بخش 2

37

فصل سوم

احكام و مناسك

39

51 ـ احكام فقهي ـ اجرايي حج

محمد حسين فلاح زاده ، تهران ، نشر مشعر ، 1386 ، 120 صفحه ، پالتويي .

كتاب حاضر اختصاص به كارگزاران حج دارد و در چهار بخش گردآوري شده است ؛ بخش اول ، ويژه روحانيون كاروان هاست . بخش دوم ، ويژه عوامل اجرايي كاروان ها . بخش سوم ، نكات فقهي عمره و حج و بخش چهارم ، احكام كلي در حج مي باشد .

52 ـ احكام عمره مفرده ( مطابق با فتاواي حضرت آية الله العظمي فاضل لنكراني )

قم ، نشر مشعر ، بي تا ، 256صفحه ، رقعي .

اين رساله شامل 13 فصل است :

1 . آيات و روايات فضيلت عمره و عمره هاي پيغمبر ( صلّي الله عليه وآله ) . 2 . اقسام ، مسائل و صورت عمره مفرده . 3 . واجبات و مكروهات و مسائل متفرقه احرام . 4 . محرّمات و مستحبّات احرام . 5 . طواف . 6 . نماز طواف واجب . 7 . سعي . 8 . تقصير . 9 . طواف نساء و طواف وداع . 10 . مسائل

40

زنان در احرام عمره مفرده 11 . مسائل متفرّقه 12 . حكم مصدود و محصور . 13 . احرام اطفال و كودكان و زيارات .

53 ـ احكام ويژه بانوان در حج

محمدحسين فلاح زاده ، قم ، نشر مشعر ، 1371 ، 86 صفحه ، رقعي .

كتاب حاضر مطابق با فتاواي امام خميني ( قدس سره ) بوده و در موارد اختلاف فتوا ، فتاواي مراجع و آيات عظام : اراكي ، گلپايگاني و خوئي نيز ذكر شده است . اين كتاب ، احكام بانوان در مكه ، مدينه ، منا ، عرفات ، مشعر و همچنين مقدمات حج را بيان كرده است .

54 ـ استفتاآت ويژه حج

معاونت آموزش و تحقيقات بعثه مقام معظم رهبري ، قم ، نشر مشعر ، 1375 ، 156صفحه ، رقعي .

به جهت اهميت فراگيري مسائل حج و سهولت دسترسي زائران به فتاواي مراجع عظام تقليد و اختلاف نظرها در برخي از فروع مناسك حج ، از محضر مراجع عظام گلپايگاني و اراكي ( قدس سرهم ) سؤال هايي در باره برخي از مهمترين مسائل حج صورت گرفت و فتاواي حضرت امام ( قدس سره ) هم به آنها ضميمه شد . بار ديگر همان مجموعه با افزودن سؤالات جديد و فتاواي مراجع موجود تكميل شده ، در اختيار زائران عزيز قرار گرفت .

همزمان با فراهم آمدن اين مجموعه ، تعداد 122 مسأله درباره حج كه از محضر مقام معظم رهبري حضرت آية الله خامنه اي ـ مد ظله

41

العالي ـ استفتا و معظم له به آنها پاسخ داده بودند ، براي اولين بار در آغاز اين كتاب چاپ شد . اين مجموعه كوچك و سهل الوصول براي زائران و روحانيان بسيار كارساز است .

55 ـ استفتاآت ويژه حج

معاونت آموزش و تحقيقات بعثه مقام معظم رهبري ، قم ، نشر مشعر ، 34صفحه ، پالتويي .

اين اثر حاوي اهم مسائل عمره و حج است كه از محضر مراجع عظام استفتا شده و واجد فتاواي مراجع معظم : امام راحل ، آية الله گلپايگاني ، آية الله خويي و اراكي ( قدس سرهم ) است .

اين كتابچه كم حجم و پرمحتوا ، پيش از نشر مناسك محشّي ، با حواشي متعدد منتشر شده و در آن زمان يكي از نيازهاي ضروري به حساب مي آمده است .

56 ـ حج از ديدگاه مذاهب اسلامي

محمدابراهيم جناتي ، مترجم : حسينعلي محمدي نژاد ، قم ، نشر مشعر ، بي تا ، 224صفحه ، وزيري .

بعضي از عالمان براي آشنايي مسلمانان از آراي فقهي مذاهب يكديگر ، كتاب هايي را با عنوان « فقه مقارن » نوشته اند ؛ از جمله آنها ، كتاب « دروس في الفقه المقارن » تأليف آية الله جناتي است .

از آن جا كه در حج ارتباط و مراوده بين مسلمانان ـ از مذاهب مختلف ـ بيشتر و تنگاتنگ است ، جهت آشنايي حجاج ، بخش حج

42

كتاب مزبور ترجمه شد كه در آن نظريات فقهي مذاهب مختلف : شيعي ، حنفي ، مالكي ، حنبلي ، شافعي و . . . درباره مناسك حج بيان شده است . در اين كتاب بيشتر نظريات فقهي علماي مشهور سني و شيعه آمده است .

57 ـ حج بانوان ( مطابق با فتاواي حضرت آية الله العظمي امام خميني ( قدس سره ) با حواشي مراجع عظام تقليد )

حمزه اسفندياري شيرازي ، نشر مشعر ، 1371 ، شوميز ، 171صفحه ، رقعي .

در اين مجموعه ، كليه احكام ويژه بانوان جمع آوري و تنظيم شده كه مي تواند راهنماي بانوان محترم و نيز روحانيون بزرگوار كاروان هاي حج باشد . اين مجموعه دو ويژگي مهم دارد :

1ـ طرح مسائل به صورت پرسش و پاسخ .

2ـ آوردن فتاواي مراجع عظامِ كنوني كه تا به حال نظرات ايشان مطرح نشده است .

58 ـ راهنماي مصور حجاج

محمدحسين فلاح زاده ، قم ، نشر مشعر ، 1375 ، 120صفحه ، رقعي .

كتاب حاضر ، دفتر مصوري است كه اعمال و مناسك حج را بيان مي كند تا راهنماي زائران حرمين شريفين باشد . اين كتاب در چهار بخش ، همراه با تصوير به شرح اعمال عمره ، حج و محرمات احرام و آداب و مستحبات اين سفر مي پردازد . متن اين نوشته مطابق با فتاواي امام خميني ( قدس سره ) تنظيم گرديده و در موارد اختلاف

43

فتوا ، فتاواي مراجع عظام : اراكي ، گلپايگاني و خوئي ( قدس سرهم ) نيز در پانوشت آمده است .

59 ـ احكام دين ( مطابق با فتاواي مراجع بزرگ تقليد )

محمد حسين فلاح زاده ، تهران ، نشر مشعر ، 1372 ، 228صفحه ، رقعي .

ضرورت شناخت احكام و دسترسي آسان مكلّفان بدانها ، تدوين رساله اي به زبان ساده و روان را كه حاوي فتاواي مراجع باشد ، مي طلبيد ، بدين منظور « احكام دين » تدوين شده و هدف آن دستيابي آسان حجاج بيت الله الحرام به احكام ضروري و كلّي است .

كتاب حاضر مطابق با فتاواي امام خميني ( قدس سره ) بوده و در موارد اختلاف فتوا ، فتاواي مراجع بزرگ و آيات عظام : اراكي ، گلپايگاني و خوئي در حاشيه ذكر شده است .

60 ـ جشن تكليف

محمد محمدي ري شهري ، تهران ، نشر مشعر ، 1373 ، 211 صفحه ، رقعي .

بلوغ ، نشانه رشد آدمي است و انسان آگاه از اين موقعيت ، به نحو نيكو بهره مي برد . اين كتاب كه آگاهي هاي ارزشمندي را به خوانندگان ، به خصوص جوانان مي دهد در شش بخش فراهم آمده است . عناوين بخش ها چنين است : فلسفه جشن تكليف ، مراسم جشن تكليف ؛ هديه هاي جشن تكليف ؛ شرايط تكليف ؛ ويژگي هاي تكليف ؛ دانستني هاي تكليف .

44

61 ـ زيارت خانه خدا

محمدحسين فلاح زاده ، تصويرگر : كمال محمدي مجد ( ملقّن ) ، قم ، نشر مشعر ، 1382 ، 24 صفحه ، خشتي .

اين كتاب به قلمي ساده و روان و همراه با تصاوير رنگي براي آشنايي كودكان با عمره مفرده تدوين شده است .

62 ـ مناسك حج ( مطابق با فتاواي حضرت آية الله العظمي امام خميني ( قدس سره ) با حواشي مراجع معظّم تقليد )

گروه فقه مركز تحقيقات حج ، قم ، نشر مشعر ، 1378 ، 543صفحه ، وزيري .

از نيازهاي مهم و جدّي روحانيون محترم كاروان هاي حج ، آگاهي يافتن آنها از مسائل و فروع مناسك حج و اختلاف فتاواي مراجع عظام تقليد است و از آنجا كه زائران محترم از مراجع مختلف تقليد مي كنند و روحانيون بايد پاسخ گوي سؤالات زائران باشند ، در اين مناسك نظرات حضرت امام خميني ( قدس سره ) به صورت متن و آراي مراجع عظام ديگر به صورت حواشي ، در پاورقي درج شده است .

63 ـ مناسك حج ( مطابق با فتاواي مقام معظم رهبري دامت بركاته )

دفتر مقام معظم رهبري ، قم ، نشر مشعر ، 1385 ، 168 صفحه ، جيبي .

در اين كتاب كه در نه فصل تنظيم شده است مسائل مورد نياز حجاج محترم ، طبق فتاواي رهبر معظم انقلاب اسلامي حضرت آية الله العظمي خامنه اي آورده شده است .

45

64 ـ مناسك حج ( ويژه بانوان )

محمدحسين فلاح زاده ، قم ، نشر مشعر ، 1379 ، 142صفحه ، پالتويي .

در سال هاي اخير گام هاي ارزشمندي در زمينه تبيين مناسك و معارف حج و عمره برداشته شده ، ليكن در اين ميان جاي مناسك ويژه بانوان كه آموزش اعمال را براي آنان تسهيل كند ، خالي بود ، از اين رو اين كتاب به مناسك مخصوص بانوان اختصاص يافت .

65 ـ مناسك عمره مفرده

محمد حسين فلاح زاده ، قم ، نشر مشعر ، 1377 ، 246صفحه ، رقعي .

پيشتر مناسكي مطابق با فتاواي دوازده تن از مراجع براي حجّ تمتع تهيه شد . با توجه به ضرورت آن در عمره مفرده ، كتاب حاضر نيز تدوين گرديد كه مطابق با فتاواي امام خميني ( قدس سره ) است و موارد اختلاف فتاواي آيات عظام : خامنه اي ، خوئي ، بهجت وسيستاني درپانوشت ، ذكر شده است .

اين كتاب ، در قطع پالتويي به زبان اردو هم منتشر شده است .

66 ـ مناسك عمره مفرده ويژه بانوان ( مطابق با فتاواي حضرت آية الله العظمي امام خميني ( قدس سره ) با حواشي مراجع معظم تقليد )

محمدحسين فلاح زاده ، قم ، نشر مشعر ، 1382 ، 142 صفحه ، پالتويي .

اين نوشته شامل سه بخش است : 1ـ اعمال عمره مفرده . 2 ـ محرمات احرام . 3 ـ عمره كودكان و برخي مسائل مورد نياز ديگر

46

كه براي استفاده بانوان نگاشته شده و دربردارنده مسائلي است كه غالباً بانوان در عمره مفرده به آنها نياز دارند .

67 ـ مناسك مختصر حج

محمدحسين فلاح زاده ، قم ، نشر مشعر ، 1378 ، 128صفحه ، جيبي .

از آنجا كه حفظ و آموزش همه مطالب كتاب هاي مناسك پر حجم ، براي همگان ميسّر نيست ، در اين مناسك ، فشرده اي از مطالب مورد نياز ، گردآوري شده است .

68 ـ مناسك مصوّر حج

محمدحسين فلاح زاده ، قم ، نشر مشعر ، 1377 ، 151 صفحه ، پالتويي .

اين مجموعه كوچك با ارائه تصوير صحيح اعمال حج و بيان احكام آن ، آموزش هاي لازم را در اين زمينه به زائران محترم ارائه مي دهد .

69 ـ مناسك مصوّر عمره مفرده

محمدحسين فلاح زاده ، قم ، نشر مشعر ، 1379 ، 128صفحه ، پالتويي .

اين كتاب احكام عمره را همراه با تصاوير گويا آورده است .

70 ـ مناسك نوين ( مطابق با فتاواي مراجع معظّم تقليد )

عبدالرحيم انصاري و مصطفي آخوندي ، قم ، نشر مشعر ، 1376 ، 200صفحه ، رقعي .

مسائل فراوان حج و تعدد مراجع عظام تقليد وعدم دسترسي

47

روحانيون محترم كاروان ها به تمام فتاواي آنان ، انگيزه تدوين اين مناسك شده است كه در آن مناسك حج حضرت امام خميني ( قدس سره ) به عنوان متن و فتاواي 14تن از مراجع تقليد در حاشيه تنظيم شده است .

71 ـ منتخب مناسك حج ( مطابق با فتاواي حضرت آية الله العظمي امام خميني ( قدس سره ) با حواشي مراجع معظم تقليد )

مركز تحقيقات حج ، قم ، نشر مشعر ، 1380 ، 312 صفحه ، رقعي .

اين مناسك در پاسخ به نياز مهم و اساسي روحانيون محترم كاروان هاي حج ، تدوين شده كه متن آن مطابق با فتاواي حضرت امام خميني ( قدس سره ) و با حواشي حضرات آيات عظام : بهجت ، تبريزي ، خامنه اي ، سيستاني ، شبيري زنجاني ، صافي ، صانعي ، مكارم شيرازي و نوري همداني دامت بركاتهم است .

72 ـ جامع الفتاوي ( مناسك حج )

سيد مرتضي موسوي شاهرودي ، قم ، نشر مشعر ، 1385 ، 267 صفحه ، وزيري .

با توجّه به ويژگي هاي خاصِّ مناسكِ حج براي عموم مسلمانان ، محققين محترم در مجموعه هاي مختلف ، آراي مراجع را جمع آوري و در اختيار حجّاج و به خصوص روحانيون محترم قرار داده اند .

امّا از آنجايي كه حجم بيش از حدّ كتاب بيشتر به خاطر ثبت احتياطات و آوردن فتاواي مراجع به صورت مجزا بود ؛ مؤلف محترم ، با تدوين اين مجموعه ، تلاش نموده است تا در هر مسأله اي فتواي مشهور

48

را بيان كرده و از نقل احتياط واجب يا مستحب صرف نظر كند ؛ مگر در جايي كه غالبِ در مسأله احتياط بوده است كه اين كار جهت كاربردي تر شدن مسأله و نيز آسان تر شدن كار حجّاج و روحانيون محترم است .

73 ـ عمره مفرده ( بروشور )

معاونت آموزش و تحقيقات بعثه مقام معظم رهبري ، تهران ، نشرمعشر ، بروشور .

آداب سفر ، محرمات احرام ، آموزش اعمال مفرده به صورت تصويري و تذكرات لازم براي حجاج ، از مطالب اين بروشور مي باشد .

74 ـ عمره مفرده ( بروشور )

حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت ، تهران ، نشرمشعر ، بروشور .

در اين بروشور حجّاج با اعمال عمره مفرده به صورت تصويري و اجمال ، آشنايي پيدا مي كنند ؛ البته در پايان ، توصيه هاي مفيدي نيز شده است .

75 ـ عمره تمتّع ( بروشور )

حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت ، تهران ، نشرمشعر ، بروشور .

در اين بروشور ، حاجي با اعمالي كه قبل از نهم ذي حجّه و پس از عمره تمتّع بايد انجام دهد ، به صورت تصويري و اجمال ، آشنا مي شود . در پايان ، محرّمات احرام نيز ذكر شده است .

76 ـ دروس احكام و مناسك حج

محمد حسين فلاح زاده ، قم ، نشرمشعر ، 1386 ، 216 صفحه ، رقعي .

يكي از مباحث مورد نياز زائران بيت الله الحرام ، احكام دين و

49

مناسك عمره و حج است . نوشته حاضر يكي از متون آموزشي حج تمتع است كه به احكام عمومي و مناسك حج پرداخته و در دو بخش تدوين شده است :

بخش اول ، حاوي احكام عمومي مورد نياز زائران محترم .

بخش دوم ، احكام اختصاصي و مناسك حج .

اين كتاب مي تواند مخاطب عمومي داشته باشد ؛ روحانيون محترم كاروان ها نيز مي توانند با مطالعه و با استفاده از تدوين و دسته بندي آن ، به پاسخگويي سؤالات حجّاج محترم بپردازند .

77 ـ مناسك مختصر عمره مفرده

محمد حسين فلاح زاده ، قم ، نشرمشعر ، 1383 ، 96صفحه ، نيم جيبي .

از آن جا كه همراه داشتن كتاب هاي پرحجم و حفظ همه مطالب آن براي زائر مشكل است ، مؤلف محترم فشرده اي از مطالب مورد نياز زائران را در اين مجموعه گردآوري كرده است ؛ تا در مراحل عمره ، راحت تر بتوانند اعمال و آداب را بجاي آورند .

78 ـ آراء المراجع في الحج

علي افتخاري ، قم ، نشرمشعر ، 1428ق ، دو مجلد ( 312+663 صفحه ) ، وزيري .

به منظور دسترسي روحانيون محترم كاروانها و زائران حج و عمره ، به فروع و مسائل گوناگون مناسك و فتاواي مراجع عظام تقليد ، اين اثر تدوين شده است .

50

از ويژگي هاي اين اثر ، عنوان بندي مفصل و مشروح ريز مسائل حج و مناسك عمره است . مؤلف ارجمند اين كتاب ، خود از علماي متخصص فقه حج است و تعداد تشرف حج و عمره صاحب اثر از رقم 50 گذشته است ، لذا شرح و تفصيل و تبويب آن ، كاربردي و قابل استفاده زائرين ، به ويژه روحانيون كاروانها مي باشد . زبان اكثر مسائل مندرج در جلد اول عربي و در جلد دوم بيشتر فارسي است . دليل يكسان نكردن زبان اين اثر ، وفاداري به اصل و متن فتاوا و استفتاءات موجود بوده است .

79 ـ مناسك عمره مفرده

محمدرضا محمودي خميني ، قم ، نشر مشعر ، 1387 ، 180صفحه ، پالتويي .

كتاب حاضر ، مجموعه مناسك عمره مفرده است كه سعي شده به گونه اي نگاشته شود كه براي همگان قابل استفاده باشد . احكام شرعي عمره گذاران از قبيل : تقليد ، نحوه اصلاح حمد و سوره ، وضو ، نماز مسافر و غسل در اين مجموعه آمده است .

در بخش مناسك نيز ، محرّمات و واجبات احرام به طور تفصيلي ، حكم عمره بانوان معذور و احرام و عمره كودكان آمده است .

در بخش پاياني نيز برخي از زيارات ، ادعيه و نمازهاي مربوط به مكّه و مدينه را آورده است كه قابل استفاده است .