بخش 5
فصل ششم : ادعیه و زیارات فصل هفتم : سفرنامه#160;ها و خاطرات
99 |
فصل ششم
ادعيه و زيارات
101 |
174 ـ ادعيه و آداب حرمين
معاونت آموزش و تحقيقات بعثه مقام معظّم رهبري ، قم ، نشر مشعر ، بي تا ، 448صفحه ، جيبي .
حج ، سفري است الهي و زائران خانه خدا در اين سفر بيش از هر زمان ديگر دل به دعا مي سپارند . در اين كتاب سعي شده است كه اكثر دعاهاي لازم در حرمين شريفين ، به صورت دسته بندي شده و مرتّب تدوين شود و در هر مورد ، اماكن متبرّكه به طور اختصار معرّفي گردد .
175 ـ ادعيه و زيارات مدينه منوّره
علي حبيب اللهي ، قم ، نشر مشعر ، بي تا ، 176صفحه ، جيبي .
دعا و ارتباط با خداوند ، پالايش روح از تيرگي ها و زيارت ، عرض ادب و توسّل به اولياي بزرگ الهي است . مدينه منوّره و حرم مطهّر پيامبر خدا و قبور پاك ائمّه بقيع ( عليهم السلام ) بهترين مكان براي اين ارتباط و زيارت است . كتاب حاضر مجموعه دعاها و زياراتي است كه زائران محترم در اين اماكن متبرّكه به آن نياز دارند .
102 |
176 ـ ادعيه سعي
مركز تحقيقات حج ، قم ، نشر مشعر ، جيبي .
كتابچه هاي دعاهاي هفت دور طواف خانه خدا و سعي بين صفا و مروه ، با ترجمه فارسي در مجموعه هاي كوچك چاپ شده كه مي تواند در حال احرام همراه زائر باشد .
177 ـ اعمال و آداب مكّه مكرّمه
علي حبيب اللهي ، قم ، نشر مشعر ، 1379 ، 208صفحه ، جيبي .
ادعيه و اذكار در حج نقش مهمي دارد . گزيده اي از آن با نام « اعمال و آداب مكّه مكرّمه » جمع آوري گرديده است .
178 ـ در طواف دل
مركز تحقيقات حج ، قم ، نشر مشعر ، 1379 ، 160صفحه ، نيم جيبي .
در اين كتاب ، زيارات مربوط به مكه و مدينه و ادعيه مورد نياز زائران محترم گردآوري شده است .
179 ـ دعاي امام حسين ( عليه السلام ) در روز عرفه
مركز تحقيقات حج ، قم ، نشر مشعر ، 1376 ، 66صفحه ، جيبي .
دعاي عرفه ، دعاي حضرت سيدالشهدا ( عليه السلام ) است كه هر سال ، روز عرفه ، در عرفات و در ديگر نقاط خوانده مي شود . اين دعا ، با ترجمه فارسي چند بار چاپ شده است .
103 |
180 ـ زيارات حضرت رسول ( صلّي الله عليه وآله ) و حضرت فاطمه ( عليها السلام ) و ائمه بقيع ( عليهم السلام )
معاونت آموزش و تحقيقات بعثه مقام معظم رهبري ، قم ، نشر مشعر ، 1371 ، 40صفحه ، جيبي .
جزوه حاضر ، شامل سه زيارت نامه حضرت رسول ، حضرت فاطمه و ائمه بقيع ( عليهم السلام ) است كه همراه با ترجمه ي آن ها ، براي سهولت كار زائران به چاپ رسيده است .
181 ـ زيارت
جواد محدّثي ، قم ، نشر مشعر ، 1371 ، 168 صفحه ، وزيري .
كتاب حاضر ، با قلمي شيوا و دلنشين ، مطالبي متنوع و آموزنده درباره سازندگي ها و آداب زيارت و نكات لازم در زيارت خانه خدا و حرم حضرت رسول و نمونه هايي از زيارت علما و اسوه هاي دين بيان كرده است .
182 ـ منتخب الادعيه
علي حبيب اللهي ، قم ، نشر مشعر ، 1425 ق ، 360 صفحه ، جيبي .
اين اثر در يك مقدمه و 6 فصل تدوين شده است . مقدمه درباره ماهيت دعا ، اهتمام به آن و شرايط استجابت است . فصل اول در تعقيبات نمازهاي يوميه ، فصل دوم دعاي ايام هفته ، فصل سوم در خصوص اعمال شب و روز جمعه ، فصل چهارم درباره اقسام نمازهاي واجب و برخي از نمازهاي مستحبي ، فصل پنجم در مناجات است و فصل ششم دربردارنده چند دعاست .
104 |
183 ـ ادعيه و زيارات شام
علي حبيب اللهي ، قم ، نشر مشعر ، 1377 ، 280صفحه ، جيبي .
اين كتاب براي شيفتگان زيارت حضرت زينب كبري ( عليها السلام ) در دو بخش و يك خاتمه تدوين گرديده است . بخش اوّل شامل بعضي دعاهاي شب و روز جمعه و زيارت هاي معصومين ( عليهم السلام ) و بخش دوّم آن مخصوص زيارات قبور مقدّسه شام و خاتمه آن به زيارت پيامبران ، امامزادگان و علما اختصاص يافته است و توضيحات مختصري نيز در مورد بعضي از شخصيت هاي مدفون در آنجا آمده است .
184 ـ زيارات شام
علي حبيب اللّهي ، قم ، نشر مشعر ، بي تا ، 64 صفحه ، جيبي .
يكي از فرمان هاي انسان ساز اسلام ، زيارت است . اولياي الهي ، نه تنها در زمان حيات دنيوي خود ، منشأ خير و بركت و هدايتند ، بلكه پس از مرگ نيز اين ويژگي را دارند . از اين رو درباره زيارت و آداب و سنن و ادعيه و زيارت نامه ها ، روايات فراواني از حضرت رسول و اهل بيت ( عليهم السلام ) به دست ما رسيده است .
يكي از مزارهاي شيعه ، زينبيه عقيله بني هاشم ( عليها السلام ) است .
كتاب حاضر ، مجموعه اي از آداب و زيارت نامه هاي حضرت زينب و حضرت رقيه ( عليهما السلام ) و چند دعا و زيارت نامه ديگر است .
105 |
185 ـ زيارتنامه حضرت رقيّه ( عليها السلام )
علي حبيب اللهي ، قم ، نشر مشعر ، 1378 ، 32صفحه ، جيبي .
زيارت ، كمترين حقي است كه اولياي الهي بر شيفتگان مقام ولايت دارند و زيارتنامه ها ، با محتواي ارزشمند خويش ، شناخت و عرفان بسزايي نسبت به آنان مي بخشد و از جمله آنها زيارتنامه حضرت رقيه ، آن پيام رسان عاشوراي حسيني است كه با ترجمه شيواي فارسي در اختيار زائران شام قرار گرفته است .
186 ـ زيارتنامه حضرت زينب ( عليها السلام )
علي حبيب اللهي ، قم ، نشر مشعر ، بي تا ، 47صفحه ، جيبي .
زيارت زينب كبري ( عليها السلام ) ، دختر بزرگوار امير مؤمنان ( عليه السلام ) آرزوي همه علاقه مندان به خاندان ولايت ( عليهم السلام ) است و اين زيارتنامه با ترجمه روان فارسي به اين منظور تهيه و تدوين گرديده است .
187 ـ ادعيه و زيارات عتبات عاليات
مركز تحقيقات حج ، قم ، نشر مشعر ، 1377 ، 424صفحه ، جيبي .
اثر حاضر مجموعه زيارت ها و دعاهاي مورد نياز زائران است ، در مجموعه حاضر كوشش شده تا از كتب ادعيه معروف مثل مفاتيح برگرفته و تصحيح و منتشر گردد تا ره توشه اي معنوي همراه زائران كوي عشق و ايثار باشد و زيارت همراه معرفت و ارادت همراه شور و عشق و شعور و آگاهي تحقق پذيرد .
106 |
در اين اثر علاوه بر آداب زيارت ، متن زيارات نجف اشرف ، كوفه و سهله ، كربلاي معلّي ، كاظمين و مدائن و بغداد و سامرا و دعاهاي مورد نياز مثل دعاي كميل ، ندبه ، توسل و سمات نيز فراهم آمده است .
188 ـ ادعيه و زيارات عتبات عاليات ( با ترجمه فارسي )
مركز تحقيقات حج ، قم ، نشر مشعر ، 1379 ، 526صفحه ، رقعي .
اين كتاب مجموعه اي است از زيارات و ادعيه فراهم آمده از مفاتيح الجنان و ديگر كتب معتبر كه مي تواند حجّاج را از اين فيض بزرگ بهره مند سازد .
189 ـ دعاي كميل
مركز تحقيقات حج ، قم ، نشر مشعر ، بي تا ، 32 صفحه ، جيبي .
اين دعا با خطّي خوانا و ترجمه اي روان به چاپ رسيده است كه در آخر آن ، آداب دعا نيز به طور اختصار آمده است .
190 ـ دعاي مشلول
حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت ، تهران ، نشر مشعر ، بي تا ، 42صفحه ، جيبي .
دعاي مشلول دعايي است كه حضرت علي ( عليه السلام ) آن را به جواني تعليم فرمود كه به واسطه گناه و ستم در حقّ پدر خويش ، شَل شده بود . اين كتاب با ترجمه اي روان به چاپ رسيده است .
107 |
191 ـ ادعيه طواف و سعي
معاونت آموزش و تحقيقات بعثه مقام معظم رهبري ، قم ، نشرمشعر ، 1383 ، 67صفحه ، جيبي .
در اين كتاب حجّاج با دعاها و مستحباتي كه در حين طواف و سعي وارد شده آشنا مي شوند . اين كتاب با خطي زيبا ، نگارش شده است .
192 ـ دعاهاي طواف و سعي
مركز تحقيقات حج ، قم ، نشر مشعر ، 1386 ، جيبي .
اين مجموعه ، با خطّ خوب و إعراب گذاري به رنگ قرمز مي باشد كه با تفكيك دعاهاي وارده در دورهاي هفتگانه صفا و مروه ، دورهاي هفتگانه طواف و آوردن ترجمه اي روان ، سير اعمال حجّ تمتع و عمره و آداب و مستحبات ديگر ، كمك شاياني به حجّاج نموده است .
193 ـ دعاي ندبه
مركز تحقيقات حج ، قم ، نشر مشعر ، 1384 ، 40 صفحه ، جيبي .
دعا و زيارت به منزله دوبالي است كه انسان به وسيله آن به سوي كمال پرواز مي كند . از اين روست كه دعا ، بخشي از آموزه هاي پيامبران الهي و امامان معصوم را تشكيل مي دهد .
دعاي ندبه ، زمزمه اي عاشقانه با خورشيد عالمتاب جهان هستي ، حضرت مهدي ( عليه السلام ) مي باشد كه در سحرهاي جمعه ، مخصوصاً در مكه و مدينه ، صفا و جلابخش سينه هاي مؤمنين خواهد بود .
108 |
194 ـ نگاهي به دعاهاي قرآني
جواد محدّثي ، قم ، نشر مشعر ، 1386 ، 40صفحه ، جيبي .
مؤلف محترم ، براي دستيابي آسان به دعاهاي قرآني ، در اين كتاب دعاهايي را كه به صورت پراكنده در قرآن مجيد است جمع آوري و به صورت موضوع بندي در اختيار علاقه مندان قرار داده است .
195 ـ ادعيه و آداب مكه مكرمه ( با ترجمه فارسي )
مركز تحقيقات حج ، قم ، نشر مشعر ، 1386 ، 214صفحه ، جيبي .
از جمله چيزهايي كه زائر خانه خدا بايد به آن اهتمام ورزد ، دعا ومناجات در اماكن مختلف مكه است . اين مركز با توجّه به نياز زائر و با تتبّع در منابع اسلامي ، دعاها و آداب خاص مكّه مكرمه را استخراج و دراختيار زائرين محترم قرار داده است . اين كتاب در چهار بخش ذيل تدوين شده است :
بخش اول : اعمال و آداب حج ؛
بخش دوم : زيارت مزارهاي متبرّك ؛
بخش سوم : اماكن متبركه مكّه ؛
بخش چهارم : اماكن مقدّسه بين راه مكّه و مدينه .
109 |
فصل هفتم
سفرنامه ها و خاطرات
111 |
196 ـ سيماي حج در سال 70
مرتضي سرهنگي ، عبدالله گيويان و هدايت الله بهبودي ، قم ، نشر مشعر ، 1371 ، 396 صفحه ، وزيري .
حج سال 1370 براي مسلمانان ايراني در وضعيتي غير منتظره تحقّق يافت ، چون نخستين حج پس از ارتحال حضرت امام ( قدس سره ) ، و پس از سه سال ممنوعيت ورود زائران ايراني به مراسم حج بود . كتاب حاضر ، گزارشي از فعّاليّت بعثه مقام معظم رهبري است كه به صورت روزانه تدوين شده است .
اين مجموعه ، از حكم مقام معظّم رهبري ـ حفظه الله ـ به مرحوم حاج احمد آقا ، براي سرپرستي حجاج ايراني آغاز و به ارائه گزارش جناب آقاي ري شهري به مقام معظّم رهبري ، پس از بازگشت از حج ، پايان مي پذيرد . پيام مقام معظّم رهبري درباره مراسم برائت از مشركان ، ضميمه كتاب است .
197 ـ با كاروان ابراهيم
رسول جعفريان و محمدعلي خسروي ، قم ، نشر مشعر ، 1371 ، 357صفحه ، وزيري .
112 |
اين كتاب گزارشي از فعاليت هاي بعثه مقام معظّم رهبري و سازمان حج و زيارت در سال 1371 است كه در هشت فصل و با عناوين : آهنگ راه ، راويان حضور ، ميعاد با عشق ، با ياد ياران ، رنگ بي رنگي ، در حرم دوست ، در حاشيه حج ، ميقات در آينه و . . . تدوين شده است .
198 ـ با كاروان عشق
محمدعلي مهدوي راد و رسول جعفريان ، قم ، نشر مشعر ، 1372 ، 452 صفحه ، وزيري .
برگزاري حجّ مطلوب و پرشكوه ، تشكيلاتي منسجم و نظارت يك دستگاه معتبر و نيرومند را مي طلبد ، از اين رو سازمان حج و زيارت با رهنمودهاي نماينده محترم مقام معظّم رهبري ، اين مسؤوليت عظيم را به عهده گرفته است . گزارشي كه به همين عنوان تدوين شده ، شامل نُه فصل است كه هر فصل آن به بخشي از فعاليت هاي مربوط اختصاص پيدا مي كند .
199 ـ به سوي امّ القري
رسول جعفريان ، قم ، نشر مشعر ، 1373 ، 343صفحه ، وزيري .
كتاب حاضر شامل خاطرات شيرين و خواندني و بعضي از مطالب تاريخي ، جغرافيايي و سياسي مؤلّف از حج سال 1373 شمسي است .
در اين كتاب سفرنامه حج ميرزا علي اصفهاني ( 1331هـ . ق . ) و سفرنامه حج محمد ولي ميرزاي قاجار ( 1260 ) و « الوجيزة في تعريف المدينة » از ميرزا محمد مهندس ( 1294هـ . ق . ) تصحيح و ضميمه كتاب شده است .
113 |
200 ـ با كاروان صفا
رسول جعفريان ، قم ، نشر مشعر ، 1383 ، 600 صفحه ، وزيري .
نوشته حاضر گزارش نسبتاً جامعي است براي نشان دادن بخشي از تلاش ها و كوشش هايي كه براي رفاه حال حجاج صورت گرفته است . شالوده كتاب كه گزارش عمومي از حج سال 1382 شمسي است بر پايه گزارش هاي تهيه شده واحدهاي مختلف بعثه و تلاش نويسنده محترم ، استوار است .
برخي از منابع تدوين كتاب ، مصاحبه و شماري برگرفته از روزنامه هاي عربستان و بخشي هم مشاهدات و تحليل هاي شخصي نويسنده است .
201 ـ حجّ 25
رضا مختاري ، تهران ، نشرمشعر ، 1425ق ، 696صفحه ، وزيري .
اين نوشتار ، گزارشي است از مراسم سياسي ـ عباديِ حجّ 1425ق . كه نويسنده محترم با حضور در مدينه منوره و مكه معظمه ، از لحظه ـ لحظه وقايع ، گزارش تهيه و آن را به ثبت رسانده است . اهمّ گزارش ها به شرح ذيل است :
ـ ويژگي هاي حج25 در گفتگو با سرپرست حجاج ايراني ؛
ـ انفجارهاي رياض و جدّه ؛
ـ ديدارهاي نماينده وليّ فقيه ؛
ـ سمينار « آينده تاريخ و ظهور حضرت مهدي ( عليه السلام ) از نگاه قرآن » ؛
114 |
ـ برگزاري مراسم برائت از مشركين درعرفات ؛
ـ ملاقات با مقام معظم رهبري و . . .
202 ـ حجّ 26
محمد حسين رجبي ، تهران ، نشر مشعر ، 1385 ، 529صفحه ، وزيري .
گزارشي است از حجّ سال 1426ق . كه نگارنده محترم با حضور در اماكن زيارتي و مراحل مختلف حج ، آن را به رشته تحرير در آورده است . نويسنده در اين امر از حضور در برنامه هاي مختلف ، ستاد خبري بعثه ، نشريات بعثه مقام معظم رهبري ، برخي روزنامه هاي سعودي و اسناد و مدارك و گزارش عملكرد بخش هاي مختلف بعثه ، استعانت جسته و مجموعه اي كامل از تمام مراحل و وقايع حج ؛ اعم از مقدّمات حج ، مدينه منوره ، مكه معظمه و برگشت از حج را به ثبت رسانده است .
203 ـ حجّ 27
حسن مهدويان ، تهران ، نشرمشعر ، 1386 ، 588 صفحه ، وزيري .
ثبت وقايع و رخدادهاي حج ، چه به صورت سفرنامه و يا گزارش و چه در قالب كتاب ، از جمله كارهايي است كه مي تواند تأثيرگذاري حج را ماندگارتر كند و به نسل هاي آينده منتقل سازد .
كتاب حاضر گزارشي است از آنچه در موسم عبادي سياسي حج در سال 1427ق . اتفاق افتاده است . بعضي از مقدّمات حج ، قبل عزيمت و بعضي بعد از اعمال حج ، مثل ديدار كارگزاران حج با مقام معظم رهبري نيز در اين كتاب آمده است . در پايان كتاب نيز
115 |
گزارش هايي تصويري از بعضي مراسم و ديدارها ، زيبايي خاصّي به كتاب داده است .
204 ـ حجّ 28
رضا بابايي و علي اكبر جوانفكر ، قم ، نشر مشعر ، 1387 ، 464صفحه ، وزيري .
حضور جهاني مسلمانان در حج ، چنان اثرگذار است كه هيچ عبادت و برنامه ديگري را نمي توان جايگزين آن كرد . مسلمانان جهان ضمن رايزني درباره وضعيت جهان اسلام ، از معارف و ميراث معنوي اين حركت بهره مند مي شوند . نگارش فعاليّت ها و گزارش هاي مرتبط با مناسك حج براي كساني كه در جمع حضور نداشته اند و هم چنين آيندگان ، اطلاع رساني مفيدي است و مي تواند در آينده يك منبع مهم تاريخي باشد و به بهبود حج هاي آينده كمك شاياني كند .
مؤلفين محترم با اين نگاه ، كتاب را در چند بخش تدوين نموده اند :
ـ بخشي درباره ويژگي هاي مهم و برجسته حجّ 86 .
ـ بخشي درباره فعاليّت ها و برنامه هاي پيش از حج .
ـ بخشي درباره آمار حجّ 86 .
ـ بخشي در زمينه روزشمار حجّ 86 .
و بخشي هم مربوط به خواندني ها و اخبار پراكنده است .
در پايان كتاب ، تصاوير مربوط به حجّ 86 ضميمه شده است .
205 ـ به سوي خدا مي رويم
سيد محمود طالقاني ، قم ، نشر مشعر ، 1376 ، 295صفحه ، رقعي .
يكي از ثمرات و دستاوردهاي سفر پر بركت حج ، آشنايي با تاريخ
116 |
اسلام و اماكن و آثار اسلامي مكّه و مدينه است ، آنها كه سعادت اين سفر را يافته و يافته خود را به صورت سفر نامه در اختيار ديگران قرار داده اند ، زمينه اين آشنايي را براي خوانندگان سفر نامه شان نيز فراهم ساخته اند و كتاب حاضر يكي از اين رحله ها و سفرنامه ها است .
206 ـ داستان باريافتگان
ميرسيد احمد هدايتي ، به كوشش سيد علي قاضي عسكر ، قم ، نشر مشعر ، 1378 ، 300صفحه ، رقعي .
مؤلّف كه از رجال علمي و سياسي عصر قاجار است ، در سال 1338ق . عازم حج مي شود و پس از ده ماه و نيم ، به زادگاه خويش « شهر ري » باز مي گردد و سپس گزارشي جامع و مفيد ، از آغاز تا پايان اين سفر را به رشته تحرير درمي آورد .
207 ـ در حريم حرم
جواد محدّثي ، قم ، نشر مشعر ، 1375 ، 180صفحه ، رقعي .
اين كتاب در جستجوي اهداف و حكمت هاي مراسم و اسرار حج و اماكن تاريخي آن است و در قالب سفرنامه است و بيشتر به رخدادهاي اجتماعي و بايدهاي اين سفر عبادي ، اجتماعي ، سياسي و تربيتي پرداخته است و گزارشي از حج اين سال نيز به شمار مي رود .
208 ـ در راه خانه خدا
عز الدين قلوز ، محقق و مترجم : سيد جعفر شهيدي ، قم ، نشر مشعر ، 1383 ، 144 صفحه ، پالتويي .
سفرنامه حاضر با مقدمه اي از مترجم است كه در آن مبحث ،
117 |
خواننده با علت وجوب حج بر مسلمان مستطيع و اين كه استطاعت چيست ، آشنا مي شود . مترجم در اين مقدمه هر جا كه مناسب دانسته از اشعار فارسي و هر جا كه واجب دانسته از احاديث اهل البيت ( عليهم السلام ) افزوده و كتاب را در حقيقت مطابق ذوق و سليقه زائران فارسي زبان آراسته است . عناوين فصول كتاب عبارت است از احرام تا بازگشت ( جده ، مكه ، عرفات ، منا ، مدينه ) و در انتها ، منابع مؤلف و مترجم آورده شده است .
209 ـ سرزمين نور ( خاطرات دانشجويان از سفر حج )
جمعي از دانشجويان ، قم ، نشر مشعر ، 1381 ، 204 صفحه ، جيبي .
به حج و عمره بايد با اين نگرش نگريست تا منشأ تحوّل روحي و اخلاقي گردد . نسل جوان و دانشجويان عزيز چند سالي است كه اين توفيق رفيقشان گرديده تا در سن جواني ، به عمره مشرف شوند و از بركات زيارت مكه و مدينه بهره مند گردند .
مجموعه حاضر كه به همت جمعي از اين عزيزان فراهم آمده بيانگر گوشه اي از اين بركات است .
210 ـ سفر عشق ( خاطرات دانشجويي از سفر عمره )
جمعي از دانشجويان ، قم ، نشر مشعر ، 1380 ، 115 صفحه ، پالتويي .
بيان خاطرات معنوي از زبان و قلم دانشجويان زائر ، بيانگر اين حقيقت است كه در فضاي ملكوتي و عرفاني مكه و مدينه ، اين جوانان پرشور و شعور ، حقايق دروني خود و رمز و راز پنهاني اين سفر را از راه بينش و شهود ، دريافته و ابراز نموده اند .
118 |
اين كتاب كه با همكاري ستاد عمره دانشجويي سامان يافته ، لحظه هاي حضور دانشجوياني را كه ايمان آميخته با بينش و بصيرت را منش خود قرار داده اند در اختيار تمامي ره پويان و مشتاقان سفر عشق قرار مي دهد .
211 ـ سفرنامه مكه
سلطان مراد حسام السلطنه ، به كوشش رسول جعفريان ، قم ، نشر مشعر ، 1374 ، 360صفحه ، وزيري .
ادبيات سفرنامه نويسي در دوره قاجار رشد چشمگيري يافت . يكي از زمينه هاي سفرنامه نويسيِ اين دوره ، سفرهاي حج است . حسام السلطنه فرزند عباس ميرزا از جمله كساني است كه در سفر حج به سال 1297 ، وقايع و حوادث سفر خود را تقرير و يكي از ملازمانش آن را تحرير كرده است . وي كمابيش اوضاع اجتماعي و سياسي شهرها و اماكني چون مكه ، مدينه ، استانبول ، سوريه ، فلسطين و مصر را توصيف مي كند . هر چند ثبت وقايع شخصي شاهزاده ـ كه معمول بين درباريان در سفرنامه نويسي بوده ـ حجم بيشتر كتاب را به خود اختصاص داده است .
212 ـ سفرنامه حاج عليخان ، اعتماد السلطنه
اعتماد السلطنه علي بن حسين ، به كوشش سيّدعلي قاضي عسكر ، قم ، نشر مشعر ، 1379 ، 184صفحه ، وزيري .
سنّت سفرنامه نويسي از ديرباز ، به شكل محدود ، در بين اقوام و
119 |
ملل دنيا مرسوم بوده ، ليكن در دو قرن اخير توسعه و رواج قابل توجّهي يافته است . در اين ميان سفرنامه تنظيمي « حاج عليخان اعتماد السلطنه » حاوي اطلاعات تاريخي ، جغرافيايي ، علمي و ديني فراوان است كه مي تواند براي دانش پژوهان و به ويژه مورّخان مفيد باشد .
213 ـ سفرنامه حجاز
محمد لبيب البتنوني ، مترجم : هادي انصاري ، قم ، نشر مشعر ، 1381 ، 472 صفحه ، وزيري .
مؤلف كتاب ، چنانكه از سفرنامه هاي او آشكار مي گردد ، در ديوان دربار خديويِ مصر « عباس پاشا حلمي دوم » مشغول خدمت بوده است ، هنگامي كه عباس پاشا در 29 ذي القعده 1327 هجري عزم سفر حج نمود ، بتنوني را طي فرماني به همراه ساير رجال درباري خود به سفر بُرد . پس از مراجعت كاروان ، بتنوني سفرنامه ارزشمند و پرمحتواي خود را به نام « الرحلة الحجازيه » نگاشت كه تاكنون چند بار چاپ شده و نگارش آن پيش از تأليف « مرآة الحرمين » ابراهيم رفعت پاشا بوده ؛ زيرا نامبرده در كتاب خود بارها از سفرنامه بتنوني ياد كرده است .
بتنوني دو سفرنامه ديگر به نام « رحلة الاندلسي » و « الرحلة الي امريكا » دارد . از تاريخ تولد و يا وفات او آگاهي درستي در دست نيست . ليكن به نظر مي رسد كه پس از سال 1350 هجري وفات كرده است .
در اين سفرنامه ، اطلاعات سودمندي از حرمين شريفين ، تاريخ قوم عرب و جغرافياي جزيرة العرب ، منعكس است .
120 |
214 ـ سفرنامه منظوم حج
بانويي اصفهاني از دوره صفوي ، به كوشش رسول جعفريان ، قم ، نشر مشعر ، 1374 ، 160صفحه ، رقعي .
« سفر نامه منظوم حج » 1200 بيت مثنويِ روان و زيبايي است ، كه بانويي فرهيخته و دانشمند در دوره صفوي سروده است . وي نكته ها و آگاهي هاي جالبي از شهرها و بلاد ، مردم آن سامان و خُلق و خوي شان بيان و تصويري از چگونگي حج گزاري مسلمانان ، به ويژه شيعيان در قرن دوازدهم ارائه مي دهد . سراينده اين منظوم ، تحت تأثير شاعر بلند آوازه حكيم نظامي اين اشعار را سروده است .
215 ـ سفرنامه ميرزا داود وزير وظايف
داود بن علينقي ، به كوشش سيّدعلي قاضي عسكر ، قم ، نشر مشعر ، 1379 ، 264صفحه ، وزيري .
در اين سفرنامه تلاش شده است تا چگونگي حج گزاري مسلمانان ، كمبود و يا نبود امكانات و ويژگي هاي هر يك از اماكن ديني و مذهبي و به ويژه حرمين شريفين تشريح و ترسيم شود .
216 ـ مرآة الحرمين
ابراهيم رفعت پاشا ، مترجم : هادي انصاري ، قم ، نشر مشعر ، 568صفحه ، وزيري .
يكي از سفرنامه هاي منحصر به فرد ، همين كتابي است كه سرلشكر ابراهيم رفعت پاشا ـ فرمانده پاسداران محمل مصري و اميرالحاج
121 |
مصر ـ به رشته تحرير در آورده است .
وي ، جزئيات مسير كاروان هاي حج و شهر مكه و ويژگي هاي مسجدالحرام و خصوصياتي دقيق از حرم شريف نبوي و شهر مدينه و وضع فرهنگي و ديگر خصوصيات مردم آن شهر را به دقّت و تفصيل فراوان بيان كرده و ميراث گرانبهايي را به ارث گذاشته است .
217 ـ مكه و مدينه از ديدگاه جهانگردان اروپايي
جعفر خليلي ، مترجم : محمدرضا فرهنگ ، قم ، نشر مشعر ، 1376 ، 193صفحه ، رقعي .
اين كتاب مجموعه اي است از سرگذشت هاي جالب و خواندني جهانگردان اروپايي كه از مناطق دور ، خود را به مكه و مدينه رسانده و اطلاعات شيرين و شنيدني را از اين سرزمين وحي ، در دسترس مردمان بعد از خود قرار داده اند .
218 ـ دلباختگان ديار نور
سمانه تقوي ميلاني ، تهران ، نشر مشعر ، 1385 ، 54 صفحه ، پالتويي .
اين نوشتار سفرنامه عمره مفرده مي باشد كه به طور خلاصه ديدار مدينه و مكه را روايت كرده است .
219 ـ همراه با خليل
سيد علي قاضي عسكر ، تهران ، نشر مشعر ، 1384 ، 102 صفحه ، پالتويي .
كتاب حاضر گزارشي از سفر حج مرحوم آيت الله كاشاني در سال
122 |
1331 شمسي مي باشد كه مؤلف با استفاده از خاطرات همسفران مرحوم آيت الله كاشاني و اسناد تاريخي ، آن را تهيه كرده است .
220 ـ او و ديگر هيچ
سعيد طاهريان ، تهران ، نشر مشعر ، 1385 ، 120 صفحه ، پالتويي .
كتاب حاضر به صورت سفرنامه نويسي با سبك داستاني ، گزارشي از سفر به مدينه و مكه دارد و نسبتاً با قلمي روان و جذاب نگارش يافته است شايد بتوان گفت نويسنده از روش خسي در ميقات جلال آل احمد سرمشق گرفته است .
221 ـ صفا در صفا
سيد منصور گتميري ، تهران ، نشر مشعر ، 1385 ، 166 صفحه ، پالتويي .
كتاب حاضر خاطرات سفر حج به همراه هيأت پزشكي است و نويسنده علاوه بر اين كه پزشك بوده در كار روزنامه نگاري هم نيز دستي داشته و اين وظيفه را هم انجام داده است و به همين سبك هم خاطره نويسي كرده است .
222 ـ صبح انديشه
حسين رمضاني فرخاني ، تهران ، نشر مشعر ، 1384 ، 240 صفحه ، رقعي .
كتاب حاضر كه در دو فصل تدوين شده است خاطره نويسي مؤلف است از سفر عمره و حج كه با قلمي روان و احساسي نوشته شده و خواننده را همراه خود به سفر مي برد و از مطالب مفيدي برخوردار
123 |
مي باشد . در اين كتاب نويسنده خاطرات جالب و خواندني از ديگر زائرين نيز آورده است كه خواندني مي باشد .
223 ـ معبد ايمان
احمد عابديني ، قم ، نشر مشعر ، 1386 ، 407 صفحه ، رقعي .
مجموعه حاضر ، در قالب داستان ، مناسك حج و امور تاريخي ، اخلاقي و اجتماعي را در حدّ و اندازه اي كه يك حاجي بايد بداند ، آموزش مي دهد . اين داستان به صورت گفتگو در يك خانواده صورت گرفته است . يكي از شخصيتهاي داستان روحاني كاروان است كه در طيّ مراحل داستان به آيات و روايات فرواني درباره حج اشاره مي كند .
224 ـ حج
يوسف رضائي ، تهران ، نشرمشعر ، 1385 ، 192صفحه ، پالتويي .
سفرنامه اي است كه مؤلف محترم آن را با آيات ، روايات و اشعاري زيبا مزين نموده و با قلمي شيوا به رشته تحرير در آورده است .
225 ـ خاطرات سفر
سيّد علي قاضي عسكر ، تهران ، نشرمشعر ، 1386 ، 288صفحه ، رقعي .
در قرآن و روايات ، نسبت به گردش و سيروسفر بر روي زمين تأكيد شده است تا دراين راستا از محضرآيات و نشانه هاي الهي ، درس ها وعبرت هاي خوبي را آموخت و به ديگران انتقال داد .
نويسنده محترم كه خود همراه و همگام با آية الله ري شهري در سفر
124 |
به عربستان ، كنيا و سودان حضور داشتند ، تمامِ مراحل و وقايع اين سفر را با قلم شيوا و رساي خود به رشته تحرير در آورده اند .
بعضي از ديدارها و وقايع مهم ، به شرح ذيل است :
ـ ديدار با آقاي عمري ، پيشواي روحاني شيعيان مدينه ؛
ـ ديدار با قاضي القضاة و جمعيت علماي مومباسا ؛
ـ بازديد از دانشگاه جامعة القرآن الكريم و العلوم الإسلامية در سودان ؛
ـ شركت در همايش مهدويت در سودان .
در پايان ، گزارش تصويري زيبايي نيز ارائه شده است .