بخش 21
بخش هشتم: بهداشت و درمان
اديبي، پيمان و قانعي، مصطفي
راهنماي پزشكي حج ، شيراز، دانشگاه علوم پزشكي شيراز، چاپ 1، 1375، 48ص، رقعي.
جوادي پروانه، مسعود (متولد 1345)
بهداشت در حج ويژه ايثارگران ، تهران، پژوهشكده مهندسي و علوم پزشكي جانبازان، چاپ 1، ????، 177ص.
شابك: 6 ـ 39 ـ 9930 ـ 964
حاجيان‌فر، حسين (متولد 1355)
تغذيه و بهداشت زائران در حج و عمره ، با همكاري سارا طهماسبي [1] و زهره كد‌خدايي [2]، اصفهان، آبي روشن?، چاپ 1، ????، 144ص.
شابك: 2 ـ 2 ـ 90397 ـ 600 ـ 978
حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت
كمك‌هاي اوّليه ويژه حجّ كاروان‌هاي خدماتي ، تهران، نشر مشعر، چاپ 1، 1375، 127صفحه، رقعي.
بررسي حج از ديدگاه بهداشت و درمان است. اين كتاب آگاهي‌هاي مفيدي در پنج فصل براي ياري رساندن به حجّاج آسيب ديده عرضه كرده است كه به ترتيب عبارت‌اند از: علائم حياتي؛ گرمازدگي؛ مسموميت؛ خفگي و ايست قلبي؛ خونريزي‌ها و شكستگي‌ها. در هر فصل، راه كمك‌هاي اوليه را تا رسانيدن بيمار به مراكز درماني به صورتي مفيد بيان مي‌كند. همچنين در پايان كتاب بخشي با عنوان آتش‌نشاني وجود دارد كه در آن راه‌هاي پيش‌گيري از آتش‌سوزي و نحوه برخورد با آن را بيان كرده است.
خوجلي، مصطفي
بيماريهاي ناشي از گرما، در مراسم حج، ترجمه فريدون نوحي [3]، تهران، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، مجتمع آموزشي و پژوهشي، ????، 62ص.
بررسي گرما و گرمازدگي و بيماريهاي ديگر ناشي از گرما در زائران بيت‌الله الحرام در موسم حج است.
دفتر حج و زيارت آذربايجان شرقي (به كوشش)
بهداشت سفر حج ، تأليف يكي از اساتيد دانشگاه تبريز، تبريز، دفتر حج و زيارت آذربايجان شرقي، چاپ 1، 1373، 77ص، رقعي.
رحيمي‌نيا، يوسفعلي (متولد 1347)
بهداشت و ايمني در حج ، با همكاري صمد طاهري باويل عليايي، تبريز، يوسفعلي رحيمي‌نيا?، چاپ 1، ????، 32ص، رقعي.
شابك: x ـ 8161 ـ 06 ـ 964
مجموعه اطلاعاتي درباره بيماريهاي زائران حج و شناسائي عوامل و زمينه‌هاي اين بيماري‌ها است. همچنين به مسائل بهداشتي هتل‌ها، بهداشت مواد غذايي، بهداشت آب، بهداشت بانوان، بهداشت درمكان‌هاي خارج از شهر از قبيل عرفات و مشعرالحرام، نيز به سلامت مسافران و پيش‌گيري از حوادث ناخواسته نيز مي‌پردازد.
سازمان حج و زيارت، دفتر تبليغات
حج، سفر الي‌الله، تهيه و تنظيم دفتر تبليغات سازمان حج و زيارت، تهران، سازمان حج و زيارت، چاپ 1، ????، 70ص.
بررسي مسائل بهداشتي حجاج در ايام حج است. نويسنده سعي كرده اطلاعات لازم براي جلوگيري و پيش‌گيري از بروز و شيوع بيماري‌ها به ويژه امراض خطرناك را در اختيار حجاج و مديران كاروان‌ها قرار دهد.
سلطانزاده، جلال (متولد 1323 )
بهداشت حجاج و خلاصه مناسك حج ، مشهد، آستان قدس رضوي، چاپ 1، 1371، 72ص، رقعي.
مجموعه‌اي از پيام‌ها و توصيه‌هاي بهداشتي براي زائران بيت‌الله الحرام است. همچنين خلاصه‌اي از مناسك حج نيز در انتهاي كتاب آمده است. هدف از تدوين و انتشار اين كتابچه، راهنمايي حجاج و مديران كاروان‌ها است.
شركت داروئي پخش هجرت
وادمكوم داروهاي حج ، تهران، شركت داروئي پخش هجرت، چاپ 1، 1371، 651ص، رقعي.
داروشناسي حج و معرفي داروهاي مورد نياز كاروان‌ها است. اين كتاب در صدد راهنمايي حجاج و مديران و روحانيون كاروان‌ها است تا داروهاي مورد نياز را با خود داشته باشند.
صبور اردوبادي، احمد [4] (متولد 1302)
بهداشت سفر حج ، به كوشش اداره كل حج و اوقاف و امور خيريه آذربايجان شرقي، تبريز، اداره كل حج و اوقاف، چاپ 1، 1365، 21ص، رقعي.
راهنمايي زائران خانه خدا در زمينه مسائل مهم بهداشتي است. در اين نوشتار برخي دستورات بهداشتي براي زائران بيت‌الله الحرام بيان شده است.
غفاري، مصطفي (متولد 1347) و ديگران
دانستنيهاي بهداشتي حج ، با مقدمه حسين ضيائي، تدوين و ويرايشِ وحيد حسيني خباب، تهران، براي فردا، چاپ 1، ????، 64ص.
شابك: 2 ـ 07 ـ 5736 ـ 964
مجموعه توصيه‌هاي بهداشتي براي حجاج است. نويسنده به منظور پيش‌گيري از برخي بيماري‌ها، در صدد اطلاع‌رساني به مسافران خانه خدا و ديگر سفرها و اماكن زيارتي و يا كساني كه به طور دسته جمعي به سر مي‌برند، است.
منجمي، عليرضا
توصيه‌هاي بهداشتي سفر حج: توصيه‌هاي بهداشتي و نكات ضروري در سفر حج، عتبات عاليات، سوريه و كشورهاي خاورميانه ، تهران، حيان، چاپ 1، ????، 112ص، جيبي.
شابك: 6 ـ 673 ـ 460 ـ 964
عنوان روي جلد: كتاب زرد: توصيه‌هاي بهداشتي سفر حج .
معرفي دستورالعمل‌ها و توصيه‌ها براي گروه‌هاي زيارتي است. بخش عمده اين كتاب، حاوي خلاصه‌اي از مطالب بخش خاورميانه كتاب زرد (به كوشش مركز كنترل و پيش‌گيري از بيماري‌ها، امريكا، ويراست 2005 ـ 2006) است كه ضمن ذكر مباحث عمومي مرتبط با كشور عربستان سعودي به ويژه مسائل مهم بهداشتي، برخي موارد ضروري كه مي‌بايست قبل از سفر حج، در راه سفر، در هنگام حضور در كشور عربستان و پس از بازگشت از آن رعايت شوند، مورد توجه قرار گرفته است.
مهرابي‌توانا، علي
بهداشت در حج، تهران، انديشمند، چاپ 1، 1383، 82ص، پالتويي.
شابك: 2 ـ 72 ـ 7657 ـ 964
مجموعه‌ي آگاهي‌ها و هشدارهاي بهداشتي براي حجاج است. اين
كتاب به منظور آشنايي با روش صحيح بهداشت و تغذيه حجاج
نوشته شده و اين موضوعات را در بر دارد: تقدم پيش‌گيري بر
درمان؛ جنبه‌هاي بهداشت موثر درحفظ سلامت حجاج؛ نيازمندي‌هاي بهداشت فردي حجاج قبل از سفر؛ بهداشت محيط در حج؛ بهداشت آب؛ بهداشت مواد غذايي؛ تغذيه حجاج؛ واكسيناسيون مورد نياز در حج؛ پيش‌گيري از بيماري مهم در حج؛ و چند پيشنهاد بهداشتي براي مسئولان پزشكي حج.
وزارت بهداري، دفتر امور پزشكي حج
آموزش بهداشت و درمان در حج ، تهران، وزارت بهداري، دفتر امور پزشكي حج، چاپ 1، 1364، 54ص، رقعي.
سخني با روحانيون محترم كاروان‌هاي حج: تندرستي در پناه اسلام، تهران، دفتر امور پزشكي حج وزارت بهداري، چاپ 1، 1364، 39ص، رقعي.
بررسي مشكلات بهداشتي و درماني حجاج است. اين جزوه، نشريه شماره پنج وزارت بهداري درباره مسائل بهداشتي حج است. در اين جزوه، توصيه‌هاي بهداشتي خطاب به روحانيون جهت سلامتي زائران بيت‌الله الحرام آمده است.
هيئت پزشكي حج
توصيه‌هاي بهداشتي براي زائرين حج تمتع ، تهران، جمعيت هلال احمر جمهوري اسلامي ايران، هيئت پزشكي حج، چاپ 1، 1384، 20ص.
راهنماي سلامت در حج براي زائرين حج تمتع ، تهران، جمعيت هلال احمر جمهوري اسلامي ايران، هيات پزشكي حج، چاپ 1، 1385، 32ص.
فوريت‌هاي پزشكي حج ، تهران، داروي علمي شركت پخش فردوس، بي‌تا، 196ص، وزيري.
مجموعه مطالبي براي دست‌اندركاران امور پزشكي حج است. مطالب اين نوشتار كه حاصل تجربيات تعدادي از پزشكان اعزامي به مراسم حج و پس از چندين جلسه بحث و گفتگو تنظيم و عرضه شده، به بحث در مورد بيماري‌ها و مسائل شايع در موسم حج پرداخته و به شرايط جغرافيايي و آب و هوايي سرزمين حجاز نيز توجه شده است.