بخش 8

176

كه شما نيز بي هيچ شكي اين نكات را به حسب مسؤوليتي كه داريد، درك مي نماييد. مواردي كه مايليم بر آن تأكيد كنيم، موارد زير هستند:

1 . حجاج حتماً به صورت كارواني در محل تجمع حاضر شوند.

2 . از مقابل دروازه وروديِ بقيع، به عنوان جايگاه سخنراني استفاده نشود.

3 . بلندگوهاي به هم پيوسته براي مسافتهاي طولاني به كار گرفته نشود.

4 . فيلمبرداري فقط با دوربين هاي ويدئوكم صورت پذيرد و از دوربين هاي ثابت پرهيز شود.

5 . پاي بند بودن به آرامش و دوري جستن از جنجالهايي كه ممكن است آرامش را به هم بريزد.

از آنجاكه ما به خدمتگزاري ميهمانان خانه خدا و زوار مسجد پيامبر افتخار مي كنيم، در عين حال اميدواريم كه به آنچه در ديدار شخصي بر آن تأكيد داشتيد و اعلام كرديد كه بعثه و مسؤولان آن نسبت به همراهي با تعليمات كشور پادشاهي سعودي همكاري و تقارن دارند، پاي بندي نشان دهيد.    حسن بن حامد البكري

در پاسخي كه به وي داده شد، تأكيد گرديدكه:

ـ تدابيري انجام شده تا از هرگونه تحريكي جلوگيري شود.

ـ اطراف محلّ مراسم، با نيروهاي انتظامات كنترل خواهد شد.

ـ امر نظافت، سازماندهي شده و بهتر از قبل انجام شود.

ـ آنچه در دعاي كميل انجام مي شود توافق دو وزير است.

در واقع ماهيت پيام سعودي ها آن است كه آرامش بيشتري مورد توجه بوده و مراقبتهاي ويژه به عمل آيد. نگراني آنها از يك سو نسبت به تندروي برخي از شيعيان است و از سوي ديگر نگران القاعده هستند.

مقامات بعثه، روز پنج شنبه در تماس با معاون امير مدينه، خواسته هاي آنان را مورد بحث و نقد قرار داد و تنها نكته اي كه قرار شد زائران ايراني رعايت كنند، آن بود كه از قسمت بالاي بقيع استفاده نشود.

177

مقدّمات مراسم دعاي كميل، از ساعت 9 شب جمعه آغاز شد و طي سه ربع ساعت، تمامي كاروانهاي ايراني با نظمي شايسته در محدود وارد شدند. زنان در حاشيه ديوار پايين بقيع و مردها در كنار آنها و مسيري هم براي رفت و آمد كنار نرده هاي قرار داده شده در ميان بين الحرمين باز گذاشته شد. يك دسته از انتظامات ايراني كه از خود زائران تشكيل يافته بود، اين مسير را محافظت مي كرد. در واقع محلّ اصلي برگزاري دعاي كميل روبه روي درِ اصلي بقيع، جايي كه سابقاً امتداد شارع ابوذر بود، قرار داشت.

نيروهاي سعودي اجازه ورود خارجي ها را به اين محدوده نمي دادند و اين امر با اشاره به همان بحث خطرِ القاعده بود. پيش از آغاز دعاي كميل، برخي از افراد صلوات مي فرستادند كه كه آنان را ساكت كردند تا آرامش حفظ شود. رأس ساعت ده، آقاي مرتضايي فر با اعلام برنامه، قاري (حاج جواد پناهي) را دعوت به قرائت قرآن كرد كه چند آيه خواند. نخستين آيه، "  قُلْ يا عِبادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلي أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللهِ... " بود. آقاي فراهاني، مداحيِ اول را داشت. سپس آقاي غلامرضازاده با لحن عربي شروع به خواندن دعاي كميل كرد. آنگاه آقاي سيدمحمد موسوي نوحه سرايي كرد و دعاي كميل رأس ساعت يازده با دعاهاي عربي و فارسيِ نماينده ولي فقيه پايان يافت. پس از دعا، شخصي در پشت بلندگو، از نيروهاي امنيتي كه حفاظت را برعهده داشتند، تشكّر كرد. به دنبال آن، كاروانها با آرامش، پس از نظافت دسته جمعي محدوده، راهيِ منازل خود شدند.

در واقع نيروهاي امنيتيِ زيادي در اطراف جمعيت مستقر بودند، ولي به جز راه ندادن خارجي ها هيچ نوع دخالتي در آمد و رفت زائران ايراني نداشتند. پيش از آن، آقاي زرهاني در ملاقات با معاون امير، اين مسائل را مطرح كردند و ايشان تأكيد كرده بود كه ما اولاً براي سلامت شما اين نيروها را مي گذاريم تا مورد حمله از سوي افراطي ها قرار نگيريد. وي تأكيد كرده بود كه ما مي دانيم اين مراسم دعاست و ربطي به ما ندارد.

به رغم مذاكراتي كه با حنيني، معاون امير مدينه شده بود، در سالت 5/8 بلندگوها ضبط شد. به دنبال آن، معاون اجراييِ بعثه با فرمانده نيروهاي سعودي گفتگو كرد، ساعت 20/9 تعدادي از بلندگوها را پس دادند. تازه در اين زمان بود كه معاونت اجرايي و كاركنان روابط عمومي و سپس سمعي بصري، وسايل خود را آوردند. با اين حال، كار به

178

سرعت انجام شد و خوشبختانه مشكلي پيش نيامد.

صبح روز جمعه، رأس ساعت 7 دعاي ندبه نيز در محلّ بعثه برگزار شد و مدّاحان احمد زين العابدين، علي فراهاني، موسويِ سجاسي آن را خواندند كه مورد استقبال زائران ايراني قرار گرفت.

سيماي جمهوري اسلامي ايران مراسم دعاي كميل را با يك ساعت تأخير در داخل كشور پخش كرد.

نوار صوتي و ويدئوييِ مراسم دعاي كميل، ندبه و جلسات سخنرانيِ عمومي در بعثه، در حجمي قابل توجه به زائران عرضه شده و آنان با اشتياق خريداري مي كنند. اين اقدام كه زير نظر واحد سمعي و بصري بعثه رهبري انجام مي شود، با قيمت مناسب در اختيار زئران قرار مي گيرد. سي دي 5 ريال سعودي (1200 تومان) و نوار ويدئويي 8 ريال (1800 تومان). (تصويرهاي 5 ـ 6 ـ 7)

برآورد تعداد جمعيت شركت كننده درمراسم دعاي كميل:

برابر آخرين گزارشها و آگاهي هاي به دست آمده، تا پايان روز پنج شنبه، مورخ 23/11/82 ، حدود 25000 حاجي ايراني در مدينه منوره حضور داشته اند كه ازاين تعداد نيزديك به 18000 نفر در مراسم دعاي كميل شركت نمودند و به لحاظ ممانعت مأموران سعودي، تعداد زائران خارجي كم بود كه مي توان علت اصلي آن را اقدامات پليس سعودي تلقي كرد.

شعار سازمان حج، رفاه بيشتر زائران

رييس ستاد مدينه، آقاي محمد مهدي امينيان، تأكيد دارد كه ستاد تلاش مي كند تمامي امور مربوط به زائران به صورت صحيح و روان انجام پذيرد. وي گفت: سر وسامان دادن به حمل و نقل درون شهري و جابه جايي زوّار در شهرهاي مدينه و مكه و ايجاد آشپزخانه هاي متمركز، از فعاليتهاي جديد و جدي ستاد در دو سال گذشته بود و امسال نيز با انجام مطالعات بيشتر به دنبال بهينه كردن و بالا بردن سطح كيفي غذاي زائران هستيم. وي افزود: تخصّصي كردن كار طبخ غذا، استفاده از گوشت تازه در مدينه و همچنين

179

تحويل گوشت مرغ محلي و تازه به آشپزخانه ها از طرح هاي جديدي مي باشد كه امسال اجرا شده است. وي گفت: هرچند با اجراي طرح متمركز كردن آشپزخانه، قيمت تمام شده غذا نسبت به سالهاي پيش كاهش نيافته، ليكن اين امر سبب بالا رفتن كيفيت و بهداشت غذاها شده است. امينيان افزود: با اينكه مسأله داير كردن آشپزخانه هاي متمركز انتخاب ما نبود و سعودي ها در آن ورود داشتند اما معتقديم كه اين امر در جهت رفاه و سلامت زائران بود. وي حد متوسط رساندن خدمات و تلاش در جهت جلوگيري از بالا رفتن توقعات زائران را; از جمله راه كارهاي تعديل هزينه حج دانست و گفت: در كشور ما با دادن يارانه و يا تعديل سطح خدمات در برخي موارد، مي توان به اين مهم نايل آمد. رييس ستاد مدينه، در عين حال اظهار داشت كه قيمت تمام شده حج در ايران، در مقايسه با ساير كشورها مناسب و خوب است.

گفتني است كه طي نخستين روزهاي ورود كاروانهاي ايراني به مدينه، شماري از زائران نسبت به غذاي طبخ آشپزخانه متمركز گلايه داشتند كه در جلسه شوراي هماهنگي مسؤولان با نماينده وليّ فقيه، قرار شد تا نظارت و بازرسي بيشتري بر عملكرد آشپزخانه هاي متمركز صورت گيرد.

يكي از بهترين اقدامات سال جاري، آن است كه گوشت منجمد از برنامه غذايي زائران ايراني حذف شده است. در مقابل، كشتارگاهي به ذبح گوسفند براي ايرانيان اختصاص يافته و روزانه پانصد رأس گوسفند در اين كشتارگاه ذبح مي شود. كشتارگاه مزبور در روز 23/10/82 مورد بازيد رييس سازمان حج و زيارت و رييس ستاد مدينه قرار گرفته است. در اين كشتارگاه، يك پزشك ايراني به همراه هفت پزشك از شهرداري مدينه و يك مهندس تغذيه بر نحوه ذبح و امور بهداشتي كشتارگاه نظارت مي كند.

از ديگر خدماتِ حجّ 1381 ش. در مدينه، وجود 75 دستگاه اتوبوس، از شركت حائل براي انتقال زائران از هتل ها به حرم و به عكس، در نظر گرفته شده است. اين رقم در مكه به 500 دستگاه خواهد رسيد، به رانندگيِ سوداني ها، كه از بهترين و شادترين رانندگان هستند.

وجود اين ماشين ها، كمك مي كند كه زائران كشورمان، هنگام نماز حضور بيشتري

180

در حرم داشته باشند. بر همين اساس است كه شعار رفاه در خدمت عبادت ، امسال به عنوان شعار مجموعه تشكّل هاي دست اندكار حج قرار گرفته است. در سالهاي گذشته، رفت و آمد، به خصوص در مكه، وقت زيادي را از زائران مي گرفت. متوسّط پولي كه براي اين رفت و آمد در نظر گرفته شده، صد ريال سعودي در موسم حج است.

امور بازرسي

نظارت بر عملكرد مديران، صاحبان منازل و ديگر امور اجرايي، براي حسن انجام كارها، از چندين راه انجام مي گيرد. مهم ترين ابزار، استفاده از تشكيلات بازرسي است كه زير نظر معاونت نظارت و بازرسي بعثه مقام معظم رهبري فعاليت مي كند. اين بازرسان، كه هر يك نظارت بر چندين كاروان را بر عهده دارند، هر روز به كاروانها سركشي كرده و در زمينه هاي خاص فرمهايي را پر مي كنند. بازرسان، هر روز عصر جلسه اي در منطقه خود داشته و گزارش كار خود را به مسؤول منطقه ارائه مي دهند. به علاوه، هر روز صبحها از ساعت 5/7 تا 5/8 جلسه عمومي بازرسين برگزار مي شود كه جديدترين تصميمات گرفته شده، در جلسه شبِ ستادِ مدينه به اطلاع بازرسين مي رسد.

مشكلات طرح شده توسط بازرسان، پس از طرح، چاره يابي شده و از طريق مدير يا ستاد، پيگيري و حلّ مي شود. برخي از موارد پيگيري شده در روزهاي نخست، در مدينه، عبارتند از:

پيگيري در خصوص انجام تعهّدات مالكين ساختمانها و نظارت مديران كاروانها بر تأمين حقوق زائران

بلاتكليفي آشپزها در مورد استفاده از گوشتهاي تازه، كه داراي قلوه گاه بودند و با توجه به برنامه غلايي بي مصرف مي ماندند، با تشكيل جلسه مشترك ستاد و بازرسي، با تغيير جدول غذايي حل شد.

پيگيري در باره تجهيز چند مورد ساختمان; مانند تعويض فرشينه (موكت) و تشك، تأمين پتو و ملحفه كه با تلاش مسؤولان بنياد مسكن ستاد مناطق اغلب به نتيجه رسيد.

بررسي گزارش دريافتي از مركز رايانه، كه حكايت از بروز 102 مورد نارسايي در

181

امر اسكان زائران داشت و موجب تشويش و نگراني شده بود.

همكاري با روابط عمومي و دعوت از كاروانها براي شركت در جلسات عمومي سخنراني.

رسيدگي به شكايت تعدادي از زائران كاروان، اساتيد مستقر در منازل الحرم.

بازرسين، برخي از رخدادهاي خبري درون كاروانها يا مسير حركت را نيز به
اطلاع مسؤولان رسانده اند كه برخي از اخبار در روزهاي نخست ورود به مدينه
چنين است:

* برخي كتب ادعيه، از جمله مفاتيح الجنان و اقلام تبليغي كاروانِ 10119 توسط مأموران سعودي در فرودگاه توقيف شد.

حدود 200 گرم مواد مخدر از يك زائر مسن تهراني در فرودگاه تهران ضبط شد.

خدمه فرودگاه، هنگام بار زدن ساكها به روي اتوبوسها، به تعدادي از ساكها دستبرد زده و اجناس را در قسمتهاي تاريك محوطه فرودگاه پرتاب كرده بودند كه به موقع آنها را تصاحب كنند، ليكن اجناس مزبور، توسط زائران مشاهده و جمع آوري شد.

مبلغ 1800 دلار از جيب يكي از زائران مشهدي در مسير حرم، با بريدن جيب وي به سرقت رفت.

فعاليتهاي هيأت پزشكي در حج

با آغاز ورود زائران به مدينه، فعاليت هيأت پزشكي حج (وابسته به جمعيت هلال احمر جمهوري اسلامي ايران) آغاز شده است. امسال بر اساس برنامه چند سال گذشته، هر كاروان، پزشك 24 ساعته مخصوص به خود را دارد. علاوه بر آن مراكز درماني تخصّصي و بيمارستاني هم وجود دارد كه مرتب در حال سرويس دهي به زائران است.

در اين بخش، فعاليت فرهنگيِ خاص هم انجام مي شود كه قابل توجه است و آن انتشار جزوات و كتابچه هاي تبليغاتي ـ پزشكي است كه در اندازه هاي گوناگون، با محوريت مسائل بهداشتي و تغذيه به هدايت زائران مي پردازد.

عناوين برخي از اين بروشورها، كه از 5 تا 20 صفحه است و به رايگان ميان زائران توزيع مي شود، عبارتند از:

182

ـ نكات مهم در باره بهداشت مواد غذايي.

ـ توصيه هاي بهداشتي.

ـ پيشگيري از مشكلات شايع در حج.

ـ تغذيه و بهداشت مواد غذايي در سفر حج.

ـ دستور العمل كار در مراكز طبخ غذا.

ـ چك ليست بهداشتي (بخش دندانپزشكي).

ـ به تندرستي زائران خانه خدا كمك كنيم (ويژه روحانيون محترم كاروانها).

ـ نكات بهداشتي در ايّام تشريق.

ـ توصيه هاي بهداشتي براي زائران خانه خدا.

ـ توصيه هاي بهداشتي ويژه مديران محترم كاروانها.

ـ راهنماي عملياتي بهداشت كاروانها در حجّ تمتع (ويژه مديران كاروانها).

ـ رفتار بهداشتي بستر مناسب لازم دارد.

ـ ساختار و تجهيزات يك آشپزخانه مركزي.

ـ پزشكان، پيام آوران تندرستي.

ـ بهداشت مسكن زائران.

ـ بهداشت مسكن و محل استقرار كاروان.

ـ ايمني غذا، دستور العمل بهداشت غذا و مواد خوراكي.

گزارشي از بيمارستان هيأت پزشكي ايران در مدينه

سازمان حج و زيارت جمهوري اسلامي ايران، براي ساماندهي بهداشت و درمان زائران ايراني، بيمارستاني در مدينه و بيمارستاني در مكه تأسيس كرده است. تصوّر اوليّه اين است كه بيمارستاني، داراي ساختماني كوچك، با تجهيزاتي ابتدايي است و فقط درمانهاي ساده در آنجا قابل انجام است، اما در مراجعه به آن، مي بيني كه ساختماني بزرگ و زيبا در شارع گاز واقع در روبه روي المدرسة المتوسط العاشره است. ديدنِ اين ساختمان، از يك سو نشانه تلاش جمهوري اسلامي ايران براي خدمتگزاري خالصانه به زائران گرانقدر ايراني است و از سويي مايه عزّت و سر افرازي زائران ايراني

183

در ميان زائران ديگر كشورهاست.

دكتر فرهاد نجات، رييس اين بيمارستان مي گويد: اين بيمارستان از سه سال قبل در مدينه تأسيس شده و ساختمان بيمارستان به مدت پنج سال اجاره شده است. هر سال براي تأمين كادر بيمارستان پنجاه درصد كاركنان اعزام مي شوند كه تجربه كار در اين فضا و شرايط را داشته اند.

وي گفت: درمان زائران دو مرحله دارد; مرحله نخست را، 529 پزشكِ همراهِ كاروانها انجام مي دهند، كه از قبل تمام زائران را معاينه كرده اند و از سوابق پزشكي زائر آگاهند و در تمام لحظات در كنار زائران به انجام خدمت مشغولند. مرحله دوم درمان است كه در اين بيمارستان انجام مي شود. در اينجا بخشهاي تخصّصي قلب و عروق، زنان و زايمان، داخلي، جراحيِ عمومي، چشم پزشكي، گوش و حلق و بيني، ارتوپدي، روانپزشكي و دندانپزشكي وجود دارد.

همچنين سه بخش بستري سي.سي.يو با 13 تخت، پست سي.سي.يو (نگهداري از بيمار پس از خروج از اتاق سي.سي.يو ) با پنج تخت، بخش بستري مردان با 22 تخت و بخش بستري زنان با 22 تخت، بخشهاي مختلف اين بيمارستان هستند.

دكتر نجات در ادامه سخنانش واحدهاي پاراكلينيكي; به عبارتي، پيراپزشكي را تشريح كرد و گفت: راديولوژي، آزمايشگاه و داروخانه نيز در اين بيمارستان وجود دارد.

وي واحد امداد و انتقال را يكي ديگر از واحدهاي بيمارستان نام برد و گفت: در اين واحد 5 دستگاه آمبولانس براي انتقال زائران بيمار از محل اسكان به بيمارستان يا از بيمارستان به بيمارستانهاي سعودي وجود دارد.

دكتر نجات به يك نكته تأكيد فراوان داشت. او گفت: اگر زائري دچار بيماري ويژه اي شد و به كمك فوري نياز داشت، بهترين راه اين است كه همراهان بيمار يا مسؤولان كاروان، از پذيرش هتل بخواهند با شماره 997 يعني اورژانس مدينه تماس بگيرند. آمبولانس هاي اورژانس ظرف 2 يا 3 دقيقه به محل مي رسند و بيمار را به بيمارستانهاي سعودي منتقل مي كنند. پس از بستري شدن بيماران ايراني در اين بيمارستانها، پزشكانِ رابط ما، با بيمارستان مربوط تماس مي گيرند و تا پايان مراحلِ مداوا

184

وضعيت بيمار مربوط را زيرنظر مي گيرند. چهار پزشك رابط اين بيمارستان هستند كه هر
روز با پذيرش هتل هاي محل اسكان زائران ايراني تماس مي گيرند و پيگير وضعيت اعزام بيماران به بيمارستانهاي سعودي هستند. حتي آنان وضعيت بيماران ناشناس را نيز بررسي مي كنند تا اگر زائري ايراني در ميان آنان باشد، پيگير امورِ او شوند.

بخش ديگر اين بيمارستان، كه دكتر نجات درباره آن سخن گفت: واحد
بهداشت است. كاركنان اين واحد، كه هشت نفر هستند، هر روز به تمام آشپزخانه هايي كه براي زائران ايراني غذا مي پزند، سر مي زنند و وضعيت بهداشتي پخت و پز و نيز مواد اوليه را با دقت بررسي مي كنند و از بروز اشكالي كه به سلامت زائران لطمه بزند، جلوگيري مي كنند. البته در آشپزخانه هاي متمركز دو ناظر بهداشت به صورت ثابت
حضور دارند.

دكترنجات افزود: بيمارستان از هيجدهم دي افتتاح شده است و تا امروز (بيست وچهارم دي ماه) با بيماريِ ويژه يا مشكل جدّي بهداشتي در ميان زائران مواجه نبوده ايم.

بيمارستاني با همين امكانات در مكه نيز تأسيس شده كه در آنجا نيز پزشكان محترم و كاركنان متعهد بيمارستان در خدمت زائران خواهند بود.

وي افزود: هيأت پزشكي، يك گروه با نام وقوف اضطراري تشكيل داده است تا در روزهايي كه مناسك حج انجام مي شود، از بيماران بدحال يا مشكل دار حمايت كند; به اين شكل كه كاركنان اين گروه خود اعمال حج را انجام نمي دهند و تمام وقت، از زائراني كه از نظر جسماني دچار مشكل هستند، مراقبت مي كنند تا آنها موفق به انجام اعمال شوند.

دكتر نجات در ادامه مي گويد: از زائران بخواهيد كتابچه هايي را، كه در آن توصيه هاي بهداشتي ما چاپ شده، با دقت بخوانند و به آن عمل كنند تا سلامت باشند و ان شاءالله با موفقيت اعمال و عبادات خود را انجام دهند.

ملاقات هيأت پزشكي با نماينده ولي فقيه

نماينده ولي فقيه در حج و زيارت، در ديدار اعضاي هيأت پزشكي جمهوري اسلامي ايران مستقر در مدينه منوره، خطاب به پزشكان كاروانها گفت:

185

همان طور كه روحاني با روح و روان انسانها سروكار دارد، كار شما نيز به لحاظ رسيدگي به وضعيت سلامتي افراد مانند كار يك روحاني در ايام حج از ارزش والايي برخودار است.

در اين ديدار كه دكتر ضيايي، رييس هيأت پزشكي نيز حضور داشت، حجت الاسلام و المسلمين ري شهري، بر اولويت پيشگيري در امور پزشكي تأكيد كرد و خطاب به پزشكان حاضر در مدينه گفت:

به دليل ارتباط شما با زائران خانه خدا، اين ضيوف الرحمن، مسؤوليت سنگيني بر عهده داريد و كار بهداشت و درمان آنان از اهميت فوق العاده اي برخوردار است.

امير الحاج افزود: با وجود برنامه ريزي ها و تمهيداتي كه از قبل به عمل آمده است، از آموزش و توصيه هاي پزشكي به صورت مستمر در موسم حج غافل نشويد.

وي ضمن قدرداني از تلاش شبانه روزي اعضاي هيأت پزشكي گفت:

انجام توصيه هاي پزشكي مي بايست علاوه بر پزشكان، توسط روحانيون محترم كاروانها و ساير امكانات اطلاع رساني موجود نيز انجام گيرد تا از صدمات احتمالي زائران جلوگيري شود و ميزان بيماريها به حداقل كاهش يابد.

در اين مراسم رييس هيأت پزشكي، گزارشي از آخرين وضعيت مراكز درماني اين هيأت در مدينه منوره ارائه كرد و گفت: تاكنون 32 مورد بيمار بستري شده در بيمارستان هيأت پزشكي داشته ايم كه 19 نفر آنها ترخيص شده و 13 نفر بستري مي باشند.

دكتر ضيايي تعداد مراجعات زائران ايراني به درمانگاه هاي تخصّصي هيأت پزشكي را از آغاز كار انتقال زوّار ايراني به مدينه تاكنون، 334 مورد اعلام كرد و افزود گروه بهداشت هيأت پزشكي به صورت مستمر، وضعيت بهداشتي كاروانها را زير نظر دارد و بر كار محل طبخ غذا نظارت بهداشتي مي كند.

وي گفت: خوشبختانه طي دو سه سال اخير، به دليل توصيه هاي پزشكي و نيز مصادف شدن ايام حج با خنكي هوا، بيماري گرمازدگي نداشته ايم.

186

ديدار نماينده وليّ فقيه با آقاي عَمْري، رييس شيعيان مدينه

از زماني كه سياست تسامح با شيعيان در عربستان آغاز شده، شيعيان عربستان فرصتي براي بروز و ظهور خود در عرصه هاي مختلف به دست آورده اند.

طي چهارده سال گذشته، كه حضرت حجت الاسلام والمسلمين ري شهري نمايندگي وليّ فقيه در امور حج و زيارت را به عهده دارد، هيچگاه اجازه ملاقات با رهبر شيعيان مدينه به وي داده نمي شد و امسال (1382ش.) براي نخستين بار اين فرصت به دست آمد.

لازم به گفتن است كه طي سال جاري، رهبر شيعيان مدينه توانست بيش از يك ماه در ايران، به ويژه شهر مقدس مشهد بماند.

امسال پس از آغاز به كار بعثه مقام معظم رهبري، جناب آقاي عمري از ايشان و همراهان دعوت به عمل آورد. به دنبال آن، نماينده ولي فقيه و همراهان، آقايان: غيوري، زرهاني، قرائتي، توفيقي (وزير علوم)، قاضي عسكر، شهرستاني، ابوترابي، باقر شريف قَرْشي، عرب، شريف مهدوي (كنسول ايران در جده) امينيان (رييس ستاد مدينه) و چند نفر از روحانيون و مسؤولان ديگر در روز پنج شنبه 25/10/82 در حسينيه شيعيان مدينه، در محله نخاوله با ايشان ديدار كردند. در اين ملاقات، برخي از مأموران امنيتي سعودي كه محافظان نماينده ولي فقيه بودند، نيز حضور داشتند.

در اين ديدار كه تعداد قابل توجهي از شيعيان مدينه نيز بودند، گفتگوهاي صميمانه و دوستانه انجام گرفت.

آقاي عمري در اين ديدار با اشاره به اينكه نخاوله حدود 12 هزار نفر هستند، شيعيان غير نخاوله اي را هم 25 هزار نفر دانست. ايشان افزود كه مزرعه كناريِ ما، بر حسب آنچه شنيده ايم، متعلق به امام باقر و صادق(عليهما السلام) بوده است. وي تأكيد كرد: با اينكه ما در اقلّيت هستيم اما در چشم مردم عزيزيم! (تصوير 8 ـ 9)

همايش هاي فرهنگي عربستان در ايام حج

سالهاست كه مراكز فرهنگي عربستان در موسم، همايش هاي علمي برگزار مي كنند. برخي از اين همايش ها، علمي و برخي كاربردي هستند. موارد كاربردي; به خصوص در

187

باره مشكلات سفر حج و راه حل هاي آن و مشورت در اين باره است.

امسال چندين همايش، برنامه ريزي شده، كه عبارتند از:

دو همايش به همت وزارت حج عربستان با عناوين:

1 . مكه مكرمه پايتخت فرهنگي جهان اسلام (5 ـ 7 ذي حجه) در محل هتل انتر كونتينانتال مكه كه حضور براي همه آزاد است. (در اين كنفرانس از ايران، حجت الاسلام و المسلمين قاضي عسكر مقاله داده اند كه در برنامه كنفرانس براي ايشان وقت مشخّصي را گذاشته اند).

2 . جشنواره پاياني (13 ذي حجه) در همان محل و ورود براي همه آزاد است.

سه همايش از رابطة العالم الاسلامي:

1 . همايش موسم فرهنگي (از 29 ذي قعده تا 5 ذي حجه) در ساختمان الرابطه، در مكه، كه ورود همه آزاد است.

2 . چالش هاي روياروي جهان اسلام (2 تا 4 ذي حجه) در ساختمان الرابطه، در مكه، كه ويژه ميهمانان رسمي و دعوت شده است.

3 . هم انديشي (سمينار) در خصوص امور حج (6 و 7 ذي حجه) در ساختمان الرابطه، در مكه، كه ويژه ميهمانان رسمي و دعوت شده است.

دو همايش هم به عنوان همايش هاي پادشاهي عربستان سعودي است:

1 . همايش سالانه ملك فهد (11 ـ 12 ذي حجه) در كاخ ملك فهد در منا، ويژه رؤساي بعثه ها و همراهان.

2 . جشنواره پاياني حج (13 ذي حجه) كه پيشتر به آن اشاره شد.

واحد نظرسنجي

يكي از واحدهايي كه زير نظر معاونت آموزش و پژوهش فعاليت مي كند و پيشينه آن، دست كم به سه سال پيش باز مي گردد، واحد نظر سنجي است. اين واحد در سال گذشته و امسال، به صورت فني تر و با استفاده از نيروهاي متخصص، از فارغ التحصيلان دانشگاهي فعاليت مي كند. اين واحد با گرفتن نظريات زائران در بخش هاي مختلف مي كوشد نقاط قوّت و ضعف تشكيلات اجرايي، وضعيت فرهنگي و اخلاقي و ديني

188

مجموعه مشاركين در حج را به دست آورد.

اين واحد، در حج سال جاري، سيزده فرم ويژه دارد كه هر يك از آنها بر محوري خاص تنظيم شده است:

فرم اول، در باره اقدامات فردي است كه زائران پيش از سفر داشته اند; در زمينه هاي آمادگي هاي روحي، اخلاقي و تمهيدات مربوط به سفر، به لحاظ وظايف ديني; مانند پرداخت بدهي، نوشتن وصيت نامه، تصحيح قرائت نامه، حلاليّت طلبي، (كه مهم ترين نگراني هاي اين سفر به شمار مي آيند).

فرم دوم: نظر خواهي در باره دعاي كميلِ برگزار شده در مدينه، از جهت: زمان، مدت، نوع مداحي و خواندن دعا و كيفيت صدا.

فرم سوم: در باره رفتار زائران ايراني در طول تشرّف در مدينه; در اينجا رعايت بهداشت، سيگار كشيدن در محيط هاي عمومي، شركت در برنامه هاي عمومي، شركت در جماعت، خاك برداشتن و ديگر تخلّفات رفتاري زائران.

فرم چهارم: در خصوص ارزيابي نشريه زائر، از حيث محتوا و شكل.

فرم پنجم: در باره تأثير حضور در مدينه روي زائر است و اينكه در اين مدت، چه تأثيري به لحاظ روحي و ديني و اخلاقي پذيرفته است.

فرم ششم: نظرخواهي در باره جلسات عمومي، كه در محل بعثه برگزار مي شود.

فرم هفتم: نظرخواهي در باره بازار، خريد، سوغات و پي آمدهاي آن.

فرم هشتم: نظرخواهي در باره مراسم برائت.

فرم نهم: نظر خواهي در باره اعمال حج و مناسك و اينكه در بخش هاي مختلف، با چه مشكلاتي روبرو شده اند.

فرم دهم: نظرخواهي در باره قرباني، با توجه به تغييراتي كه در سالهاي اخير ايجاد شده است و اينكه آيا روز عيد موفق به ذبح شده اند يا نه و مسائل ديگر.

فرم يازدهم: در مورد تأثير حضور در مكه و مسجدالحرام و اصل حج روي فرد زائر.

فرم دوازدهم و سيزدهم، كه با سفارش سازمان حج و زيارت تهيه شده، در باره نظرسنجي در مورد امور اجرايي است. اولي در باره نظريات زائران در خصوص مسائل

189

اجرايي و فرم بعدي، نظر سنجي از مديران در باره تشكيلات اجرايي; اعم از مديريت، ستادهاي اجرايي، مسكن، حمل و نقل، تغذيه و غيره است.

اين فرم ها در ميان 3% مجموع زائران توزيع مي شود. واسطه توزيع، گروه هاي ارشاد كاروانها هستند كه در كنار بقيه كارهاي خود، اين فرمها را از بعثه گرفته و ميان زائران زن و مرد، به نسبت تعيين شده، توزيع مي كنند. به طور معمول، هر دو تا سه فرم را يك نفر مي نويسد. اصراري نيست كه فرد جواب دهنده تحصيل كرده باشد يا نباشد. به علاوه، ضرورتي به نوشتن شماره كاروان و نام و نام خانوادگي هم نيست.

نماز جمعه مدينه

نماز جمعه روز 26 دي ماه (24 ذي قعده) در مسجد النبي(صلي الله عليه وآله) توسط امام جماعت اين مسجد; ثبيتي، برگزار شد. هر سال در آستانه ايام حج، يكي از محورهاي اصلي خطبه هاي امام جماعتِ اين مسجد، مبارزه با چيزهايي بود كه از ديدِ آنان، عنوان بدعت يافته است. اما امسال، پس از تغيير سياستهاي فرهنگيِ جديدِ دولت و حركت به سمت اصلاح و كنار گذاشتن خشونتهاي فرقه اي و اختلافات، به نظر مي رسيد امام جماعت مسجد النبي(صلي الله عليه وآله) هم كمترين توجهي به مسائل گذشته ندارد. خطبه هاي نماز صرفاً بر پايه شرح آيات حج و توصيه به وحدت و آرامش و رفق و مدارا بود. حج يك مدرسه بزرگ با تأثيري گسترده است كه همه بندگان خدا از همه نواحي و نقاط در آن حاضر مي شوند. مردماني از هر نژاد و هر زبان و با رنگهاي مختلف. وي آنگاه با اشاره به آيه: "  رَبَّنا إِنِّي أَسْكَنْتُ مِنْ ذُرِّيَّتِي بِواد غَيْرِ ذِي زَرْع... " اشاره به آباديِ عبادي مكه كرد و اينكه طواف هميشه، شبانه روز ادامه داد و بيت العتيق هميشه باز است. وي با تأكيد بر اينكه هر نقطه اي از اين ديارِ مقدس يادآور خاطره اي است، گفت: مسلمان بايد توبه نصوح كند و براي حج قدم به اين سرزمين بگذارد. وي با تأكيد بر اينكه حج ملاذ هر مسلماني است، گفت: مكه هم براي عابد و هم گنه كار ملاذ و پناه است. گنه كار بايد در اينجا عفو و رضوان الهي را طلب كند. وي سپس با اشاره به آيه: "  وَ أَتِمُّوا الْحَجَّ وَ الْعُمْرَةَ لِلّهِ... " به اخلاص در حج و اينكه اعمال جز به آن قبول نمي شود، تأكيد كرد و گفت: رسول الله(صلي الله عليه وآله) روي حجّ بدون ريا و سُمعه تأكيد داشت. اگر حج قبول باشد، هيچ

190

پاداشي جز بهشت ندارد و قبولي آن تنها با اخلاص است و اگر اخلاص باشد، شيطان هم نمي تواند بنده مخلص را گمراه كند. وي باز به آيات حج برگشت و با اشاره به آيه: "  ...وَ تَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَيْرَ الزّادِ التَّقْوي... " گفت: در روايت هست كه تا وقتي مردم حرمت كعبه را ضايع نكنند، باقي مي مانند. وي با تأكيد بر اينكه اسلام دين جهاني است و فرقي ميان نژادها و رنگها نمي گذارد، به اين حديث اشاره كرد كه حضرت فرمود: كُونُوا عِبادَ اللهِ إخْواناً... عصبيت را مخلّ به عبادت صحيح خواند و عملكرد مبتني بر عصبيت را منفي شمرد. سپس با اشاره به آيه ديگري از حج "  لِيَشْهَدُوا مَنافِعَ لَهُمْ... "  ، از فوايد مالي و انساني حج ياد كرد و اينكه لازم است مدارا و رفق ميان مسلمانان باشد.

وي در خطبه دوم نماز نيز با قرائت آيه: "  إِنَّ الصَّفا وَ الْمَرْوَةَ مِنْ شَعائِرِ اللهِ... " و حركت هاجر و اخلاص او براي خدا، از اهميت معنوي مناسك حج ياد كرد.

جمعيت بسيار زيادي در نماز جمعه حاضر بودند و مي توان گفت كه پيش از حج، اين بزرگترين نماز جمعه اي بود كه اقامه شد. نه تنها مسجد و اطراف آن، بلكه بام مسجد هم پر از جمعيت بود و نويسنده اين سطور هم در بام مسجد، در كنار هزاران ايرانيِ ديگر، كه در نماز شركت كرده بودند، نماز جمعه را به جاي آورد.

در مكه، امام جمعه، شريم بود. او گفت: مهمترين هدف حج، ايجاد توحيد در عبادت و خلوص براي خداوند است. ماهيّت سخنراني وي با اينكه در باره توحيد بود، اما به نوعي باز اشارات غير مستقيمي به بحث استغاثه از غير خدا و توسّل داشت. گزارش سخنراني وي در روزنامه عكاظ (25 ذي قعده، ص42) آمده است.

ديدار اعضاي خبرگزاري و صدا و سيما، با نماينده ولي فقيه

عصر روز 26 دي ماه، چهارده تن از اعضاي خبرگزاري جمهوري اسلامي، كه در بعثه مقام معظم رهبري هستند و مسؤوليت خبررساني را بر عهده دارند، با نماينده وليّ فقيه ديدار كردند. يكي از مسؤولان خبرگزاري گفت: افرادي كه در اينجا حضور دارند، تركيبي از همكاراني هستند كه در رياض فعاليت داشته و يا از ايران آمده اند. امسال يك عكاس نيز به اين جمع افزوده شده و روزانه نزديك 50 عكس به ايران ارسال مي كند. در جمع تاكنون 164 خبر و گزارش به ايران ارسال شده و شانزده مصاحبه نيز انجام گرفته و

191

ارسال شده است. به علاوه، در سايت ايرنا، بخشي به حج اختصاص داده شده كه به طور مستقيم مراجعه كنندگان مي توانند خبر، عكس و حتي دعاها را دريافت كنند. دعاي كميل ديشب نيز ارسال شده است.

نماينده وليّ فقيه، با تشكّر از زحمات آنان، تأكيد كردند كه وظيفه شما واقع نگاري است و اخباري كه ارسال مي كنيد براي ثبت در سينه تاريخ مي ماند. بنابر اين، تلاش كنيد با دقت وقايع را منعكس كنيد تا آيندگان بتوانند از چگونگي حج گزاري ايرانيان و احساس آنان، آگاهي داشته باشند.

ايشان تأكيدكردند:مسأله ديگر،روابط ماباسعودي است كه براساس سياست جمهوري اسلامي ايران، درنزديكي باكشورهاي اسلامي دربرابردشمن مشترك است و شما در انتقال اخبار بايد به گونه اي عمل كنيد كه سبب استواري اين روابط باشد و آسيبي به آن نزند.

همچنين اخبار اينجا را به گونه اي در ايران منعكس كنيد كه سبب تشويش خاطر خانواده ها به خصوص در لحظات حساس نشود.

ايشان با آرزوي توفيق براي بهره مندي بيشتر دوستان از اين فضا و فرصت معنوي آن، از زحمات آنان تقدير كردند.

پس از آن، دوستان صدا و سيما كه جمعاً 36 نفر هستند، با نماينده وليّ فقيه ديدار كردند. آقاي گروسي، رييس ستاد حجّ صدا و سيما گفت: مدتها است كه در سازمان صدا و سيما، ستادي به نام ستاد حج تأسيس شده و بر اساس تصميمات خاصي كه در عمره امسال گرفته شد، در ماه هاي رجب و شعبان و رمضان گزارش هاي مستقيم فراواني، به صورت تصويري وصوتي به ايران ارسال گرديده است. سه هزار دقيقه ضبط فيلمبرداري، كمك فراواني كرد تا برنامه هاي متعددي در صدا و سيما ساخته شد و مردم با فرهنگ حج آشنا شدند. همچنين طي هفته حج نيز برنامه هاي متعدّدي پخش گرديد كه متأسفانه حادثه بم رخ داد و تحت تأثير آن، مقداري از برنامه ها پخش نشد.

ستاد حجّ صدا و سيما بر آن است تا براي سال آينده چيزي حدود 5000 دقيقه برنامه ضبط كند و در طول سال بتواند پوشش مناسبي به مسائل حج در داخل بدهد.

در حال حاضر، به طور روزانه دهها ارتباط مستقيم با برنامه هاي زنده در صدا و سيما

192

برقرار است. به علاوه، در شبكه خبر، چنين طراحي شده است كه بخشي خاص به اخبار حج اختصاص داده شود و به طور مستمر تا پايان موسم ادامه يابد.

سپس حجت الاسلام والمسلمين ري شهري، با ضمن تشكّر از زحمات آقاي لاريجاني و سرمايه گذاري خوبي كه در صدا و سيما روي حج شده، تأكيد كردند:

احساس مي شود كه امسال نه براي تشويق، بلكه به هدف كار بهتر، افراد كارآمدي به حج فرستاده شده اند. البته سال گذشته هم اوج كار صدا و سيما بود كه اميدواريم امسال نيز همچنان بلكه بهتر باشد. ايشان با اشاره به آيه: "  وَ أَذِّنْ فِي النّاسِ بِالْحَجِّ... " اشاره كردند كه:

كار اطلاع رساني شما مصداق يك كار ابراهيمي است. مهم آن است كه فرهنگ نوراني حج منتقل شود و مهم تر آن است كه براي حج فرهنگ سازي شود; يعني به گونه اي كه رغبت مردم به حج بيشتر شود. با استقبالي كه در سالهاي گذشته جوانان از حج داشته اند، پيداست كه به مقدار قابل توجهي فرهنگ سازي شده است...

هيچ چيز مانند حج، روي جوانان اثر نمي گذارد. به علاوه آمدن نزديك به 505 هزار زائر در عمره سال گذشته، نشان دهنده آن بود كه كارهاي فرهنگي در زمينه حج تأثير خود را گذاشته است (مصر با 600000 رتبه اول را داشته، پس از آن ايران با 000 505 نفر و پاكستان: 000 298، سوريه: 000 172، يمن: 000 167، اردن: 000 131، سودان: 000 78، الجزاير: 000 67، اندونزي: 000 58، تركيه: 000 54 ، بيشترين زائر عمره را در سال 1381 داشته اند.) اين در حالي است كه هيچ كشوري به مانند ايران در اين زمينه رغبت به عمره از خود نشان نداده است. بنابرين، جهت گيري برنامه ايِ ما بايد جاذبه آفرين باشد.

يكي از شرايط لازم براي اين كار، مطالعه روي كتابهاي مربوط به حج است كه معاونت آموزش و پژوهش منتشر كرده است.

سرپرست حجاج ايراني تأكيد كرد:

در روزهاي آينده نسبت به سالگرد انقلاب و انتقال ديدگاهها از اين محيط نوراني

193

به ايران بايد فعال بود. به علاوه، بخشي بايد به طرح مسأله انقلاب اسلامي در خارج از ايران پرداخته شود و از ديدگاه شخصيت هايي كه به اينجا مي آيند، استفاده شود. اين كار با هماهنگي امور مبلغين مي تواند به شكل خوبي انجام شود.

به علاوه بايد در بخشي خاص تجربيات حفظ شود، ارزيابي صورت گيرد و براي آينده نواقص كار برطرف گردد.

ايشان در پايان آرزو كردند، همانطور كه شما به ديگران بهره مي دهيد، خود نيز بتوانيد از اين فضاي معنوي بهره كافي را ببريد كه بهره دادن، خود بهره گرفتن هم هست. (تصوير 10)

اعلام آمادگي سعودي در باره وضعيت مشاعر مقدسه

آخرين اخبار رسيده از منابع سعودي (الشرق الأوسط، 24 ذي قعده 1424) از وضعيت مشاعر، حكايت از آن دارد كه همه امور مرتب بود است و مشاعر مقدس آماده براي پذيرايي از حجاج مي باشد. به گفته امير عبدالمجيد، امير منطقه مكه، خبر يكي از مطبوعات داير بر وجود مالاريا در منطقه بي پايه بوده و وضعيت بهداشتي منطقه در بهترين حالت مي باشد. وي گفت كه طرح توسعه پل جمرات از لحاظ بررسي تمام شده و در مرحله بعدي به اجرا در خواهد آمد. يك آشپزخانه كه با كمك يك فرد خيّر با نام شيخ محمدبن عبود عمودي در عرفات با قيمت 7 ميليون ريال سعودي تأسيس شده با حضور امير مكه افتتاح شد. همين طور طرح هايي براي انحراف مسير سيل در عرفات و مشعر در همين ديدار افتتاح گرديد.

مدير آتش نشاني مكه اعلام كرد: براي امدادرساني به زائران، در صورت وقوع سيل، 6 قايق در نظر گرفته شده است. وي گفت 40 تيم براي يافتن مجمتع هاي استقرار زائراني كه به شكل غيرقانوني و فاقد مجوز برپا شده اند، در نظر گرفته شده است. مدير آتش نشاني مكه افزود: ما در صورت يافتن چنين اماكني، از صاحبان آنها خواهيم خواست تا زائران را با هزينه شخصيِ خود در اماكن داراي مجوز قانوني اسكان دهند.

همچنين وزارت بهداشت عربستان در موسم حجّ امسال، 14 بيمارستان و 166 مركز

194

بهداشتي در مكه، منا و عرفات برپا مي كند.

به گزارش روزنامه الوطن ، چاپ عربستان، اين وزارتخانه در همين راستا، از ميان كاركنان خود، به 1050 پزشك و پرستار زن و مرد، درمراكز بهداشتي، آموزش داده است.

امسال، كه مدخل ورودي زمزم بسته شده، استفاده عمومي از آب اين چاه متبرّك و مقدس تقريباً دشوارتر از سابق شده است. دولت سعودي طبق برنامه هاي سالهاي پيش، مقدار قابل توجهي آب بسته بندي شده به حجاج خواهد داد. اين بسته ها در كارخانه مخصوصي تهيه مي شود و در مواردي به محل سكونت زائران منتقل و تحويل آنها مي گردد.

گفتني است، امير عبدالمجيد، امير مكه، روز چهارشنبه اول بهمن، ديدار مفصّلي از شهرك حجاج در حاشيه فرودگاه جده داشت و ضمن ديدار از امكاناتي كه امسال براي حجاج ارائه شده به شماري از زائران كه به تازگي وارد شده بودند، خوش آمد گفت.

به گزارش روزنامه عكاظ (پنج شنبه 2 بهمن) تا روز چهارشنبه، تعداد 456 899 زائر از راههاي مختلف وارد عربستان سعودي شده است كه تنها 68000 از راه زميني و 11000 و اندي از طريق دريايي آمده اند.

بازديد نماينده ولي فقيه از بعثه ها

صبح روز شنبه 27 دي ماه، نماينده ولي فقيه و سرپرست حجاج ايراني با هدف بازديد بعثه ها، به همراه آقايان: زرهاني، قاضي عسكر، اوسطي، حاج آقا كمال فقيه ايماني، بهشتي، جعفريان ابتدا از بعثه حضرت آيت الله فاضل لنكراني كه در نزديكي بعثه جمهوري اسلامي ايران قرار دارد، ديدن كردند.

در اين ديدار، آيت الله اشتهاردي با تمجيد از برنامه دعاي كميل و اينكه اين عمل در واقع ترويج امير المؤمنين(عليه السلام) است، فرمودند: اين، هم ترويج آن حضرت است و هم توحيد، كه وهابي ها زبانشان از متهم كردن شيعه كوتاه شود.

آنگاه، آيت الله صلواتي پيشنهاد كردند: در چاپهاي بعديِ دعاي كميل ، نوشته شود: دعاء أميرالمؤمنين عليّ بن أبي طالب برواية كميل .

195

پس از آن، ديداري از بعثه حضرت آيت الله سيستاني به عمل آمد كه قدري در باره مواضع اخير آيت الله و مسائل عراق گفتگو شد. در ادامه.

سومين ديدار از بعثه آيت الله شاهرودي انجام شد. برخي از افراد بعثه گفتند كه امسال زودتر از موعد آمده اند. همچنين از كتاب المحبّه جناب آقاي ري شهري ستايش شد و پيشنهاد شد كه در چاپ بعد قدري هم در باره محبّت اهل بيت باشد.

بعثه هاي بعدي كه مورد بازديد قرار گرفت، به ترتيب عبارت بودند از: بعثه هاي حضرات آيات: اردبيلي، صافي، شبيري و بهجت.

در برخي از بعثه ها، بحث طواف در طبقه دوم پيش آمد كه ويلچري ها را به دليل راه ندادن به طبقه پايين، مي بايست طبقه بالا طواف دهند. گويا آيت الله بهجت و آيت الله مكارم اجازه طواف از طبقه بالا را، در صورت اضطرار، مي دهند. آقاي ري شهري همچنين از بعثه آيت الله وحيد ديدن كردند. اعضاي اين بعثه به ديدن ايشان نيامده بودند، اما ايشان به خاطر استادي و به احترام آيت الله وحيد، از بعثه ايشان ديدن كردند. پس از آن، از بعثه هاي حضرات آيات: سيد كاظم حائري و تبريزي هم ديدار به عمل آمد. از جمله بعثه هاي ديگر كه بازديد از آنها انجام شد، بعثه سيد محمد سعيد حكيم است. اين بعثه، دو بروشور زيبا هم چاپ كرده است; يكي با عنوان موجز مناسك الحج و العمره و ديگري در باره غدير كه هر دو زيبا و به عربي است.

يكي ازمشكلات عمده بعثه هاآن است كه اززائران دورهستند.مشكل ديگر نارضايتي آنان از مسكن است كه قرار است تا براي سال آينده، از هم اكنون برنامه ريزي شود.

مشكل بعثه هايي كه مقلّدين عراقي دارند; از جمله بعثه آيت الله سيد كاظم حائري، كه خودِ ايشان هم در بعثه حضور داشتند، اين است كه هنوز عراقي ها نيامده اند. به علاوه زائران بحرين وكويت هم نيامده اند و دليل آن اين است كه بچه هاي آنان مشغول تحصيل و امتحانات بوده و روزهاي آخر ذي قعده حركت آنان به مدينه آغاز خواهد شد.

اعلاميه بانك رشد و توسعه اسلامي در باره قرباني

بانك رشد و توسعه اسلامي عربستان، كه مسؤوليت استفاده بهينه از گوشت قرباني را دارد، اعلام كرد كه امسال براي مراسم قرباني، از 30 هزار دامپزشك و قصاب و

196

مهندس، در اداره بهتر امور قرباني استفاده كرده كه نزديك به 400 نفر آنها دانشجو هستند و 700 دامپزشك وظيفه دارند پيش از ذبح، با انجام معاينات لازم، سالم بودن گوسفندان قرباني را اعلام كنند. در جمع، 29000 قصاب هم زير نظر دامپزشكان و مهندسان، به كار ذبح مشغول خواهند بود. به نوشته روزنامه الوطن، چاپ عربستان، بانك ياد شده در صدد وارد كردن نيم ميليون گوسفند براي قرباني است.

بر اساس اين گزارش، قيمت هر رأس گوسفند براي روز قرباني 375 ريال سعودي معادل 100 دلار آمريكا است. قرار است مقدار قابل توجّهي از گوشتهاي قرباني از راه زميني، دريايي و هوايي به آوارگان و فقراي مسلمان در 27 كشور جهان فرستاده شود.

بر اساس آماري كه ارائه شده، از سال 1403 ق. به اين سو، حدود 5/9 ميليون گوسفند، گاو و شتر قرباني شده كه متأسفانه به دليل نبودن امكانات ياد شده، بخش مهمي از گوشتها از ميان رفته است.

امسال قرار است از طريق لبنان، بخشي از اين گوشتها در اختيار كميته امداد قرار گيرد. اگر اين طرح اجرا شود، اين نخستين بار است كه بخشي از اين گوشتها به مصرف فقراي شيعه مي رسد.

برخي از فعاليتهاي جاريِ بعثه در مدينه، در سه زاويه

سرپرست هيأت پزشكي، مسؤول واحد اهل سنت و معاون دفتر بعثه مقام
معظم رهبري، در جمع خبرنگاران، برنامه ها و اهداف بخش هاي مربوط را تشريح
كردند.

به گزارش نشريه زائر، سرپرست هيأت پزشكي گفت: 311 پزشك، پيراپزشك و نيروي خدماتي، در ايام حضور زائران ايراني در مكه و مدينه، در بخش هاي مختلف خدمات رساني اين هيأت مشغول به كارند. دكتر حسين ضيائي امكانات بيمارستان زائران ايراني در مدينه و مكه را تشريح كرد و افزود: يك بيمارستان صحرايي در ايام تشريق در منا و عرفات برپا مي شود كه امكانات اوليه بيمارستاني در آن پيش بيني شده است. وي گفت: در صورتي كه يكي از زائران با مشكل حادي مواجه شود، با آمبولانس به بيمارستان مكه منتقل خواهد شد.

197

ضيائي گفت: خوشبختانه تا امروز (26 دي ماه) موردي از فوت زائران گزارش نشده است. وي افزود: تا امروز سيزده بيمار در بيمارستان بستري شده اند كه هيچ يك وضعيت حادي ندارند.

دكتر ضيايي با اشاره به طرح پزشك كاروان كه طي شش سال اخير اجرا شده، افزود: همراهي پزشك با كاروان، علاوه بر آرامش روحي و رواني زائر، فرصتي را فراهم مي كند تا پزشك به راحتي به درمان بيماران تحت پوشش خود در كاروان مربوط بپردازد. وي در باره بيمارستانهاي صحرايي ايران در منا و عرفات نيز اظهار كرد: چنانكه زائري در اين مكانها نياز به اقدامات تكميلي تري داشته باشد، به سرعت به بيمارستان هيأت پزشكي يا بيمارستانهاي سعودي انتقال خواهد يافت.

وي افزود: كار ديگرِ ما در حجّ امسال، تشكيل كاروان وقوف اضطراري است كه زائران ناتوان از روز هشتم ذي حجه به هيأت پزشكي تحويل داده مي شوند تا اعمالشان با نظارت هيأت پزشكي و روحانيون كاروان انجام شود...

در جمع ما حدود 320 قلم دارو در وزن پنج تن، از ايران همراه خود آورده ايم و 15 دستگاه آمبولانس نيز در اختيار است و هيأت پزشكي جمعاً در يك دوره 45 روزه در خدمت زائران مي باشد.

عباس سليمي معاون دفتر بعثه مقام معظم رهبري نيز در جمع خبرنگاران گفت: دو برنامه شبي با قرآن، مراسم پرشور دعاي عرفه، مراسم اربعين جان باختگان زلزله بم، مراسم دعاي كميل در محل بعثه و مراسم جشن عيد غدير خم، از جمله برنامه هاي فرهنگي بعثه مقام معظم رهبري در مكه مكرمه است...

مراسم معنوي دعاي كميل نيز سه نوبت ديگر، شبهاي جمعه، در مدينه منوره، در جوار قبرستان بقيع برگزار مي شود.

حجت الاسلام و المسلمين محمد زماني مسؤول واحد اهل سنت بعثه مقام معظم رهبري نيز در جمع خبرنگاران گفت: تعداد كاروانهاي زائران ايرانيِ اهل سنت،
امسال تقريباً دو برابر شده است. وي افزود: علاوه بر زائران ايراني اهل سنت، چند كاروان از زائران اهل سنت كرد و افغاني نيز در شمار كاروانهاي زيرپوشش بعثه به حج آمده اند.

198

ديدار سرپرست حجاج ايراني از كاروان شهدا

حجت الاسلام و المسلمين محمدي ري شهري، جمعه شب در مدينه منوره، در كاروان خانواده معظم شهدا حضور يافت و از نزديك با آنان گفتگو كرد. آقاي ري شهري در اين ديدار، كه آقاي زرهاني، رييس سازمان حج و زيارت هم حضور داشت، طي سخناني خدمت به خانواده شهدا در ايام حج را داراي اجري مضاعف در پيشگاه حق تعالي دانست و گفت:

خانواده هاي شهدا اسطوره هاي مقاومت اند و انقلاب اسلامي با ايثار و از خودگذشتگي شهيدان، جانبازان و آزادگان به ثمر نشست و با تلاش مردم و به ويژه خانواده هاي شهدا تداوم مي يابد.

وي با اشاره به نزديك شدن ايام بيست و پنجمين سالگرد انقلاب اسلامي، از خانواده هاي شهدا خواست از فضاي معنوي و روحاني سرزمين وحي، اسلام و قرآن بهره بگيرند و براي ادامه حيات پرافتخار انقلاب اسلامي و عزت روز افزون مسلمانان دعا كنند.

امير الحاج زائران ايراني، با اشاره به روايتي از پيامبر خدا(صلي الله عليه وآله) گفت: حضرت امام(قدس سره)در وصيت نامه تاريخي خود، مردم ايران را بهتر از مردم زمان آن حضرت دانست و بر اساس روايتي ديگر مردم ايران را كه از اسلام و رهبري و جمهوري اسلامي حمايت مي كنند، برادر پيامبر(صلي الله عليه وآله) خواند.

گزارشي از مناسبت دولت عربستان با شيعيان داخلي

به رغم دشمني سرسختانه وهابي ها با شيعيان و سختگيري هاي مداومي كه طي دو دهه نخست انقلاب اسلامي با شيعيان وجود داشت و حتي به رغم آنكه هنوز هم اين دشمني ادامه دارد و نشانه اش آنكه بسياري از پايان نامه هاي دانشگاهي در بخش هاي عقايد، بر محور ضديت با شيعه است، اما دولت عربستان، چندين سال است كه در پي بهبود وضعيت روابط خود با شيعيان منطقه شرقي است.

اين وضعيت طي سال جاري جدي تر شده و نشانه آن، برگزاري يك همايش براي

199

بهبود روابط ميان اقليتهاي مذهبي در عربستان است. در اين همايش، نمايندگاني از شيعيان امامي، اسماعيلي (كه بيشتر در نجران و اطراف آن در جنوب عربستان و در مرز اين كشور با يمن زندگي مي كنند) شركت داشتند كه بخش هايي از آن، از تلويزيون عربستان پخش گرديد. دو نفر از علماي شيعه در اين كنفرانس شركت داشتند كه يكي شيخ حسن صفار و ديگري آقاي هاشمي بود. شيعيان در اين همايش، هديه اي هم تقديم امير عبدالله كردند كه مورد پسند وي واقع شد.

بسياري از سلفي هاي وهّابي، با نوشتن مقالاتي، بر ضدّ اين همايش موضعگيري كردند.

اين مسأله پس از بهبود روابط سعودي با ايران، جدي تر هم شده است. يكي از بهترين علائم بهبودي روابط ، كمك شگفت كشورهاي حاشيه خليج فارس به زلزله بم بود كه به توصيه امير عبدالله در جريان تشكيل جلسه وزاري خارجه تقبّل كردند تا چهارصد ميليون دلار به صورت وام كمك كنند كه مقدار زيادي از آن را خود امير عبدالله تقبّل كرد.

بازتاب منفي آن روي سلفي ها هم بدين ترتيب بود كه گروه هاي امر به معروف و نهي از منكر فعال تر شده و حتي طي سال جاري با شيعيان در اماكن زيارتي، برخوردهاي تندتري داشته اند. تحوّلات افغانستان هم مزيد بر علت شده و محدوديت طالبان سبب شده است تا كينه آنان نسبت به شيعيان بيشتر شود. بسياري از اين افراد فارسي زبانان افغاني هستند كه در سعودي، با سلفي ها همكاري دارند و براي شيعيان ايراني مزاحمت پديد مي آورند. البته اين افراد جرأت هجمه و حمله به شيعيان خليجي را ندارند.

پخش يك برنامه تلويزيوني بر ضدّ سلفي هاي افراطي

اعترافات گروهي از تروريستهاي سلفي، كه در حوادث اخير در رياض و غير آن نقش داشتند، از تلويزيون عربستان پخش شد. بر اساس اين اعترافات، روزنامه الشرق الأوسط (22 ذي قعده) به چاپ گزارشي در باره مهم ترين رهبران فكري اين حركت سلفي ـ جهادي پرداخت. در اين اعترافات توضيحاتي در باره چند تن از رهبران فكري القاعده، با نامهاي مقدسي، العييري و ابوقتاده داده شد. برخي از اينان كساني هستند كه

200

سالها قبل، در افغانستان بوده وبعدها به عنوان نويسنده و محقّق به دفاع از عقايد القاعده پرداختند و در اروپا يا كشورهاي عربي سكونت داشتند. اين افراد با نوشتن مقالاتي در اينترنت، به دفاع از باورها و رفتارهاي القاعده مي پرداختند. در اين اعترافات، همچنين از يوسف العييري ياد شد كه نويسنده كتاب الحروب الصليبية الجديدة و الجهاد حكمه و انواعه بوده و در حوادث چند ماه پيش در رياض كشته شد. ابوقتاده سال 1993 به لندن رفت و در آنجا به عنوان رهبر روحاني افراد طرفدار القاعده مشغول فعاليت شد. اين دو نفر; يعني العييري و ابوقتاده، از افرادي هستند كه تروريستها در برنامه ياد شده اعتراف كردند كه تحت تأثير سخنراني ها و نوشته هاي ايشان بوده اند. فرد ديگر ابومحمد مقدسي است كه او در اينترنت نوشته هايي دارد با عنوان التوحيد و الجهاد و از رهبران فكري اصلي براي اصولگرايان سلفيِ جهادي است.

در همين شماره، الشرق الأوسط چندين يادداشت كوتاه ديگر در باره اين برنامه تلويزيوني و نيز گزارش هاي بيشتري در باره ابو محمد مقدسي و اهميت نقش رهبري فكري وي به چاپ رسيده است.

گفتني است كه گزارش ياد شده از تلويزيون سعودي، روزِ بعد توسط بسياري از شبكه هاي خبريِ ديگر، از جمله الجزيره به تفصيل مورد ارزيابي قرار گرفت و به عنوان يك خبر مهم طرح گرديد.

اخبار جاري حج در زائر 27 دي

شماره ديگري از نشريه زائر به تاريخ بيست و هفتم دي ماه، بر ديوار ساختمانهاي محلّ اقامت زائران ايراني ظاهر شد. اين نشريه كه يگانه ابزار مطالعه بسياري از زائران علاقمند به روزنامه و كتابخواني در اين ايام بي روزنامه اي و بي كتابي است، حاوي اخبار مختلفي از ايران و جهان و مسائل جاري حج است. گزارش سفر رهبر انقلاب به بم و اخباري كوتاه در باره انتخابات، روي صفحه نخست و گزارش تفصيلي آن در صفحات بعد آمده است. خبر ملاقات سرپرست حجاج ايراني با دست اندركاران صدا و سيما و خبرگزاري جمهوري اسلامي ايران، اخبار كوتاهي از دعاي كميل، دعاي ندبه، آمار ورود حجاج ايراني و نيز تدارك مقدماتي براي جلوگيري از سيل در مكه، در ادامه آمده