بخش 4

76

تا شوط هفتم را انجام مي دهيد . در مروه ، هفت شوط ، كامل مي شود .

2 . در مسير بين صفا و مروه قسمتي وجود دارد كه براي مردان ، مستحب است هروله كنند . ابتدا و انتهاي اين بخش با مهتابي سبز در سقف و ديوارها مشخص شده است . اگر كسي انجام اين مستحب را فراموش كرد و در اواسط آن متوجّه شد ، نبايد برگردد و اين كار را انجام دهد ، بلكه از هر جا به خاطر آورديد ، هروله كنيد .

حلق يا تقصير

پس از انجام سعي ، نوبت به حلق يا تقصير مي رسد . بدين صورت كه يك چهارم از موي سر را كوتاه مي كنيد و يا مي تراشيد بدين صورت از احرام ، خارج شده و اعمال عمره تمتّع تمام مي شود . با اميد به رحمت الهي و قبولي طاعات ، راهي منزل مي شويد و لباس احرام خود را از تن خارج و لباس هاي معمولي خود را مي پوشيد . آنگاه تا فرا رسيدن مرحله دوّم اعمال منتظر مي مانيد .

در مسجدالحرام

1 . به تجربه ، ثابت شده كه بهترين زمان براي انجام و تكميل اعمال عمره تمتّع ، در نيمه شب و يا پس از نماز

77

صبح است . سعي كنيد همه با هم باشيد تا اعمال براي شما و كساني كه اين سفر ، نخستين سفرشان است به راحتي و خوبي انجام پذيرد .

2 . زائران محترم ! هنگام طواف و همچنين سعي صفا و مروه ، امكان اجتماع كاروان مشكل مي باشد ، پس لازم است قبلاً احكام و وظيفه خود را بدانيد و طبق آن ، عمل نماييد ، گرچه روحاني محترم و مدير كاروان در هر حال ، شما را همراهي خواهند كرد .

با دوستان و همراهيان خود قرار بگذاريد كه يكديگر را پس از هر عمل در نقطه مشخصي ببينيد . به طور مثال ، بعد از طواف در قسمت هاي پشت مقام ابراهيم ، و . . .

مبادا به خاطر باهم بودن ، از اعمال واجب غافل شده و موجب مشكلات بعدي شويد .

چنانچه از كاروان عقب افتاديد ، نيروهاي واحد امداد كه لباس هاي آبي بر تن دارند شما را راهنمايي مي كنند .

3 . زائران سال مند و افرادي كه مبتلا به پادرد و كمردرد هستند و به كمك ديگران نياز دارند ، اجازه دهند شخصي كه همراه آنهاست در روز اوّل ، اعمال خود را انجام داده و سپس به كمك آنها بيايد ، چون بسيار مشكل است كسي بخواهد در يك زمان ، جداي از اعمال خود ، كارهاي لازم

78

ديگري را انجام دهد ، بهويژه اگر براي هر دو نفر ، سفر اوّل باشد .

4 . چنانچه در انجام سعي يا طواف به ويلچر نياز داريد مي بايست با در دست داشتن كارت شناسايي ، به دفتر « العربات المجانيّه » به نزديك كوه صفا ( طبقه دوم ) مراجعه و ويلچري را دريافت نماييد . البته اين كار را براي بار اوّل همراه با مدير يا خدمه كاروان انجام دهيد .

5 . چنانچه بخواهيد از چرخ دستي هاي ويژه اي كه كارگران عرب آنها را مي برند استفاده نماييد ، مي بايست كرايه را آماده كنيد و به همان دفتر ، در محلّ كوه صفا ، مراجعه نموده و طبق نوبت و مقرّرات ديگر ، يكي از چرخ دستي ها را اجاره كنيد .

6 . خواهران محترم از گره زدن چادرهايشان به يكديگر در حال طواف ، خودداري كنند ، چون خودشان به زحمت مي افتند و ديگران را نيز به زحمت مي اندازند . علاوه بر اين ، هريك از خواهران در حالت عادي و انفرادي بهتر مي تواند طواف كند .

7 . زائران محترم ! سعي كنيد هنگام طواف دعاها را آهسته بخوانيد .

دعاهايي مانند :

79

« ربَّنا آتنا في الدّنيا حسنه . . . » ، « يا رحمان يا رحيم » ، « يا ارحم الرّاحمين » و . . . را زمزمه كنيد .

8 . خواهران محترم هنگام طواف و خواندن نماز طواف در پشت مقام ابراهيم از چادرهاي نازك ، استفاده نكنند كه چنانچه با آن چادر و لباس ، نماز واجب را بخوانند ، باطل بوده و اعمال آنان خراب مي شود .

9 . خواهران محترم توجّه داشته باشند كه طواف مستحب يا واجب خود را در اوقاتي كه نزديك به اذان است انجام ندهند ، زيرا با مشكلات زيادي روبه رو مي شوند . همچنين تأكيد مي شود كه در بين نماز مغرب و عشا و يك ساعت مانده به اذان صبح مشغول طواف نشوند ، زيرا صفوف نماز بسته شده و مجبور هستند كه در جلوي مردها يا در بين صفوف آقايان نماز بخوانند كه اين كار دور از شأن يك زائر متعهّد است ، علاوه بر اين ، مأموران سعودي هم مخالفت مي كنند ، ما هم نبايد با ايشان مخالفت كنيم ، بلكه دوستان را راهنمايي كنيم . در اين دو سال اخير در محوطه پشت مقام ، مكاني را براي خواندن نماز خواهران محصور كرده و مأمورين حرم ، زائران زن را براي نماز خواندن ، به آنجا هدايت مي كنند .

10 . برادران محترم ! از باز و بسته كردن لباس احرام در

80

برابر نامحرم و نمايان ساختن مواضع بدن و همچنين از نشستن روي پله ها ، بهويژه در حال احرام ، جدّاً بپرهيزيد . خواهران محترم نيز وعده هاي ملاقات خود را روي پلّه ها قرار ندهند و در آن جا ننشينند ، زيرا اوّلاً : كار درستي نيست ، و ثانياً : مأموران از نشستن جلوگيري مي كنند كه مشكلات ديگري به وجود مي آيد ، از جمله اينكه همراهتان شما را پيدا نمي كند .

81

اشاره اي به اعمال حجّ تمتّع

و تذكّرات لازم

احرام

1 . در روز هشتم ماه ذي حجّه عموم كاروان ها و زائرين آماده مي شوند تا مرحله دوّم اعمال حجّ تمتّع را به جاي آورند .

زائرين محترم در هتل ها غسل احرام نموده و لباس هاي احرام را مي پوشند و در ساعت معيني كه مدير محترم كاروان معلوم مي كند ، وضو مي گيرند و براي محرم شدن حاضر مي شوند .

مراسم مُحرِم شدن كه خواندن دو ركعت و نيت كردن و ذكر « لبّيك » است ، انجام مي شود .

2 . بعضي ، تمام افراد كاروان را در سالن هتل و محل سكونت جمع مي كنند و اين مراسم را انجام مي دهند . بعضي ، افراد كاروان را سوار بر ماشين ها كرده و تا

82

مسجدالحرام مي آورند .

به هر حال ، اجراي اين مراسم با توجّه به تراكم جمعيت و مشكلات موجود در آن زمان ، بستگي به تشخيص روحاني و مدير محترم كاروان دارد و هر چه را صلاح بدانند ، به آن عمل مي نمايند .

3 . معمولاً كاروان ها بعد از ظهر روز هشتم ، پس از صرف ناهار اعلان حركت به سوي مني مي نمايند .

4 . آنچه را شما زائرين محترم براي وقوف در عرفات ، مشعر و منا لازم داريد عبارت است از : يك دست لباس معمولي كه راحت و خنك باشد تا پس از خارج شدن از احرام آن را در منا بپوشيد و نيز بعضي از وسايل شخصي و احياناً داروهايي كه براي اين مدّت مورد نياز است .

ضمناً چند عدد تيغ و وسايل لازم براي تراشيدن سر تهيه نموده و همه آنها را در ساك دستي قرار دهيد .

5 . معمولاً شب هاي مشعر در اين سال ها كه حج در فصل زمستان و پاييز واقع شده ، سرد است . چنانچه تحمّل آن را نداريد ، دو عدد حوله اضافه يا پارچه و پتوي غير دوخته همراه داشته باشيد .

6 . خانم هاي محترمه بدانند كه در اين چند روز كاملاً مستقل از شوهران خود هستند ؛ يعني آقايان در چادري و

83

خانم ها در يك چادر ديگر به صورت دسته جمعي مي باشند ، بنابراين ، وسايل و امكاناتي را كه هر نفر براي خود لازم دارد در ساك شخصي خود قرار دهد .

7 . همراه داشتن كيف و وسايل ديگر گرچه دوخته باشند ، براي مردِ مُحرم اشكالي ندارد ، آنچه حرام است ، پوشيدن لباس دوخته به عنوان « لباس احرام » است .

85

9

†

عرفات

اكنون به تذكّراتي كه در مرحله وقوف به عرفات لازم است ، توجّه فرماييد :

1 . مساحت چادرها به گونه اي است كه جاي استراحت براي اعضاي كاروان در آن منظور شده است . البته همگي براي استراحت در كنار يكديگر قرار مي گيريد و بايد ملاحظه و مراعات يكديگر را بنمائيد . چون سرزمين عرفات محدود است و زائران در حال افزايش اند و تعيين مكان در عرفات با دستور و توزيع مسئولان سعودي است و آنها نيز با توجّه به حضور جمعيت فراوان چنين تقسيم مي كنند . نتيجه اينكه به دوستان هم سفر خود جاي دهيد و از آنان بخواهيد مكاني بيش از حدّ خود اشغال نكنند . مهرباني و ادب را در حال احرام حفظ كنيد تا از اين لحظات حساس بهترين بهره ها را برده باشيد .

86

2 . سرويس هاي دستشويي عمومي در هر طرف با فاصله از چادرها وجود دارد . شما سعي كنيد از نزديكترين سرويس استفاده كنيد ، زيرا امكان گم شدن در لابه لاي چادرها كه به صورت يك نواخت چيده شده بسيار است . گرچه جاي نگراني نيست و نهايتاً با سؤال و جستوجو پيدا خواهيد كرد .

3 . به دليل شلوغي سرويس هاي دستشويي ، سعي كنيد دقايقي زودتر برويد و در نوبت باشيد تا مشكلي پيش نيايد و ديگران هم ناراحت نشوند .

4 . خواهران محترم ! هنگام خروج از چادرها و حتّي هنگامي كه در چادرها هستيد ، حجاب كامل را رعايت كنيد ، زيرا داخل چادرها از لابه لاي آن ها پيداست .

5 . خواهران محترم ! توجّه داشته باشيد كه دستشويي آقايان و خانم ها به هم متّصل است ، لذا از صحبت كردن بلند و داد و فرياد زدن بي جا پرهيز نماييد . همچنين نسبت به زائرين ديگر ، رعايت نوبت ، احترام و ادب را داشته باشيد ، خصوصاً اگر از كاروان ها يا كشورهاي ديگر مي باشند .

6 . پس از خروج از دستشويي ها حتماً دست هاي خود را با آب و صابون يا مايع دستشويي بشوييد .

87

7 . تا زماني كه عين نجاست را در جايي نديده ايد ، همه جا را پاك بدانيد ، پس چنانچه ترشّحي از آب ها به شما پاشيد يا گوشه اي از لباس احرام شما در آن افتاد ، نگران نباشيد . از فرياد زدن و اهانت كردن به يكديگر جدّاً بپرهيزيد .

8 . در نحوه جمع كردن لباس احرام يا درآوردن آن براي رفتن به دستشويي ها بر اعصاب خود مسلّط باشيد . هيچ عجله نكنيد و مسائل شرعي را رعايت نماييد .

9 . كاروان بعد از خواندن نماز صبح روز نهم در منا به طرف عرفات حركت مي كند .

10 . پس از صرف صبحانه در روز نهم ذي حجّه طبق برنامه سنواتي ، بعثه مقام معظّم رهبري ( مدّظلّه ) مراسم برائت از مشركين را در چادرهاي محل استقرار بعثه برگزار كرده و از همه كاروان ها جهت شركت در اين مراسم ، دعوت مي نمايد . لذا سزاوار است كليه خواهران و برادراني كه امكان شركت براي آنها فراهم است ، در اين مراسم شركت نمايند . همچنين سعي كنيد با پرچم مخصوصي كه مي رويد ، فاصله زيادي نداشته باشيد . البته مي توانيد نشانه هايي هم براي خود قرار دهيد تا اگر چنانچه در شلوغي جمعيت دوستان خود را گم كرديد ، بتوانيد به چادر برگرديد و در غير اين صورت نيز مي توانيد با سؤال از

88

مديران و خدمه كاروان هاي ديگر چادر خود را بيابيد ، چون كاروان هاي هر استان در نزديك هم قرار دارند .

11 . از آن جا كه در حال احرام هستيد ، احكام آن را فراموش نكنيد . مواظب باشيد مبتلا به كندن گياه ، كشتن حشرات ، استعمال عطر ، جدال و . . . نشويد ، خصوصاً توجه داشته باشيد از دمپايي هايي استفاده كنيد كه ليز نخوريد . همچنين در حركت بين چادرها مواظب باشيد كه پا يا سر شما به طناب ها برخورد نكند .

12 . سعي كنيد جمع كاروان خود را جمعي علمي و معنوي قرار دهيد و از فرصت ها حداكثر استفاده را بنماييد .

13 . يكي از كارهايي كه در عرفات انجام مي شود دادن نيابت به فردي است كه مي خواهد فرداي آن روز ( عيد قربان ) به قربانگاه رفته و براي هر نفر ، گوسفند قرباني كند . معمولاً براي اين كار چند نفر معين شده و هر يك نيابت از چند نفر را بر عهده مي گيرند . البته هر زائر بايد بداند كه نايب او چه كسي است .

14 . توجه داشته باشيد كه نمازهاي ظهر و عصر و عشا در عرفات ، مشعر و منا فقط براي كساني كه قبل از عرفات با قصد اقامه ده روز در مكه بوده اند تمام و براي ديگران شكسته است .

15 . قبل از اذان ظهرِ روز عرفه در هر كجا كه هستيد در

89

چادر كاروان خود جمع شويد تا براي وقوف در عرفه خود را آماده كنيد .

16 . در روز عرفه قبل از اقامه نماز جماعت ظهر حتماً ساعتي را استراحت نماييد .

17 . پس از نماز ظهر هر كاروان مراسم دعاي عرفه را با جمع زائران خود شروع مي كند .

18 . با نزديك شدن به مغرب ، اسباب و اثاثيه را جمع مي كنند كه پس از غروب به طرف مشعرالحرام حركت نمايند . دقّت نماييد چيزي را در چادرها جا نگذاريد ، زيرا برگشت به اين نقطه ، امكان پذير نيست . نماز مغرب و عشا را در مني مي خوانيد .

19 . اگر ممكن است هر زائر چند بطري آب معدني كوچك يا نوشابه و حتي كيك يا بيسكويت در ساك دستي خود به همراه بياورد .

20 . يكي از مراحل دشوار حجّ تمتّع ، خروج از منطقه عرفات تا رسيدن به محلّ استقرار در مشعرالحرام است . تصوّر كنيد كه هم زمان جمعيتي نزديك به دو ميليون حاجي با هر وسيله اي مي خواهند حركت كنند . تمام راه ها و خيابان ها مملو از ماشين هاي شخصي ، تداركاتي و اتوبوس است و اضافه بر آن ، سر و صداي پليس هم بر شلوغي

90

مي افزايد . جالب اينكه معمولاً همه راه ها بسته مي شوند يا حركت ماشين ها به كندي صورت مي گيرد و حتّي اين كندي حركت تا بعد از نيمه شب ادامه دارد .

21 . خواهران محترمه و افراد سال مند و ضعيف مي توانند قبل از نماز صبح روز دهم از مزدلفه خارج شوند . ولي آقايان توانمند مجاز به اين كار نيستند .

22 . يكي از طرح هاي جالبي كه در سال هاي اخير به آن توجه شده اين است كه افراد جوان در كاروان ها كه توان پياده روي حدود ده كيلومتر را دارند به صورت دسته جمعي از عرفات حركت مي كنند و خود را به مشعر مي رسانند . البته اين كار بايد با موافقت مدير و روحاني محترم كاروان و پيش بيني هاي لازم صورت گيرد .

23 . خدمه محترم ، اثاثيه هاي شما را از عرفات در وانت بار گذاشته و به چادرهاي منا مي برند ، ولي اگر وسايل ضروري داريد آن را با خود برداريد ، زيرا مشكل ، فقط حمل ساك است كه در صبح روز عيد قربان مي خواهيد پياده از مشعر تا منا ببريد ( حدود چهار كيلومتر ) و بايد باعث نشود كه حوله يا پتويي كه براي اين مرحله از اعمال آماده كرده ايد به همراه خود نياوريد ؛ « يعني شب مشعرالحرام » .

91

10

†

مشعرالحرام

وقوف در مشعرالحرام

تذكرات مربوط به مشعر الحرام عبارتند از :

1 . چنانچه در هر ساعتي از شب به وادي مشعر يا مزدلفه رسيديد ، سعي كنيد در حدود مسجد مزدلفه تا قبل از پل ( كبري ملك فيصل ) باشيد تا فردا صبح زودتر به منا برسيد و اعمال روز عيد قربان را انجام دهيد .

2 . تا آنجا كه امكان دارد جمعيّت كاروان كه در چند اتوبوس هستند در يك نقطه جمع شوند تا به هنگام وقوف كه بعد از اذان صبح است همه دور هم جمع باشند كه همين با هم بودن حال و هوايي دارد .

3 . خانم ها و آقايان سال مند و افراد مريض يا ضعيف پس از نيمه شب ، به طرف منا حركت مي كنند . آنان همان شب ، وارد منا شده به چادرهاي مخصوص محلّ اقامت در

92

منا رفته تا فردا صبح كه بقيّه افراد كاروان بيايند و در آنجا مستقر شوند .

4 . يكي از اعمالي كه در سرزمين مشعرالحرام انجام مي شود ، جمع كردن تعداد 49 عدد ريگ در اندازه حدود فندق يا پسته ( يك بند انگشت ) است . معمولاً براي احتياط مقداري بيشتر جمع مي كنند .

5 . چنانكه قبلاً تذكّر داده شد ، در اين سال ها شب هاي مشعر ، سرد و همراه با باد و گردوغبار است . در چنين شرايطي مي توانيد از حوله هايي كه براي در امان بودن از اين سرما به همراه آورده ايد ، استفاده كنيد ؛ البته چنانچه روفرشي و پتو نيز به همراه داشته باشيد مي توانيد خود را با آن بپوشانيد .

6 . سعي كنيد مقدار كمي هم كه شده بخوابيد تا نيروي لازم را براي ادامه اعمال داشته باشيد ، گرچه خداوند قدرت آن را هم مي دهد .

7 . اگر روي زمين جاي مناسبي براي استراحت پيدا نكرديد ، مي توانيد روي همان صندلي هاي ماشين استراحت كنيد .

8 . سرويس هاي بهداشتي در نقاط مختلف مشعرالحرام است ، ولي چون تعداد آنها محدود است معمولاً شلوغ

93

هستند . براي اين كار بايد قبلاً برويد و نوبت بگيريد .

9 . نماز شب ( يازده ركعت ) را در آن شب سراسر رحمت و مغفرت فراموش نكنيد و با خواندن دعا و مناجات ، حالت معنوي خود و دوستان همراه را حفظ نماييد . اگر با اين برنامه ها مشغول نشويد طبعاً گفتگوهاي بي معني و بي فايده اي پيش خواهد آمد كه بعدها افسوس اين لحظات را خواهيد خورد .

10 . نيم ساعت قبل از اذان صبح بيدار شده ، وضو بگيريد و آماده وقوف باشيد . اگر در جاي ديگري هستيد در نقطه اي كه روحاني محترم معيّن مي كند ، جمع شويد .

11 . پس از اقامه نماز جماعت صبح و تعقيبات ، ساعتي را مشغول ذكر و دعا و مناجات باشيد ، بعد هم كم كم آماده حركت به سمت منا شده و چنانچه اثاثيه اي داريد ، غير از يك بطري آب ، بقيه را در ماشين وانت بار مخصوص كاروان قرار دهيد كه بار سنگين نداشته باشيد . ( البته اگر اين ماشين نزد شما باشد ، امّا اگر اتوبوس بود ، چون احتمال دارد از ورود آن جلوگيري كنند ، بهتر است ، اثاثيه را به دست گرفته و به طرف منا حركت كنيد . )

12 . بعد از وقوف ، حركت از مشعر به طرف منا آغاز مي شود در اين مرحله ، همه با بلندكردن پرچم كاروان خود

94

و با تلبيه و ذكرهاي الله اكبر و لا اله الاّ الله و ذكرهاي ديگري كه براي عيد قربان است ، با حفظ جمعيّت كاروان و مواظبت از افراد ضعيف ، حركت مي كنيد تا پس از وادي محسِّر وارد منطقه منا شويد . چادرهاي مخصوصي با رنگ سفيد و منظم كه با اسكلت فلزي برپا شده است نشانه نزديك شدن شما به اين سرزمين است . با هدايت مدير و خدمه ، وارد چادرهاي كاروان خود مي شويد .

13 . چنانچه بعضي از افراد كاروان در نقطه اي از مشعرالحرام قرار گرفتند كه نتوانستند همراه جمع و با حضور روحاني كاروان وقوف نمايند ، در هر كجا كه مي بينند كارواني جمع شده ، حاضر شده و اين عمل را همراه آنها انجام دهند ، زيرا عقب افتادن از كاروان ، دليل بر ترك عمل نمي شود ، و حتي با آنان مي توانند به طرف سرزمين منا رهسپار شوند .

95

11

†

مِنا

1 . چنان كه قبلاً هم يادآوري شد ، چادرهاي منا از جهت مكان استراحت براي زائرين ، فضاي محدودي دارد ، پس لطف نماييد به افراد ديگر جاي دهيد و از اشغال اضافي مكان ، خودداري كنيد و خداي ناكرده كاري كه باعث رنجش خاطر ديگران باشد ، انجام ندهيد . مهربان باشيد ، زيرا مدّت اقامت شما در اينجا دو روز و نصف بيشتر نيست ، پس هر طور كه هست مراعات حال يكديگر را بنمائيد .

2 . خانم ها و آقايان محترم ! در تمام مدّتي كه در منا هستيد ، نمازهاي خود را به جماعت بخوانيد . و از نكات و معارف و اسرار اين سرزمين كه توسط روحانيون محترم بيان مي شود بهره بگيريد .

96

رمي جمره عقبه ( شيطان بزرگ )

اينك به تذكّرات لازمي كه براي اين مرحله از اعمال لازم است مي پردازيم :

1 . مسافتي را كه از مشعر تا منا مي پيماييد ، چند كيلومتر است . اين مسير ، معمولاً مملو از جمعيّت و ماشين ها است كه بايد از لابه لاي آنها حركت نماييد . پس هر قدر مي توانيد بار و اثاث همراه كمتر داشته باشيد و چنانچه مدير كاروان مصلحت دانست آنها را در همان ماشين هاي وانت يا اتوبوس ها قرار دهيد تا بعداً به چادرهاي منا بياورند .

4 . معمولاً در آغاز ورود به منا به چادرهاي مخصوص كاروان خود مي رويد و استراحت مختصري مي نماييد ، صبحانه را صرف كرده و سپس براي رمي جمره عقبه ، حركت مي كنيد .

5 . جمعيّت كاروان بعد از صرف صبحانه به طرف جمرات حركت مي نمايند ، ولي در روز اوّل ، فقط جمره عقبه ( شيطان بزرگ ) را سنگ مي زنند .

6 . فاصله چادرهاي ايراني تا محلّ رمي جمرات حدود 5/2 كيلومتر است . البته از راه هايي كه مي رويد ، مشخّصات آن را به ذهن بسپاريد ، چون ممكن است در برگشت گم شده يا عقب بمانيد و مجبور شويد به تنهايي بازگرديد .

97

7 . براي رمي جمره روز اوّل ، فقط هفت ريگ واجب است ، ولي تعدادي سنگ اضافه نيز برداريد كه چنانچه به هدف نخورد ، دچار كمبود نشويد .

8 . پس از اينكه به محلّ جمرات رسيديد به طرف جمره عقبه برويد .

سپس شروع به پرتاب سنگ ، به طرف ديوار كرده و سعي كنيد در قسمت وسط ديوار سيماني بزنيد كه رعايت احتياط شده باشد . پس از رمي نيز با احتياط خود را از جمعيت جدا كرده و به محلّي كه قبلاً توسط افراد كاروان تعيين شده ، مي رويد .

9 . در اين مرحله از اعمال ، چنانچه سؤال و مشكلي در اجراي عمل داشتيد با روحاني محترم كاروان مطرح نماييد ، چون اگر ناقص انجام داده باشيد ، برگشت از چادرها بسيار مشكل است .

10 . چنانچه در مسير برگشت ، از كاروان عقب افتاديد به يكي از كاروان هايي كه ايراني است بپيونديد . اگر مربوط به استان شما بود ، كه بهتر ، زيرا تقريباً نزديك محلّ كاروان شما مي روند و مي توانيد به راحتي به مقصد برسيد ، امّا اگر از استان شما نبود به هر حال به منطقه اي مي رود كه ايراني ها هستند و شما مي توانيد كاروان خود را پيدا كنيد .

98

11 . براي رفت و برگشت از جمرات ، ظرف آب ، يا قمقمه به همراه داشته باشيد ، گرچه آب به صورت فراوان موجود مي باشد ، ولي براي عقب نيفتادن از كاروان چنين تمهيداتي خوب است . اگر چنانچه در شلوغي جمعيّت قمقمه يا ظرف آب شما هم از دست رفت ، نگران نباشيد و معطّل نشويد . همراه كاروان حركت كنيد .

12 . چادر امداد گمشدگان در طول ايام تشريق در عرفات و منا مستقر است ، چنانچه گم شديد به اين چادر مراجعه كنيد تا برادران امدادگر ، شما را به محل خودتان هدايت نمايند .

قرباني

1 . پس از رمي جمره عقبه ، زماني كه به چادرها باز مي گرديد تقريباً نزديك ظهر است . منتظر مي مانيد تا خبر ذبح گوسفند قرباني را همان افرادي كه قبلاً به آنها وكالت داده بوديد براي شما بياورند . . هر زمان اين خبر به شما رسيد وقت انجام عمل بعدي ، يعني حلق يا تقصير است .

2 . سعي كنيد تا از ذبح گوسفند براي خودتان توسط ذابح ، مطمئن شويد آنگاه شروع به حلق يا تقصير كنيد . به گفته و عمل افراد از كاروان هاي ديگر عمل حلق را زودتر

99

شروع نكنيد . هر فرد و هر كاروان وضع خاص خودش را دارد .

3 . چنانچه امكان قرباني گوسفند براي شما در روز عيد قربان نبود ، تا روز بعد صبر كنيد تا به نيابت از شما مجدّداً به قربانگاه بروند ، وقرباني كنند .

حلق يا تقصير

1 . زماني كه رمي جمره عقبه و قرباني انجام شد نوبت به حلق ( تراشيدن موي سر ) براي آقايان ، و تقصير ( كوتاه كردن يك چهارم از موي سر ) براي خانم ها فرامي رسد . بانوان محترم دقت نمايند .

كوتاه كردن مو در محلّي نباشد كه مورد ديد و حضور آقايان است ، نظافت را هم رعايت نموده ، موي خود را در سطل زباله بريزيد و از پراكنده ساختن آن در محيط خودداري كنيد .

آقايان محترم قبلاً براي تراشيدن سر ، وسائل لازم را برداشته و در محل هاي مخصوصي كه در كنار دستشويي ها موجود است رفته و عمل حلق را انجام دهند .

2 . مهم ترين مسأله در انجام اين مرحله از اعمال ، رعايت نظافت و بهداشت شخصي ، خصوصاً محل

100

تراشيدن مو و حلق است . براي اين منظور ، به نكته هاي زير توجه فرماييد :

* از تيغ مشترك استفاده نكنيد ؛

* از پيش بند پلاستيكي براي جلوگيري از ريزش مو استفاده كنيد ؛

* موها را حتماً در سطل هاي زباله بريزيد ؛

* چنانچه دچار بريدگي هاي بزرگ در پوست سر شديد با محلول بتادين و پانسمان ، محلّ مورد نظر را معالجه نماييد .

* پس از انجام كار ، زير دوش ها برويد و تمام بدن را با صابون بشوييد و به شستن زير شيرها اكتفا نكنيد .

3 . افرادي كه حلق مي كنند لازم نيست اوّل خودشان حلق يا تقصير كرده باشند تا بتوانند براي ديگران حلق نمايند .

4 . در انجام حلق ، عجله نكنيد . اگر در روز اوّل ممكن نشد ، در روز بعد اين كار را انجام دهيد .

سنت بيتوته در منا در شب يازدهم و دوازدهم

بعد از رمي جمره عقبه تا قبل از غروب روز دوازدهم ، در اين مدت هر وقت خواستيد طواف زيارت را انجام دهيد .