بخش 11

فصل سوم: حج از منظر روایات

انصاریان، حسین (متولد 1323)

چهل‌ حدیث‌ حج‌ ، تهران، نشر مشعر، چاپ 1، 1374، 140ص، رقعی.

بررسی جنبه‌های مختلف حج بر اساس چهل حدیث از معصومین(ع) است. پیشوایان معصومین(ع) و اولیای دین، راهنمایی‌ها و سفارش‌هایی را در موضوع مناسک، احکام اعمال، آثار این سفر معنوی، مطرح کرده‌اند. منتخبی از این رهنمودها در راستای عمل به سنت حسنه «چهل حدیث»، در این کتاب آمده است. البته همراه با توضیحاتی ساده و روان بطوری که عموم حاجیان بتوانند از آن استفاده کنند سرفصل‌های این کتاب
عبارت‌اند از: وجوب حج، معنا و مفهوم حج ، خلوص در حج ، آثار حج ، زیارت کعبه معظّمه ، ختم قرآن در مکّه ، نیابت در حج ، اخلاق زائر ، آداب معنوی حج ، طواف بیت ، حج و امامت و رهبری ، زیارت رسول خدا و نماز در مسجد النبی(ص) .

جمعی از نویسندگان

أسرار الحج فی حوار بین الإمام زین العابدین(ع) والشّبلی ، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 15ص، جیبی.

بررسی اسرار حج در گفته‌ها و احادیث حضرت سیدالساجدین(ع)، امام چهارم شیعیان، است. امام سجاد(ع) در حدیثی خطاب به شخصی معروف به شبلی، به بیان فلسفه اعمال و مناسک حج پرداخته است. این حدیث
در جلد دوم مستدرک الوسائل آمده است.

دانش‌نامه‌ امام‌ علی‌(ع)، به‌اهتمام‌ پژوهشگاه‌ فرهنگ‌ و اندیشه‌ اسلامی‌؛ زیرنظر علی‌اکبر صادقی رشاد، تهران، مؤسسه‌ فرهنگی‌ دانش‌ و اندیشه‌ معاصر، جلد هفتم، چاپ 1، ۱۳۸۰.

شابک: 5 ـ 86 ـ 7329 ـ 964

جلد هفتم از این مجموعه دوازده جلدی درباره‌ی جنبه‌ها و ابعاد حج از منظر امام علی(ع) است.

حجتی کرمانی، علی (1316 ـ 1379) (به کوشش)

حج را چگونه انجام داده‌ای، از امام زین‌العابدین علیه‌السلام ، ترجمه علی حجتی کرمانی، تهران، شرکت سهامی انتشار، چاپ 1، ‎1361، 48ص، جیبی.

متن و ترجمه‌ی گفتگوی امام سجاد(ع) با شخصی معروف به شبلی درباره حج است. این
حدیث در جلد دوم مستدرک الوسائل آمده است.

حر عاملی، محمد بن حسن ^[1] ( ۱۰۳۳ ـ ‎1104ق)

آداب سفر حج و غیر آن: برگزیده از وسائل الشیعه ، به کوشش علی حبیبی ^[2]، تهران، پیام یاس، چاپ 1، 1387، 144ص، وزیری.

شابک: 8 ـ 0 ـ 90083 ـ 600 ـ 978

حوزه‌ نمایندگی‌ ولی‌ فقیه‌ در امور حج‌ و زیارت، معاونت امور آموزش و پژوهش سازمان حج

الحج فی السنة ، قم، نشر مشعر، چاپ 1، 1417ق/1375، 412ص، وزیری.

مجموعه‌ای شامل 1008 حدیث درباره حج از منابع حدیثی شیعی و سنی همراه با اسناد آنها است. كتاب در بیست و پنج فصل سامان یافته و تلاشی است نو برای تنظیم موضوعی احادیث مربوط به حج. عناوین این فصل‌ها چنین است:

آداب سفر؛ خروج از منزل و اهمیت سفر حج؛ فضیلت و پاداش حج؛ مخارج در راه سفر حج؛ اثر حج در قیامت؛ عظمت و والایی حج؛ ابعاد گسترده این آئین الهی؛ چرایی لزوم حج‌گزاری؛ حج استحبابی و چگونگی آن؛ پاداش حج‌گزاری به نیابت از دیگران؛ فضیلت عمره انجام دادن و چگونگی آن، غسل‌های استحبابی و فضیلت و پاداش آن؛ احرام و چگونگی آن؛ رازها و رمزهای آن، چرایی «تلبیه» و فضیلت آن و استحباب فراز آوردن صدا به هنگام تلبیه؛ مكه؛ حرم؛ حدود حرم؛ فضیلت اقامت در مكه؛ روزه در مكه، نام‌های مكه؛ فضیلت روزهای دهه اول ذیحجه؛ حج، طواف و فضیلت طواف؛ دعا در نزد ركن‌ها؛ سعی صفا و مروه؛ چرایی وقوف به عرفات، سرزمین منا؛ عظمت و اهمیت قربانی كردن و آداب و سنت‌های پس از حج.

حج الأنبیاء و الأئمة(ع)، تهران، نشر مشعر، چاپ 1، 1416ق، 544ص، وزیری.

معرفی ویژگی‌های حج انبیاء و ائمه(ع) بر اساس احادیث است. این اثر شامل 973 حدیث درباره كیفیت به جاآوردن مناسك حج توسط هفده تن از پیامبران و ائمه اطهار(ع) است.

حوزه‌ نمایندگی‌ ولی‌ فقیه‌ در امور حج‌ و زیارت‌، معاونت امور روحانیون

رازها و رمزها: مروری گذرا بر اسرار و معارف حج در روایات ، قم، دارالحدیث، چاپ 1، 1387، 75ص، جیبی.

عنوان دیگر: مروری گذرا بر اسرار و معارف حج در روایات .

بیان برخی از اسرار و رموز اعمال و مناسک حج بر اساس روایات معصومین(ع) است.

سلطانی واعظ، احمد

حج آئین حیات‌بخش اسلام و کعبه مدار توحید و عبادت ، قم، علامه‏‫، چاپ 1، ۱۳۸۵، 184ص، پالتویی.

شابک: 9 ـ 38 ـ 7305 ـ 964

بررسی جنبه‌ها و ابعاد حج از نگاه احادیث معصومین(ع) است.

عطائی‌، مرتضی (متولد 1335)

اربعین‌ حج‌، همراه‌ با احکامی‌ از حج‌ ، مشهد، نشر الف، چاپ 1، 1373، 30ص.

عنوان‌ روی‌ جلد:اربعین‌ حج‌ به‌همراه‌ احکام‌ حج‌ .

مجموعه‌ای شامل چهل حدیث درباره جنبه‌های مختلف حدیث از معصومین(ع) است. در پایان کتاب نیز گزیده‌ای از احکام حج آمده است.

غریفی بحرانی‌،
سیدمحمود^[3]

حق ی ق ة الحج: حدیث الامام زین‌العابدین(ع) للشبلی ، قم‏‫، مؤسسة السیدة ‌المعصومة، چاپ 1، 1385/1427ق، 32ص، جیبی.

شابک: 6 ـ 42 ـ 8975 ـ 964

فروست: سلسله کوثر الروح 1.

حدیثی از امام زین‌العابدین(ع) خطاب به شخصی معروف به شبلی درباره فلسفه اعمال و مناسک حج است. آقای بحرانی که از پژوهشگران اصالت بحرینی است، این روایت را از منابع معتبر اخذ کرده و به تصحیح و توضیح نکات مهم آن پرداخته است.

غفاری‌ چنذانق‌، علی (متولد 1338)

حج‌ از دیدگاه‌ روایات‌ در قالب‌ چهل‌ حدیث‌ ، اردبیل‌، نیک‌آموز، چاپ 1، ۱۳۸۳، 118ص، وزیری.

شابک: 1 ـ 64 ـ 7875 ـ 964

بررسی جوانب و ابعاد حج از نگاه احادیث است. این نوشتار شامل دو بخش است که هر بخش آن، دربرگیرنده چهل حدیث از چهارده معصوم(ع) بوده و مجموعاً شامل هشتاد حدیث درباره حج است. احادیث بخش اول، ضمن ترجمه با توضیح مختصری همراه شده و در احادیث بخش دوم تنها به ترجمه اکتفا شده است.

قاضی عسكر، سیدعلی (متولد 1325) (به کوشش)

منتخب‌ احادیث‌ حج ، به اهتمام حوزه نمایندگی‌ ولی‌ فقیه‌ در امور حج‌ و زیارت،‌ تهران، نشر مشعر، چاپ 1، ۱۳۸۱، 96ص، پالتویی.

شابک: 3 ـ 13 ـ 7635 ـ 964

بررسی آموزه‏هایى از معصومان علیهم السلام به عنوان راهنمایى زائران خانه خدا است. احادیث برگزیده به صورت موضوعی طبقه‌بندی شده‌اند. از جمله موضوعاتی که احادیث آن بیان شده می توان به وجوب حج، فلسفه حج، ارزش حج، حق حج، نقش نیت در حج، حج و جهاد، حج آگاهانه، برکات حج، اقسام حج، و نیز فلسفه ارکان حج اشاره کرد.

منتخب‌ احادیث‌ عمره‌ ، به کوشش حوزه نمایندگی‌ ولی‌ فقیه‌ در امور حج‌ و زیارت‌، تهران، نشر مشعر، چاپ 1، 1382، 84ص، پالتویی.

شابک: 3 ـ 13 ـ 7635 ـ 964

گزیده‌ای از روایات درباره عمره است. روایات برگزیده، ذیل عناوینی که گزینشگر احادیث برای آنها برگزیده، آمده است.

کریم، فارس حسون ^[4] (متولد 1331)

علل و معانی الحج ، قم، باقیات، چاپ 1، 1427ق، 184ص، وزیری، عربی.

شابک: 1 ـ 53 ـ 6168 ـ 964

بررسی علل احكام حج و تبیین معانی فلسفه و مقاصد احکام مناسک است. علل‏نگاری در این اثر شامل تبیین معانی الفاط و حكمت‏ها و فواید احكام است كه در قرون سوم تا پنجم به صورت یك مكتب گسترده تبدیل شده بود. در متون روایی شیعه مخصوصاً آثار شیخ صدوق مجموعه‏ای وافر از این روایات درباره موضوعات گوناگون وجود دارد. كتاب حاضر در سه بخش درباره مسائل و الفاظ و احكام حج تدوین یافته است. ابتدا در بیست و سه باب علت و فلسفه نام‌گذاری مفاهیم حج مانند مكه، بیت‏الحرام، كعبه، صفا و مروه، یوم ترویه، حج، مزدلفه، تلبیه و عرفات ذكر شده، سپس سلسله روایاتی درباره علت و فلسفه و فواید احكام گوناگون حج (واجبات، محرمات و مكروهات) در 71 باب آمده است. در بخش سوم معانی، مسائل و مفاهیم حج مانند رفث و فسوق، حج اكبر، تصدیه و شاهد و مشهود تحلیل شده است. در این بخش عمدتاً تفسیری باطنی و نامشهود از واژه‏ها و مفاهیم شده و با فلسفه تسمیه و علل در بخش اول و دوم متفاوت است.

كلینی، محمد بن یعقوب ^[5] (درگذشت 329ق)

زیارت‌ خانه‌ خدا همراه‌ با امام‌ صادق‌(ع‌): از کتاب‌ فروع‌ کافی‌ باب‌ حج‌ ، به کوشش قاسم‌ فائز، قزوین، نشر پرک‌، چاپ 1، ۱۳۷۹، 93ص.

شابک: 6 ـ 02 ـ 5703 ـ 964

گزیده‌ای از احادیث کتاب الکافی درباره حج است. این احادیث که منتسب به امام صادق(ع) است، در این مجموعه گردآوری شده است.

گزیده كافی: زكات ـ حج، ترجمه محمدباقر بهبودی [6]، تهران، شركت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ 3، 1386، 482ص، وزیری.

شابک: 1 ـ 737 ـ 445ـ964 ـ 978

گزیده و ترجمه‏ای روان از
مجموعه روایات فقهی كتاب الكافی درباره حج است. این كتاب كه ازمجامع روایی سده چهارم است به دلیل جامعیت، اعتبار و قدمت از كتب اربعه حدیثی شیعه بشمار می‏رود. در این خلاصه از میان احادیث متنوع كتاب، معتبرترین آنها از لحاظ سندی و محتوایی شناسایی، تنظیم و ترجمه شده است. این در واقع بازخوانی فرهنگ فقهی شیعه و متناسب كردن آن با شرایط و اوضاع عصر حاضر است. جلد چهارم به روایات مربوط به احكام و مسائل حج و مناسك تكبیر، احرام، قربانی و آداب زیارتگاه‏های مكه و مدینه و احكام جهاد، احكام كسب و كار و تجارت و استفاده از اموال اختصاص یافته است.

لطفی، اسماعیل (متولد 1319)

شرح رساله حقوق از سرچشمه نور ولایت و حکمت مولانا علی ‌بن ‌الحسین ‌بن‌ علی‌بن ‌ابیطالب علیه الصلوة و‌السلام ، تهران، جلد دوم، ثامن‌الحجج، چاپ 1، ‏‫‏‏۱۳۸۷ ـ ۱۳۸۸.

شابک: 6 ـ 086 ـ 2823 ـ 964 ـ 978

بررسی جنبه‌های حج از دیدگاه امام سجاد(ع) است. مجموعه‌ای پنج جلدی است که جلد دوم آن به حج اختصاص داده شده است. عنوان این جلد "حق صلوه، حق حج، حق صوم" است.

محدثی، جواد (متولد 1332)

چهل‌ حدیث‌ حج‌ ، تهران، سازمان‌ تبلیغات‌ اسلامی‌، شرکت‌ چاپ‌ و نشر بین‌الملل‌، چاپ 1، ۱۳۸۲، 94ص، پالتویی.

شابک: 8 ـ 146 ـ 304 ـ 964

بررسی جنبه‌های حج و ابعاد مناسک حج از دیدگاه احادیث معصومین(ع) است. در این کتاب از دل دریای روایات نغز و زیبای معصومان چهل روایت، گزیده شده و برای هر حدیث، توضیحی آمده است که خواننده را با اسرار و معارف نهفته حج آشنا سازد.

محسنی كبیر، مرتضی (متولد 1344)

حج ، تهران، فردادبه، چاپ 1، 1380، 17ص، رقعی.

شابک: x ـ 54 ـ 6834 ـ 964

فروست: با نهج‏البلاغه آشنا شویم

بررسی کلام حضرت علی(ع) در نهج البلاغه درباره
فلسفه و اسرار حج است. نهج‌البلاغه از نظر اهمیت پس از قرآن، مقام ویژه‌ای دارد. مؤلف
بخش‌هایی از نهج‌البلاغه که درباره ابعاد مختلف حج است، را گردآوری و به صورت موضوعی تنظیم و سپس تحلیل و ترجمه کرده است.

مطهر، محمد (متولد 1338) (به کوشش)

گل‌ قصد: حاوی‌ چهل‌ حدیث‌ پیرامون‌ سفر حج‌ و زیارت‌ مدینه‌ ، تهران‌، سرزمین‌ باران‌، چاپ 1، ۱۳۸۴، 72ص، جیبی.

شابک: 0 ـ 3 ـ 94752 ـ 964

مظاهری، علی‌اکبر (1293 ـ 1370)

از ژرفای حج: پیام امام سجاد(ع) به «شبلی» در باب فلسفه حج ، ترجمه علی‌اکبر مظاهری، قم، دارالحدیث، چاپ 1، 1375، 53ص، رقعی.

شابک: 8 ـ 04 ـ 5985 ـ 964

عنوان دیگر: پژوهشی پیرامون حج و عمره بر اساس آیات و روایات .

عنوان اصلی: من‌ اسرار الحج‌: وصیة‌ الامام‌ السجاد علیه السلام‌ الی‌ " الشبلی‌ " فی‌ خصوص‌ فلسفة‌ الحج‌

در این نوشتار، حدیث امام سجاد(ع) خطاب به شخصی معروف به
شبلی درباره فلسفه حج به صورت کامل همراه با ترجمه فارسی
آمده است.

منصوری‌ لاریجانی‌،
اسماعیل^[7]‌ (متولد 1337)

در ملکوت حج ، به کوش حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، مرکز تحقیقات حج، قم، نشر مشعر، چاپ 1، 1388، 196ص، رقعی.

شابک: 1 ـ 214 ـ 540 ـ 964 ـ 978

مهدی‌پور، محمود (به کوشش)

چهل‌ حدیث‌ حج‌ ، تهران‌، سازمان‌ تبلیغات‌ اسلامی‌، مرکز چاپ‌ و نشر، چاپ 1، ۱۳۷۰، 54ص.

فروست: چهل‌ حدیث ـ ‌۲۴

چاپ دیگر

قم‌، نشر معروف‌، چاپ 1،۱۳۸۰، 64ص، جیبی.

شابک: x ـ 75 ـ 6739 ـ 964

میردیلمی، سیدضیاء ^[8]

كعبه از عرش تا فرش ، قم، رنگ آسمان، چاپ 1، 1383، 282ص، رقعی.

شابک: 7 ـ 7 ـ 95074 ـ 964

بررسی ابعاد مناسک حج بر اساس روایات است. در نوشتار حاضر پس از شرح مطالبی در باب خانه كعبه و فلسفه ساخت آن چهل حدیث درباره حج و زیارت خانه خدا از اهل‌بیت(ع) درج شده است. همچنین در بخش آخر تصاویر و اطلاعاتی کوتاه پیرامون حرمین شریفین آمده است.