بخش 6

126

هـ  ـ تخلّفات رفتاري

به منظور آشنايي با نوع تخلّفاتي كه امكان دارد گروههاي ارشاد با آن مواجه شوند و مواردي چند از آنها در سالهاي قبل گزارش شده، به تناسب ويژگيهاي مكاني ذكر خواهد شد. بديهي است پاره اي از اين خلافها، به دليل تركيب سني و وضعيت تحصيلي زائران و رعايت ضوابط و مقرّرات در سال جاري ممكن است كمتر مشاهده شود، در عوض بنا به مقتضيات زمان، احتمالا تخلّفات جديدي اتفاق بيفتد كه در اين فهرست به آنها اشاره اي نشده، لذا روحانيون محترم و اعضاي محترم گروه هاي ارشادي، ضمن انعكاس آنها به بعثه، نسبت به رفع آن اهتمام عالمانه و منطقي را به كار بندند.

الف ـ فرودگاه

1 . حمل مواد مخدّر هرچند كم، اين كار علاوه بر خدشه دار ساختن حيثيت زائران ايراني، براي اعضاي كاروان و مسؤولان ايراني نيز در فرودگاه مشكل آفرين بوده، در عربستان مجازات سنگين دارد.

گفتني است: افراد و وسايل همراه مسافر در فرودگاه توسط مأموران دولت عربستان با دقت كنترل و گاهي به وسيله سگهاي تربيت شده مورد بازرسي قرار مي گيرند.

2 . فروش اجناسي از قبيل: پسته، زعفران، تسبيح، انگشتر، گز و... به ويژه توسط بانوان.

ب ـ در بقيع و اطراف آن

1 . بستن دخيل به شبكه هاي بقيع به وسيله پارچه، نخ، قفل و امثال آن.

2 . برداشتن خاك و سنگ و گندم از روي قبرها.

3 . انداختن عريضه، پول، لباس، پارچه، شمع و... روي قبور.

4 . فيلمبرداري و گرفتن عكس داخل بقيع.

5 . عدم رعايت نظافت محوطه بقيع.

6 . سد معبر و ايجاد مزاحمت براي ديگران در جلو بقيع.

7 . سيگار كشيدن در داخل و جلوي بقيع.

8 . نماز خواندن جلو و داخل بقيع، باتوجه به حرام بودن آن از ديدگاه وهابيان.

127

9 . تجمّع جلوي بقيع به هنگام نماز جماعت.

10 . خواندن روضه هاي حساسيت برانگيز، توأم با حركات ناموزون و احياناً با صداي بلند.

11 . نوحه خواني و سينه زني

12 . خواندن دعاي توسل و زيارت عاشورا، به صورت دسته جمعي و با صداي بلند جلو و مقابل بقيع و ديگر اماكن زيارتي.

13 . روشن كردن شمع و انداختن سفره هاي نذري.

14 . خوابيدن كنار بقيع، به ويژه بانوان.

ج ـ مسجدالنبي(صلي الله عليه وآله) و اطراف آن

1 . بوسيدن ضريح و درهاي حرم مطهّر.

2 . گذاشتن مهر، سنگ و امثال آن هنگام سجده.

3 . عبور از مقابل نمازگزاران و حرمت آن از ديدگاه اهل سنت.

4 . بردن كفش به داخل روضه مقدسه و گذاشتن آن روي جعبه قرآنها.

5 . گرفتن قرآن و كفش در يك دست.

6 . عبور از روي قرآن و قفسه هاي قرآني.

7 . گرفتن قرآن با دست چپ و گذاشتن آن روي زمين و فرش.

8 . بردن قرآن از مسجد جهت تلاوت، به محل سكونت.

9 . به هم زدن صفوف نماز جماعت و اصرار برگذشتن از ميان جمعيت.

10 . خواندن نماز نافله و قرائت قرآن، هنگام خطبه هاي نماز جمعه.

11 . صحبت كردن هنگام اذان و ايراد خطبه هاي نماز جمعه.

12 . ترك مسجد در آستانه اقامه نماز جماعت.

13 . فرستادن صلوات و خواندن زيارت با صداي بلند.

14 . يكديگر را با صداي بلند صدا زدن.

15 . خواندن نماز فرادي همزمان با نماز جماعت.

16 . پشت به ضريح پيامبر(صلي الله عليه وآله) نشستن.

128

17 . دست بسته نماز خواندن و گفتن آمين در نماز.

18 . بلند خواندن ذكر ركوع و سجود.

19 . زودتر از امام جماعت به ركوع و سجود رفتن.

20 . شركت نكردن در نماز ميت و ترك مسجد در آن لحظه.

د ـ مسجدالحرام

1 . نازك بودن لباس احرام بانوان و نمايان بودن بدن در حين طواف.

2 . بردن نام ائمه(عليهم السلام) با صداي بلند در طواف.

3 . برخلاف مسير طواف كنندگان حركت كردن، به منظور رسيدن به مقابل حجرالأسود و يا ورود به حِجر اسماعيل.

4 . نماز خواندن در مسير طواف كنندگان و ايجاد مزاحمت براي ديگران.

5 . بوسيدن مقام ابراهيم.

6 . كندن نخ از پرده كعبه.

7 . عبور خانم ها از ميان صفوف نمازگزاران به ويژه در آستانه اقامه نماز جماعت.

8 . فشار آوردن به ديگران به منظور استلام حجرالأسود.

9 . پشت به كعبه نشستن

10 . ساير موارد ياد شده در مسجدالنبي(صلي الله عليه وآله) .

هـ  ـ موارد فرهنگي و اجتماعي

1 . حضور مردان با لباس نامناسب در اماكن عمومي.

2 . رعايت نكردن حجاب توسط بانوان و پوشيدن جورابهاي نازك.

3 . نصب علائم روي چادرهاي بانوان به شكل نامناسب.

4 . تجمّع در جلو ساختمانهاي محل اسكان در اوقات نماز.

5 . ريختن آشغال و زباله در معابر عمومي.

6 . وضو گرفتن با آب منبع هاي آب آشاميدني، به خصوص داخل مسجدالحرام و مسجدالنبي(صلي الله عليه وآله) .

129

7 . نوشتن نام و نام خانوادگي مشابه با نام خدا و معصومان(عليهم السلام) روي دمپايي و كفش.

8 . ايجاد مزاحمت در اوقات استراحت ديگران.

9 . عدم حضور به موقع براي سوار شدن به اتوبوس، صرف غذا و معطل ساختن ديگران.

10 . رعايت نكردن بهداشت و ايجاد ناراحتي براي خود و سايرين.

11 . بحث كردن با حجاج ساير كشورها در صورت آشنا نبودن با زبان آنان.

و ـ موارد مربوط به بازار و خريد

1 . چانه زدنهاي حقارت آميز.

2 . فروش اسكناس هاي ايراني به صرافي ها.

3 . خريد و حمل بارهاي حجيم و سنگين توسط افراد.

4 . مراجعت از حرمين شريفين به طرف محل اسكان كاروان در اوقات نماز.

5 . تجمّع جلو مغازه ها هنگام نماز.

6 . پَرسه زدن و اِتلاف وقت در بازارها.

شايان ذكر است گرچه برخي از اين موارد، خودبه خود اشكالي ندارد، ليكن به دليل برانگيختن حساسيت پيروان ساير مذاهب و پيامدهاي نامطلوب آن و براي رعايت مصلحت اهم بايد از آنها احتراز نمود.

امسال مسؤول مدينه قبل جناب حجت الاسلام والمسلمين آقاي محمدعلي مقدادي است و مسؤول مدينه بعد جناب حجت الاسلام و المسلمين آقاي محمود كارآموزيان خواهد بود. نيروهاي ثابت همين دو نفر هستند و به طور معمول براي اجراي كارهاي جاري از نيروهايي كه در كاروانها هستند استفاده مي كنند.

در هر كاروان يك شوراي فرهنگي شامل مدير، معاون، روحاني و معين (با مديريت روحاني اول كاروان) هستند كه از جمع كاروانيان، ده نفر يا بيشتر را كه توان انجام وظايف ارشادي را دارند، انتخاب مي كنند. اين افراد به گروه ارشاد معرفي مي شوند. هدف از انتخاب اين افراد از زائران، مشاركت دادن جمعيِ كاروان، در انجام وظايفي است كه گروه ارشاد بر عهده دارد.

130

گروه ارشاد در همان ايران تعيين شده و اسامي افراد منتخب براي بعثه ارسال مي گردد و پس از چك شدن آنان، وظايف آنان به ايشان ابلاغ مي شود. از ميان اين ده نفر، يك نفر به عنوان رابط انتخاب شده تا در خصوص وظايف محوّله با مسؤول گروه ارشاد در ارتباط باشد.

برنامه هاي گروه ارشاد به طور كلّي داراي دو بخش است; نخست انجام بهتر وظايف مستحبي ـ ديني مانند توصيه به ختم صلوات، ختم تلاوت قرآن كه به صورت منظم دنبال مي شود. اما نبايدها در ارتباط با اعمالي است كه سبب تحريك مخالفان مي شود كه از جمله مي توان به نماز خواندن كنار بقيع، خروج از مسجد النبي(صلي الله عليه وآله) در وقت نماز و پرسه زدن در بازار را ياد كرد.

يكي از اصولي كه در اين ارتباط مورد توجه است، رفع مزاحمت از رفت و آمد در محل بين الحرمين است. بسياري از كاروانها بعد از نماز صبح در محوطه روبه روي بقيع براي زيارت مي نشينند كه طبق دستور بعثه مقام معظم رهبري، هر كاروان مي بايست تنها سه جلسه در اين محل حضور جمعي يابد. در روزهاي اخير اين توصيه، از مشكلات شلوغي و صحنه هاي تند اين محل كاسته است.

از اين جزوه تعداد پنج هزار نسخه ميان كاروانها (براي هر كاروان 10 عدد) توزيع شده است تا در ايام موسم، آمادگي لازم را به دست آوردند.

همچنين براي بالا بردن كيفيت كار گروه ارشاد، چندين فرم مختلف چاپ شده است: وداع با مدينه، وداع با مكه، فرم توصيه هاي كلّي به زائران، و هفت فرم ديگر كه به نوعي به وظايف ارشاد در مقاطع مختلف مربوط مي شود.

علاوه بر آن، تقويمي از مناسبتهاي موسم، به روحانيون داده مي شود تا بتوانند بر اساس آن، براي مراسم ها استفاده كنند. امسال اين جزوه تحت عنوان مناسبتهاي شمسي و قمري موسم حج 82 شامل گزارش هايي در باره تاريخ هاي ذيل است:

مناسبتهاي قمري:

ـ 25 ذي قعده روز خروج پيامبر(صلي الله عليه وآله) براي حَجّة الوداع.

ـ آخر ذي قعده شهادت امام جواد(عليه السلام) (كه مع الاسف در جزوه مناسبتها فراموش

131

شده است).

ـ يكم ذي حجه، روز ازدواج امام علي(عليه السلام) با فاطمه زهرا(عليها السلام) .

ـ هفتم ذي حجه، شهادت امام باقر(صلي الله عليه وآله) .

ـ هشتم ذي حجه، روز خروج و حركت امام حسين به جانب كربلا.

ـ نهم ذي حجه، روز عرفه ـ روز نيايش.

ـ نهم ذي حجه، شهادت حضرت مسلم و هاني بن عروه.

ـ دهم ذي حجه، عيد قربان.

ـ پانزدهم ذي حجه، ولادت امام هادي.

ـ هيجدهم ذي حجه، غدير خم.

ـ بيست و چهارم ذي حجّه روز مباهله.

مناسبتهاي شمسي:

ـ 26 دي، روز فرار شاه.

ـ 12 بهمن، روز ورود امام خميني(قدس سره) به ايران.

ـ 22 بهمن، روز پيروزي انقلاب اسلامي ايران.

ـ 25 بهمن، سالروز صدور فرمان امام خميني(قدس سره) در حكم قتل سلمان رشدي.

به طور كلي گروه ارشاد، دو گردهمايي عمومي دارد كه عموم ارشادي ها دعوت شده و تذكّراتي توسط حجت الاسلام و المسلمين سيد علي قاضي عسكر داده شده و از سخنراني نماينده ولي فقيه استفاده مي كنند. امسال نخستين جلسه عمومي، روز سه شنبه 23 دي ماه ساعت 5/3 تا 5/5 برگزار شد.

در اين جلسه پس از تلاوت آياتي از قرآن، نماينده ولي فقيه طي سخناني در ارتباط با ايجاد وحدت و عدم انجام كارهاي خلاف گفت: اگر حج خوب برگزار شود، هم حاجي را متحوّل مي كند و هم موجب تحوّل جامعه مي شود.

وي با تأكيد بر اينكه حاجيان ايراني بايد زينت اهل بيت باشند و به همين منظور از هرآنچه سبب تفرقه و جدايي مسلمين است پرهيز كنند، گفت: ما بايد تلاش كنيم با رفتارهاي صحيح خود حرمت اين مكان مقدس را حفظ كرده و زمينه را براي برخورد تند با

132

زائران خود فراهم نسازيم.

ايشان با تشكّر از گروه هاي ارشاد گفتند: حركت شما سبب مي شود تا حظ و بهره معنوي زائران از اين سفر روحاني بيشتر شود.

سپس آقاي قاضي عسكر، معاونت آموزش و پژوهش بعثه به سخنراني پرداخت و در محورهاي زير مطالبي را بيان كرد:

1 . كار ارشاد زائران بهتر است از خود كاروانها آغاز شود.

2 . براي اين كار، امكان آوردن نيروي ويژه براي كارهاي ارشادي نيست و بنابر اين بهتر است جوشش از درون خود كاروانها باشد.

3 . تلاش كنيد تذكّرات در قالب محترمانه به زائران متخلف داده شود.

4 . لازم است برادران ارشاد، فرم هاي نظر سنجي را از معاونت آموزش گرفته
و آنها را ميان افرادِ فرهيخته كاروانها توزيع كنند در آينده از ديدگاه هاي آنها
استفاده شود.

5 . تشكّر از روحانيون كاروانها به خاطر همكاري صميمانه آنان باگروه هاي ارشاد.

ايشان تأكيد كرد كه وضعيت فعلي در مقايسه با گذشته، بسيار بهتر شده و اين نيست مگر نتيجه فعاليت مخلصانه گروه ارشاد، روحانيون، معين ها و كساني كه در بعثه در اين ارتباط تلاش مي كنند.

در پايان جلسه، رابطين گروه هاي ارشاد فرم هاي نظر سنجي را دريافت كردند تا پس از تكميل، آنها را به واحد نظر سنجي تحويل دهند.

گفتني است، دومين جلسه گروه ارشاد روز دوشنبه آينده برگزار خواهد شد.

در مكه نيز جلسه عمومي در 14 ذي حجه پس از پايان مناسك حج خواهد بود.

يكي از اقدمات گروه ارشاد توزيع نقشه هاي بقيع در ميان زائران است. امسال قريب ده هزار نقشه بقيع و مسجدالنبي(صلي الله عليه وآله) با چاپ نسبتاً زيبا در اختيار كاروانها قرار مي گيرد. علاقه زائران، بهويژه كساني كه براي نخستين بار به حج مشرف شده اند، به اين نقشه بسيار زياد است.

امسال پنج نوع نقشه ديگر هم كه مربوط به كعبه و مسجد الحرام و متعلّقات آن است، در شمارگان پانزده تا بيست هزار منتشر و ميان زائران توزيع مي شود.

133

بخش ارشاد، كتابچه اي هم مشتمل بر رهنمودها و توصيه هاي امام راحل در باره انجام بهتر حج توسط زائران و اخلاقيات حج منتشر كرده و در اختيار زائران قرار داده است.

كتابچه ديگري هم مشتمل بر رهنمودهاي امام راحل خطاب به روحانيون در ارتباط با حج چاپ و در اختيار آنان قرار گرفته است.

ارتباط روحاني با واحد ارشاد

وقتي روحاني كاروان به بعثه وارد مي شود و به معاونت امور روحانيون بعثه مراجعه مي كند، به واحد ارشاد معرفي مي گردد و اين واحد، دستورالعمل هايي به شرح زير در اختيار ايشان قرار مي دهد تا بر اساس آنها، كار ارشادي خود و گروه ارشاد داخلِ كاروان را ساماندهي كند.

1 . ارائه يك جزوه سه صفحه اي در باره ختم قرآن و صلوات. در اين جزوه حاوي رواياتي درفضيلت ختم قرآن وصلوات است كه به تعداد اتاقها ميان زائران توزيع مي شود.

2 . دستورالعمل هاي جاري در باره مشكلات موجود در اطراف بقيع و حرم. در اين دستورالعمل مطالبي در باره جلوگيري از آوردن بلندگو همراه كاروان، و پرهيز از بلند روضه خواندن، نماز خواندن كنار ديوار بقيع، سينه زني و... آمده است. امسال به دليل بسته بودن قسمت فوقاني بقيع، يعني از پله ها به بالا، در ساعات شب (بجز زمان مغرب تا عشا، كه برخي اوقات قسمت بالا باز است) عملاً زمينه وقوع بسياري از اين خلاف هاي رفتاري از بين مي رود. با اين حال، از صبح تا ظهر اين قسمت به روي زائران باز است. در گذشته، شبها غالباً تعدادي از كاروانها همراه با مدّاح كاروان به قسمت بالا مي رفتند و سوگواري مي كردند.

3 . دو برگه به روحاني در باره وداع با مدينه ومكه داده مي شود. در اين برگه ها رهنمود داده شده است كه كيفيت وداع آنان با اين دو شهر چگونه باشد تا تأثير خاص خود را روي اذهان زائران باقي بگذارد; از جمله: حركت دسته جمعي كاروان در رفتن به اطراف بقيع و حرم براي وداع با پيامبر، ائمه و فاطمه زهرا(عليها السلام) . طلب حلاليت كليه اعضاي كاروان از يكديگر و جدا شدن از هم با صميميت و محبّت. تشكّر از كارگزاران كاروان;

134

اعم از مدير، خدمه و روحاني. تأكيد بر حفظ عهد و پيمانشان با خدا و رسول براي حفظ نورانيت و روحانيت اين سفر.

4 . فرم مخصوصي با عنوان گزارش عملكرد گروه ارشاد در موسم حج 82 آماده شده كه روحاني بايد درپايان سفر و پيش از مراجعت به ايران، گزارش عملكرد اين گروه را به صورت تفصيلي در آن بنويسد و به واحد ارشاد تحويل دهد.

دشواري هاي كار واحد ارشاد

اجراي دستورالعمل هاي واحد ارشاد، در عمل با دشواري هايي روبرو مي شود كه امسال هم نمونه هايي از آن اتفاق افتاده است. زائران ايراني، به وضعيت خاصي عادت كرده اند و طبعاً در شرايط جديد، اندكي طول مي كشد كه خود را با وضعيت وفق دهند. براي مثال، بلند صلوات فرستادن، روضه خواني بلند، گريه كردن بلند، نماز خواندن كنار بقيع و... از عاداتي است كه زائران از قبل دارند و با تذكّرات محدود و به سادگي قابل حلّ نيست. با اين حال، مقايسه اين سالها با سالهاي گذشته، نشان مي دهد كه به مقدار زيادي وضعيت تغيير كرده است.

توصيه هاي جديد واحد ارشاد به روحانيون

در اطلاعيه اي كه امسال با عنوان قابل توجّه شوراهاي فرهنگي و گروه هاي ارشاد كاروانهاي مدينه قبل داده شده، چندين توصيه به كاروانها آمده است:

1 . برادران را به چند گروه در هر كاروان تقسيم نموده، همراه يك نفر كه زيارت نامه را خوب قرائت مي كند، به داخل بقيع هدايت و هرگروه با آرامش كامل و بدون ايجاد مزاحمت براي ديگران اقدام به خواندن زيارت نامه نمايند.

2 . روحانيون محترم از ايستادن و با صداي بلند ذكر مصيبت خواندن خودداري كنند تا در نتيجه از مخلوط شدن صداها با يكديگر و در نتيجه وهن تشيع جلوگيري شود.

3 . براي استفاده هرچه بيشتر زائران عزيز از فيض زيارت، به گونه اي برنامه ريزي نماييد كه خواهران در ساعاتي كه درِ قبرستان بقيع باز است و اجازه رفتن به قسمت فوقاني را به آنان نمي دهند، بتوانند به حرم رسول الله مشرف و از بركات حضور در كنار مرقد

135

نبيّ گرامي(صلي الله عليه وآله) بهره برده و سپس در ساعتي ديگر براي زيارت ائمه مظلوم بقيع اجتماع نمايند تا در نتيجه از تراكم بيش از حد جمعيت جلوگيري شود و در فضايي آرام زيارت بخوانند و از بركات معنوي آن بهره گيرند.

4 . زائران گرامي از برداشتن خاك، نماز خواندن بيرون و داخل بقيع، درگير شدن با مأموران بقيع، راه رفتن و عريضه انداختن روي قبور اكيداً خودداري فرمايند.

5 . گروه هاي ارشادِ هر كاروان، راه عبور و مرور مردم را باز گذاشته، از اختلال در نظم زائران جلوگيري به عمل آورند.

اميد است با توجه به نكات بالا و به نمايش گذاشتن نظم و انضباط اجتماعي، همگان از بركات زيارت پيامبر و ائمه معصوم و مظلوم بقيع و فاطمه زهرا(عليهم السلام) بهره مند گردند و حوائج آنان برآورده شود.

مأموران امر به معروف سعودي در قبرستان بقيع

مأموران اداره امر به معروف سعودي كه معمولاً از ميان دانشجويان دانشگاه اسلامي مدينه براي ايام حج استخدام مي شوند، به ظاهر براي ايجاد نظم در اطراف حرم حضرت رسول(صلي الله عليه وآله) و قبوري كه مورد توجه در قبرستان بقيع است، مشغول انجام وظيفه هستند. اين افراد در حرم پيامبرخدا(صلي الله عليه وآله) مانع نزديك شدن زائران به ضريح شده و هر بار كسي نزديك شود او را دور مي كنند. امسال براي نخستين بار از ميان سه پنجره اي كه در سمت قبله ضريح مطهر رسول خداست، روي پنجره وسط در سه نقطه تابلوي هاي كوچكي چسبانده شده و روي يكي نوشته است: هنا السّلام علي رسول الله ; اينجا سلام به رسول خدا(صلي الله عليه وآله) بدهيد. دو تابلوي بعدي مربوط به ابوبكر و عمر است كه با فاصله نزديك روي پنجره چسبانده شده است.

به علاوه، هر روز دو نوبت صبح و عصر، دهها هزار زائر شيعه با حضور در قبرستان بقيع نسبت به خفتگان شيعيان دوازده امامي و نيز پيروان مذاهب اهل سنت براي زيارت قبور اهل بيت و اصحاب وارد بقيع مي شوند. زماني كه اهل سنت از كنار قبور رد مي شوند، به آنان گفته مي شود كه نمي دانيم اينها چه كساني هستند كه اينجا دفن شده اند. بعد هم مي افزايند: كساني اينجا دفن هستند، اما جايشان مشخص نيست و اين قبور معلوم نيست از

136

چه كسي است؟!

اگر كسي در آنجا اندكي بلند زيارتنامه بخواند، او را ساكت مي كنند. امسال براي روزهاي متوالي تعدادي از نيروهاي انتظامي هم در داخل بقيع در گوشه اي نشسته بودند كه در ظاهر براي تأمين امنيت بود اما روشن نيست كه اجتماع پنجاه نفر در يك نقطه چه مشكلي را مي توانست حل كند.

شلوغ ترين محل، در نزديكي قبور ائمه معصوم(عليهم السلام) است كه صبح ها جمعيت انبوهي در آنجا حضور مي يابند و زيارت نامه مي خوانند. همچنين مسير داخل قبرستان به سمت قبور دختران پيامبر، همسران و برخي از اصحاب و تابعين تا برسد به قبر ابراهيم پسر پيامبر(صلي الله عليه وآله) مملو از جمعيت است. گوشه ديگري از بقيع، در كنار ديوار غربي، رو به سوي حرم پيامبرخدا(صلي الله عليه وآله) قبر منسوب به امّ البنين است كه در آنجا نيز اجتماع شيعيان بسيار زياد است و مأموران از نزديك شدن مردم به آن جلوگيري مي كنند. (تصوير 2)

تدابير امنيتي در مرزهاي ورودي

مشكلي كه امسال، افزون بر دشواري هاي امنيتي سالهاي گذشته، براي دولت سعودي پديد آمده، مربوط به ظهور جريان القاعده است كه به طور كلّي تأسيس آن به بن لادن سعودي نسبت داده مي شود. اعضاي اصلي اين گروه در درجه نخست، سعودي و سپس مصري، يمني، افغاني و از ديگر كشورهاي سني هستند. چندين انفجار و درگيري مختلف در رياض، الخُبَر و غيره، سبب شد تا دولت سعودي براي جلوگيري از فعاليت القاعده دست به كار شود.

دولت سعودي به دلائل مختلف از جمله متّهم شدن به همكاري با القاعده از سوي آمريكا، لازم ديد تا برنامه جدي تري براي مهار كردن نيروي انساني متمايل به القاعده به كار گيرد. بنابر اين، امسال، پيش از شروع ايام حج، امير عبدالله و ديگر مقامات امنيتي تأكيد كردند كه براي جلوگيري از اين مشكل، به هر اقدامي دست خواهند زد. طبيعي است كه مكه محلّ مناسبي براي تماس هاي عمومي اعضاي القاعده است كه اين ايام، به بهانه حج عازم مكه مي شوند. به علاوه، بسياري از نيروهاي سني متعصب هم كه قصد كمك به آنان را دارند، در موسم مي توانند كمكهايي را كه از طريق معمول قادر به ارسال

137

آن نيستند، انجام دهند.

با اين حال، سختگيري هاي معمول هر سال هم در مرزهاي ورودي اعمال مي شود نفوذ نيروهاي متعّصب وهابي در اين قبيل نظارتها، كم وبيش وجود دارد. به طور معمول سه نيرو براي اين كار حضور دارد:

يك نيروي كاوشگر كه تمامي چمدانها و ساكهاي زائران را بازرسي مي كنند. نيروي دوم كه اشياي مشكوك را مورد ارزيابي قرار مي دهند و نيروي سوم از افغاني هاي طلبه هستند كه براي ملاحظه نوشته هاي چاپي ايران از ادعيه و ساير كتابها مورد استفاده قرار مي گيرند. اين افراد به طور معمول، كار رابط ميان زائران ايراني و مأموران سعودي را انجام داده و به عنوان مأمور ارشاد، كه از دايره امر به معروف و نهي از منكر هستند نيز گفته مي شود.

به گزارش سايت نسيج، نيروهاي امن سعودي در تماميِ مدخل هاي وروديِ مكه تدابير امنيتي شديدي را اجرا خواهند كرد و زائران را مورد تفتيش قرار خواهند داد. امسال تعدادي از زنان سعودي نيز به عنوان مأمور ، به كار تجسّس و تفتيش زنان مشغول خواهند شد. بنا به گفته عبدالفتاح عبدالشكور، مسؤول امور حج در مكه، يكصد واحد نظامي مسؤوليت حفظ و حراست از مراكز خدماتي حجاج را به عهده خواهند گرفت.

تغييري كه امسال در اين نظارت داده اند، اين است كه وقتي به هر موردي مشكوك مي شوند;مانندكتاب،تصويرجلديانوشته راهمراه باتصويرگذرنامه گرفته،بايگاني مي كنند. طبيعي است در آخر، فهرستي از افراد مشكوك را خواهند داشت كه براي آينده مورد استفاده قرار دهند. مقايسه فرودگاه جده و مدينه نشان مي دهد كه اين قبيل اقدامات در فرودگاه مدينه سخنگيرانه تر است. اين امربه روحيات مذهبي ساكنان اين شهرباز مي گردد.

دربرخي از گزارشها آمده است: حتي بازرسي از كيف هاي شخصي و دستي زنان را نيز مردان انجام مي دهند و اين موجب ناراحتي و اعتراض زنان زائر و روحانيون كاروانها شده است.

اخبار حج ساير كشورها

* در مصاحبه وزير حج عربستان آمده است: امسال از 161 كشور زائر به عربستان

138

خواهد آمد. رقم زائران در سال جاري، از خارج و داخل عربستان، حدود 000 446 2 نفر خواهد بود. سال گذشته رقمي بالغ بر 000 041 2 نفر موفق به انجام حج تمتّع شده اند. سال آينده اين رقم از حجاج داخل و خارج سعودي تا رقم 000 650 2 نفر خواهد رسيد.

بر اساس آماري كه از سوي يك مركز پژوهش حج منتشر شده، طي 16 سال گذشته، 255 932 28 نفر موفق به انجام حج تمتّع شده اند كه از اين تعداد نزديك به 000 000 17 نفرِ آنها از خارج از عربستان بوده اند.

* حسين الشامي، روحاني شيعي و مسؤول امور شيعي اوقاف عراق اعلام كرد: براي اعزام زائران عراقي به عربستان، از ميان داوطلبان قرعه كشي خواهد شد. وي افزود: در گذشته وزارت اطلاعات رژيم عراق، زائران را انتخاب مي كرد و بيشتر اين افراد كساني بودند كه سنشان بالاتر از پنجاه و عمدتاً روي هفتاد بوده است. بر اساس گزارش ديگري از خبرگزاري، امسال به دليل وضعيت ويژه عراق، ميان هفت تا هشت هزار زائر عراقي براي انجام حج عازم عربستان خواهند شد. اين در حالي است كه عربستان مجوز 25 هزار زائر را به عراق داده و طبق گفته مسؤولان حج و اوقاف شيعي و سني عراق، با عربستان مذاكراتي براي رساندن اين عدد، به 60 هزار صورت بگيرد. امسال مسؤوليت حج زائران عراقي را ابراهيم الجعفري، عضو شوراي انتقالي عراق بر عهده خواهد گرفت. گفته شده كه هوشيار زيباري، وزير خارجه عراق هم الجعفري را در اين سفر همراهي مي كند. در مصاحبه اي كه الجعفري در تاريخ 27/9/82 انجام داد، اعلام كرد كه امسال روي 30 هزار زائر عراقي با دولت سعودي توافق شده است. وي اين مطلب را پس از ديداري كه از رياض داشت اظهار كرد و گفت: اين رقم، 5 هزار بيش از توافق پيشين است. وي همچنين افزود: طي پانزده سال گذشته، رقم زائران عراقي، هر ساله، هيچگاه از 15 هزار نفر تجاوز نكرده است. بر اساس قرعه كشي زائران عراقي، از ميان 250 هزار داوطلب، تعداد سي هزار نفر انتخاب شدند (10 در صد از افراد مسن، 15 در صد سهم افرادي كه همراه زوجه خود قصد تشرف دارند و 75 در صد بقيه). اين مراسم به طور مستقيم از تلويزيون عراق پخش شد. اوّلين گروه از زائران عراقي در نيمه ژانويه عازم عربستان خواهند شد.

139

اين افراد از طرق مختلف; از جمله فرودگاه هاي داخلي عراق، ايلام و نيز از طريق كويت به عربستان منتقل خواهند شد. پيش از اين، ايران براي انتقال حجاج عراقي به عربستان از طريق فرودگاه هاي ايران اعلام آمادگي كرده بود. به همين دليل گفته مي شود تعداد محدودي از زائران عراقي، قرار است از طريق فرودگاه ايلام به عربستان منتقل شوند. آخرين خبري كه در الشرق الأوسط (جمعه 24 ذي قعده) به نقل ابراهيم الجعفري، رييس بعثه حج عراقي درج شده، حاكي از آن است كه از جمع 32 هزار زائر عراقي، جمعاً 29 هزار نفر از فرودگاه كويت و بقيه از طريق زميني به حج مشرف خواهند شد.

آخرين گزارشها حاكي است كه زائران عراقي از طريق دو فرودگاه بغداد (10 هزار نفر) و فرودگاه كويت (20 هزار نفر) عازم عربستان خواهند شد. هفصد دلار هزينه سفر هوايي و ششصد دلار هزينه سفر زميني زائران عراقي خواهد بود. اين مطلب را محمد حاج حمود، رييس هيأت عالي حج عراق اعلام كرده است.

بر اساس خبري كه در البلاد فارسي، شماره 14 درج شده، وزير حج عربستان اعلام كرده است كه زائران عراقي از پرداخت ماليات و عوارض معاف شدند. وزير حج عربستان ضمن اعلام اينكه قرار است براي زائران عراقي تسهيلات ويژه در نظر گرفته شود، گفت: مسافران هوايي عراقي از طريق فرودگاه كويت و مسافران زميني از طريق مرز جديد عرعر (و نه از طريق كويت) وارد عربستان خواهند شد. عراقي ها استثنائاً مي توانند هشتم ذي حجه هم به عربستان وارد شوند.

در خود كشورِ عربستان سعودي هم، اتباع اين كشور كه قصد عزيمت به مكه براي انجام حج را دارند، مي بايد مجوز ويژه داشته باشند. شهروندان عربستان طبق معمول گذشته، هر پنج سال يك بار مي توانند حج انجام دهند. رقمي كه هر ساله مجوز ويژه دريافت مي كنند 500 هزار نفر است، اين در حالي است كه در سال جاري، سعودي ها 446179 2 زائر عمره مفرده داشته اند.

* نخستين گروه از زائران مالزي، كه هرساله 25 هزار نفر را اعزام مي كند، از ششم دي ماه بوده است. مهم ترين مشكل مالزيايي ها نيز داشتن بيماري هاي مختلف است كه از اين رو، امسال روي مسائل بهداشتي آنان تكيه بيشتري شده است. از جمعيت 000000 20 ميليوني اين كشور 55%د مسلمان هستند و زائران حج توسط مؤسسه

140

تابونگ حاجي مسؤوليت ارسال زائران آن را به عربستان عهده دار است.

شمار زائران الجزايري، امسال 32000 نفر خواهد بود كه در مقايسه با سال گذشته، دو هزار نفر بر آن افزوده شده است. هزينه هر مسافر الجزايري، بدون محاسبه بليت هواپيما 1775 يورو برآورد شده است.

بزرگترين مجموعه زائر، متعلق به كشور اندونزي است كه پرجمعيت ترين كشور اسلامي مي باشد. جمعيت اين كشور 000 000 220 ميليون نفر است كه 87% آنان مسلمان هستند. امسال سهميه اين كشور 205000 نفر اعلام شده كه نخستين گروه آنان روز نهم دي ماه، از چندين فرودگاه اين كشور عازم مدينه شدند. هزينه سفر حج براي هر اندونزيايي 000 000 25 روپيه 2940 دلار (و در گزارش ديگر خبرگزاري معادل 5110 دلار!) تعيين شده و امسال دولت اين كشور از 000 30 نفر بيش از سهميه ثبت نام كرده به اميد آنكه بتواند آنان را نيز به حج اعزام كند.

شماري از فلسطينيان با هزينه دولت عربستان سعودي به حج تمتّع مشرف مي شوند. بنا به اخبار اعلام شده 500 نفر از خانواده هاي شهداي فلسطيني جزو كساني هستند كه با هزينه دولت عربستان حج به جاي مي آورند (عكاظ، 5 ذي حجه). از سوي ديگر، دولت غاصب اسراييل، ضمن اعلام دستورالعملي خروج خانواده هاي شهداي عملياتهاي شهادت طلبانه را به قصد حج ممنوع كرده است. در اين گزارش كه در سايت نسيج آمده، دولت اشغالگر فلسطين از جمع 4200 زائر منطقه غزه، از خروج 360 نفر در يك بخش و جمعي ديگر از منطقه رفح جلوگيري كرده است. از فلسطين حدود 5950 زائر در قالب 119 كاروان به حج مشرّف خواهند شد.

آمار ديگري گوياي آن است كه امسال 11000 زائر فلسطيني به حج مشرف مي شوند كه نيمي از راه اردن و نيمي ديگر از راه مصر به حج خواهند آمد. شيخ يوسف جمعه باسلامه، معاون وزير اوقاف دولت خودگردان، رياست بعثه فلسطين را به عهده خواهد داشت.

* شمار زائران كشور تركيه در سال جاري، يكصد هزار نفر خواهد بود. از اين تعداد، 53 هزار نفر را سازمان ديانت تركيه و 47 هزار نفر ديگر را شركتهاي سياحتي به عربستان اعزام خواهند كرد. در جمع، حدود 4000 نفر از كاركنان سازمان ديانت،

141

خدمات توجيهي و ارشادي و غيره را به عهده خواهند داشت. علاوه بر آن، يك گروه 700 نفره هم خدمات بهداشتي و پزشكي را انجام خواهند داد. هزينه سفر هر زائر ترك در سال جاري ميان 1770 تا 550 دلار بر حسب امكانات مختلف برآورد شده است.

* جمع زائران تركمنستان در سال جاري، 188 نفر خواهد بود. اين افراد با پروازي ويژه، كه هزينه آن را دولت تقبّل كرده، به حج مشرف خواهند شد. در سالهاي اخير معمول يك پرواز و عدد حجاج ميان 188 ـ 184 بوده است. (خبرگزاري، 8/9/82). طبيعي است كه كشورهاي تازه استقلال يافته، همچنان تاوان دوره هفتاد ساله تسلط كمونيزم را مي پردازد.

* سهميه زائران كشور قرقيزستان، 1500 نفر تعيين شده كه به دليل فقر مردم و هزينه 1300 دلاري، استقبال زيادي از آن نشده است. اين وضعيت، به رغم وجود علاقه ويژه اي است كه مسلمانان اين جمهوري به حج دارند. اين در حالي است كه در دوره سلطه كمونيزم، از مجموع آسياي مركزي و قفقاز، هر سال تنها يك گروه سي نفره كه دو نفر سهميه قرقيزستان بود، عازم حج مي شدند.

* سهميه قزاقستان 1000 نفر تعيين شده است. در سال گذشته نيز نيز سهميه آنان همين مقدار بود اما تنها 500 نفر توانسته اند عازم حج شوند. از جمعيت 15 ميليوني اين كشور، هفتاد درصد مسلمان هستند كه به دليل فقر، توانايي عزيمت به حج را ندارند. هزينه هر زائر 1900 دلار برآورد شده است.

* هزينه سفر هر زائر تاجيكستاني به عربستان، 1530 دلار است. در سالهاي گذشته، جمعي از زائران اين كشور، از راه زميني عازم عربستان مي شدند كه امسال به دليل نبود امنيت در عراق، چنين برنامه اي وجود نخواهد داشت. سهميه تعيين شده براي اين كشور شش هزار نفر است كه طي سالهاي گذشته تنها از نصف سهميه خود استفاده كرده اند. امسال نيز تا تاريخ 23/10/82 تنها 3500 نفر مدارك خود را براي عزيمت به حج به مقامات مربوط تحويل داده اند، با اينكه دست كم تا پنج هزار نفر مي توانند اعزام شوند. اعزام آنها به جده در روزهاي پايان ذي قعده خواهد بود.

* از جمهوري ازبكستان هم 4000 نفر به حج خواهند رفت. ساماندهي اين افراد، توسط اداره ديني ازبكستان صورت گرفته و براي هر زائر مبلغ دو هزار دلار گرفته شده

142

است. اين در حالي است كه دو سال پيش مبلغي كه براي حج گرفته مي شد، تنها 800 دلار بود.

* به گزارش سايت نسيج، امسال بيش از 5000 زائر از بخش هاي مسلمان نشين روسيه به حج تشرّف خواهند يافت. اين زائران، از منطقه شمال قوقاز، تاتارستان، داغستان و سيبري هستند. به گزارش البلاد فارسي، نخستين گروه از اين زائران كه 700 نفر هستند، با اتوبوس و از راه زميني عازم عربستان شده اند.

گفتني است امسال براي نخستين بار، مؤسسه شؤون دينيِ مربوط به حج تأسيس گرديده است. اين مؤسسه زير نظر مركز افتاء در روسيه اداره مي شود و هدفش خدمت رساني به مسلمانان، براي اجراي فريضه حج است. بر اساس آخرين خبر، تعداد زائران روسي 5500 نفر است كه حدود 500 چچني را هم بايد بر آن افزود. تعداد 3000 زائر داغستاني غالباً با اتوبوس مسير روسيه تا مكه را طي خواهند كرد و مركز افتاء، اطعام و تأمين لباس احرام آنان را عهده دار خواهد بود.

* پاكستان، در سال جاري، 130 هزار زائر خواهد داشت و هر سال، چهار وزير ايالتي از چهار ايالت پاكستان، به عنوان بالاترين مقام هاي بعثه حج پاكستان به حج مشرف مي شوند.

* هند هم هر سال شمار زيادي زائر روانه خانه خدا مي كند. امسال دولت هند، 400 دلار به هر حاجي اختصاص داد. اين امر سبب مخالفت برخي از مسلمانان شد كه به اعتقاد آنها هزينه زيارت خانه خدا بايد شخصي باشد. هدف دولت هند دلجويي از اقليت عظيم مسلمان اين كشور دانسته شده است.

* زائران افغاني هم طي دو سال گذشته، با حمايت دولت افغانستان به حج مشرف مي شوند. آمار حجاج افغانستان 27000 نفر است كه 5000 آنها از استان كابل، هزار نفر از ايران و هزار نفر از پاكستان مي آيند. يك زائر افغانيِ شيعه كه اصل وي از غزنه است، ولي منزل وي در مزار است، مي گويد: مبلغ دو هزار دلار از وي گرفته اند. كاروانهاي شيعه افغاني كه البته تعدادشان معين نيست، امسال به شدت نياز به روحاني دارند. زائراني كه اين مطلب را بيان كرده اند، همچنين گفتند: يكصد نفر از اعضاي لوئي جرگه افغانستان، شيعه مذهب اند. زائران شيعه افغاني، امسال فراوان به حج مشرف شده و غالباً براي گرفتن كتاب

143

مناسك و ادعيه در مدينه به بعثه مقام معظم رهبري مي آمدند. پيش بيني مي شود كه سالهاي آينده اين عدد افزايش يابد و بايد از قبل براي آنها چاره اي انديشيده شود. اينان به صورت تخميني ابراز كرده اند كه به احتمال، امسال چيزي حدود 5000 زائر شيعه از افغانستان به حج آمده باشند. يك شيعه افغاني گفت: امسال وزارت اوقاف افغانستان، در كار اعزام شيعيان اخلال مي كرد; به طوري كه جمعاً از 27000 زائر افغاني، تنها 3000 نفر شيعه هستند.

مولوي غلام محمد، رييس اداره جمعية العلماي وزارت حج و اوقاف افغانستان، به همراه عطاء الرحمن سليمي، معاون وزارت حج افغانستان در بعثه اين كشور در مكه، امور افغاني هاي زائر را اداره مي كنند. محمد امين ناصريار، وزير حج و اوقاف افغانستان هم به عنوان رييس بعثه، در چهارم ذي حجه وارد عربستان خواهد شد.

* از مسلمانان فرانسوي، امسال طبق قرار، 20000 نفر براي انجام فريضه حج به عربستان مي آيند كه البته 2300 نفر از آنان، به دليل تأخير در رساندن گذرنامه هايشان به سفارت، ويزايشان دچار مشكل شده است.

* به گزارش الشرق الأوسط ، بر اساس مصاحبه كنسول سعودي در لندن، امسال تعداد 25 هزار زائر بريتانيايي از اين كشور عازم حج مي شوند. پيش از اعزام، جك استراو وزير خارجه انگليس در بعثه حج بريتانيا حاضر شد و سخنراني كرد. وي كه در مراسم توديع حجاج سخن مي گفت، با تشكّر از تلاش هاي دولت عربستان براي خدمت رساني به حجاج بريتانيايي، ضمن محكوم كردن تروريسم، گفت:

اسلام از جناياتي كه تروريستها به نام دين انجام مي دهند مبري است!

او افزود: جامعه بريتانيا شامل اديان گوناگوني است و در اين ميان مسلمانان از جايگاه ويژه اي برخوردارند.

گفتني است بنابه نقل البلاد فارسي، (ش13، مورخ30 دي ماه) وزارت خارجه بريتانيا براي 20000 زائر بريتانيايي، جزوه اي كه مشتمل بر مناسك حج است، انتشار داد.

* تعداد كاروانهايي كه امسال از بحرين به حج مي آيند، 85 اعلام شده است. نخستين كاروان حجاج بحريني از پل ملك فهد كه بحرين را به خشكي متصل مي كند، عبور كردند.

144

* زائران سودان امسال 19 هزار نفر خواهند بود كه در 29 عمارت در مكه سكونت خواهند كرد. تعداد زائران اين كشور نسبت به سال قبل، 12 درصد افزايش يافته است.

در سال جاري، حجاج آذربايجان بار ديگر زير نظر اداره مسلمانان قفقاز به رياست شيخ الاسلام شكر پاشازاده درآمده و وي نيز همراه حجاج قفقاز به حج مشرف خواهد شد. بر اساس قراردادي كه ميان اداره مسلمانان قفقاز با برخي از مديران كاروانهاي ايراني منعقد گرديده، مديريت كاروانهاي حجاج جمهوري آذربايجان امسال با مديران ايراني است و ارائه خدماتي چون كرايه هتل و تهيه غذا و غيره توسط مديران ايراني انجام مي شود.

* تا تاريخ 6 ذي حجه 1424، تعداد 11700 يمني به قصد انجام مناسك حج از يمن وارد عربستان شدند. گفتني است تعداد زيادي يمني، مقيم شهرهاي مختلف سعودي، بهويژه شهر مكه هستند.

* امسال شماري زائر هم از برونئي آمده اند. يكي از آنان با نام خانم نوري آذركمال الدين گفت: جماعت اسلامي برونئي به ما توصيه كرده است كه در همايش و فعاليتهاي مشابه شركت نكنيم; زيرا حجّ ما باطل خواهد شد.

حج گزاران ايرانيان از استانهاي مختلف

اصفهان: بر اساس اظهار نظر معاون اداره حج و زيارت اين استان، امسال 9505 نفر زائر از اصفهان عازم حج خواهند شد. سفر زائران اصفهاني 28 روز بوده و زائران اين استان در 57 كاروان ساماندهي شده اند.

مازندران: از اين استان امسال 5018 نفر در قالب 28 كاروان راهي حج مي شوند. 2577 نفر آنان زن و 2441 نفرشان زن خواهد بود. تقريباً نيمي از اين كاروانها، مدينه قبل و باقي مدينه بعد هستند. كار آموزش اين زائران را 55 نفر از روحانيون معرفي شده از بعثه رهبري بر عهده داشته اند. در سال جاري حدود 20 هزار نفر از مازندراني ها به انجام عمره مفرده موفق شده اند.

اردبيل: صمد سليمانجاه مسؤول سازمان حج و زيارت اين شهر اعلام كرد كه زائران استان اردبيل امسال 1264 نفر خواهند بود كه در مقايسه با سال گذشته 30% افزايش

145

يافته است. سال گذشته، شمار زائران اردبيلي 896 نفر بوده است.

گلستان: مسعود مجرّدي رييس سازمان حج اين استان اعلام كرد كه امسال 2150 نفر زائر از اين استان در قالب 14 كاروان شيعي و سني راهي حج خواهند شد. پيرترين زائر اين استان 102 سال سن دارد، در حالي كه جوان ترين آنها 16 ساله است. اين زائران از طريق فرودگاه ساري به عربستان منتقل مي شوند.

سمنان: ابوالفضل عروجي رييس سازمان حج و زيارت استان سمنان اعلام كرد كه امسال 1100 زائر از اين استان عازم عربستان خواهند شد. 46% اين زائران زير 50 سال و 54 درصد بالاي 50 سال هستند. زائران ياد شده در قالب هفت كاروان (سه كاروان از شاهرود، سه كاروان از سمنان، يك كاروان از دامغان، و يك كاروان از گرمسار) به حج مشرّف خواهند شد. در همايش حج عمومي كه در سمنان برگزار شد، حجت الاسلام سيد رضا اكرمي به ايراد سخن پرداخت.

آذربايجان شرقي: مدير كلّ حج و زيارت اين استان آقاي علي اصغر اسكندرزاده، اعلام كرد امسال 5191 زائر از اين استان به حج مشرف مي شوند. از اين تعداد 3200 نفر مرد و باقي زن هستند. علاوه بر اينها 354 نفر نيروي اجرايي مي باشند و 11 كاروان مدينه قبل و 17 كاروان مدينه بعد خواهند بود. از اين تعداد 3600 زائر بالاي 50 سال هستند. قريب به 4000 نفر هم سواد اندكي داشته و يا در حدّ ابتدايي مي باشند.

استان مركزي : مدير كلّ حج و زيارت استان مركزي، حجت الاسلام ميرعلايي اعلام كرد: زائران اعزامي اين استان جمعاً 1717 مي باشند كه نسبت به سال گذشته 30% افزايش داشته است. در همايشي كه با عنوان به سوي نور در مصلاي بيت المقدس اراك برگزار شد، نمايشگاهي از كتابها، نوارها و سي دي هاي مربوط به حج ارائه گرديد. بر اساس خبر خبرگزاري جمهوري اسلامي، امسال زائران شهر ساوه، 220 نفر هستند.

كرمانشاه: مدير كلّ حج و زيارت اين استان آقاي رضا نجفيان اعلام كرد كه امسال 850 زائر كرمانشاهي عازم حج خواهند شد. تعداد سه كاروان شيعه و يك كاروان از برادران و خواهران اهل سنت خواهند بود. اين كاروانها از چهارم بهمن ماه در طول سه روز به حج مشرف خواهند شد.

گيلان: مدير كلّ حج و زيارت اين استان آقاي اسماعيل پور رحيمي گفت: شمار

146

زائران گيلاني در سال جاري 1205 نفر است كه 52 درصد آنان را زنان تشكيل مي دهند. اين افراد با شش پرواز مستقيماً از رشت طي دو روز 25 و 26 دي ماه عازم عربستان مي شوند.

قزوين: مدير كلّ حج و زيارت استان قزوين آقاي محسن يارمحمديان ااعلام كرد: امسال 1243 نفر زائر قزويني به حج اعزام خواهد شد. اين افراد در قالب هشت كاروان زيارتي، كه نيمي مدينه قبل و نيم ديگر مدينه بعد هستند، به حج مشرف خواهند شد. اينها كساني هستند كه ميان سالهاي 77 تا 79 ثبت نام كرده اند. شماره زائران قزويني كه در سال جاري به عمره مشرف شده اند، 9660 نفر بوده است.

قم: مدير كل حج و زيارت استان قم، آقاي اكبر رضايي اعلام كرد: در سال جاري 2209 نفر از استان قم عازم حج خواهند شد. در اين جمع، تعداد 1318 نفر مرد و 890 زن حضور دارند. شمار افراد بالاي هفتاد سال 143 نفر است، در حالي كه در اين جمع هشت نفر بيست ساله حضور دارند.

بم: از اين شهر زلزله زده، تنها يك كاروان 85 نفر امسال عازم حج خواهد شد.

زنجان: مدير كل حج و زيارت استان زنجان اعلام كرد كه امسال 1627 زائر از اين استان عازم حج مي شوند كه نسبت به سال گذشته، 30% افزايش دارد.

تهران: زائران اين استان 19372 تن اعلام شده است. مدير كلّ حج و زيارت اين استان گفت: ثبت نام اين دوره زائران حج نشان مي دهد كه سن حجاج ايراني نسبت به دوره هاي پيش كاهش يافته و اين روند همچنان ادامه دارد.

علي ليالي افزود: ميانگين سن زائران ايراني، از دوره پيش تااين دوره كه از 55 تا 60 بود به 50 سال كاهش يافته است. وي همچنين گفت: اين نشان مي دهدكه تحوّل عميق فرهنگي ـ اعتقادي در نسل بعد از انقلاب به وجود آمده است. به علاوه، رغبت جوانان به دين، به هيچ روي كاهش نيافته است.

كرمان: نخستين گروه از زائران كرمان روز 24/10/82 به سوي مدينه پرواز كردند. آقاي اسماعيلي مدير حج و زيارت اين استان اعلام كرد: زائران كرمان 3960 نفر هستند كه با 17 پرواز و در مدت 12 روز به عربستان اعزام مي شوند.

آمار زائران استانها بر حسب اعلام سازمان حج عبارت است از:

147

   تهران: 19732   خراسان: 11718   اصفهان: 8989

   آذربايجان شرقي: 5532،   فارس: 5438   مازندران: 5344

   خوزستان: 5122   كرمان: 3820   همدان: 2500

   آذربايجان غربي:2340   قم: 2209   گلستان: 2135

   يزد: 1847   مركزي: 1765   زنجان: 1720

   لرستان: 1490   اردبيل: 1264   قزوين: 1236

   گيلان: 1193   سمنان: 1185   سيستانوبلوچستان:1149

   بوشهر: 865   كرمانشاه: 835   كردستان: 824

   هرمزگان: 736   چهارمحال و بختياري: 528   كاشان: 418

   ايلام: 152   كهكيلويهوبويراحمد: 132   دستگاه هاي اجرايي: 1707

جمع كلّ زائران ايراني: 93565

زائران افغاني و عراقي اعزامي از ايران: 2141

كاروان ويژه جانبازان

يكي از كاروانهاي ويژه حج، كاروان جانبازان است كه هر ساله روي رقم 200 نفر دور مي زند. اين كاروان در سال جاري 198 نفر است كه ده خدمه و يك روحاني دارد.

مدير كاروان مجيد درزي است كه خودش نيز جانباز است. روحاني كاروانشان آقاي راشد يزدي است كه همواره روحاني كاروان خانواده شهدا و جانبازان بوده است. ايشان از سال 1372 تا امسال روحاني ثابت كاروان جانبازان بوده اند. در واقع از سال 72 به اين سو كاروان ويژه جانبازان به راه افتاده است. آقاي راشد يزدي فرمودند: امسال 75 زائر ويلچري در اين كاروان هست كه تاكنون سابقه نداشت. دوپزشك و يك ويلچرساز هم آنان را همراهي مي كنند. هشت نفر از اين افراد، شيميايي هستند. مديريت ثابت اين كاروان را طي سه ـ چهار سال اخير آقايان مجيد درزي و سيد محمد حسين هاشمي به صورت يك سال در ميان بر عهده دارند. تركيب اين كاروان از تمامي شهرهاي كشور; از ايلام گرفته تا سرخس، از بندر جاسك تا اردبيل تشكيل مي دهند. افراد شيميايي

148

سخت ترين وضعيت را دارند.

يكي از مشكلاتي كه امسال روبه روي اين كاروان است، عدم امكان طواف در طبقه همكف است. در جاي ديگري، از اين مشكل و ابعاد آن ياد كرده ايم.

كاروان جانبازان روز شنبه 27 دي ماه عازم مكه مكرّمه شدند. بر اساس اخبار رسيده، سه ساعت تمام اين كاروان را براي كنترل گذرنامه ها نگه داشته بودند. اين معطلي سبب شد تا كاروان مزبور ساعت 9 شب تازه به مسجد شجره برسند.

كاروان اساتيد

كاروان اساتيد، بر اساس پيشنهاد رهبري و با تلاش دفتر نهاد نمايندگي ولي فقيه در دانشگاه ها تأسيس گرديد. بر اساس برنامه ريزي صورت گرفته، هر سال با قرعه كشي از هر دانشگاه، از ميان علاقمندان دو استاد انتخاب شده و توفيق تشرّف به حج را پيدا مي كنند. روحاني اين كاروان جناب حجت الاسلام و المسلمين سيد محمد ابوترابي است كه خود برنامه ريزيِ اين كاروان را بر عهده دارد.

امسال هم اين كاروان در مدينه حضور يافته و آقاي دكتر توفيقي وزير محترم آموزش عالي نيز در آن حضور دارد.

افزودني است كه كاروان اساتيد در مدينه، ديداري از كتابخانه مسجد النبي(صلي الله عليه وآله)داشتند و با ديدن از محدوديت اعمال شده در آنجا سخت شگفت زده شدند.

كاروان خانواده شهدا

كاروان خانواده شهدا متشكل از 200 زائر، از جمع پدران و مادران شهداي انقلاب اسلامي است. مدير اين كاروان حاج محمد حائري مي باشد كه چند سالي است توفيق مديريت اين كاروان به عهده وي گذاشته شده است.

بنياد شهيد براي حج امسال سه كاروان به سرزمين وحي اعزام كرده است. كاروان 17720 از شنبه به مدينه وارد شده، كاروان ديگري در روزهاي آينده به شهر پيامبر مي رسد و يك كاروان نيز مدينه بعد است. بنياد شهيد براي خانواده هاي شهدا اين سهميه را قائل شده كه آنها را در ازاي پرداخت كامل هزينه سفر، خارج از نوبت به حج اعزام

149

مي كند. هزينه امسال هر زائر ميان يك ميليون و 350 هزار تا يك ميليون 690 هزار تومان محاسبه شده است. حاجيان كاروان 17720، هر كدام يك ميليون و 548 هزار تومان پرداخت كرده اند.

بعثه هاي حج شيعي

مجموع بعثه هاي موجود در حج امسال، به ضميمه بعثه مقام معظم رهبري، به چهارده مي رسد.

بعثه حضرت آيت الله اردبيلي; سيد علي اردبيلي، سيد ابراهيم سيد حاتمي، سيدمحمدرضا هاشمي تنكابني، مهدي مهدوي، شيخ عباس ظهيري، رسول عنوز، علي خزدوز.

بعثه حضرت آيت الله بهجت; اركان اين بعثه عبارتند از: حضرات آيات محفوظي، سيد محسن خرازي، قرهي و حجج اسلام: سيد باقر خرازي، محمد حسن قرهي و حسين بهشتي فر.

بعثه حضرت آيت الله تبريزي; شيخ جعفر رهبر سعادتي، محمد مشكاتي، محمد باقري، ميرآقا سيدي، حسين وحيدي پور، محمدتقي شهيدي، عبدالرضا تاجبخش، مهدي گنجعلي، مهدي باعثي، عبدالله احمدي، علي اوسطي.

بعثه حضرت آيت الله حائري; آيت الله سيد كاظم (طبيب زاده، مشهور به) حائري، سيد محمد حسين (طبيب زاده) حائري، شيخ اصغر مسلمي كاشاني.

بعثه حضرت آيت الله حكيم طباطبايي (محمد سعيد); سيد رياض حكيم، سلمان فخرالدين، عباس مغيثي، جعفر عبادي، سيد محمد قاضي تبريزي.

بعثه حضرت آيت الله سيستاني; اين بعثه، هر سال توسط حضرت حجت الاسلام و المسلمين سيدجواد شهرستاني، داماد و نماينده ارشد معظم له اداره مي شود و شماري از علما در آن حضور دارند. افراد حاضر در اين بعثه، در سال جاري عبارتند از: حضرات آيات و حجج اسلام: سيدان، اشرفي شاهرودي، سيد علي حائري، مهدي مرواريد، محمد حسين اشعري، سيد علي شهرستاني، مصطفي ذاكري هرندي، محمد مهدي نجف، سيد احمد ركني حسيني، سيد محمدعلي ربّاني، كاظم و احسان و حسن، محمد

150

جواهري، سيد محمد مدني.

بعثه حضرت آيت الله شاهرودي; حضرات آيات و حجج اسلام: سيد مصطفي و حسين شاهرودي، سيد علي نقي نجفي اردبيلي، سيد جعفر و سيد علي علم الهدايي، سيد محمدتقي حشمت الواعظين، شيخ محمد رحمتي، شيخ محمد ابراهيم رباني، سيد حسين مرتضوي شاهرودي، سيد محمد كاظم شاهرودي، سيد محمدتقي اردبيلي.

بعثه حضرت آيت الله شبيري زنجاني; حضرات آيات و حجج اسلام: افتخاري، علوي سبزواري (شريعتمداري)، سيد محمد، احمد و علي شبيري، شيخ محمد قائني، شيخ اسدالله جوانمردي، شيخ محمد مؤمني، سيد عبدالله صفوي، شيخ محمود خليلي.

بعثه حضرت آيت الله صافي; حضرات آيات و حجج اسلام: نيّري، ثابتي، سيد جواد گلپايگاني، محمد حسن صافي، اديب شيرازي، علي نكونام، سيد حسن قمي، مصيبي،

بعثه حضرت آيت الله فاضل لنكراني; اعضاي اين بعثه عبارتند از: حضرات آيات: شيخ علي پناه اشتهاردي، غلامرضا صلواتي و حجج اسلام جواد فاضل، عطائي اصفهاني، سيد محمدجواد ركني، ملكا، احمدي فروشاني، اسدي طوسي، علي ايماني، محمد جواد انواري، ميرمحمدعلي غروي.

بعثه حضرت آيت الله مكارم شيرازي; حضرات آيات و حجج اسلام: اسدالله ايماني، علي نظري منفرد، عبدالكريم بي آزار شيرازي، محسن محدّث زاده قمي، سيد محمود وزيري، مسعود مكارم، علي رضا حدائق، محمدباقر بني سعيد لنگرودي.

بعثه حضرت آيت الله نوري همداني; سيد مرتضي صالحي خوانساري، سيد مرتضي موسوي كوشكي اصفهاني، حسين شريعتي، مهدي فيض قمي، محمدعلي محمدي، ذكر الله احمدي، اسماعيل معزّي.

بعثه حضرت آيت الله وحيد خراساني; محسن وحيد، محمد اسماعيل وحيد، علي كرباسي، سيد علي ميلاني.

چند نفر از علما نيز از طرف آيت الله سيد عزالدين زنجاني، همراه كارواني از زنجان، كه بيشترِ مقلّدين ايشان از آن نواحي است، به عنوان بعثه ايشان در حج امسال حضور دارند.