بخش 26

مفاتيح الجنان

قَدْرَها غَيْرُكَ يا اَرْحَمَ الرّاحِمينَ

نتواند جز تو اي مهربانترين مهربانان

فصل سوّم
در فضيلت مبارك رمضان
شيخ صدوق به سند معتبره روايت كرده از حضرت امام رضاعليه السلام از پدران بزرگواران خود از حضرت اميرالمؤ منين عليه و علي اولاده السلام كه فرمود خطبه اي خواند براي ما روزي حضرت رسول خداصَلَّي اللَّهِ عَلِيهِ وَاله پس فرمود اَيُّها النّاس بدرستي كه رو كرده است به سوي شما ماه خدا با بركت و رحمت و آمرزش ‍ ماهي است كه نزد خدا بهترين ماهها است و روزهايش بهترين روزها است و شبهايش بهترين شبها است و ساعتهايش بهترين ساعتها است و آن ماهيست كه خوانده اند شما را در آن بسوي ضيافت خدا و گرديده ايد در آن از اهل كرامت خدا نَفَسهاي شما در آن ثواب تسبيح دارد و خواب شما ثواب عبادت دارد و عملهاي شما در آن مقبولست و دعاهاي شما در آن مستجابست پس سؤ ال كنيد از پروردگار خود به نيّتهاي درست و دلهاي پاكيزه از گناهان و صفات ذميمه كه توفيق دهد شما را براي روزه داشتن آن و تلاوت كردن قرآن در آن بدرستي كه شقي و بد عاقبت كسي است كه محروم گردد از آمرزش خدا در اين ماه عظيم و ياد كنيد به گرسنگي و تشنگي شما در اين ماه تشنگي و گرسنگي روز قيامت را و تَصدّق كنيد بر فقيران و مسكينان خود و تعظيم نمائيد پيران خود را و رحم كنيد كودكان خود را و نوازش نمائيد خويشان خود را و نگاه داريد زبانهاي خود را از آنچه نبايد گفت و بپوشيد ديدهاي خود را از آنچه حلال نيست شما را نظر كردن بسوي آن و بازداريد گوشهاي خود را از آنچه حلال نيست شما را شنيدن آن و مهرباني كنيد با يتيمان مردم تا مهرباني كنند بعد از شما با يتيمان شما و بازگشت كنيد بسوي خدا از گناهان خود و بلند كنيد دستهاي خود را به دعا در اوقات نمازهاي خود زيرا كه وقت نمازها بهترين ساعتها است نظر مي كند حق تعالي در اين اوقات به رحمت به سوي بندگان خود و جواب مي گويد ايشان را هرگاه او را مناجات كند و لبّيك مي گويد ايشان را هرگاه او را ندا كنند و مستجاب مي گرداند هرگاه او را بخوانند اي گروه مردمان بدرستي كه جانهاي شما در گرو كرده هاي شما است پس از گرو بدر آوريد به طلب آمرزش از خدا و پشتهاي شما گران بار است از گناهان شما پس سبك گردانيد آنها را به طول دادن سجده ها و بدانيد كه حق تعالي سوگند ياد كرده است به عزّت و جلال خود كه عذاب نكند نمازگذارندگان و سجده كنندگان در اين ماه را و نترساند ايشان را به آتش جهنم در روز قيامت ايُّها النّاس هر كه از شما افطار دهد روزه دار مؤ مني را در اين ماه از براي او خواهد بود نزد خدا ثواب بنده آزاد كردن و آمرزش گناهان گذشته پس ‍ بعضي از اصحاب گفتند يا رسول الله همه ما قدرت بر آن نداريم حضرت فرمود بپرهيزيد از آتش جهنم به افطار فرمودن روزه داران اگرچه به نصف دانه خرما باشد و اگر چه به يك شربت آبي باشد بدرستي كه خدا اين ثواب را مي دهد كسي را كه چنين كند اگر قادر بر زياده از اين نباشد اَيُّها النّاسُ هر كه خُلْق خود را در اين ماه نيكو گرداند بر صراط آسان بگذرد در روزي كه قدمها بر آن لغزد و هر كه سبك گرداند در اين ماه خدمت غلام و كنيز خود را خدا در قيامت حساب او را آسان گرداند و هر كه در اين ماه شرّ خود را از مردم باز دارد حق تعالي غضب خود را در قيامت از او باز دارد و هر كه در اين ماه يتيم بي پدري را گرامي دارد خدا او را در قيامت گرامي دارد و هر كه در اين ماه صله و احسان كند با خويشان خود خدا وَصل كند او را به رحمت خود در قيامت و هر كه در اين ماه قطع احسان خود از خويشان خود بكند خدا در قيامت قطع رحمت خود از او بكند و هر كه نماز سنتي در اين ماه بكند خدا براي او برات بيزاري از آتش جهنم بنويسد و هر كه در اين ماه نماز واجبي را ادا كند خدا عطا كند به او ثواب هفتاد نماز واجب كه در ماههاي ديگر كرده شود و هر كه در اين ماه بسيار بر من صلوات فرستد خدا سنگين گرداند ترازوي عمل او را در روزي كه ترازوهاي اعمال سبك باشد و كسي كه يك آيه از قرآن در اين ماه بخواند ثواب كسي دارد كه در ماههاي ديگر ختم قرآن كرده باشد اَيُّها النّاسُ بدرستي كه درهاي بهشت در اين ماه گشاده است پس سؤ ال كنيد از پروردگار خود كه بروي شما نه بندد و درهاي جهنّم در اين ماه بسته است پس سؤ ال كنيد از پروردگار.تبارك و تعالي به تلاوت كردن قرآن مجيد در شبها و روزهاي اين ماه و به ايستادن به نماز و جِدّ و جَهد كردن در عبادت و بجا آوردن نمازها

در اوقات فضيلت و كثرت استغفار و دعا فَعَنِ الصّادِقِعليه السلام اَنَّهُ مَنْ لَمْ يُغْفَرْ لَهُ في شَهْرِ

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * امام صادق عليه السلام فرمود: هر كه در ماه رمضان آمرزيده نشود

رَمَضانَ لَمْ يُغْفَرْ لَهُ اِلي قابِلٍ اِلاّ اَنْ يَشْهَدَ عَرَفَةَ و نگاه دارد خود را از

تا سال آينده آمرزيده نشود مگر آنكه در عرفات حاضر شود * * * * * * * * * * * *

چيزهايي خدا حرام كرده است و از افطار كردن بر چيزهاي حرام و رفتار كن به نحوي كه مولاي ما حضرت صادق عليه السلام وصيّت نموده و فرموده كه هرگاه روزه داري مي بايد كه روزه دارد گوش و چشم و مو و پوست و جميع اعضاي تو يعني از محرّمات بلكه از مكروهات و فرمود بايد كه روز روزه تو مانند روز افطار تو نباشد و نيز فرموده كه روزه نه همين از خوردن و آشاميدن است تنها بلكه بايد در روز روزه نگاه داريد زبان خود را از دروغ و بپوشانيد ديده هاي خود را از حرام و با يكديگر نزاع مكنيد و حَسَد مبريد و غيبت مكنيد و مجادله مكنيد و سوگند دروغ مخوريد بلكه سوگند راست نيز و دشنام مدهيد و فحش مگوئيد و ستم مكنيد و بي خردي مكنيد و دلتنگ مشويد و غافل مشويد از ياد خدا و از نماز و خاموش باشيد از آنچه نبايد گفت و صبر كنيد و راستگو باشيد و دوري كنيد از اهل شرّ و اجتناب كنيد از گفتار بد و دروغ و افتراء و خصومت كردن با مردم و گمان بد بردن و غيبت كردن و سخن چيني كردن و خود را مُشْرِف به آخرت دانيد و منتظر فَرَج و ظُهور قائم آل محمّدعليه السلام باشيد و آرزومند ثوابهاي آخرت باشيد و توشه اعمال صالحه براي سفر آخرت برداريد و بر شما باد به آرام دل و آرام تن و خضوع و خشوع و شكستگي و مذلّت مانند بنده اي كه از آقاي خود ترسد و ترسان باشيد از عذاب خدا و اميدوار باشيد رحمت او را و بايد پاك باشد اي روزه دار دل تو از عيبها و باطن تو از حيله ها و مكرها و پاكيزه باشد بدن تو از كثافتها و بيزاري بجوي بسوي خدا از آنچه غير اوست و در روزه ولايت خود را خالص گرداني از براي او و خاموش باشي از آنچه حق تعالي نهي كرده است تو را از آن در آشكارا و پنهان و بترسي از خداوند قهار آنچه سزاوار ترسيدن او است در پنهان و آشكار و ببخشي روح و بدن خود را به خداي عزّوجلّ در ايّام روزه خود و فارغ گرداني دل خود را از براي محبّت او و ياد او و بدن خود را به كارفرمائي در آنچه خدا تو را امر كرده است به آن و خوانده است بسوي آن اگر همه اينها را به عمل آوري آنچه سزاوار روزه داشتن است به عمل آورده اي و فرموده خدا را اطاعت كرده اي و آنچه كم كني از آنها كه بيان كردم از براي تو به قدر آن از روزه تو كم مي شود از فضل آن و ثواب آن بدرستي كه پدرم گفت رسول خداصَلَّي اللَّهِ عَلِيهِ وَاله شنيد كه زني در روز روزه اي جاريه خود را دشنام داد حضرت طعامي طلبيد آن زن را گفت بخور زن گفت من روزه ام فرمود چگونه روزه اي كه جاريه خود را دشنام دادي روزه از خوردن و آشاميدن تنها نيست بدرستي كه حق تعالي روزه را حجابي گردانيده است از ساير امور قبيحه از كردار بد و گفتار بد چه بسيار كمند روزه داران و چه بسيارند گرسنگي كشندگان و حضرت اميرالمؤ منين عليه السلام فرمود كه چه بسيار روزه داري كه بهره اي نيست او را از روزه به غير از تشنگي و گرسنگي و چه بسيار عبادت كننده اي كه نيست او را بهره اي از عبادت به غير تَعَب اي خوشا خواب زيركان كه بهتر از بيداري و عبادت احمقان است و خوشا افطار كردن زيركان كه بهتر از روزه داشتن بي خردان است و روايت شده از جابربن يزيد از حضرت امام محمد باقرعليه السلام كه حضرت رسول صَلَّي اللَّهِ عَلِيهِ وَ اله به جابر بن عبدالله فرمود اي جابر اين ماه رمضانست هر كه روزه بدارد روز آن را و بايستد به عبادت پاره اي از شبش را و باز دارد از حرام شكم و فَرْج خود را و نگاه دارد زبان خود را بيرون رود از گناهان خود مثل بيرون رفتن او از ماه جابر گفت يا رسول اللّه چه نيكو است اين حديث كه فرمودي فرمود اي جابر و چقدر سخت است اين شرطهايي كه نمودم وبالجمله اعمال اين ماه شريف در دو مطلب و يك خاتمه ذكر مي شود.
مطلب اوّل
اعمال مشتركه ماه رمضان
-----
اعمال مشتركه اين ماه چهار قسم است : قسم اوّل اعمالي است كه در هر شب و روز اين ماه بجا آورده مي شود
دعا بعد از هر فريضه
سيّد بن طاوس روايت كرده از حضرت امام جعفر صادق و امام موسي كاظم عَليهِماالسَّلام كه فرمودند مي گوئي در ماه رَمَضان

از اوّل تا به آخر آن بعد از هر فريضه : اَللّهُمَّ ارْزُقْني حَجَّ بَيْتِكَ الْحَرامِ في

* * * * * * * * * * * * * * * * * * خدايا روزيم گردان حج خانه كعبه را در

عامي هذا وَفي كُلِّ عامٍ ما اَبْقَيْتَني في يُسْرٍ مِنْكَ وَعافِيَةٍ وَسَعَةِ

اين سال و در هر سال تا زنده هستم در آسايش و تندرستي از جانب تو و وسعت

رِزْقٍ وَلا تُخْلِني مِنْ تِلْكَ الْمواقِفِ الْكَريمَةِ وَالْمَشاهِدِ الشَّريفَةِ

روزي و دورم مكن از اين اماكن گرامي و مشاهد شريفه

وَزِيارَةِ قَبْرِ نَبِيِّكَ صَلَواتُكَ عَلَيْهِ وَ الِهِ وَفي جَميعِ حَوائِجِ الدُّنْيا

و زيارت قبر پيامبرت كه درود تو بر او و آلش باد در همه حاجتهاي دنيا

وَالا خِرَةِ فَكُنْ لي اَللّهُمَّ اِنّي اَسْئَلُكَ فيما تَقْضي وَتُقَدِّرُ مِنَ الاَمْرِ

و آخرتم پشتيبان من باش خدايا از تو خواهم در آنچه بنا هست درباره اش حكم فرمائي و مقدر كني در آن فرمان

الْمَحْتُومِ في لَيْلَةِ الْقَدْرِ مِنَ الْقَضاَّءِ الَّذي لا يُرَدُّ وَلا يُبَدَّلُ اَنْ

حتمي و مسلم در شب قدر از آن تقديري كه برگشت ندارد و تغيير نپذيرد كه

تَكْتُبَني مِنْ حُجّاجِ بَيْتِكَ الْحَرامِ الْمَبْرُورِ حَجُّهُمُ الْمَشْكُورِ سَعْيُهُمُ

مرا از حاجيان خانه محترم كعبه ات ثبت فرمايي آن حاجياني كه حجشان درست و سعيشان مورد تقدير و سپاس است

الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمُ الْمُكَفَّرِ عَنْهُمْ سَيِّئاتُهُمْ وَاجْعَلْ فيما تَقْضي

و گناهانشان آمرزيده و كارهاي بدشان بخشيده شده است و قرار ده در همان قضا

وَتُقَدِّرُ اَنْ تُطيلَ عُمْري وَتُوَسِّعَ عَلَيَّ رِزْقي وَتُؤ دِّي عَنّي اَمانَتي

و تقديراتت كه عمر مرا طولاني گرداني و روزيم را فراخ كني و امانت و قرضم را

وَدَيْني آمينَ رَبَّ الْعالَمينَ

اداء فرمائي ، اجابت فرما اي پروردگار جهانيان * * * * * * * * * * * * * * * *

دعا عقب نمازهاي فريضه

و مي خواني عقب نمازهاي فريضه : يا عَلِيُّ يا عَظيمُ يا غَفُورُ يا رَحيمُ اَنْتَ الرَّبُّ الْعَظيمُ الَّذي لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَي ءٌ

اي والا اي بزرگ اي آمرزنده اي مهربان تويي پروردگار بزرگي كه نيست مانند او چيزي

وَهُوَ السَّميعُ الْبَصيرُ وَهذا شَهْرٌ عَظَّمْتَهُ وَكَرَّمْتَهُ وَشَرَّفْتَهُ وَفَضَّلْتَهُ

و او شنوا و بينا است و اين ماهي است كه آنرا بزرگ و گرامي داشته و او را شرافت و برتري داده اي

عَلَي الشُّهُورِ وَهُوَ الشَّهْرُ الَّذي فَرَضْتَ صِيامَهُ عَلَيَّ وَهُوَ شَهْرُ

بر ماههاي ديگر و اين ماهي است كه روزه آن را بر من واجب كرده و اين ماه

رَمَضانَ الَّذي اَنْزَلْتَ فيهِ الْقُرْآنَ هُديً لِلنّاسِ وَبَيِّناتٍ مِنَ الْهُدي

رمضان است همان ماهي كه قرآن را در آن فرو فرستادي آن قرآني كه راهنماي مردم و نشانه هاي روشني از هدايت

وَالْفُرْقانِ وَجَعَلْتَ فيهِ لَيْلَةَ الْقَدْرِ وَجَعَلْتَها خَيْراً مِنْ اَلْفِ شَهْرٍ فَيا

و جدا ساختن (ميان حق و باطل ) است و قراردادي در اين ماه شب قدر را و آن را بهتر از هزار ماه كردي پس اي

ذَالْمَنِّ وَلا يُمَنُّ عَلَيْكَ مُنَّ عَلَيَّ بِفَكاكِ رَقَبَتي مِنَ النّارِ فيمَنْ تَمُنُّ

منت داري كه كسي بر تو منت ندارد منت نه بر من به آزاد ساختنم از آتش در ميان آنانكه

عَلَيْهِ وَاَدْخِلْنِي الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِكَ يا اَرْحَمَ الرّاحِمينَ

بر آنها منت نهي و داخل بهشتم گردان برحمتت اي مهربانترين مهربانان * * * * * * * * * * * * * * * * * *

دعا بعد از هر نماز واجب نقل از حضرت رسول صَلَّي اللَّهِ عَلِيهِ وَاله
شيخ كفعمي درمصباح و بلد الا مين و شيخ شهيد در مجموعه خود از حضرت رسول صَلَّي اللَّهِ عَلِيهِ وَ اله نقل كرده اند كه آن حضرت فرمود هركه اين دعا را در ماه رمضان بعد از هر نماز واجبي بخواند حق تعالي بيامرزد گناهان

او را تا روز قيامت و دعا اين است : اَللّهُمَّ اَدْخِلْ عَلي اَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ

* * * * * * * * * * * * * * * * * *خدايا بفرست بر خفتگان در گور نشاط و سرور

اَللّهُمَّ اَغْنِ كُلَّ فَقيرٍ اَللّهُمَّ اَشْبِعْ كُلَّ جايِعٍ اَللّهُمَّ اكْسُ كُلَّ عُرْيانٍ

خدايا دارا كن هر نداري را خدايا سير كن هر گرسنه اي را خدايا بپوشان هر برهنه را

اَللّهُمَّ اقْضِ دَيْنَ كُلِّ مَدينٍ اَللّهُمَّ فَرِّجْ عَنْ كُلِّ مَكْرُوبٍ اَللّهُمَّ رُدَّ

خدايا ادا كن قرض هر قرضداري را خدايا بگشا اندوه هر غمزده را خدايا به وطن بازگردان هر

كُلَّ غَريبٍ اَللّهُمَّ فُكَّ كُلَّ اَسيرٍ اَللّهُمَّ اَصْلِحْ كُلَّ فاسِدٍ مِنْ اُمُورِ

دور از وطني را خدايا آزاد كن هر اسيري را خدايا اصلاح كن هر فسادي را از كار

الْمُسْلِمينَ اَللّهُمَّ اشْفِ كُلَّ مَريضٍ اَللّهُمَّ سُدَّ فَقْرَنا بِغِناكَ اَللّهُمَّ

مسلمين خدايا درمان كن هر بيماري را خدايا ببند رخنه فقر ما را به وسيله دارائي خود خدايا

غَيِّرْ سُوءَ حالِنا بِحُسْنِ حالِكَ اَللّهُمَّ اقْضِ عَنَّا الدَّيْنَ وَاَغْنِنا مِنَ

بدي حال ما را بخوبي حال خودت مبدل كن خدايا ادا كن از ما قرض و بدهيمان را و بي نيازمان كن از

الْفَقْرِ اِنَّكَ عَلي كُلِّشَي ءٍ قَديرٌ

نداري كه راستي تو بر هر چيز توانائي * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

دعاي حجّ از حضرت صادق عليه السلام
و شيخ كليني در كافي روايت كرده از ابو بصير كه حضرت صادق عليه السلام در ماه رمضان اين دعا رامي خواند

اَللّهُمَّ اِنّي بِكَ وَمِنْكَ اَطْلُبُ

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * خدايا من بوسيله تو و از شخص تو مي جويم

حاجَتي وَمَنْ طَلَبَ حاجَةً اِليَ النّاسِ فَاِنّي لا اَطْلُبُ حاجَتي اِلاّ

حاجتم را و هر كه حاجت خويش از مردم مي جويد ولي من نجويم حاجتم را جز

مِنْكَ وَحْدَكَ لا شَريكَ لَكَ وَاَسْئَلُكَ بِفَضْلِكَ وَرِضْوانِكَ اَنْ تُصَلِّيَ

از تو تنها كه شريكي نداري و از تو خواهم به حق فضل و خوشنوديت كه درود فرستي

عَلي مُحَمَّدٍ وَاَهْلِ بَيْتِهِ وَاَنْ تَجْعَلَ لي في عامي هذا اِلي بَيْتِكَ

بر محمد و خاندان او و اينكه در اين سال براي رسيدن من به خانه

الْحَرامِ سَبيلاً حِجَّةً مَبْرُورَةً مُتَقبَّلَةً زاكِيَةً خالِصَةً لَكَ تَقَرُّ بِها عَيْني

محترمت كعبه راهي قرار دهي كه حجي صحيح و پذيرفته و پاكيزه و خالص براي تو انجام دهم آن چنانكه ديده ام

وَتَرْفَعُ بِها دَرَجَتي وَتَرْزُقَني اَنْ اَغُضَّ بَصَري وَاَنْ اَحْفَظَ فَرْجي

بدان روشن شود و درجه ام بدان بالا رود و روزيم كن كه ديده ام را بپوشانم و عورتم را (از گناه ) نگهدارم

وَاَنْ اَكُفَّ بِها عَنْ جَميعِ مَحارِمِكَ حَتّي لايَكُونَ شَي ءٌ آثَرَ عِنْدي

و خود را از همه كارهاي حرام تو باز دارم تا بدان حد كه هيچ چيزي در پيش من محبوبتر

مِنْ طاعَتِكَ وَخَشْيَتِكَ وَالْعَمَلِ بِما اَحْبَبْتَ وَالتَّرْكِ لِما كَرِهْتَ

از اطاعت و ترس از تو و انجام آنچه دوست داري و نكردن آنچه را ناخوش داري

وَنَهَيْتَ عَنْهُ وَاجْعَلْ ذلِكَ في يُسْرٍ وَيَسارٍ وَعافِيَةٍ وَما اَنْعَمْتَ بِهِ

و آنرا قدغن كرده اي نباشد و قرار ده همه اينها را در گشايش و آسودگي و تندرستي با هر چه نعمت كه

عَلَيَّ وَاَسْئَلُكَ اَنْ تَجْعَلَ وَفاتي قَتْلاً في سَبيلِكَ تَحْتَ رايَةِ نَبِيِّكَ

به من داده اي و از تو خواهم كه مرگ مرا كشته شدن در راهت قرار دهي كه در زير پرچم پيغمبرت

مَعَ اَوْلِياَّئِكَ وَاَسْئَلُكَ اَنْ تَقْتُلَ بي اَعْداَّئَكَ وَاَعْداَّءَ رَسُولِكَ وَاَسْئَلُكَ

با دوستانت كشته شوم و از تو خواهم كه دشمنان خود و دشمنان پيامبرت را بدست من بكشي و از تو خواهم

اَنْ تُكْرِمَني بِهَوانِ مَنْ شِئْتَ مِنْ خَلْقِكَ وَلا تُهِنّي بِكَرامَةِ اَحَدٍ مِنْ

كه مرا گرامي داري بخوار كردن هر يك از خلق خود كه خواهي ولي خوارم نكني به گرامي داشتن هيچيك از

اَوْلِياَّئِكَ اَللّهُمَّ اجْعَلْ لي مَعَ الرَّسُولِ سَبيلاً حَسْبِيَ اللّهُ ما شاَّءَ اللّهُ

دوستانت خدايا قرار ده براي من با پيامبرت راهي خدا مرا بس است و آنچه خواهد شود

مؤ لف گويد: كه اين دعاء موسوم به دعاي حجّ است سيّد در اقبال از حضرت صادق عليه السلام روايت كرده خواندن آن را در شبهاي ماه رمضان بعد از مغرب و كفعمي در بلدالا مين گفته كه مستحب است خواندن آن در هر روز از ماه رمضان و در شب اوّل نيز و شيخ مفيد در مقنعه براي خصوص شب اوّل نقل كرده بعد از نماز مغرب
و بدانكه بهترين اعمال در شبها و روزهاي ماه مبارك رمضان خواندن قرآن است و بسيار بايد خواند چه آنكه قرآن در اين ماه نازل شده است و وارد شده كه هر چيزي را بهاريست و بهار قرآن ماه رمضانست و در ماههاي ديگر هر ماهي يك ختم سنت است و اقلّش شش روز است و در ماه رمضان در هر سه روز يك ختم سنّت است و اگر روزي يك ختم تواند بكند خوبست علامه مجلسي رَحَمهُاللّهُ فرموده كه در حديث است كه بعضي از ائمّه عَليهمُ السلام در اين ماه چهل ختم قرآن و زياده مي كردند و اگر هر ختم قرآني را ثوابش را به روح مقدّس ‍ يكي از چهارده معصوم عَليهمُ السلام هديّه كند ثوابش مضاعف گردد و از روايتي ظاهر مي شود كه اجر چنين كسي آن است كه با ايشان باشد در روز قيامت و دراين ماه دعا وصلوات و استغفار بسيار بايد نمود و لااِلهَ اِلا اللّهُ بسيار بايد گفت و روايت شده كه جناب امام زين العابدين عليه السلام چون ماه رمضان داخل مي شد تكلّم نمي كرد مگر به دعاء و تسبيح و استغفار و تكبير و بايد اهتمام بسيار نمود به عبادت و نافله هاي شب و روز
آداب افطار و ساير اعمال در شبهاي ماه رمضان
قسم دوّم اعمالي است كه در شبهاي ماه رمضان بايد بجا آورد و آن چند امر است : اوّل افطار است و مستحب است كه بعد از نماز شام افطار كند مگر آنكه ضعف بر او غلبه كرده باشد يا جمعي منتظر او باشند دوّم آنكه افطار كند با چيز پاكيزه از حرام و شُبهات و بهتر آن است كه به خرماي حلال افطار كند تا ثواب نمازش چهارصد برابر گردد و به خرما و آب و به رطب و به لبن و به حلوا و به نبات و به آب گرم به هر كدام كه افطار كند نيز خوب است

سوّم آنكه در وقت افطار دعاهاي وارده آن را بخواند از جمله آنكه بگويد: اَللّهُمَّ لَكَ صُمْتُ وَعَلي

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * خدايا براي تو روزه گرفتم و با

رِزْقِكَ اَفْطَرْتُ وَعَلَيْكَ تَوَكَّلْتُ تا خدا عطا كند به او ثواب هر كسي را كه در اين

روزي تو افطار كنم و بر تو توكل كنم * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

روز روزه داشته و اگر دعاي اَللّهُمَّ رَبَّ النّورِ الْعَظيمِ را كه سيّد و كفعمي روايت كرده اند بخواند فضيلت بسيار يابد و روايت شده كه حضرت اميرالمؤ منين عليه السلام هرگاه

مي خواست افطار كند مي گفت : بِسْمِ اللّهِ اَللّهُمَّ لَكَ صُمْنا وَعَلي رِزْقِكَ

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * خدايا براي تو روزه گرفتيم و با روزي تو

اَفْطَرْنا فَتَقَبَّلْ مِنّا اِنَّكَ اَنْتَ السَّميعُ الْعَليمُ چهارم در لقمه اوّل بگويد بِسْمِ اللّهِ

افطار كنيم پس از ما بپذير كه براستي تو شنوا و دانايي * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

الرَّحْمنِ الرّحَيمِ يا واسِعَ الْمَغْفِرَةِ اِغْفِرْ لي تا خدا او را بيامرزد و در خبر است كه در آخر هر روز از روزهاي ماه رمضان خدا هزار هزار كس را از آتش جهنّم آزاد مي كند پس از حق تعالي بخواه كه تو را يكي از آنها قرار دهد پنجم در وقت افطار سوره قدر بخواند ششم در وقت افطار تصدّق كند و افطار دهد روزه داران را اگر چه به چند دانه خرما يا شربتي آب باشد و از حضرت رسول صَلَّي اللَّهِ عَلِيهِ وَاله مرويست كه كسي كه افطار دهد روزه داري را از براي او خواهد بود مثل اَجرِ آن روزه دار بدون آنكه از اجر او چيزي كم شود و هم از براي او خواهد بود مثل آن عمل نيكويي كه بجا آورد آن افطار كننده به قوه آن طعام و آية الله علامه حلّي در رساله سَعدِيَّه از حضرت صادق عليه السلام نقل كرده كه فرمود هر مؤ مني كه اطعام كند مؤ مني را لقمه اي در ماه رمضان بنويسد حق تعالي براي او اجر كسي كه سي بنده مؤ من آزاد كرده باشد و از براي او باشد نزد حق تعالي يك دعاي مستجاب هفتم در هر شب خواندن هزار مرتبه اِنّا اَنزَلْناهُ وارد است هشتم در هر شب صد مرتبه حمَّ دُخان را بخواند اگر ميسّر شود
نهم سيّد روايت كرده كه هر كه اين دعا را بخواند در هر شب ماه رمضان آمرزيده شود گناهان چهل سال او

اَللّهُمَّ رَبَّ شَهْرِ رَمَضانَ الَّذي اَنْزَلْتَ فيهِ الْقُرْآنَ وَافْتَرَضْتَ علي

خدايا اي پروردگار ماه رمضان كه در آن قرآن را فرستادي و بر

عِبادِكَ فيهِ الصِّيامَ صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَارْزُقْني حَجَّ بَيْتِكَ

بندگان روزه را در اين ماه واجب كردي درود فرست بر محمد و آل محمد و روزيم گردان حج خانه

الْحَرامِ في عامي هذا وَفي كُلِّ عامٍ وَاغْفِرْ لي تِلْكَ الذُّنُوبَ الْعِظامَ

محترم خود كعبه را در اين سال و در هر سال و بيامرز برايم اين گناهان بزرگ را

فَاِنَّهُ لا يَغْفِرُها غَيْرُكَ يا رَحْمنُ يا عَلاّمُ دهم در هر شب بخواند بعد از مغرب

كه براستي نيامرزد آنها را جز تو اي بخشاينده و اي بسيار دانا * * * * * * * * * * * * * * * * *

دعاي حجّ را كه در قسم اوّل گذشت
دعاي افتتاح

يازدهم بخواند در هر شب از ماه رمضان اَللّهُمَّ اِنّي

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * خدايا من ستايش را

اَفْتَتِحُ الثَّنآءَ بِحَمْدِكَ وَاَنْتَ مُسَدِّدٌ لِلصَّوابِ بِمَّنِكَ وَاَيْقَنْتُ اَنَّكَ اَنْتَ

بوسيله حمد تو مي گشايم و تويي كه به نعمت بخشي خود بندگان را به درستي واداري و يقين دارم كه براستي تو

اَرْحَمُ الرّاحِمينَ في مَوْضِعِ الْعَفْوِ وَالرَّحْمَةِ وَاَشَدُّ الْمُعاقِبينَ في

مهربانترين مهرباناني اما در جاي گذشت و مهرباني ولي سخت ترين كيفركننده اي در

مَوْضِعِ النَّكالِ وَالنَّقِمَةِ وَاَعْظَمُ الْمُتَجَبِّرينَ في مَوْضِعِ الْكِبْريآءِ

جاي شكنجه و انتقام و بزرگترين جباراني در جاي بزرگي و

وَالْعَظَمَةِ اَللّهُمَّ اَذِنْتَ لي في دُعآئِكَ وَمَسْئَلَتِكَ فَاسْمَعْ يا سَميعُ

عظمت خدايا تو به من اجازه دادي در اين كه بخوانمت و از تو درخواست كنم پس اي خداي شنوا

مِدْحَتي وَاَجِبْ يا رَحيمُ دَعْوَتي وَاَقِلْ يا غَفُورُ عَثْرَتي فَكَمْ يآ

مدح و ثنايم را بشنو و پاسخ ده اي مهربان خواسته ام را و ناديده گير اي آمرزنده لغزشم را اي

اِلهي مِنْ كُرْبَةٍ قَدْ فَرَّجْتَها وَهُمُومٍ قَدْ كَشَفْتَها وَعَثْرَةٍ قَدْ اَقَلْتَها

معبود من چه بسيار گرفتاري كه برطرف كردي و چه بسيار اندوه كه زدودي و لغزشها كه چشم پوشيدي

وَرَحْمَةٍ قَدْ نَشَرْتَها وَحَلْقَةِ بَلاَّءٍ قَدْ فَكَكْتَه ا اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذي لَمْ يَتَّخِذْ

و مهر و رحمت كه گستردي و زنجير بلا كه از هم باز كردي ستايش خاص خدايي است كه نگيرد

صاحِبَةً وَلا وَلَدا وَلَمْ يَكُنْ لَهُ شَريكٌ في الْمُلْكِ وَلَمْ يَكُنْ لَهُ وَلِيُّ

همسري و نه فرزندي و نيست برايش شريكي در فرمانروايي و نيست برايش ياوري

مِنَ الذُّلِّ وَ كَبِّرْهُ تَكْبيراً اَلْحَمْدُ لِلّهِ بِجَميعِ مَحامِدِهِ كُلِّهَا عَلي جَميعِ

از خواري و به كمال بزرگي او را ياد كن ستايش خداي را به همه ستودگيهايش يكسر بر همه

نِعَمِهِ كُلِّها اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذي لا مُضآدَّ لَهُ في مُلْكِهِ وَلا مُنازِعَ لَهُ في

نعمتهايش يكسر ستايش براي خدايي است كه ضد و دشمني در پادشاهي او و ستيزه جويي در

اَمْرِهِ اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذي لا شَريكَ لَهُ في خَلْقِهِ وَلا شَبيهَ لَهُ في عَظَمَتِهِ

فرمانش نيست ستايش خدايي را است كه شريكي در خلقتش ندارد و شبيهي در عظمت او نيست

اَلْحَمْدُ لِلّهِ الْفاشي فِي الْخَلْقِ اَمْرُهُ وَ حَمْدُهُ الظّاهِرِ بِالْكَرَمِ مَجْدُهُ

ستايش خاص خدايي است كه هويدا است در ميان خلق كارش و ستايشش و آشكار است به بزرگواري شوكتش

الْباسِطِ بِالْجُودِ يَدَهُ الَّذي لا تَنْقُصُ خَزآئِنُهُ وَلا تَزيدُهُ كَثْرَةُ الْعَطآءِ

و گشاده است دستش آنكه نقصان نپذيرد خزينه هايش و نيفزايدش بسياري عطا

اِلاّ جُوداً وَ كَرَماً اِنَّهُ هُوَ الْعَزيزُ الْوَهّابُ اَللّهُمَّ اِنّي اَسْئَلُكَ قَليلاً مِنْ

مگر جود و بزرگواري براستي كه او عزيز و بسيار بخشنده است خدايا از تو خواهم اندكي از

كَثيرٍ مَعَ حاجَةٍ بي اِلَيْهِ عَظيمَةٍ وَغِناكَ عَنْهُ قَديمٌ وَ هُوَ عِنْدي كَثيرٌ

بسيار با اينكه نيازمنديم بدان بزرگ است و بي نيازي تو از آن قديم و ازلي است و آن درخواست پيش من بسيار

وَهُوَ عَلَيْكَ سَهْلٌ يَسيرٌ اَللّهُمَّ اِنَّ عَفْوَكَ عَنْ ذَنْبي وَتَجاوُزَكَ عَنْ

ولي در نزد تو اندك و آسان است خدايا براستي گذشت تو از گناهم و چشم پوشيت از

خَطيَّئَتي وَصَفْحَكَ عَنْ ظُلْمي وَسَِتْرَكَ عَلي قَبيحِ عَمَلي وَحِلْمَكَ

خطايم و ناديده گيريت از ستمم و پرده پوشيت بر كار زشتم و بردباريت

عَنْ كَثيرِ جُرْمي عِنْدَ ما كانَ مِنْ خَطاءي وَعَمْدي اَطْمَعَني في اَنْ

در برابر جنايت و جرم بسيارم كه به خطا يا از روي تعمد كردم مرا به طمع انداخت تا از تو

اَسْئَلَكَ ما لا اَسْتَوْجِبُهُ مِنْكَ الَّذي رَزَقْتَني مِنْ رَحْمَتِكَ وَاَرَيْتَني

درخواست كنم چيزي را كه مستحق آن نيستم ، درخواست كنم آنچه را كه از رحمتت روزي من كردي و