در پايان، مطالب گوناگوني از زيارتها، دعاها، اشعار، احكام حج و نظريات مراجع تقليد نقل شده است.
باقريان، مرتضي (متولد 1297)
رهتوشه زائران حج، قم، فاضل، چاپ 1، ????، 207ص، جيبي.
مجموعه آداب سفر حج به همراه برخي ادعيه و نيز وظايف اخلاقي زائران و مديران و روحانيون است.
باقريان همايونشهري، مرتضي [6] (متولد 1317)
راهنماي عمره ، قم، مشرقين، چاپ 1، ????، 167ص.
شابك 1 ـ 84 ـ 5781 ـ 964
مجموعه آداب سفر حج به همراه برخي ادعيه و نيز بيان وظايف اخلاقي حجاج و راهنمايان حجاج است.
بحراني، عبدالرضا عبدالعزيز
العمدة و المختار من الروايات، كتاب الحج ، قم، روح الامين، چاپ 3، 1426ق، 430ص، وزيري، عربي.
شابك: 6 ـ 2 ـ 94724 ـ 964
بررسي آداب و اعمال حج و وظايف و تكاليف حاجيان از ديدگاه منابع فقهي و روايي است. نگارنده در آغاز طواف واجب را كه از اركان مهم و محوري حكم حج ميباشد از نظر خوانندگان گذرانده و به تمام مسائل مرتبط با اين عمل در هنگام طواف از طهارت گرفته تا هرگونه اعمال سهو كه از اعضا و جوارح بدن صادر شود به تفصيل با ذكر جزئيات سخن به ميان آورده، و در ادامه نماز طواف و ديگر واجبات حج تمتّع و سعي صفا و مروه و مقدّمات پيش از آن و آداب بعد از آن از جمله تقصير را يك به يك شرح داده است. اِحرام حج و اوقات و موضع آن، وقوف در عرفات و آداب و وظايف شرعي عمل وقوف مبحث پاياني اين كتاب است.
برهانيفر، محمدحسن و ديگران
جلوه ذات ، كرج، دانشگاه آزاد اسلامي (كرج)، چاپ 1، ????، 105ص.
شابك: 2 ـ 734 ـ 450 ـ 964 ـ 978
مجموعه آداب و رسوم اماكن مقدس مكه و مدينه به همراه خلاصهاي از مناسك حج بر ميناي فقه جعفري است.
بزاز، محمدصالح [7]
كلام الزائر و الحاج و من في خدمتهم: با ما به مكه مكرمه بيائيد ، ترجمه محمود خيري [8]، رشت، دانشگاه گيلان، چاپ 1، ????، 88ص.
شابك: 8 ـ 16 ـ 7392 ـ 964
عنوان ديگر: با ما به مكه مكرمه بيائيد .
فروست: انتشارات دانشگاه گيلان ـ ???
توضيحاتي درباره اماكن مقدس دو شهر مكه و مدينه و نيز آداب زيارت اين اماكن به همراه برخي ادعيه و زيارات است.
بصيري، عليرضا
گلواژههاي حج و عمره ، تهران، نشر مشعر، چاپ 1، 1387، 59ص.
شابك: 3 ـ 124 ـ 540 ـ 964 ـ 978
آداب زيارتي در ايام حج و عمره مفرده و وظايف اخلاقي حجاج است. مواردي مثل خشوع قلبي حاجي به هنگام زيارت خانه خدا، اهتمام به اعمال عبادي به جاي بازار و خريد است.
بطحائي گلپايگاني، علي
آداب الحرمين، تهران، خزر، چاپ 1، 1370، 352ص، جيبي.
شابك: 7 ـ 1 ـ 90926 ـ 964
عنوان روي جلد: آداب الحرمين بانضمام: اعمال حج تمتع و عمره مفرده .
بنياد شهيد انقلاب اسلامي
حج ، تهران، بنياد شهيد انقلاب اسلامي، چاپ 1، 1362، 262ص، رقعي.
بررسيهايي درباره آداب و اعمال حج و وظايف حجاج به هنگام ورود به اماكن مقدس در شهرهاي مكه و مدينه است. به ضميمه كتاب، تصاويري از اماكن و مشاهد مشرفه مكه و مدينه آمده است.
بهشتي، محمدكاظم
حج براي همه ، تهران، اقبال، چاپ 1، 1380، 118ص، پالتويي.
شابك: 7 ـ 104 ـ 406 ـ 964
توضيحاتي درباره فضايل حج، آداب، برخي احكام و مناسك آن است. خوانندگان در انتهاي كتاب اطلاعات مختصري درباره برخي مكانهاي تاريخي و مقدس مكه و مدينه همچون:مسجد النبي، قبرستان بقيع، و مساجد مدينه ذكر گرديده است.
بياتمقدم، شهره و موسوي، سيدمحمدابراهيم و توحيدنيا، جعفر
راهيان معرفت ، اصفهان، گلها، چاپ 1، 1387، 116ص، رقعي.
شابك: 3 ـ 1586 ـ 04 ـ 964 ـ 978
پناهعلينيا، عيوض و سخايي، سيده مژگان
شميم ديدار ، فقاهت، چاپ 5، 1387، 48ص، پالتويي.
شابك: 6 ـ 38 ـ 7911 ـ 964
فروست: سلسله كتب آموزشي ويژه عمره دانشجويي (3)
اطلاعات مختصري از برخي مسائل مرتبط با حج عمره براي دانشجويان اعزامي به مراسم عمره داده شده است. اطلاعات لازمي كه رعايت آنها موجب ارتقا و تأثير افزونتر حج ميشود. اين اطلاعات از تجارب شخص حجاج و مديران و از متون ديني اخذ شده است.
ترابي شهرضايي، اكبر
قطرهاي از زلال معرفت يا دعا و زيارت در عمره مفرده ، قم، حبل المتين، چاپ 1، 1422ق، 208ص، رقعي.
شابك: 1 ـ 0 ـ 93462 ـ 964
تريز، عبدالرشيد (متولد 1347)
همراه با كاروان عمره ، تهران، احسان، چاپ 1، ????، 122ص، جيبي.
شابك: 8 ـ 540 ـ 356 ـ 964
عنوان روي جلد: همراه با كاروان عمره از ديدگاه اهل سنت .
چاپ ديگر
زاهدان، عبدالرشيد تريز، چاپ 1، ????، 89ص، جيبي.
شابك: 8 ـ 1499 ـ 06 ـ 964
بيان آداب، احكام و مسائل مختلف حج عمره بر اساس فقه اهل سنت و اخلاق اسلامي و تجارب شخصي است. كتاب به سه بخش تقسيم شده است كه به ترتيب احكام و مسائل عمره، آداب زيارت مسجد نبوي شريف و مسائل متفرقه را شامل ميشود. در پايان كتاب نيز جدول خلاصهي اعمال عمره آورده شده است.
تشكر، احمد (متولد 1336) و مرادي، صفر (متولد 1359)
حج مقبول در آيينه اسلام ، قم، ناجي جزايري?، چاپ 1، ????، 120ص، رقعي.
شابك: 0 ـ 62 ـ 7572 ـ 964 ـ 978
تحقيقي در مورد ابعاد مختلف حج از لحاظ سياسي، اجتماعي، عبادي و اخلاقي است. در نوشتار حاضر ابتدا به مفهوم لغوي و اصطلاحي حج و آثار مثبت فردي و اجتماعي آن اشاره شده و سپس فلسفه اعمال حج مانند طواف، قرباني، برائت از مشركين، وقوف در عرفات و ساير عبادات مربوط به حج بيان گرديده است. آنگاه نويسنده به بررسي ثواب حج و تاثير آن در قبولي توبه اشاره نموده و راههاي جايگزيني كسب ثواب حج به وسيله اعمالي مانند: رسيدگي به مستمندان، صله رحم، انفاق و كارهاي خير ديگر را بيان كرده است. وي همچنين به شرايط قبولي حج مانند تفكر در اعمال حج، حج نمودن با مال حلال، عدم ريا، استغفار و ندامت از گناه و عهد نمودن بر ترك آن و امامت و ولايت اهلبيت (ع) پرداخته و ابعاد مختلف فردي و اجتماعي حج را بررسي نموده است.
توماج، اللهقلي (متولد 1343)
آداب و ادعيه حج ، گرگان، ريحاني گرگان، چاپ 1، ?????، 96ص، جيبي.
شابك: 8 ـ 03 ـ 5400 ـ 964 ـ 978
مجموعهاي از آداب و احكام اماكن مقدس مكه و مدينه به همراه خلاصهاي از مناسك حج و برخي از ادعيه است.
تهراني، محمد
ايضاح المسالك: حج، تهران، سينه سرخ، چاپ 1، 1385، 183ص، وزيري.
شابك: 8 ـ 24 ـ 7887 ـ 964
جعفراف، فاطمه
راهيان عشق ، قم، بخشايش، چاپ 1، 1387، 272ص، وزيري.
شابك: 7 ـ 97 ـ 8696 ـ 964
بررسي آداب زيارت اماكن متبركه در مدينه و اعمال مربوط به
مسجد شجره و دعاهاي آن است. كتاب حاضر در دو بخش تدوين
شده است. در بخش اول كتاب آداب و اعمال مربوط به اماكن
زيارتي شهر مقدس مدينه اعم از زيارتنامههاي ائمه بقيع و ساير شخصيتهاي مهم اسلامي مدفون در مدينه و آداب اين زيارتها آمده است. در بخش دوم كتاب واجبات احرام و كيفيت اعمال و مناسك حج به ويژه اعمال مسجد شجره و دعاهاي مربوط به هر يك از اعمال حج مثل دعاهاي طواف و سعي بين صفا و مروه ذكر شده است. آداب طواف و ورود به مسجد الحرام و زيارتنامههاي اماكن متبركه مكه نيز در لابلاي مباحث آمده است.
جعفري، عبدالسلام كاظم (متولد 1337)
دليل الحاج و المعتمر ، قم، سبط النبي(ص)، چاپ 1، ????ق/ ????، 335ص.
شابك: 2 ـ 0 ـ 94553 ـ 964
جلالي، محمدرفيع
راهنماي سفر حج از ابتدا تا انتها ، تهران، محمدرفيع جلالي، چاپ 1، ????، 159ص، رقعي.
شابك: 0 ـ 9043 ـ 06 ـ 964
بررسي مراحل مختلف سفر حج و لزوم رعايت آداب اخلاقي و عرفي مثل حضور قلب به هنگام استسلام حجرالاسود است.
حاجيشفيعي، جواد
كيمياي حج ، اصفهان، اقيانوس معرفت، چاپ 1، 1387، 72ص، پالتويي.
شابك: 1 ـ 4 ـ 90026 ـ 600 ـ 978
بررسي تجارب و انديشههاي حجگزاران و تحليل خاطرات برخي خاطرهنويسان حج مثل تجارب و خاطرات دربارهي رعايت آداب و مراعات اخلاقي در حج است. نويسنده ذيل هر مورد، رواياتي از معصومين(ع) نيز آورده است.
حجتي شفتي، سيدموسي
حج حجتي ، قم، سيماي آفتاب، چاپ 1، 1385، 224ص، رقعي.
شابك: 4 ـ 9 ـ 94647 ـ 964
بررسي مختصر و سادهي برخي از آداب و شرايط حج و لزوم رعايت اخلاق توسط حجاج است. حجم بيشتركتاب را به ترجمه دعاها از جمله دعاي كميل و عرفه و زيارات و از جمله دعاها و زيارات در مراسم و اماكن حج اختصاص داده است.
حر عاملي، محمد بن حسن [9] ( ???? ـ 1104ق)
آداب سفر حج و غير آن: برگزيده از وسائل الشيعة ، به كوشش علي حبيبي [10]، تهران، پيام ياس، چاپ 1، 1387، 144ص، وزيري.
شابك: 8 ـ 0 ـ 90083 ـ 600 ـ 978
حسيني، سيدمحمدرضا
آداب حج و زيارت حرمين شريفين ، اصفهان، بصائر، چاپ 1، 1377، 316ص، جيبي.
شابك: 6 ـ 9 ـ 90516 ـ 964
حسيني ادياني، سيدابوالحسن [11] (متولد 1334)
حج مقبول ، به كوشش حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت، تهران، نشر مشعر، چاپ 1، 1381، 215ص، رقعي.
شابك: 0 ـ 22 ـ 6293 ـ 964
بررسي و شناخت اسرار و شگفتيهاي حج و دعوت مردم به اهتمام به اين فريضه بزرگ الهي با توجه به اسرار و آثار آن به ويژه اجراي اعمال و مناسك همراه با آداب و اخلاق است. نويسنده كوشيده تا گوشهاي از اسرار و فلسفه و رسالت اين سفر معنوي به ويژه اسرار آداب را تبيين كند. وي مطالب خود را در بخشهاي چهارگانه با عناوين: برخي از آثار و اسرار حج، مقدمات و آداب سفر، مواقف و مناسك حج و عمره، به سوي حرم رسولالله(ص) ارائه كرده است. همچنين بخشي در پايان كتاب با عنوان تذكرات و پيشنهادهاي ضروري آمده است.
حسينيبلداجي، گلبهار
خانه پاك براي پاكان ، ويرايشِ مهدي طهماسبي دژكي، فرخشهر، جهانبين ، چاپ 1، 1388، 70ص، وزيري.
شابك: 9 ـ 37 ـ 2637 ـ 964 ـ 978
بررسي تاريخ و موقعيت شهر مكه و نيز بيان آداب و اعمال حج است. نگارنده معتقد است روح و جان زيارت كعبه، پذيرش ولايت است. زيرا كعبه و حرمتاش، زمزم و شرافتاش، صفا و مروه و صفايش، قربانگاه و تقواي قربانياش، رمي جمرات و طرد شيطانش، عرفات و نيايش خالصانهاش، و سرزمين حرم با تمام بركاتش در پرتو ولايت و امامت رسول خدا و اهلبيت(ع) است. اگر كعبه به همه اين شرافتها مزين است روح عمل و مناسكاش، ولايت و امامت و شناخت امام و خضوع در برابر امام است. در پايان كتاب، شعري از «سيد حشمتالله علوي بلداجي» با عنوان «در حريم حرم يار» به رشته تحرير درآمده است.
حسيني بهارانچي، سيدمحمد (متولد 1323)
الحج و الزيارة و آداب الحرمين الشريفين ، اصفهان، انتشارات بصائر، چاپ 1، 1377، 4 جلد در يك مجلد.
بررسي فلسفه حج، حج در طول تاريخ اسلام و در نهايت آداب زيارتي اماكن مقدس مكه و مدينه همراه برخي ادعيه و زيارات است.
آداب حج و زيارات حرمين شريفين ، اصفهان، نقش نگين?، چاپ 1، ???8، 416ص.
شابك: 7 ـ 36 ـ 2616 ـ 964 ـ 978
حسيني سيستاني، سيدعلي [12] (متولد 1309)
اعمال و آداب مكة و المدينة برعاية مكتب سماحة آيةالله العظمي المرجع الديني الاعلي السيدعلي الحسيني السيستاني ، قم، بهمنآرا، چاپ 1، 1385، 190ص، جيبي.
شابك: 5 ـ 34 ـ 8859 ـ 964
بيان آداب و اعمال و نيز احكام اماكن مقدس مكه و مدينه بر اساس نظرات آيت الله سيدعلي سيستاني است.
حسيني شاهمرادي، سيدقدرت الله [13] (متولد 1325)
ديار نور ، قم، دفتر نشر الهادي، چاپ 1، 1378، 388ص، وزيري.
شابك: 2 ـ 038 ـ 400 ـ 964
چاپ ديگر
تهران، دبيزش?، چاپ 1، ????، 560ص.
شابك: 4 ـ 48 ـ 7712 ـ 964 ـ 978
بررسي آداب حج به شيوهي گزارشي و با محتواي تاريخي ـ كلامي است. نيز در بخش پاياني، فصلي در فضيلت كربلا و زيارت امام حسين(ع) آمده است. اهم عناوين كتاب عبارتاند از: جايگاه و فضيلت حج در اسلام؛ تاريخ كعبه؛ تاريخ حج؛ آداب سفر؛ اقسام حج؛ آداب مناسك و مواقف مختلف حج؛ آداب وداع؛ حج و عمره پيامبر اسلام(ص)؛ فضيلت مكه و نامهاي مختلف آن؛ فضايل كربلا و زيارت امام حسين(ع).
حشمتي، نرگس
حج: ديدار با خدا، همگام با مردم ، ساري، نيكوقلم، چاپ 1،????، 22ص، پالتويي.
شابك: 3 ـ 9 ـ 90298 ـ 964
حقيقتخواه، محمد
اي كاش با تو بودم اي برادر به همراه: ادعيه و معرفي اماكن متبركه مكه و مدينه ، نيشابور، شهر فيروزه، چاپ 1، 1383، 126ص، رقعي.
شابك: 6 ـ 14 ـ 8429 ـ 964
بررسي منزلت حج، كيفيت زيارت اماكن متبركه مكه و مدينه و كيفيت آداب و وظايف اخلاقي حجاج است. اين كتاب در قالب سه فصل تنظيم شده و برخي از عناوين آن عبارتاند از: برخي ادعيه واجب و مستحب درباره اماكن متبركه مكه مكرمه و مدينه منوره، فضايل اماكن متبركه مكه و مدينه از ديدگاه معصومين(ع)، واجبات حج تمتع، مستحبات و اعمال مكه مكرمه ـ آداب ورود به مسجد الحرام ـ مستحبات ورود به كعبه.
حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت، معاونت آموزش و تحقيقات
ادعيه و آداب حرمين ، تهران، نشر مشعر، چاپ 10، 1378، 452ص، جيبي.
شابك: 2 ـ 21 ـ 6293 ـ 964
بررسي و بيان آدابي است كه حجاج بايد مراعات كنند. نيز سعي شده اكثر دعاهاي لازم در حرمين شريفين، به صورت دسته بندي شده و مرتّب تدوين شود و در هر مورد، اماكن متبرّكه به طور اختصار معرّفي گردد.
در طواف دل ، تهران، نشر مشعر، چاپ 1، 1379، 160ص، جيبي.
شابك: 5 ـ 56 ـ 6293 ـ 964
مجموعه زيارات مرتبط با مكه و مدينه و ادعيه مورد نياز زائران و معرفي آنها است. اين كتاب با قلمي شيوا و دلنشين، مطالبي متنوع و آموزنده درباره سازندگيها و آداب زيارت و نكات لازم در زيارت خانه خدا و حرم حضرت رسول(ص) و نمونههايي از زيارت علما و اسوههاي دين بيان كرده است.
راهنماي زائران حج تمتع ، تهران، سنا، چاپ 1، 1380، 63ص، پالتويي.
شابك: 4 ـ 46 ـ 6126 ـ 964
چاپ ديگر
قم، مشرقين، چاپ 1، 1381، 63ص، پالتويي.
شابك: 3 ـ 53 ـ 5781 ـ 964
راهنماي زائران عمره مفرده ، تهران، نشر مشعر، چاپ 1، 1381، 64ص، پالتويي.
شابك: 5 ـ 09 ـ 7635 ـ 964
همراه زائران حج تمتع ، تهران، نشر مشعر، چاپ 1، 2ج.
بررسي وظايف فقهي و اخلاقي زائران و حجاج در هر مرحله از سفر حج و آدابي كه بايد رعايت كنند، است. اين كتاب در سه بخش تذكرات عبادي و اخلاقي، اجرايي و بهداشتي مطرح كرده است. با رعايت اين تذكرات ميتوان از اين سفر معنوي با مدت كوتاه، بيشترين و بهترين بهره را برد. نويسندگان در بخش نخست درباره وظايف عبادي و اخلاقي در حرمين شريفين، ميقات، صفا و مروه و غيره مطالب ضروري آوردهاند. بخش دوم به رفت و آمد در مكانها، حلق و قرباني، رمي جمرات و آداب آنها ميپردازد. در بخش پاياني نيز توصيههاي بهداشتي براي جلوگيري از بيمار شدن و يا انتقال بيماريها آورده است.
مجلد دوم شامل، يادداشتها و تذكراتي براي بهرهبرداري بهتر از ابعاد معنوي حج است. علاوه بر توضيحاتي درباره عربستان (موقعيت عربستان، نواحي سهگانه، آب و هوا) در شانزده بخش با عناويني چون مقدمات سفر، در شهرهاي مدينه و مكه، وقوف به مشعرالحرام و عرفات و منا، مناسك، برخي احكام حرمين و توصيههايي براي پس از سفر تدوين شده است.
الحيدر، محمد عبدالهادي [14]
الحج المبرور ، قم، دارالهدي، چاپ 1، 1383، 76ص، رقعي.
شابك: 9 ـ 33 ـ 8222 ـ 964
بررسي وظايف فقهي و اخلاقي حجاج و آدابي كه اهتمام به آنها موجب تقرب بيشتر ميشود. اين كتاب به زبان عربي است و مطالب آن عبارتاند از: حج مقبول و شرايط صحت و قبول آن؛ دعاي قبول و نشانههاي آن؛ حج صحيح و ناب و اخلاص در آن؛ اخلاق حسنه و ظواهر ناشايست در حج؛ و دوري از گناهان.
خادمي، محمدحسن (متولد 1348)
راهنماي حج و عمره: مكه مكرمه ، تهران، اطلاعات، جلد دوم، چاپ اول، 1383، 176ص، رقعي.
شابك: 8 ـ 542 ـ 423 ـ 964
خالدي، محمدعلي
مختصر كتاب قاموس حج و عمره: چگونه حج و عمره را بجا ميآوريم ، تهران، نشر احسان، چاپ 1، 1382، 72ص، جيبي.
شابك: 4-153-356-964
خراط، سليمان
راهنماي حج، رشت، بي نا، چاپ 1، ????، 60ص.
خلخالي، محمدباقر
وظايف حاجيان و زائران ، تحقيق و نگارش محمدرضا غياثي كرماني [15]، قم، زائر، چاپ 1، 1385، 60ص.
خوانساري، ابوالفضل [16]
مناسك و آداب حج ، مطابق فتاوي ابوالفضل نجفي خوانساري، تهران، نشر غياث، ????، 205ص، رقعي.
خوشخبر، محمود (متولد 1344)
راهنماي عمره: رهتوشهي راهيان بيت اللهالحرام ، زيرنظر مجمتع ديني فرهنگي و آموزشي امام شافعي كنگان، شيراز?، ايلاف?، چاپ 1، ????، 96ص.
شابك: 6 ـ 75 ـ 8809 ـ 964 ـ 978
دانشره، محمد
همراه با زائرين سرزمين وحي: مكه و مدينه ، مشهد، عروج انديشه، چاپ 1، ????، 88ص، جيبي.
بررسي آداب و احكام مناسك حج و نيز كارها، رفتارها و اخلاقياتي است كه هرچند واجب نيست ولي موجب قرب بيشتر است. نويسنده احكام و آداب هر يك از مقدمات و مراحل حج را زير اين عناوين بررسي كرده است: شرايط حج تمام و كمال؛ محرمات؛ حرم و محدوده آن و مسعي. سپس اطلاعاتي درباره اماكن مذهبي دو شهر مكه مكرمه و مدينه منوره (تاريخ و محل احداث، واقعههاي تاريخي، اعمال و مستحبات) در اختيار زائرين قرار ميگيرد.
دانشيار شوشتري، محمد
مستحبات الحرمين در آداب حج ، قم، صبح پيروزي، چاپ 1، ????، 357+118ص.
شابك: 7 ـ 6 ـ 92351 ـ 964
عنوان روي جلد : مستحبات الحرمين در آداب حج به ضميمه خلاصة المناسك مطابق با فتاوي مراجع عظام آيتالله سيدمحمد علمالهدي .
دباغ، هاشم [17] (متولد 1313)
الحج و العمرة و الزيارة ، قم، مركز وثاق الامام الخالصي، چاپ 2، 1385، 128ص، رقعي.
شابك: 0 ـ 9513 ـ 06 ـ 964
رجبينيا، داود (متولد 1347) و مظفري، محمدحسن (متولد 1346)
فرهنگ مصرف در سفر حج ، تهران، نشر مشعر?، چاپ 1، ????، 59ص.
شابك: 3 ـ 207 ـ 540 ـ 964 ـ 978
آداب و فرهنگ حج و نفي مصرفگرايي از نگاه اسلامي در موسم حج است. نيز بررسي آيات و رواياتي در مذمت اسراف در حج و ديگر زيارتها است.
رحماني سبزواري، حسين (متولد 1342)
احكام سرزمين آرزوها ، قم?، دارالتفسير?، چاپ 1، ????، 224ص.
شابك: 5 ـ 209 ـ 535 ـ 964 ـ 978
رحيمي اصفهاني، غلامحسين (متولد 1314)
آنچه زائران خانه خدا بايد بدانند ، تفرش، عسگريه، چاپ 1، ????، 152ص، رقعي.
شابك: 4 ـ 23 ـ 6251 ـ 964
مجموعه اطلاعات ضروري براي زائران بيتالله الحرام و آداب اخلاقي لزوم الرعايه است. از جمله اين اطلاعات، شناخت عربستان، خلاصهاي از اعمال حج و عمره، نوع رفتار در عربستان، آشنايي با اماكن مقدس مكه و مدينه و راهنماي پزشكي است.
رضائي، محمدحسين
تذكرات و توصيههاي ضروري به زائران بيت الله الحرام ، تهران، سازمان حج و اوقاف و امور خيريه، امور حج و زيارت، بيتا، 48ص.
بررسي مناسك وآداب حجاست.دراين كتابچه آموزشي برخي نكات مورد نياز زائران بيتالله الحرام در شناخت آداب اين سرزمين بيان شده است.
روابط عمومي و تبليغات شركت سهامي بيمه البرز
اعمال و آداب حج ، تهران، پيام مؤلف، چاپ 1، 1381، 28ص.
شابك: 7 ـ 07 ـ 7919 ـ 964
رهبر، محمدتقي (متولد 1314)
اخلاق و آداب در حج و زيارت ، تهران، نشر مشعر?، چاپ 1، ????، 159ص، رقعي.
شابك: 30 ـ 35 ـ 629 ـ 964
بررسي مناسك و آداب اخلاقي و رسوم اجتماعي حج است. نگارنده نخست به جايگاه تزكيه و اخلاق، ضعفهاي اخلاقي و عملي و مسئوليت اخلاقي انسانها اشاره ميكند. سپس به مقدمات سفر پرداخته
و در اين ارتباط موضوعاتي چون توجه به عظمت حج، تجريد قلب و خلوص نيت را مطرح ميسازد. همچنين مطالبي در خصوص مناسك و آداب حج، اصلاح مال و مسائل حقوقي، انتخاب همسفر، لوازم سفر، آداب و اخلاق در سفر، نحوهي شروع سفر، مراقبت اخلاقي در جمع، مصاحبت درست، و آداب سخن و سكوت بيان ميكند. در پايان نيز به اخلاق و آداب در حرمين و رفتار با زائران ديگر اشاره كرده و در خصوص استفاده از فرصتهاي معنوي حج، توديع و رهآورد چنين سفر مهمي سخن ميراند.
همراه با زائران خانه خدا ، تهران، نشر مشعر?، چاپ 1، ????، 180ص، پالتويي.
شابك: 5 ـ 73 ـ 6293 ـ 964
بررسي اخلاق، آداب معاشرت، معيشت در حج، تحليل اجمالي اسرار معنوي حج و اشاراتي درباره مناسك و اماكن زيارتي مكه و مدينه است. نويسنده نيز برخي تذكرات ضروري براي زائران خانه خدا را ذيل اين سرفصلها آورده است: مقدمات سفر حج؛ آداب و اخلاق در حج؛ خلاصهاي از مناسك حج و عمره؛ آثار تاريخي و مذهبي مكه؛ مساجد و مشاهد بين مكه و مدينه؛ اسرار معنوي حج؛ اعمال مدينه منوره؛ مساجد و اماكن مقدسه مدينه منوّره.
بخش«خلاصهاي از مناسك حج و عمره» با اقتباس از كتاب مناسك مصوّر حج و بخش «اعمال مدينه منوره» با اقتباس از كتاب ادعيه و آداب حرمين تدوين يافته است. همچنين اماكن مكّه و مدينه از كتاب عرشيان تأليف سيدجعفر شهيدي همراه با برخي تغييرات آمده است.
زكريا، محمد (?898 ـ1981)
مجموعه فضايل حج، ترجمه عبدالرحمن محبي [18]، تربتجام، احمد جام، چاپ 1، ????، 258+29ص.
شابك: 4 ـ 25 ـ 6765 ـ 964
چاپ ديگر
اروميه، حسيني اصل، چاپ 1، ?????، 301+37ص.
بررسي احكام فقهي و آداب اخلاقي حج است. اين كتاب از زبان
اردو به فارسي ترجمه شده است. احكام و مناسك حج و نيز فضائل مكه و آداب زيارت برخي از مشاهد مشرفه بر اساس ديدگاه اهل سنت بيان شده است.
مجموعه فضائل صدقات و حج ، ترجمه عبدالرحمن محبي، تهران، شميم، چاپ 1، 1376، 878ص.
شابك: x ـ 00 ـ 6588 ـ 964
بررسي برخي احكام و آداب حج بر مبناي فقه اهل سنت است.
زماني، عزت [19]
ضيافت رحمت ، قم، حرم، چاپ 1، 1383، 143ص، رقعي.
شابك: 1 ـ 72 ـ 7585 ـ 964
بررسي احكام و فضليت مناسك حج و آداب اخلاقي حج است.
زينالعابدين، رسول
راهنماي زائران بيتالله الحرام: عمره مفرده ـ حج تمتّع ، اصفهان، بصائر، چاپ 1، 1380، 88ص، رقعي.
شابك: 9 ـ 42 ـ 5673 ـ 964
راهنماي زائران و حجّاج ايراني در زمينه احكام و وظايف آنها و آدابي كه بايد رعايت كنند، است. اين كتاب در كاروانهاي مختلف كه عازم حج بودهاند توزيع ميشده است.
سازمان حج و اوقاف و امور خيريه، امور حج و زيارت
تذكرات و توصيههاي ضروري به زائران بيتالله الحرام، تهران، سازمان حج و زيارت، چاپ 1، 1364، 48ص، جيبي.
حج، سفر الي الله ، تهيه و تنظيم دفتر تبليغات سازمان حج و زيارت، تهران، سازمان حج و اوقاف و امور خيريه، چاپ 1، ????، 79ص، وزيري.
سازمان حج و زيارت
به سوي سرزمين نور: راهنماي زائرين عمره مفرده ، بيجا، مؤسسه فرهنگي زيارتي عمره سعادت، 1385.
پرواز به سوي سرزمين نور: راهنماي زائرين خانه خدا (عمره 86) ، تهران، سازمان حج و زيارت، چاپ 1، 1386.
بررسي برخي آداب و فضائل زيارت اماكن مقدس مكه و مدينه است.
سامعي، احمد (متولد 1339)
حج: وظايف اخلاقي عبادي و سياسي زائر بيت الله الحرام ، تهران، پرهام نشر، چاپ 1، ????، 122ص.
شابك: 3 ـ 12 ـ 6374 ـ 964
راهنماي زائران مكه و مدينه ، تهران، سازمان تبليغات اسلامي، شركت چاپ و نشر بينالملل، چاپ 1، 1384، 354ص، وزيري.
شابك: 3 ـ 210 ـ 304 ـ 964 ـ 978
چاپ ديگر
تهران، امير كبير، شركت چاپ و نشر بينالملل?، چاپ 1، ????، 351ص.
شابك: 3 ـ 210 ـ 304 ـ 964
بررسي بسياري از موضوعات مربوط به حج اعم از آداب، احكام، مناسك، تاريخ، زيارات، ادعيه، داستان و شعر همراه با تصاوير است. نويسنده كتاب را به دو بخش مكه و مدينه تقسم كرده و در هربخش موضوعات مرتبط را آورده است.
ستاد عمره 1382
به سوي سرزمين نور ، تدوين واحد اطلاعرساني ستاد عمره 1382، بيجا،
كانون جهانگردي و اتومبيلراني جمهوري اسلامي ايران، ستاد عمره، 1382،
73ص.
ستري، رائد
الهادي المبين لاحكام و آداب الحرمين ، قم، مؤسسة سيدة المعصومة(س)، چاپ 1، 1385/1427ق، 608ص، جيبي.
شابك: x ـ 029 ـ 984 ـ 964
سخايي، سيده مژگان (متولد 1341) و پناهعلينيا، عيوض
شميم ديدار ، قم، فقاهت، چاپ 5، 1387، 48ص، پالتويي.
شابك: 6 ـ 38 ـ 7911 ـ 964
فروست: سلسله كتب آموزشي ويژه عمره دانشجويي؛ ?.
سعد، طعمه (متولد 1304)
الحج تاريخاً و آداباً و فريضة ، قم، نورالنور، چاپ 1، 1382، 288ص، وزيري.
شابك: 7 ـ 5 ـ 940180 ـ 964
بررسي آداب، احكام و فضيلت حج با استناد به آيات و روايات است. نويسنده به عنوان مقدمه بحث، مطالبي درباره سفر و اوقات مبارك و نحس سفر بيان داشته و در خصوص سفر به حج توصيههايي كرده است. سپس به تاريخ ساخت و بازسازي و اهميت كعبه پرداخته و نقش ابراهيم و اسماعيل و هاجر را در تعمير كعبه يادآور شده است. ثواب و فضيلت حج، حج ملائكه و پيامبران، عمره، حج اكبر، مناسك حج، استطاعت، مواقيت، آداب احرام، اعمال حج، تروك احرام، زيارت در حج از مباحث اصلي كتاب است.
سعيدي، حسين (متولد 1347)
آدرس خدا: نگاهي به سفر معنوي حج عمره ، تهران، متنگستران آريا، چاپ 1، ?????، 85ص، جيبي.
شابك: 4 ـ 34 ـ 8663 ـ 964 ـ 978
عنوان ديگر: نگاهي به سفر معنوي حج عمره .
شريعت، محسن (متولد 1344)
ميعاد نور راهنماي عمره مفرده ?? درس در ?? روز: عرفان، آداب ـ مناسك و احكام ـ اماكن و آثار ، تهران؛ قم، نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاهها، پژوهشگاه فرهنگ و معارف، ????، 261ص، رقعي.
شابك: 8 ـ 73 ـ 8523 ـ 964
بررسي آداب، اعمال، و مناسك حج عمره مفرده و نيز معرفي اماكن مقدسه، به صورت گام به گام از ابتداي سفر است.
شمسالدين، سيدمهدي (متولد 1337)
سيري در وادي عشق: آشنايي با مكه مكرمه و مدينه منوره ، قم، شفق، چاپ 1،????، 160ص، رقعي.
اين كتاب در پنج بخش با اين عناوين تنظيم شده است: 1 ـ مدينه منوره 2 ـ مكه مكرمه 3 ـ اعمال حج و عمره 4 ـ ادعيه و زيارات 5 ـ عكسها و تصاوير.
شيخيان، ابوالقاسم (متولد 1343)
آداب زيارت مكه مكرمه و مدينه منوره ، بيجا، بينا، چاپ 1، 1384، 136ص، رقعي.
شابك: 6 ـ 7630 ـ 06 ـ 964
مجموعه اطلاعاتي درباره آداب زيارت شهرهاي مكه و مدينه شامل: آداب سفر، آداب عمومي زيارت، زيارت اماكن خاص مكه و مدينه و برخي ادعيه و زيارتنامهها است.
صادقي، ناهيد (متولد 1346)
بيت الحرم عشق: نكات خواندني براي زائران حج عمره ، تهران، مهرناهيد، چاپ 1، ????، 80ص، رقعي.
شابك: 4 ـ 0 ـ 93294 ـ 964
عنوان ديگر: نكات خواندني براي زائران حج عمره .
معرفي نكات ضروري در زمينه احكام فقهي و آداب اخلاقي است. در اين نوشتار ابتدا مقدمات سفر به حج، سپس مراحل مختلف سفر بازگو شده و در ادامه محل اقامت زائران، چگونگي خريد، نيز كيفيت زيارت توضيح داده شده است.
صادقي اردستاني، احمد (متولد 1323)
آئيننامه حج، قم، بينا، چاپ 1، 1399ق/1358، 48ص، جيبي.
بررسي آداب و مناسك حج است. نويسنده به همراه اين تحليلها برخي از اسرار و رموز اعمال حج را آورده است.
طربي، مريم (متولد 1346)
حج ميعادگاه عاشقان ، تهران، بلاغ دانش?، چاپ 1، ????، 221ص، وزيري.
شابك: 5 ـ 49 ـ 7360 ـ 964
بررسي پارهاي اطلاعات تاريخي، اخلاقي، و فقهي در باب حج است. اين اثر شامل اين موضوعات است: وظايف حجاج پيش از سفر؛ آداب سفر و زيارت؛ اماكن مدينه و مكه و تاريخ و وقايع آن؛ ضرورت برائت از مشركين؛ آداب و اعمال اماكن مكه و مدينه؛ شناخت احكام و وظايف شرعي حج و عمره؛ مستحبات و آداب اعمال حج؛ و برخي مسائل اخلاقي و رفتاري در ايام سفر.
عباسي، جمال
دانستنيهاي حج ، تهران، عابد، چاپ 1، 1382، 71ص، رقعي.
شابك: 6 ـ 347 ـ 364 ـ 964
بررسي برخي آداب و نكات ضروري حج است كه به منظور راهنمايي زائران بيتالله الحرام تدوين شده است.
عبداللهيان، اسدالله
زيارت كعبه: آمال مسلمين ، گيلان، دهسرا، چاپ 2، 1387، 134ص، وزيري.
شابك: 2 ـ 89 ـ 7169 ـ 964
مجموعه آداب و احكام مناسك حج است.
عبداالهينيا، بهمن
تاريخچه آثار اسلامي مكه و مدينه به همراه ادعيه و آداب حرمين و راهنماي حج، قم، مؤسسه فرهنگي انتشاراتي نورالعطيه، چاپ 1، 1380، 280ص، جيبي.
شابك: 9 ـ 2 ـ 92353 ـ 964
عثماني، محمد شفيع [20] (1897 ـ 1976)
تاريخ قرباني و حقيقت و اهميت آن، گردآوري محمدامين حسينبر [21]، تربت جام، احمد جام، چاپ 3، 1387، 60ص، رقعي.
چاپ ديگر
سراوان، حوزه علميه اشاعت التوحيد، چاپ 1، ????، 47ص.
شابك: 7 ـ 15 ـ 6765 ـ 964
بررسي تحولات قرباني حاجيان در مكه در طول تاريخ و نيز احكام و آداب ويژهي آن است. از زمان خلقت حضرت آدم(ع) تا كنون، اقوام مختلف ذبح قرباني را به عنوان يك سنت حفظ كرده و با روشهاي گوناگون آن را انجام دادهاند. با ظهور اسلام، «قرباني كردن» در مجموعه عبادات مهم اسلام قرار گرفت كه با استناد به آيه 34 سورهي حج خداوند متعال روش خاصي را براي آن تعيين نمودهاست. اين كتاب هم به ديدگاه اهل سنت پيرامون تاريخچهي قرباني و هم، نظريات دانشمندان شيعه درباره اهميت اين عمل ميپردازد. نيز به ماجراي قرباني كردن حضرت اسماعيل(ع)، احكام و آداب ويژهي قرباني ميپردازد و به سؤالات مختلفي در اين زمينه پاسخ ميدهد.
عطاييخراساني، علياصغر [22] (متولد 1318)
صراط حج: آداب الحرمين مكه مكرمه ـ مدينه منوره، حج تمتع و عمره ، مشهد، شهداء الفضيله?، چاپ 1، ????، 22+503ص، جيبي.
شابك: 2 ـ 74 ـ 9230 ـ 964
عقيلزاده، محمد (متولد 1350)
راهنماي حاجيان و زائران ، تهران، احسان?، چاپ 1، ????، 111ص.
شابك: 6 ـ 295 ـ 356 ـ 964
علوي، سيدعادل [23] (متولد 1955م)
راهنماي قدم به قدم حجاج: همه با هم بسوي خدا ، قم، نشر روح، مؤسسه اسلامي تبليغ و ارشاد، چاپ 3، 1416ق/1375، 271ص، رقعي.
فروست: دليل الحاج ـ ?
معرفي احكام فقهي و آداب اخلاقي مرحله به مرحله مناسك حج است. اين كتاب در سه فصل تنظيم شده است. در فصل اول، كلياتي درباره حج و احكام و مناسك آن بيان شده؛ در فصل دوم، سيماي شهر مكه به كمك برخي تصاوير و نقشهها نشان داده شده؛ و در فصل سوم اعمال و آداب اماكن زيارتي مكه و مدينه بيان شده است.
رسالة الاخلاص في الحج ، قم، المؤسسة الاسلامية العامة للتبليغ و الارشاد، ????ق/ ????، 24ص.
شابك: x ـ 18 ـ 5915 ـ 964
فروست: موسوعة رسالات اسلامية
معرفي آداب و احكام مناسك حج است.
علياننژادي، ابوالقاسم
همراه زائر ، قم، مدرسة الامام علي بن ابيطالب(ع)، چاپ 4، 1387، 128ص، جيبي.
شابك: 9 ـ 83 ـ 8139 ـ 964 ـ 978
مجموعه اطلاعات درباره احكام و آداب حج و برخي ادعيه است. از جمله اين موارد چهل حديث درباره زيارت خانه خدا و وظايف زوار، چهل مسئله مهم و محل ابتلا و بخشي از زيارات و دعاهاي مورد نياز است.
عليدوست، محمود
نامهاي به زائرين خانه خدا، همراه با توشه معرفت ، بيجا، مؤسسه ديني و علمي مهديه، هيئت جاننثاران امام حسين(ع)، چاپ 1، 1363، 72ص، رقعي.
مجموعه دستورالعملهاي حج از بهاري همداني، قاضي طباطبائي، علامه طباطبائي، شامل آداب اخلاقي و چگونگي اجراي حج مطابق ضوابط عرفاني است.
عيسيزاده آملي، وليالله
زمزم عشق: رهتوشه راهيان عمره مفرده ، قم، مشهور، ميراث ماندگار، 1384، 240ص.
بررسي آداب و رسوم زيارت اماكن مقدس در شهرهاي مكه و مدينه است. نيز برخي احكام و ادعيه مورد نياز در موسم عمره بيان شده است.
غريفي، عبدالله
جلوههاي حج عرفاني ، گردآوري محمدهادي الغريفي، ترجمه انتشارات جوان امروز، تهران، جوان امروز، چاپ 1،????، 129ص.
شابك: 8 ـ 17 ـ 7258 ـ 964
عنوان اصلي: ارشادات روحية للحجاج و الزائرين .
غريفي بحراني، سيدمحمود [24]
آداب السفر للحرمين الشريفين ، قم?، مؤسسة السيدة المعصومة، چاپ 1، 1385/ 1427ق، 24ص، پالتويي.
شابك: x ـ 37 ـ 8975 ـ 964
فروست: الدليل السابع
مجموعه احكام فقهي وآداب سفر به عتبات عاليات و به ويژه اماكن مقدس مكه و مدينه است.
غفاري، ابراهيم (متولد 1301)
راهنماي حرمين شريفين، مشهد، ولايت، جلد پنجم، چاپ 1، ????، 5 جلد، وزيري.
شابك: 05 ـ 6172 ـ 964
چاپ ديگر
تهران، اسوه، چاپ 1، 1370، وزيري.
مجموعهي اطلاعات درباره احكام حج و اركان آن و نيز احكام و آداب زيارت اماكن متبرك در شهرهاي مكه و مدينه است. كتاب در پنج جلد تدوين يافته و هر جلد در چهارده بخش تنظيم شده است. آخرين جلد اين مجموعه اختصاص به مدينة النبي دارد. فضيلت زيارت پيامبر(ص) و ائمه اطهار(ع)، شرافت مدينه منوره، جغرافياي مدينه، مسجد النبي و حرم شريف، وظايف زائرين و آداب زيارت، بقيع، اماكن مقدس مدينه و ادعيه و زيارات عناوين مباحث اين جلد از كتاب ميباشند.
غفاري، سلمان (متولد 1313)
سخني چند با حجاج محترم ، بيجا، بنياد همدمي، 1362، 40ص، جيبي.
مجموعه توصيههايي به زائران بيتالله الحرام و نيز زائران مدينه جهت اجراي بهتر فريضه حج يا عمره است. نيز به آدابي ميپردازد كه اهتمام به آنها موجب قرب و تقرب است.
غلامي ماياني، ابوالقاسم (متولد 1327)
مدينه: وادي زيارت، تهران، انديشه معاصر، چاپ 1، ???8، 156ص.
شابك: 0 ـ 5 ـ 90314 ـ 600 ـ 978
مجموعه گلچيني از مطالب درباره شهر مدينه و زيارت مزارات آن است. عناوين برخي موضوعات كتاب عبارتاند از: تاريخ مدينه؛ ادب سفر و آداب زيارت؛ مسجد النبي؛ زيارت قلمرو دل و وادي محبت؛ بقيع. نويسنده با هدف راهنمايي زائران حج و مدينه اين كتاب را تأليف كرده است.
فالاسيري، فخرالدين (متولد 1308)
راهي بسوي خانه خدا ، قم: فخرالدين فال اسيري، 1372، 174ص.
اين كتاب قبلا تحت عنوان بسوي خانه خدا منتشر شده است.
فرخ اصفهاني، ابومحسن
دانستهها و بايستهها در سرزمين وحي ، بيجا، ابومحسن فرخ اصفهاني، چاپ 1، 1384، 166ص، رقعي.
معرفي احكام حج و زيارت و نيز آداب اخلاقي و رسوم اجتماعي است. كتاب حاضر براي آشنايي زائران مكه و مدينه با اين عناوين نگاشته شده است: نماز در حرمين شريفين، رسالت، امامت و ولايت، اجمالي از ابعاد حج و عمره، مساجد و اماكن متبركه و مدينه، و چند توصيه به زائران بيت الله الحرام.
فرقاني، محمد
سرزمين يادها و نشانهها ، ويرايشِ علي ورسهاي، تهران، نشر مشعر، چاپ پانزدهم، 1386، 191ص، پالتويي.
شابك: 1 ـ 86 ـ 6293 ـ 964 ـ 978
مجموعه احكام، مسائل و اطلاعات مختصري درباره مناسك حج
و عمره است. ابتدا اهميت و فضيلت و آداب سفر حج و سپس
سرگذشت سرزمين مكه و داستان زندگي ابراهيم و اسماعيل و اجداد پيامبر(ص) و تاريخ كعبه ذكر شده است. سپس قسمتهاي گوناگون كعبه و مسجد الحرام و احكام هر يك و مسائل مربوط به احرام و طواف بيان گرديده است. آنگاه تاريخ مدينه و اماكن مذهبي و مساجد اين شهر و اهميت آن در تاريخ اسلام به همراه مناسبتهاي مذهبي ايام حج ارائه شده است.
قاضي عسكر، سيدعلي (متولد 1325)
آداب سفر حج ، تهران، نشر مشعر، چاپ 1، 1374؛ چاپ 7، 1378، 64ص، جيبي.
شابك: 8 ـ 15 ـ 6293 ـ 964
چاپ ديگر
ويرايشِ علي ورسهاي، چاپ 14، 1387، 240ص، پالتويي.
شابك: 4 ـ 26 ـ 7635 ـ 964 ـ 978
معرفي آداب اخلاقي است كه حجاج لزوماً بايد به آنها اهتمام داشته باشند و نيز رسوم اجتماعي است كه حجاج بايد رعايت كنند. اين كتاب با استفاده از آيات و و روايات، زائران بيتالله الحرام را براي داشتن حجّي مقبول ياري ميرساند. اخلاق و آداب كه در اين كتاب گردآوري شده است، برگرفته از آموزههاي پيشوايان ديني ما در زمينهي اخلاق و آداب سفر، به خصوص سفر معنوي حج است. نويسنده از تعيين هدف و انگيزه در سفر حج تا در نهايت بازگشت زائران و خوشآمد گويي و استقبال از زائران مطالبي ارائه كرده است.
قتالي، سيدعبدالباعث (متولد 1340)
آداب عمره و زيارت مدينه ، تهران، احسان?، چاپ 1، ????، 64ص، جيبي.
شابك: x ـ 326 ـ 356 ـ 964
قرائتي، محسن (متولد 1324)
حج ، تهران، مركز فرهنگي درسهايي از قرآن، چاپ 2، 1380، 245ص، رقعي.
شابك: 6 ـ 00 ـ 5652 ـ 964
چاپ اول كتاب توسط نشر مشعر در سال 1371 انجام شده است. همچنين در سال 1360 توسط جامعه مدرسين حوزه علميه قم، دفتر انتشارات اسلامي در 366 صفحه به چاپ رسيده است.
بررسي اهميت و ارزش حج و نكات اخلاقي اعمال حج و آداب مناسك حج است. كتاب به منظور ايجاد آمادگي معنوي و روحي براي حجاج و معرفت بيشتر آنان نسبت به اعمال و مناسك حج تدوين شده است. مؤلف با بهرهگيري از آيات، روايات و كتابهاي فقهي، ابتدا ارزش حج را از نظر روايات بررسي، سپس ضمن بيان احكام حج، نكات اخلاقي مربوط به اعمال حج را بيان ميكند. برخي از عناوين مورد بحث عبارتاند از: مقدمات سفر حج، اعمال حج از ميقات تا تقصير، عرفات، مشعر، فلسفه قرباني، نماز طواف، قبرستان ابوطالب و بقيع، مكان و منزلت شهر مدينه، و استقبال از حجاج و وليمه.
[حج. آلماني] ، ترجمه به آلماني توسط آ. لانگه، ويرايشِ سوسن صفاوردي، تهران، الهدي، چاپ 1، 1378/1999م،، 449ص.
شابك: 1 ـ 55 ـ 4721 ـ 964
اطلاعات مأخذشناسي كتاب به زبان اصلي:
Hag ـ grosste internationale Zusammenkunft der Muslim , von Muhsehne Gara''ati; ubersetzt von A. Lange; lektoriert von S. Safaverdi, Tehran: Alhoda International Publishers, 1999, 449p.
عمره ، تهران، مركز فرهنگي درسهايي از قرآن، چاپ 5، 1387، 154ص، پالتويي.
شابك: 1 ـ 33 ـ 5652 ـ 964 ـ 978
معرفي آداب اخلاقي كه زائران و حجاج با رعايت آنها به قرب و تقرب خود ميافزايند. نويسنده پيش از اين كتابي در مورد حج نوشته بود كه چاپ شد و بعدها قسمتهايي كه مخصوص اعمال حج بود از كتاب حذف كرده و قسمتهاي مربوط به عمره را با افزودن نكاتي جديد در اين كتاب آورده تا زائران خانه خدا كه براي عمره مشرف ميشوند با گوشهاي از آداب و اسرار و بركات اين سفر معنوي آشنا شوند.
قليپور، فرجالله (متولد 1344)
راهنماي زائران خانه خدا: معرفي اماكن، بيان مناسك ادعيه و زيارات مكه و مدينه ، اصفهان، مهر قائم، چاپ 6، ????، 416ص.
مجموعهي اطلاعات درباره احكام حج و اركان آن و نيز احكام و آداب زيارت اماكن متبرك در شهرهاي مكه و مدينه است.
كارآموزيان، محمود (متولد 1335) و ورعي، جواد (متولد 1328)
ره توشه زائر ويژه حجاج بيت الله الحرام: نكات علمي، تاريخي، اخلاقي و بهداشتي ، تهران، نشر مشعر، چاپ 1، ????، 72ص، پالتويي.
شابك: 0 ـ 84 ـ 6293 ـ 964
مجموعه احكام فقهي، آداب اخلاقي و اطلاعات تاريخي و اجتماعي مورد نياز حجاج و زائران است. سفر حج، ايجاب ميكند كه راهيان اين سفر معنوي از جهات مختلف خود را آماده كنند و زاد و توشهاي مناسب با آن برگيرند. در اين كتاب به پارهاي از موارد كه حجّاج را در اين سفر ياري ميرساند، اشاره شده است. از جملهي اين موارد نكات عمومي سفر، نكات بهداشتي سفر، نكات ضروري در حرم نبوي، توصيههايي دربارهي خريد از بازار، تشرف به مكه، آغاز حج تمتع و در نهايت اعمال پس از انجام فريضهي حج است.
كارگر، رحيم (متولد 1349)
مسير عشق: اخلاق الهي از حرم نبوي تا حرم رضوي ، تهيه و تنظيم ستاد عمره دانشجوئي، باشگاه دانشجوئي زمزم، قم، نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاهها، دفتر نشر معارف?، چاپ 1، ????، 36ص، پالتويي.
شابك: 4 ـ 246 ـ 531 ـ 964 ـ 978
عنوان ديگر: اخلاق الهي از حرم نبوي تا حرم رضوي .
بررسي آداب اخلاقي و رسوم اجتماعي تشرف به اماكن زيارتي به ويژه حرم رضوي و اماكن مقدس مكه و مدينه است.
كارگر محمد ياري، رحيم [25] (متولد 1336)
حج عارفان ، به كوشش حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت، تهران، نشر مشعر، چاپ 2، 1380، 199ص، رقعي.
شابك: 4 ـ 48 ـ 6293 ـ 964
مجموعه آداب عرفاني حج با استفاده از دستورالعملها و ارشادات عارفان و پيشوايان دين است. نويسنده اين اطلاعات را در قالبي عرفاني و دلپسند و آميخته با آيات و روايات و اشعار عرضه كرده است. اين كتاب در شش بخش با عناوين: در ره عشق؛ عزم كوي دوست؛ در ميقات عشق؛ در مسجد الحرام؛ در مشاعر مقدس؛ و زيارت عارفان تدوين يافته و مؤلف نوشتارهاي برخي از عارفان الهي را بدون هيچ دخل و تصرف ادبي در اين مجموعه آورده است.
كريمي، فاطمه (متولد 1343)
پلي به سوي ملكوت: راهنماي معنوي زائران ، به كوشش معاونت آموزش و پژوهش بعثه مقام معظم رهبري، تهران، نشر مشعر، چاپ 1، 1386، 210ص، پالتويي.
شابك: 0 ـ 084 ـ 540 ـ 964 ـ 978
معرفي اهمّ آداب و برنامههاي روزانه حج در هر مرحله از اين سفر است. مقدّمات معنوي سفر حج، تصحيح قرائت نماز، اعمال و آداب در مدينه و مكه مكرم و دعاهاي وارده در اماكن و زمانهاي خاص، از جمله مواردي هستند كه نويسنده به آنها اهتمام ورزيده است.
كلانتر هرمزي، نوشين (متولد 1352)
از خاك به افلاك: ?راهنماي گام به گام و كاربردي مربيان و دانش آموزان و دانشجويان اعزامي به عمره مفرده ، با همكاري مريم كلانتريان [26]، اهواز، رسانه مكتوب، چاپ 1، ????، 104ص.
شابك 9 ـ 01 ـ 5702 ـ 964 ـ 978
كوثري، مجيد (متولد 1343)
پيك روزشمار حج ، تهران، انديشه كامياب، چاپ 1،????، 64ص.
شابك: 3 ـ 55 ـ 8881 ـ 964
مجموعه اطلاعاتي درباره آداب و اعمال موسم حج در ماه ذيحجة الحرام است.
گروه تحقيق و بررسي مسائل حج
توصيههايي در رابطه با سفر حج ، تهران، شركت سهامي انتشار، چاپ 1، 1359، 34ص، جيبي.
فروست: نشريه گروه تحقيق و بررسي مسائل حج: 2
گوكلاني، صلاحالدين (متولد 1341)
تحفة الحجاج آداب اعمال حج و دعالاري عربي و تركمني دلنده ، تهيه و تنظيم صلاحالدين آخوندگوگلان، اسماعيل آخوندقديري، گرگان، مختومقلي فراغي، چاپ 1، ?????، 96ص، رقعي.
شابك: 1 ـ 197 ـ 508 ـ 964 ـ 978
مجموعهاي از آداب و اعمال و نيز احكام و قوانين فريضه حج است كه براي زائران اهل سنت به رشته تحرير درآمده است.
لقماني، احمد
نكتهها و گفتههاي حج و عمره: صدها نكته ضروري و كاربردي براي زائران، روحانيان و مديران ، قم، بهشت بينش، چاپ 1، 1388، 240ص، رقعي.
شابك: 9 ـ 29 ـ 7877 ـ 964 ـ 978
عنوان ديگر: صدها نكته ضروري و كاربردي براي زائران، روحانيان و مديران .
مجموعه اطلاعاتي درباره اماكن مقدس مكه و مدينه و نيز آداب اخلاقي و اعمال مخصوص و احكام فقهي است. همچنين توضيحاتي درباه اعمال عمره مفرده و فلسفه برخي اركان حج بيان شده است.
مجمع جهاني اهلبيت عليهم السلام
عظمت حج ، ترجمه سيداحتشام عباس زيدي، تهران، مجمع جهاني اهلبيت عليهم السلام، چاپ 1، 1417ق، 27ص، وزيري. اردو.
شابك: 8 ـ 80 ـ 6177 ـ 964
معرفي باطن و حقايق مناسك، فلسفه و مقاصد اعمال حج و بالاخره آداب حج است. برخي از مطالب كتاب بدين قرار است: اهميت حج، حج توجه به خدا، لبيك گفتن و قرباني، حج اكبر و اصغر، اثرات و فوايد حج، آداب مقدمات احرام، نگاه به كعبه، فلسفه كعبه، حجر اسماعيل، حجرالاسود، قرآن در حج، زيارت پيامبر، حج و رهبري.
محدث خراساني، احمد
ميعادگاه عشاق ، اهواز، انجمن ولي عصر، چاپ 1، 1358، 347ص.
محدثي، جواد (متولد 1332)
روح حج ، به كوشش حوزه نمايندگي وليفقيه در امور حج و زيارت، تهران، نشر مشعر، چاپ 1، 1383، 126ص، رقعي.
شابك: x ـ 46 ـ 7635 ـ 964
بررسي روح حج و شمهاي از آداب باطني آن است تا زائران بيتالله الحرام با واقعيتهاي مناسك آشنا شوند. خط سيري كه وي در نظر گرفته از مدينه و زيارت حرم نبوي و زيارت امامان مدفون در بقيع آغاز ميشود و به مكه و اعمال حج و حضور در عرفات و مشعر و مني ختم ميگردد.
هميشه حاجي بمانيم ، قم، نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاهها?، دفتر نشر معارف?، چاپ 1، ????، 26ص.
شابك: 7 ـ 229 ـ 531 ـ 964 ـ 978
بررسي فلسفه حج و معرفي تأثيرات واقعي حج است.
محمدخاني، علي رضا (متولد 1341)
با راهيان قبله ، تهران، محبت، چاپ 2، 1377، 382ص، رقعي.
شابك: 7 ـ 61 ـ 5985 ـ 964
عنوان روي جلد: با راهيان قبله: آشنايي با اماكن تاريخي، احكام، آداب حج، آداب سفر، ادعيه، زيارتنامهها
چاپهاي ديگر
تهران، نگين سبز، چاپ 1، 1379، 383ص، رقعي.
تهران، سازمان تبليغات اسلامي، چاپ 1، 1371، 353ص، رقعي.
مجموعهاي از نكات تاريخي و اخلاقي؛ آداب اخلاقي لازم الرعايه در مناسك و احكام مورد نياز حجاج خانه خدا است. انگيزه تأليف آن، نياز زائران به آشنايي با مسائل مربوط به حج بوده است. روش تحقيق، تاريخي و موردي است. كتاب در سه بخش تنظيم شده است: 1 ـ حج و وظايف حجاج در كلام الهي و پيشوايان مذهبي؛ 2 ـ آشنايي با تاريخ مدينه و مكه؛ 3 ـ احكام حج و عمره به ضميمه كتاب « احكام به روش نوين» از محمد حسين فلاحزاده آمده است.
محمدزاده، راضيه (متولد 1340)
عظمت مكه، غربت مدينه: چگونه بروم؟ ، تهران، منير، چاپ 1، ????، 110ص، رقعي.
شابك: 5 ـ 91 ـ 7964 ـ 964
بررسي مختصر تجربيات نويسنده در زمينهي حج و زيارت خانه خدا و اخلاقياتي كه بايد رعايت كنند، است. نويسنده از تجربيات افرادي كه قبلاً به سفر حج رفتهاند نيز استفاده كرده و نكات مورد نياز درباره اماكن مقدس مكه و مدينه را به دقت گزارش كرده است.
محمدي، حجتالله (متولد 1342)
گام به گام به سوي سرزمين نور ، تهران، اساتيد قلم تهران ?، چاپ 1، ????، 159ص، جيبي.
شابك: x ـ 55 ـ 6654 ـ 964
مطالبي در زمينهي مناسك حج و آداب سفر به حج است. ضمن آن شرح مختصري نيز از موقعيت عربستان، پايتخت و شهرهاي مهم آن، تقويم و ساعت و نيز اركان حكومت در عربستان بيان شده است.
محمدي همداني، اصغر (متولد 1339)
ره توشه زائرين عمرده مفرده ، تهران، گلزار كتاب، چاپ 1، ????، 164ص.
شابك: 9 ـ 00 ـ 8860 ـ 964
رهتوشه ساكنان حرم يار: كتاب دوم ويژه عمره مفرده ، تهران، شركت گلزار كتاب، چاپ 1، 1386، 140ص، رحلي.
شابك: 5 ـ 50 ـ 8860 ـ 964
مجموعه اطّلاعات و راهنماييهايي براي زائران اماكن مكه و مدينه منوره است. اين اثر كه ويژه عمره مفرده است به معرفي زيارتگاههاي عربستان ميپردازد. ابتدا توصيههايي به روحانيون كاروان و مديران شده سپس اسرار و رموز حج و جنبههاي معنوي آن از زبان صاحب كتاب المراقبات بيان شده است. در ادامه اوضاع جغرافيايي شهر مكه و برخي از اصطلاحات حج به همراه احكام عمره مفرده ذكر شده است. برخي از عناوين اين راهنماي زيارتي عبارتاند از: احكام احرام، معراج، سعي، عرفات، پيمان عقبه، شعب ابوطالب، رمي جمرات، مساجد مكه مكرمّه، حضرت هاجر و اسماعيل، كوه حرا و كعبه.
محمود، خالد
تقديس الحرمين ، ترجمه محمدعلي اسماعيل زهي، زاهدان، صديقي، چاپ 1، ????، 87ص.
شابك: 2 ـ 76 ـ 5728 ـ 964
مجموعه آداب و وظايف اخلاقي است كه زائران بايد در مكه و مدينه رعايت كنند.
مختاري، سيامك
دولت وصال: سيري در حكمت حج و آداب زيارت ، اروميه، حسامالدين چلبي، چاپ 1، ????، 395ص.
شابك: 4 ـ 3 ـ 4034 ـ 964
عنوان ديگر: سيري در حكمت حج.
بررسي فلسفه و اسرار اعمال و مناسك حج است. همچنين اطلاعاتي درباره وضعيت اجتماعي، سياسي و جغرافيايي كشور عربستان بيان شده است.
مدني(علوي)، اشرف [27]
زائر ، تهران، پيام مؤلف، چاپ 1، ????، 160ص، وزيري.
شابك: 9 ـ 31 ـ 7919 ـ 964 ـ 978
مجموعه آداب اخلاقي و رسوم اجتماعي كه زائران و حجاج به هنگام زيارت اماكن مقدس در شهرهاي مكه و مدينه بايد رعايت نمايند، است.
مديران كاروانهاي حج استان قم (به كوشش)
سفر حج: توصيهها ـ تذكرات ، قم، مشرقين، چاپ 1، 1380، 126ص.
شابك: 4 ـ 26 ـ 5781 ـ 964
مركز تحقيقات و انتشارات حج (به كوشش)
ادعيه و آداب مكه مكرمه(با ترجمه فارسي) ، قم، نشر مشعر، چاپ 1، 1386، 214ص، جيبي.
مجموعه آداب و وظايف اخلاقي همراه با ادعيه است. اين كتاب در چهار بخش ذيل تدوين شده است: اعمال و آداب حج؛ زيارت مزارهاي متبرّك؛ اماكن متبركه مكّه؛ اماكن مقدّسه بين راه مكّه و مدينه.
راهنماي حج ، تهيهكننده مركز تحقيقات و انتشارات حج، تهران، انتشارات سروش، چاپ 1، ????ق، 192ص.
در اين نوشتار آداب و رسوم زيارت اماكن مقدس مكه و مدينه بيان شده است.
راهنماي حجاج ، تهران، مركز تحقيقات و انتشارات حج، چاپ 1، ????ق/1366، 203ص، رقعي.
اين كتاب در سال ???? با عنوان راهنماي حج توسط سروش (انتشارات صدا و سيما) منتشر شده است.
كتاب حاضر، علاوه بر رهنمودهاي حضرت امام خميني و مقام معظم رهبري، شامل تذكرات بعثه مقام معظم رهبري و سازمان حج و زيارت در مورد نحوه رفتار حجاج در ايام حج و بعضي از مسائل مورد نياز آنان است.
راهيان كعبه: سفيران انقلاب ، تهيهكننده مركز تحقيقات و انتشارات حج، تهران، مركز تحقيقات و انتشارات حج، چاپ 1، ????م. / ????ق./ ????، 112ص.
اين كتاب به سه زبان فارسي، عربي و انگليسي تأليف شده است.
عنوان عربي: السائرون نحو الكعبة رسل الثور ة الاسلامية
عنوان انگليسي:
Pilgrims of Kaba ambassadors of revolution
مجموعه آداب اخلاقي و رسوم عرفي و اجتماعي زيارت اماكن مقدس شهرهاي مكه و مدينه است.
مسجدي اصفهاني، رضا
آداب تشرف به حرمين شريفين ، اصفهان، الحج، چاپ 22، 1386، 218ص، رقعي.
معرفي آداب و ادعيه زيارتگاههاي مدينه و مكه است.
مشايخي، محسن
حج: آنچه بايد بدانيم ، تهران، آواي نور، چاپ 1، 1375، 144ص، رقعي.
شابك: 2 ـ 01 ـ 6063 ـ 964
بررسي حج و اماكن مقدس مكه از قبيل مسجد الحرام، كعبه، حجرالاسود، و زمزم است. و نيز آدابي است كه حجاج بايد مراعات كنند و وظايف اخلاقي آنها است.
مطهري، علياكبر (متولد 1319)
فضائل و اعمال حج ، تهران، مكتب قرآن، چاپ 1، ????، 160ص.
شابك: 7 ـ 04 ـ 6694 ـ 964
مغيثيپورسبزواري، علياكبر (متولد 1337)
سفرنامه نور: همراه با مناسك حج و راهنماي اماكن متبركه مكه معظمه و مدينه منوره ، قم، دارالنور، چاپ 1، 1382، 96ص، جيبي.
شابك: 7 ـ 9 ـ 93567 ـ 964
ملتجي، مهدي (متولد 1298) (به كوشش)
اعمال عمره مفرده شامل: كليه مسائل واجب و مستحب و تمامي دعاها و زيارات مقامات متبركه مكه معظمه و مدينه طيبه ، تهران، اشرفي، چاپ 1، ????، 256ص.
شابك: 1 ـ 50 ـ 5597 ـ 964
ملكوتيفر، وليالله (متولد 1341)
سفر سبز: وظايف عبادي و اخلاقي زائران بيتالله الحرام ، سبزوار، آژند، چاپ 1، ????، 80ص.
فروست: انتشارات آژند؛ ??. مجموعه كتابهاي مذهبي?
شابك: 2 ـ 11 ـ 7367 ـ 964
عنوان ديگر: وظايف عبادي و اخلاقي زائران بيتالله الحرام .
معرفي آداب اخلاقي و رسوم اجتماعي كه زائران به هنگام زيارت اماكن مقدس در مكه و مدينه بايد مراعات و اجرا كنند، است.
ملكي، علي
در وادي نور ، تهران، نشر مشعر، چاپ 1، 1388، 200ص، پالتويي.
شابك: 5 ـ 162 ـ 540 ـ 964 ـ 978
معرفي گوشهاي از اعمالي كه زائران بيتالله الحرام در مدينه و مكه بدان نياز دارند، در قالب گفتگويي صميمي بين يك زائر و روحاني كاروان گنجانده و عرضه شده است. اين اولين بار است كه اين شيوه براي تأليف به كار برده شده است. كتاب داراي دو فصل مجزا است. فصل اول درباره اعمال مدينه است و در آن عناويني همچون: زيارت و آداب آن، نماز غير معصومين در بقيع، زيارت دوره و... آمده است. فصل دوم درباره اعمال مكه است و از جمله عناوين آن عبارتاند از: طواف مستحب يا عمره مجدد، نماز براي وسعت رزق، معجزهاي از امام حسين، داستان شكافتن ماه و فلسفه طواف نساء.
منوري، علي (متولد 1324)
همراه با حج ، تهران، دانش آفرين، چاپ 1، ????، 124ص.
شابك: 3 ـ 2 ـ 92188 ـ 964
معرفي آداب و رسوم زيارت اماكن مقدس در شهرهاي مكه و مدينه است.
موحد ابطحي، ف. (متولد 1350)
آيين سفر به سرزمين وحي ، قم، عطر عترت، چاپ 1، ????، 296ص، وزيري.
شابك: 8 ـ 21 ـ 794 ـ 964
بررسي آداب اخلاقي و رسوم عرفي به هنگام زيارت اماكن مقدس در شهرهاي مكه و مدينه است.
مؤسسه البلاغ، گروه نويسندگان
الحج: فضائله، آدابه، احكامه ، قم، مؤسسه البلاغ، چاپ 1، 1416ق/1374، 200ص، جيبي.
مولانا، سيدعلي
مرأة الحج ، تبريز، تابش، چاپ 1، 1372/1414ق، 207ص، جيبي.
مجموعهي آداب سفر و قبلهشناسي و اخبار وارده در فضيلت حج و عقاب ترك آن و بيان واجبات حج و عمره تمتع و برخي مطالب ديگر درباره حج است.
مؤمنيها، محمدمهدي (متولد 1356)
ژرفاي حج: آنچه درباره حج بايد بدانيم ، تهران، پيام آزادي، چاپ 1، 1386، 321ص، وزيري.
شابك: 4 ـ 808 ـ 302 ـ 964 ـ 978
گزارشي از شهر مكه و مدينه و اماكن مذهبي آنها و بررسي ابعاد عرفاني حج است. در نوشتار حاضر ابتدا به صورت اجمالي سرزمين عربستان سعودي (حجاز) و موقعيت جغرافيايي و مذهبي آن معرفي گرديده
و مشاعر و اماكن مقدس آن سرزمين به ويژه مكه و مدينه و تاريخچه
و جغرافياي اين دو شهر توصيف گرديده است. در ادامه اسرار و
معارفي از حج به عنوان يكي از عبادات مهم الهي مطرح شده و منازل عرفاني حج و مناسك آن تشريح گرديده است. ادعيه و آداب و مستحبات سفر حج و لزوم توجه به كيفيت عبادت حج از مباحث پاياني اين كتاب است.
مؤيد، عليحيدر
حجاج در حرمين ، بيجا، عليحيدر مويد، ????ق/ ????، 312ص، جيبي.
مجموعه احكام و اعمال مربوط به حرمهاي مكه و مدينه و وظايف اجتماعي است كه بايد مراعات شود.
ميردامادي، سيدباقر
77 توصيه لازم و ضروري به زائران خانه خدا: چندين بار قبل از حج بخوانيد ، بيجا، گروه فرهنگي مسجد حضرت امام رضا(ع)، چاپ 1، 1374، 40ص، رقعي.
عنوان ديگر: چندين بار قبل از حج بخوانيد .
مجموعه هفتاد و هفت توصيه درباره سفر حج به زائران بيتالله الحرام است. اين توصيهها اخلاقي و عرفاني است. توصيههاي نويسنده در چهار فصل و يك خاتمه تنظيم شده است. در فصل اول مطالبي كه قبل از تشرف و حركت بايد انجام گردد، در فصل دوم مطالبي كه هنگام تشرف بايد در نظر داشت، در فصل سوم تذكرات اخلاقي كه زائران بايد در نظر بگيرند و در فصل چهارم برخي توصيههاي بهداشتي آمده است. همچنين خاتمهاي با عنوان «آيا حج ما قبول شده است يا نه؟» در پايان كتاب آمده است.
ميرقاسمي، منيره (متولد 1347)
فلسفه حج و اثرات تربيتي آن از ديدگاه معصومين(ع) ، تهران، فرهنگ دانشجو، چاپ 1، 1386، 200ص، رقعي.
شابك: 2 ـ 07 ـ 8479 ـ 964 ـ 978
بررسي تأثيرات فردي و اجتماعي مناسك حج از نگاههاي مختلف است. نگارنده نخست دين اسلام و سپس عبادات را در اسلام معرفي ميكند. در ادامه تاريخچهي حج را بيان كرده و آنگاه به جغرافياي تاريخي و سياسي عربستان ميپردازد. پس از آن آداب قبل از حج، هنگام مراسم و بعد از آن را به تفصيل بررسي ميكند. و انواع آثار جسماني، ذهني، عاطفي، رواني، اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي و سياسي حج را برميشمارد. افزون بر اين موضوع تحكيم وحدت ميان مسلمانان، بيداري مسلمانان و برائت از مشركان را مطرح كرده و به جنبههاي عالي رشد از طريق حج و آثار معنوي آن اشاره ميكند.
ميلاني، محمدعلي
راهنماي زائرين بيتالله الحرام ، مشهد، محمدعلي ميلاني، چاپ 1، 1373، 74ص.
نائيني، محمدحسن
دليل الحاج في اعمال الحج ، تهران، دار البصائر، ????ق/ ????، 77ص.
شابك: 8 ـ 8 ـ 91773 ـ 964
نجمي، محمدصادق [28] (متولد 1315)
نكاتي در رابطه با حج و زيارت ، قم، جامعه مدرسين حوزه علميه قم، دفتر انتشارات اسلامي، چاپ 1، ????، 80ص، رقعي.
فروست: جامعه مدرسين حوزه علميه قم، دفتر انتشارات اسلامي ـ ??
معرفي دستورالعملها، احكام و آداب متنوع و گوناگون براي
حجاج و زائران در رابطه با نماز جماعت در مكه و مدينه است. مسئله زيارت از ديدگاه مسلمانان و وهابيان و حضور در شهرهاي مكه و مدينه موضوع ديگري است كه در اين كتاب بررسي شده است.
نظري، محمّد (متولد 1341)
بايدها و نبايدها در سفر حج تمتّع ، قم، نشر مشعر، چاپ 2، 1385، پالتويي.
شابك: 0 ـ 84 ـ 6293 ـ 964
معرفي آداب و احكام مربوط به حج تمتّع است كه براي آموزش زائران و راهنمايي آنها تهيه شده است. مطالب به صورت روان و خلاصه بيان شده و آنچه مورد نياز بوده در سيزده بخش فراهم آمده است. هدف شناخت دستورات و اوامر و نواهي شرع در انجام حج است. مقدمات سفر، در شهرهاي مدينه و مكه، بهداشت، در محل سكونت، بازار، احكام، مناسك، عرفات، منا، بايدها و نبايدها بعد از سفر عناوين اين بخشها هستند. در پايان با اشاره به حديثي از امام سجاد برخي اسرار و حقايق باطني حج بيان شده است.
نيليپور، مهدي (متولد 1341)
مديريت معنوي حج وعمره، اصفهان، مرغ سليمان، چاپ 1، 1388، 216ص، پالتويي.
شابك: 9 ـ 20 ـ 5428 ـ 600 ـ 978
عنوان ديگر: شهر سپيد خدا: مديريت معنوي حج و عمره .
بررسي حقايق و معارف مناسك و اعمال حج و آداب و اخلاقيات حج است. نگارنده در اين كتاب با بهرهگيري از آيات و روايات و آثار علمي فقها تلاش كرده است تا با طرح سلسله اصولي با عنوان «اصول مديريت معنوي حج و عمره» به بازشناسي معارف ناب حج بپردازد. اصل دعا و ذكر، توجه به فتوحات مكيه، مهديباوري و مهديياوري، و وقوف و سكون در حج برخي از اصول ذكرشده هستند.
نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه صنعت نفت، واحد دانشجويي
در حريم حرم: ويژهنامه دانشجويي عمره مفرده ، بيجا، نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري، بيتا، 136ص، رقعي.
معرفي برخي اطلاعات ضروري درباره سفر عمره و اماكن مقدس در شهرهاي مكه و مدينه است.
وحيدي امين، محمدحسن (متولد 1344)
اسرار الحرمين راهنماي زائران مكه و مدينه همراه با ادعيه، زيارات و نقشه ، قم، مؤسسه انتشارات مدين، چاپ 1، ????، 431ص، جيبي.
شابك: 1 ـ 58 ـ 7271 ـ 964
معرفي برخي اطلاعات درباره مراسم حج و نيز اماكن مقدس مكه و مدينه است. نويسنده كتاب را در شش فصل با عناوين ذيل سامان داده است: آثار تاريخي مكه مكرمه؛ مناسك و اسرار حج و عمره؛ آداب و مراقبات ماه ذيالحجة الحرام؛ آثار تاريخي مدينه منوره و زيارات؛ روزشمار تاريخ اسلام؛ زيارات و ادعيه.
وزارت علوم، تحقيقات و فناوري. ستاد عمره و زيارت. واحد فرهنگي
غير از خدا هيچكس نبود، گردآوري و تدوين واحد فرهنگي ستاد عمره و زيارت وزارت علوم، تحقيقات و فناوري، تهران، نشرعصر، چاپ 1، ????، ح+272ص، وزيري.
شابك: x ـ 33 ـ 6732 ـ 964
اين كتاب به منظور آشنايي دانشجويان اعزامي به سفر عمره با اماكن مقدس مكه و مدينه و نيز آداب و مناسك عمره تهيه شده است.
وزيري، كريم
حج عمره: راز و نياز در خانه خدا، تهران، اطلاعات، چاپ 1، 1377، 43ص، وزيري.
شابك: 5ـ406ـ423ـ964
هاشمي نوربخش، حسن (متولد 1349)
راهنماي حج و عتبات: ده كتاب در يك كتاب، قم، حسنين(ع)، چاپ 1، 1385، 448ص، وزيري.
شابك: 4 ـ 59 ـ 8262 ـ 964
مجموعهاي از ده عنوان كتاب است كه به منظور راهنمايي زائران تأليف شدهاند. اين مجموعه به آداب و اعمال زيارت ميپردازد؛ اما عمده مطالب آن به شرح و نقل احكام و مناسك حج و عمره اختصاص دارد. نويسنده ميكوشد با معرفي مساجد و اماكن مذهبي و مقابر مكه و مدينه و عراق و سوريه، آداب زيارت اين مشاهد مشرفه را تشريح كند. در بخشي از كتاب، خلاصهاي از عقايد شيعه و آداب زيارت پيامبر(ص) نيز آمده است. كتاب مشتمل است بر خلاصه و گزيدهي ده كتاب با اين عناوين: مناسك حج/ مركز تحقيقات حج؛ صهباي حج/ عبدالله جوادي آملي؛ آثار اسلامي مكه و مدينه/ رسول جعفريان؛ فرازهايي از تاريخ پيامبر اسلام(ص) / جعفر سبحاني؛ تاريخ و اماكن سياحتي و زيارتي سوريه / اصغر قائدان؛مع الشيعة الامامية في عقائدهم (ترجمه)/ جعفر سبحاني؛ سنن النبي (آداب زندگي پيامبر(ص) / سيدمحمدحسين طباطبايي، راهنماي عتبات عاليات عراق / حسن هاشمي نوربخش؛ شناخت عربستان/ علي محمدي آشنايي؛ سخن و سخنوري/ محمدتقي فلسفي.
هدايتي فخر داود، ابوالفضل (متولد 1334)
صميمانه با زائر خانه خدا، تهران، نشر مشعر، چاپ 1، ?????، 143ص، پالتويي.
شابك: 3 ـ 210 ـ 540 ـ 964 ـ 978
بيان فلسفه و آداب حج به زبان ساده است. نويسنده كتاب خود را گامي كوچك در جهت آشنايي زائران بيت الله الحرام، با وظيفههاي فردي و اجتماعي خود دانسته است.
هژبري، محمد (متولد 1330)
خورشيد شب پوش: مكه مكرمه و مدينه منوره ، تهران، محمد هژبري، چاپ 1، ????، 164ص، پالتويي.
شابك: 0 ـ 7745 ـ 06 ـ 964
راهنماي سفر حج است. مؤلف به مطالبي در خصوص مساجد، مكانها، و زيارتگاههاي مكه و مدينه و نيز مطلبي در زمينهي اعمال و آداب حج ميپردازد.
يوسفپور، رحمان
460 نكته نوراني درباره حج ، ويرايشِ علياكبر امامي، قم، ميراث ماندگار، چاپ 1، 1387، 264ص، رقعي.
شابك: 4 ـ 04 ـ 2959 ـ 964 ـ 978
بررسي زواياي گوناگون علمي، فلسفي، اخلاقي، فقهي، تاريخي و عرفاني حج و پاسخ به سؤالاتي در اين زمينهها است. نويسنده به 460 سؤال متنوع درباره حج و مناسك حج و تاريخچهي اعمال حج، پاسخ داده است. بيشتر اين سؤالات به اهميت مسافرت به ويژه سفر معنوي حج، فلسفه احرام و ميقات، اهميت شهر مكه و كعبه، تاريخچهي ساخت خانه خدا و حجر اسماعيل ميپردازد. نيز اين موضوعات را بررسي ميكند: پرده كعبه، حجرالاسود، طواف، مقام ابراهيم، مسجد الحرام، تقيه در حج، سعي بين صفي و مروه، عرفات، مشعرالحرام، مني، رمي جمرات و قرباني. در پايان مختصري از كشور عربستان (حجاز) و آثار تاريخي مكه و همچنين آداب سفر ميدهد.
توضيح: آيات قرآن و احاديث رسولالله(ص) و ائمه(ع) مهمترين منبع براي بررسي جنبههاي مختلف حج و زيارت است. فقها بر اساس همين آيات و روايات، از قرن نخست اسلامي، احكام حج را استخراج و حجاج را هدايت كردند. نيز مورخان، تاريخ حج و تحولات درباره مناسك حج را با توجه به همين منابع بررسي كردند. از اينرو تاكنون دهها كتاب و رساله و مقاله در اين زمينه عرضه شده است.
در اين بخش فقط آثار منتشره در سالهاي 1358 تا 1388 عرضه ميشود، و تلاش كردهايم در سه فصل طبقهبندي شوند، آثاري كه بر اساس قرآن و روايات تدوين شده، آثاري كه فقط بر اساس قرآن و آثاري كه فقط بر اساس روايات تأليف شده است. همهي آثار چكيده نشدهاند زيرا برخي آثار عنوان و اطلاعات روشني دارند و بداهت آنها مانع از چكيدهنگاري آنها است و برخي فقط، اطلاعات برجسته و جنبههاي برجسته آنها چكيده شده است. البته برخي هم به طور جامع چكيده شدهاند.
[1] . ابطحي خراساني، سيدحسن
[2] . بنباز، عبدالعزيز بن عبدالله
[3] . متولد 1335
[4] . متولد 1354
[5] . متخلص به مسكين؛ نافذ
[6] . باقريان خمينيشهري، مرتضي
[7] . محمد صالح بزاز؛ صالح بزاز، محمد
[8] . متولد 1329
[9] . حر عاملي؛ عاملي المشغري؛ محمد العاملي
[10] . متولد 1337
[11] . ادياني، سيدابوالحسن
[12] . آيتالله سيستاني؛ سيستاني، سيدعلي
[13] . شاهمرادي، سيدقدرتالله
[14] . محمد عبدالهادي الحيدر؛ عبدالهادي الحيدر، محمد
[15] . متولد 1338
[16] . آيتالله نجفي خوانساري؛ نجفي خوانساري، ابوالفضل
[17] . هاشم دباغ؛ دباغ كاظمي، هاشم
[18] . متولد 1320
[19] . روشنروان، عزت
[20] . ديوبندي، محمد شفيع
[21] . متولد 1333
[22] . عطاييخراساني، علي
[23] . علوي لاجوردي، عادي
[24] . محمود الغريفي؛ الغريفي، محمود
[25] . كارگر، رحيم؛ محمدياري، رحيم
[26] . متولد 1357
[27] . علوي، اشرف
[28] . نجمي، صادق