بخش 10

226

در مدينه و همين مقدار در كتابخانه بعثه در مكه) شامل تعدادي از كتابهاي روايي، تفسيري و تاريخي است كه مراجعه كننده فراواني در طول روز دارد. امسال هم به مانند سالهاي گذشته، اين فعاليت ادامه دارد و مسؤوليت آن با آقاي شريفي است. در مرحله مدينه بعد، اين مسؤوليت برعهده آقاي احساني فر است.

متأسفانه شمار كتابها اندك است كه لازم است براي بازسازي آن اقدام شود.

در كنار فعاليتهاي جاري كتابخانه، تعداد زيادي كتاب مناسك و دعا، كه از سالهاي قبل به لطف زائران در بعثه قرار داده شده، ميان خواستاران توزيع مي شود. در واقع، بسياري از زائران كتابهاي دعا و مناسك خود را در بعثه مي گذارند تا سالهاي بعد، مورد استفاده زائران و مراجعه كنندگان شود.

امسال تعداد درخواست كنندگان كتاب چندين برابر شده است. بيشتر اين افراد از زائران افغانستاني هستند كه با فقر فرهنگي كامل به لحاظ كتاب روبه رو هستند. طي روزهاي اخير، بيشتر درخواست كنندگان، همين افغاني ها هستند كه دسته دسته به بعثه آمده و با كتابهاي دعا باز مي گردند.

بي ترديد بايد براي سالهاي آينده برنامه اي انديشيد و از پيش، كتابهاي دعا و مناسك ميان آنان توزيع كرد.

بسيار مناسب است كه ـ در صورت امكان ـ از سالهاي آينده، در بخش فروش نوار كتابهاي مناسك و دعا نيز عرضه شود. طبعاً بسياري از زائران كه در ايران تهيه نكرده اند
يا شيعياني كه از نقاط ديگر مي آيند سخت نيازمند اين كتابها هستند. به دليل مجاز
بودن اين كتابها، مي توان آنها را در حجمي گسترده به اينجا آورد و ميان زائران توزيع كرد.

جلسات سخنراني در بعثه

سخنراني هاي ارائه شده در سالن اجتماعات بعثه، هر روز شاهد حضور چند صد نفر از زائراني است كه به بعثه آمده و از اين جلسات بهره مند مي شوند.

يكي از اين جلسات صبح روز 28/10/82 برگزار شد كه سخنران آن حجت الاسلام و المسلمين قرائتي بود. وي بااشاره به اقامه نماز در اول وقت در مدينه، تأكيدكرد:

227

دگرگوني روحي، بهترين سوغات سفر براي آشنايان و خويشاوندان است. وي كه در جمع زائراني از لرستان، فارس و مازندران سخن مي گفت به اوصاف بهشتيان در قرآن پرداخت و گفت: راه رسيدن به بهشت جز از طريق عشق به اهل بيت ميسر نيست.

او با اشاره به اينكه بخش عظيمي از قرآن در شهر مدينه نازل شده، فضاي معنوي اين شهر را عامل مهمي در تحوّل روحي زوار و دگرگوني زندگي فردي و اجتماعي آنان توصيف كرد و همه را به عبادت همراه با خلوص دعوت كرد.

ديدار سرپرست حجاج ايراني از امكانات بيمارستانيِ مدينه

نماينده ولي فقيه، روز يكشنبه 28 دي ماه، از امكانات درماني و بيمارستاني راه اندازي شده توسط هيأت پزشكي جمهوري اسلامي، در شهر مدينه، ديدار كرد. در اين ديدار كه آقاي زرهاني رييس سازمان حج و زيارت نيز حضور داشت، دكتر حسين ضيايي رييس هيأت پزشكي كشورمان توضيحات لازم در مورد بخش هاي تخصّصي بيمارستان ارائه كرد و آقاي ري شهري ضمن عيادت از زائران بستري در بيمارستان، با فعاليت بخش هاي مختلف بيمارستانوچگونگي ارائه خدمات درماني به بيماران آشناشد.

دكتر ضيايي گفت: امسال، آزمايش هاي آنزيم قلبي نيز به امكانات آزمايشگاهي اضافه شده است. به علاوه امكان تزريقات خواهران نيز فراهم شده تا از اين ناحيه مشكلي براي خواهران وجود نداشته باشد.

بيمارستان هيأت پزشكي در مدينه، داراي بخش هاي تخصّصي قلب، ارتوپدي، داخلي و آزمايشگاه است و كلينكهاي دندانپزشكي، روانپزشكي و زنان و زايمان نيز در آن فعالند.

آقاي ري شهري در اين ديدار از دست اندركاران هيأت پزشكي قدرداني كرد و براي آنان در خدمت رساني به زائران ايراني آرزوي توفيق نمود. (تصوير 15)

شيعيان مدينه

توجه به شيعيان مدينه از سوي ايرانيان، يك دغدغه خاطر هميشگي بوده است. پيش از اين اشاره به ديدار نماينده ولي فقيه از رهبر شيعيان مدينه كرديم.

228

محدوده زيستي آنان، بخش جنوبي مدينه، از قبا تا قربان و عزيات است. در سفر به اين بخش ها، با كودكان زيادي روبه رو مي شويد كه در ساعات و روزهاي تعطيلي مدرسه در آن نواحي پراكنده اند. اگر يك زائر ايراني را بنگرند، اطراف او جمع مي شوند و با گفتن پرسش جعفري؟ يعني تو جعفري مذهب هستي، و شنيدن تأييد، لبخندي بر لبان آنان نواخته مي شود. اسامي حسن و حسين و زهرا و زينب به وفور در ميان اسامي آنان ديده مي شود.

وقتي با آقاي ناطقي، رييس خانه عكاسان ايران و آقاي سهيل محمودي به منطقه قبا و نزديكي مسجد رد شمس رفتيم، دهها نفر از اين كودكان، اطراف ما را گرفتند و ما هم در جمع آنها چندين عكس گرفتيم.

به گفته آقاي حويزاوي، مسؤول بخش مسكن، شمار زيادي حسينيه در اين مناطق وجود دارد كه نوعاً فعال اند. نماز جماعت و تلاوت قرآن در آنها برقرار مي باشد.

نخاوله ، نامي كه به شيعيان اين بخش داده شده، نامي است براي افرادي از
تيره ها و قبايل مختلف كه پيشينه تاريخيِ طولاني دارند. در حال حاضر آيت الله عَمْري با نزديك به يك صد سال سن، رهبري شيعيان را بر عهده دارد و در حسينيه اي كه در باغ خود وي واقع شده، شبها نماز مغرب را مي خواند. ظهرها نيز در حسينيه ديگري
در منطقه عزيات اقامه نماز مي كند كه بسياري از شيعيان ايراني نيز در اين جماعات
شركت مي كنند.

آمار شيعيان بر اساس گفته منابع دولتي بين 10 تا 15 و به قول خود آنان 40 تا 50 هزار نفر است. اين طايفه در گذشته، سخت در فشار بوده و به عنوان شهروند درجه چندم شناخته مي شدند. بسياري از آنان صاحب املاكي در جنوب قبرستان بقيع بودند كه به تدريج از آنان خريداري شد و آنان به بخش هاي ديگر منتقل گرديدند. به علاوه، در مناطق آنان نيز سنيان زيادي خانه ساخته و ساكن شده اند.

بي ترديد در سايه سياستهاي جديد، آزادي عمل نخاوله بيشتر شده و به لحاظ اقتصادي هم فعال تر شده اند.

تلاش بعثه نيز كمك به شيعيان بوده و به طور معمول و بيشتر در گذشته، خانه هايي كه متعلّق به شيعيان بود، براي سكونت زائران اجاره مي شد.

229

از شيخ حسن صفار نقل شد كه اخيراً شيعيان تلاش كرده اند تا در مدينه محاكم مستقلي داشته باشند. اميد مي رود اين حركت به زودي نتيجه دهد.

وداع با مدينه

پس از 12 روز حضور در جوار مرقد مطهر نبيّ گرامي(صلي الله عليه وآله) ، حضرت زهرا(عليها السلام) و ائمه بقيع(عليهم السلام) اكنون خروج گروه گروه زائران از اين شهر براي شركت در كنگره عظيم حج، وداع با مدينة النبي را يادآور مي شود. مدينه كه از دو هفته پيش به مرور بر روي زائران آغوش گشوده بود، اكنون خشنود از ارادت عاشقان، آنها را بدرقه مي كند تا در مرحله بعد، پذيراي عاشقان مدينه بعد باشد. مدينه را در حالي ترك مي كنيم كه هنوز لذّت شبهاي با او بودن را از ياد نبرده ايم; شبهايي كه با ادب به حضور پيامبر رسيديم و در كنار بقيع زيارتنامه خوانديم و گريستيم. در روضه نبوي دعا خوانديم و اشك ريختيم، سجده كرديم و معرفت خواستيم و براي ظهور مهدي اش دعا نموديم.

با افلاكيان خفته در خاك، به زبان دل حرف زديم، كبوتر حرم شديم و درد دل كرديم و ارادت فرستاديم. روبه روي مدفن بي نام و نشان و چراغ آنان، زيارت جامعه پيامبر را ديديم و بر آنها بوسه زديم. در كوچه پس كوچه هاي اين شهر، عطر احمدي و علوي را استشمام كرديم و در آن فضا نفس كشيديم. دست نياز گشوديم، لذت برديم و جاني سرشار از مهر و عاطفه يافتيم. شبهاي جمعه با كميل بن زياد همنوا شديم و دلدادگان عترت و مولا در لحظه هاي اين دعا عرفاني شدند. ياد باد از گنبد خضراي مسجدالنبي، بقيع مظلوم و دامنه كوه اُحد. ياد باد از مساجد سبعه و قُبا و شجره، ياد باد!

مدينه، شهر عشق، شهر اميدها و آرزوها، دلبستگي ها و پيوندها، محبوبها و حبيب ها، گمشده ها و آشكار شده ها.

مدينه، كتاب، خاطره ها، تابلوي بهترين نقاشي ها، منشور احساس ها و عاطفه ها، عصاره تاريخ، مغناطيس دلها و آسمان صفا.

مدينه، شهر سنگ صبورها و ناله ها، شهر اشك و لبخندها، مدينه شهر ناله هاي شبانه و گريه هاي در خفا. مدينه! ديار جفاها و جفا ديده ها، شهر طعنه نااهلان و سلام شيفتگان تو را دوست داريم و با تو پيوند خورديم. هرگز مبادكه اين پيوند به غربت و

230

جدايي مبدل شود؟ مدينه، كوثر ماندگار اسلام، شهر عشق و عرفان، عقل و ايمان اكنون از تو خداحافظي مي كنيم و مانند رودهايي خروشان لبيك گويان مي رويم تا در درياي كعبه آرام بگيريم.

آري، زائران مدينه قبل، با همه دلبستگي كه به اين شهر دارند، مجبور به ترك آن هستند. در آخرين لحظات، زائراني را مي بيني كه يكبار ديگر، دوان دوان به سمت حرم مي شتابند و با گنبد سبز و بقيع خداحافظي مي كنند. تصويري از اين صحنه خداحافظي از همه كاروانها ديدني است. كاروان دسته جمعي به همراه روحاني به بين الحرمين مي آيد و پس از خواندن زيارات مختلف، زيارت وداع را مي خواند. پس از آن، وقت سوار شدن در اتوبوس، باز هم، زائران در پايين هتل اجتماع مي كنند و مدّاحان اهل بيت اشعار وداع را مي خوانند. در نشريه زائر، شماره نهم، حكايت اين وداع از زبان چند فرهيخته و اديب تصوير شده است. اكنون كه نوشته ما هم به تدريج آخرين گزارش هاي مربوط به مدينه را ثبت مي كند، مناسب است حكايت وداع را از زبان اين عزيزان در اينجا نقل كنيم:

سلام بر تو اي رسول الله، با تو وداع مي كنم و تو را به خدا مي سپارم، در حالي كه دلم اسير تو است و اي خداي محمد، از تو مي خواهم كه اين زيارت را آخرين زيارت من قرارندهي.

زائران حرم نبوي پس از يك هفته همنشيني با رسول خدا(صلي الله عليه وآله) و دخترش فاطمه(عليها السلام)و ائمه بقيع، كم كم آماده مي شوند تا براي رفتن به ميقات، از مدينه پيامبر خداحافظي كنند. اما وداع با محمد(صلي الله عليه وآله) ، فاطمه(عليها السلام) و فرزندانش، چه سخت است! بعد از يك هفته چشيدن طعم غربت تشيّع در مدينه، تازه داشتيم به مسجدالنبي و بقيع عادت مي كرديم. ما كه در نگاه اول مبهوت شده بوديم، تازه داشتيم عشق بازي مي آموختيم.

حجت الاسلام والمسلمين صديقي معتقد است:

كسي كه دل به كسي و يا جايي داده دل كندن از آن براي او دشوار است. براي عاشق كه ممكن نيست، براي محب هم آسان نيست.

231

به گفته او:

زائران مدينه دلشان را پيش پيامبر(صلي الله عليه وآله) مي گذارند ومي روند. علاقه مندان بقيع وحضرت زهرا(عليها السلام) قطعاً با اشك چشم از مدينه خداحافظي مي كنند، با كوله باري از خاطره.

آقاي صديقي مي افزايد:

مدينه مرقد پيامبر و محل زندگي حضرت زهرا(عليها السلام) است. مدينه محلّ فرود جبرئيل و نزول ملائكة الله است. مدينه محلّ مناجاتهاي علي(عليه السلام) و امامان معصوم ما است. مدينه براي ما يك علقه ناگسستني است.

زائران مدينه آرزوي برگشت به شهر پيامبر را دارند. در دعاي وداع با آن حضرت نيز مي خوانيم: خدايا! من مي خواهم بازگردم، نه يك بار كه تا عمر دارم.

ما دلمان در مدينه است، لذا وقتي از اين شهر مي رويم، گويا مدينه را هم همراه با خود مي بريم. اگر نگوييم كه خود را در مدينه جاگذاشته ايم.

سهيل محمودي، شاعر معاصر نيز كه براي سومين بار به سرزمين وحي آمده، بر اين باور است كه:

انسان در آستان پيامبر، بستر كمال را پيدا كرده و در مدينه كمالات انساني به اوج مي رسد; يعني در مدينه بال پريدن پيدا مي كنيم.

امير مؤمنان(عليه السلام) در نهج البلاغه، محرم شدگان را به كبوتران سپيدبال تشبيه مي كند. پس ما اينجا بال پرواز پيدا كرده و وقتي به مسجدالحرام و خانه خدا وارد شديم، جاي پرواز پيدا كرده ايم...

همه معابد در جهان بر بالاي بلندي بنا شده اند، جز كعبه كه در انتهاي يك درّه واقع شده و اين مي تواند بدان معنا باشد كه ما ارتفاع بيشتري براي پرواز داريم...

بالهايي كه در مدينه از همجواري با پيامبر(صلي الله عليه وآله) پيدا كرده ايم، در كعبه ما را بالا مي برد. مسجدالحرام جاي پرواز است. در مدينه تمرين مي كنيم تا در مكه پرواز كنيم.

232

به گفته آقاي محمودي، آيه شريفه: "  سُبْحانَ الَّذِي أَسْري بِعَبْدِهِ لَيْلاً مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ إِلَي الْمَسْجِدِ اْلأَقْصَي الَّذِي بارَكْنا حَوْلَهُ لِنُرِيَهُ مِنْ آياتِنا... "  (1) نيز به پرواز و يا معراج پيامبر اشاره كرده است.

او خداحافظي از مدينه را سخت مي داند: رفتن از مدينه يعني دلتنگي، بهويژه براي شيعيان، كه به اينجا تعلّق خاطر شگفتي دارند.

وي مي افزايد: مدينه خانه علي(عليه السلام) و فاطمه(عليها السلام) است. بوي پيامبر(صلي الله عليه وآله) و دخترش را مي دهد. نشان از ائمه بقيع دارد. پس براي ما وداع با مدينه مساوي است با دلتنگي; چه بخواهيم به مكه رويم و چه به ايران برگرديم.

محمودي در پاسخ به اين سؤال كه چگونه از مدينه خداحافظي خواهدكرد، مي گويد:

پيش از اين، دوبار به مدينه آمده بودم. هر دو بار در روز آخر براي خداحافظي مقابل بقيع و نزد پيامبر، فقط گريستم و هيچ نگفتم; كز سنگ ناله خيزد روز وداع ياران. گريه ترجمان عواطف است و زبان ترجمان عقل .

وي مي افزايد:

مدينه را دست كم نگيريم. مدينه را مثل شهرهاي ديگر دانستن جفا به مدينة النبي است. مدينه اوّلين جايي است كه مدنيت اسلامي در آن شكل گرفت و افتخار تاريخ است.

حجت الاسلام والمسلمين جواد محدثي نيز در پاسخ به اين پرسش مي گويد:

با اين آرزو و خواسته از خداوند با مدينه وداع مي كنيم كه توفيق دهد بارديگر به زيارت پيامبر و امامان مدفون در بقيع مشرّف شويم. ما وقتي از مدينه مي رويم، نيمي از دل خودمان را اينجا جا مي گذاريم. ما شرط دوستي و مودت را با اهل بيت

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1  . پاك و منزه است خدايي كه شبي بنده خود (محمد) را از مسجدالحرام به مسجدالأقصي، كه پيرامونش را مبارك و پرنعمت ساخت، سير داد تا آيات و اسرار غيبت خود را به او بنمايد.

233

انجام داده ايم و به زيارتشان آمده ايم. انتظارمان آن است كه اهل بيت هم به وعده شفاعت عمل كنند و ما را از اين عنايت خويش محروم نسازند.

بايد سلام وداع ما و آخرين زيارت ما به گونه اي باشد كه احساس كنيم در اين روزها از پذيرايي معنوي پيامبر و فرزندانش بهره مند بوده ايم و با حالت سپاس و تشكر مدينه را ترك كنيم.

مدينه كم كم خلوت مي شود. زائران مدينه براي رفتن به ميقات با پيامبر(صلي الله عليه وآله) و ائمه وداع مي كنند; وداع با مدينه به راستي كه چه سخت است!

من آمدم و قبر تو را ديدم و رفتم *** از روي ادب خاك تو بوسيدم و رفتم

تا در دم مرگم تو به ديدار من آيي *** من حلقه به دربار تو كوبيدم و رفتم

من غرق گناه آمده بودم به حضورت *** مشمول عطاياي تو گرديدم و رفتم

تا روز جزا در صف زوار تو باشم *** رخسار به درگاه تو ساييدم و رفتم

چون دست به دامان وصال تو فكندم *** دامن دگر از غير تو برچيدم و رفتم

در سلك گدايان سركوي تو گشتم *** من خاك تو بوسيدم و بوييدم و رفتم

(مؤيد)

حمل و نقل درون شهري حجاج ايراني در مكّه مكرمه

در مدينه منوره، براي حدود چهل درصد از زائران مستقر در منطقه غير مركزي، وسيله نقليه كافي و مناسب درنظر گرفته شده است. در مكه مكرمه غالب منازل در مسافت نسبتاً دور از حرم واقع شده اند و فاصله ميان ساختمانها تا حرم از سه تا نه كيلومتر است. بنابراين، براي تردّد زائران چاره انديشي شده است، بدين ترتيب كه صدها دستگاه خودرو درقالب يك قرارداد مشخص با طرف سعودي، بدين منظور اختصاص يافته است كه در سطح شهر در تردد هستند.

امسال سوّمين سال اجراي اين طرح مي باشد و نقاط ضعف و قوّت آن شناسايي شده و حتي المقدور تكامل يافته است. پيش از آغاز طرح مذكور، روشهاي متفاوتي براي رفت و آمد زائران در مكه مكرمه به كار گرفته مي شد; ازجمله: بعضي سالها مبلغي

234

به عنوان كرايه در اختيار زائر و يا مدير كاروان قرار مي گرفت تا در اين زمينه هزينه كنند كه هريك از طرحها تبعات خاص خود را داشت و پاسخگوي خواسته زائران نبود.

نيروهاي ايراني و خدمه كاروانها به صورت نوبتي در اين طرح با مسؤولان و كاركنان و رانندگان شركت سعودي همكاري دارند.

همچنين نظارتِ نسبتاً دقيقي از ناحيه ستاد حج نمايندگان طرف سعودي بر روند امر حملونقل درون شهري حكمفرماست.

با اجراي اين طرح، در سالهاي اخير زائران با آسايش و اطمينان خاطر مي توانند بارها ميان منزل و حرم رفت و آمد كنند و به راحتي در نمازهاي جماعت حضور يابند.

آمارها نشان مي دهد كه هر زائر روزانه، به طور ميانگين، نزديك سه بار به حرم مشرّف شده و باز مي گردد. زائران مي توانند از فضاي معنوي سفر، هرچه بيشتر بهره برداري نمايند و بهويژه در نمازهاي جماعت بيت الله الحرام شركت جويند. مزيّت بسيار مهم اين برنامه عبارت از آن است كه خانمها با امنيت كامل در هر ساعت بخواهند از اين خدمات بهره مي برند; به طوري كه گاهي چيزي حدود نيمي از زائران ايراني توفيق حضور در نمازهاي جماعت بيت الله الحرام را پيدا مي كنند.

به منظور تقويت طرح مذكور، توصيه مي شود:

1 . زائران بلافاصله پس از نماز جماعت، حرم را ترك نكنند تا دچار ازدحام محوطه هاي اطراف حرم نشوند.

2 . مسافران در ميان مسير تقاضاي پياده و سوار شدن نكنند.

3 . افراد جوان تر، رعايت حال ناتوانان و سالخوردگان را بنمايند.

باز هم در باره انتقال زائران ايراني از منازل به حرم خدا

امسال پانصد دستگاه اتوبوس و ميني بوس براي انتقال زائران ايراني، از خانه هاي مسكوني آنان تا مسجدالحرام، اختصاص يافته است. قهرودي رييس ستاد مكه، روز دوشنبه 29 دي ماه با اعلام اين خبر گفت: تلاش كارگزاران حج اين است كه هر سال ارتقاي كيفي سطح خدمات به گونه اي جهت دهي شود كه در نهايت بهره مندي بيشتر زوار كشورمان از فرصت به دست آمده را داشته باشد.

235

وي همچنين از انجام مذاكرات مفيد با مسؤولان وزارت حج عربستان و اتحاديّه اتوبوسرانان مكه براي رفع پاره اي از مشكلات اجرايي خبرداد.

قهرودي افزود: برنامه ريزي به گونه اي انجام گرفته كه زائران ايراني هيچگونه دغدغه براي رفت و برگشت به حرم نداشته باشند. وي با اشاره به افزايش 7 هزار نفري زائران ايراني نسبت به سال گذشته گفت: به طور معمول، 15 درصد خودرو بيش از ظرفيت معمول براي هر مسير در نظر گرفته ايم.

كم سال ترين زائر ايراني، با نام سيد دارا گلشني نُه ساله از استان مازندران است و مسن ترين زائر ايراني، علي ميرزا رجبي 110 سال سن دارد.

استفاده از ماشين سرباز و اطلاعيه هيأت پزشكي

از مسائلي كه هر سال مطرح است، رفتن با ماشين سرباز و غير مسقف به مكه است. براساس فتاواي برخي از فقها، كه استظلال در شب را هم جايز نمي دانند، مقلّدان آنان علاقمند هستند تا با ماشين سرباز حركت كنند. سياست بعثه جمهوري اسلامي ايران بر آن است كه اين دسته از زائران را به رفتن با ماشين مسقف اجبار نكند. با اين حال، توصيه مي كند كه افراد ياد شده، در هواي سردِ فعلي، كه احتمال سرماخوردگي و ابتلاي به بيماري هاي مربوط وجود دارد، از اين خواست خود صرفنظر كنند.

هيأت پزشكي جمهوري اسلامي، براي توجيه اين افراد، اقدام به صدور اطلاعيه اي كرده و هشدار داده است كه زائران محترم حتّي الامكان با رعايت موازين شرع مقدس براي تردّد از ميقاتگاه تا حرم از خودروي هاي مسقف استفاده كنند و لباس هاي مناسب يا حوله احرام اضافي براي گرم نگهداشتن خود همراه داشته باشند. طبعاً زائران در اين زمينه بايد با نظر روحاني كاروان عمل كنند.

همايش قبّة الخضرا

همايش قبة الخضرا، مغناطيس دلها، روز دوشنبه با حضور جمعي از محققان، نوينسدگان، ائمه جمعه، اساتيد و شخصيتهاي علمي اهل سنت در بعثه مقام معظم رهبري، در مدينه منوره برگزار شد.

236

آقاي محمد حسين زماني، مسؤول واحد اهل سنت بعثه مقام معظم رهبري و دبير اين همايش، هدف از برپايي آن را ايجاد فضاي عاطفي و معنوي بيشتر ميان زائران اهل سنت و همچنين وحدت اسلامي ذكر كرد.

مولوي محمد اسحاق مدني مشاور رييس جمهور در امور اهل سنت، در سخناني به جذّابيت گنبد خضرا اشاره كرد و گفت: مسلمانان همواره در طول تاريخ، عشق و علاقه وصف ناپذيري نسبت به پيامبر(صلي الله عليه وآله) داشته اند.

وي به بيان فضايلي مدينه و شأن و جذّابيت آن و شرايط و آداب ورود به اين شهر پرداخت و افزود: مسلمان از راه پيامبر به خدا مي رسد. مسلمان، زماني مسلمان است كه اول پيامبر را قبول داشته باشد.

به گزارش ايرنا، در ادامه اين همايش، اراز محمد سارلي نويسنده و استاد دانشگاه در استان گلستان، مقاله خود را در چهار محور: اهميت مدينه منوره ، شأن و منزلت پيامبر ، فضل قبّة الخضر و نقش وحدت آفرين بارگاه رسول اكرم(صلي الله عليه وآله)  ارائه كرد.

بر اساس اين گزارش، قاضي زاده روحاني كاروان لار نيز يكي ديگر از سخنرانان اين همايش بود كه از رسول الله(صلي الله عليه وآله) به عنوان اشرف مخلوقات نام برد و گفت: زيارت قبر مطهّر و منوّر حضرت رسول(صلي الله عليه وآله) از بهترين طاعات و عبادات و رستگارترين كوشش هاست.

دراين همايش كه حجت الاسلام محمدمحمدي ري شهري نمايندهوليّ فقيه در امور حج وزيارت وجمعي ازمسؤولان بعثه مقام معظم رهبري نيز حضور داشتند، محمد جواد پناهي، قاري ممتاز قرآن، آياتي از كلام الله مجيد قرائت كرد و گرو همخوان (تواشيح) نور و گروه مولودي خواني برادران اهل تسنن نيز برنامه هايي اجرا كردند. (تصوير 16)

تلاش واحد كامپيوتر

از واحدهايي كه در طول روزهاي مدينه قبل، فعّالانه به سرويس دهي به واحدهاي ديگر مشغول است، واحد رايانه (كامپيوتر) مي باشد. پنج نفر نيروي اين واحد در اين مدت، به سرويس دهي به واحدهاي مختلف; از جمله معاونت بين الملل، امور روحانيون، دفتر بعثه، دبيرخانه بعثه، امور اجرايي، نشريه زائر، آموزش و پژوهش،

237

نظارت و بازرسي و روابط عمومي مشغول بود. به علاوه، با ايجاد شبكه خط اينترنت، در ساعات معين، در اختيار بسياري از واحدها گذاشته مي شد. همچنين سايت اطلاع رساني حج به همراه چند روزنامه مهم كشور به طور مرتب در اختيار واحدها قرار داشت.

رفع اشكال از برنامه هاي كامپيوتري واحدها، و نيز انتقال نشريه زائر به سايت حج به طور روزانه از ديگر اقدامات اين واحد بوده است.

فعاليتهاي ستاد حج صدا و سيما

در اوايل سال 1379، با توصيه حجت الاسلام والمسلمين ري شهري، و به دستور رييس سازمان صدا و سيما، در اين سازمان ستاد حج تشكيل شد. از آن پس، به طور مرتب، هر سال بر حجم برنامه هاي مربوط به حج افزوده مي شود و صدا و سيما اين توفيق را يافته است كه معنويت حج را به داخل كشور انتقال دهد.

موارد شاخص زير از جمله اهم فعاليتهاي صدا و سيما در طول اين مدت است:

1 . جمع آوري منابع صوتي و تصويري و مكتوب در خصوص كنگره عظيم حج و يا كسب اطلاعات مربوط به آنها براي تكميل يك بايگاني غني.

2. پشتيباني از برنامه سازان و هماهنگي با شبكه هاي مختلف صدا و سيماي ـ استانها ـ برون مرزي و سياسي براي تهيه و توليد و پخش برنامه هاي مربوط به حج در طي سال.

3 . ارتباط متمركز و مستمر با سازمان حج و بعثه مقام معظم رهبري و نيز جلوگيري از پراكندگي ارتباط بعثه با بخش هاي مختلف سازمان.

4 . تشكيل شوراي ستاد حج مشتمل بر نمايندگان كلّيه حوزه ها و معاونتهاي ذي ربط در سازمان و در پي آن تشكيل جلسات مختلف با حضور اعضاي ستاد و اخذ تصميمات كارشناسي در خصوص اعزامها و تهيه برنامه هاي توليدي و خبري.

5 . جمع آوري اطلاعات و تجربيات مفيد افرادي كه پيشتر به عنوان سرپرست يا عضو گروه اعزامي سازمان به حج مشرف شده اند كه اين امر در قالب جلسات و مطالعه گزارشهاي مربوط انجام گرديده است.

6 . آمار برداري از تصاوير و برنامه هاي موجود در بايگاني سازمان در خصوص

238

حج و همچنين جمع آوري تصاويري كه به طور پراكنده در اختيار افرادي بوده است كه در سالهاي پيش، از سوي سازمان به حج اعزام گرديده اند.

7 . آمارگيري از تحقيقات و كتب مرجع در رابطه با حج، از كتابخانه هاي سازمان و بعثه مقام معظم رهبري.

8 . تشكيل جلسات متعدد با مسؤولان محترم بعثه مقام معظم رهبري و سازمان حج و زيارت، جهت اخذ نظريات كارشناسي و سياستهاي بعثه جهت برنامه سازي و انجام فعاليتهاي خبري.

9 . تشويق شبكه ها، گروه هاي برنامه ساز و تهيه كنندگان در صدا وسيماي، به توليد برنامه هايي براي پخش در خصوص حج در طول سال و پشتيباني، مشاوره، معرفي موضوع، كارشناسي و در اختيار گذاردن منابع و بايگاني موجود در ستاد.

10 . پيگيري و تهيه مقدمات جهت توليد برنامه هاي خوب و سريالهاي داستاني مناسب با موضوع حج، به ويژه در زمينه اسرار و معارف آن، كه ان شاءالله در آينده شاهد ساخت اين سريالها با سرمايه گذاري مشترك از سوي بعثه و سازمان صدا و سيما خواهيم بود.

11 . سازماندهي و هماهنگي ميان افراد و گروه هاي اعزامي به حج و پشتيباني، تهيّه تجهيزات و امكانات فني گروه هاي اعزامي.

12 . اما گوشه اي از فعاليتهاي مربوط به عمره مفرده و حج تمتّع به شرح زير است:

الف : برقراري ارتباط هاي زنده با برنامه هاي شبكه هاي مختلف در طول ماه هاي رجب، شعبان و رمضان، كه در سال جاري توليدات سازمان در ايام عمره 340 مورد ارتباط مستقيم از طريق صدا و سيما، 100 مورد گزارش مكتوب خبر و 2700 دقيقه تصوير برداري از اماكن متبرّك عربستان.

ب : پخش مراسم برائت از مشركين از صحراي عرفات در سال گذشته.

ج : برقراري ارتباط هاي مستقيم با برنامه هاي مختلف صدا و سيما و شكبه هاي برون مرزي و غيره، به زبانهاي مختلف عربي، انگليسي و تركي.

د : توليد برنامه هاي مورد نياز شبكه هاي صدا و سيما

هـ  : تهيه و ارسال گزارشهاي مكتوب به زبانهاي فارسي عربي و انگليسي.

239

و : ارسال صدا و تصوير برنامه هاي تهيه شده در عربستان به تهران، از طريق ماهواره و بهره برداري در تهران.

ح : پخش مستقيم مراسم ويژه دعاي كميل از كنار قبرستان بقيع و ضبط و پخش مراسم دعاي ندبه در بعثه مقام معظم رهبري.

ز : پخش مراسم ويژه دعاي عرفه از صحراي عرفات و تهيه و پخش گزارش هاي زنده و مستقيم از ساير مواقف.

13. اخذ مجوز توليد برنامه هاي ويژه حج و زيارت در ستاد حج سازمان، كه در اين زمينه تاكنون برنامه هاي زير توليد و از شبكه هاي مختلف پخش گرديده است:

ـ مجموعه با كاروان حج (22 برنامه)

ـ در بارگاه نور (8 برنامه)

ـ سفر قبله (15 برنامه)

ـ سفر به سرزمين وحي (19 برنامه)

ـ در حريم حرم (10 برنامه)

ـ تصويرگران در سرزمين وحي (3 برنامه)

ـ سپيد جامگان (15 برنامه)

ـ امين وحي

ـ آفتاب تابان

ـ نور موعود

ـ نور الهدي

ـ ريحانة النبي

ـ عرش در عزا

ـ مبتلاي غربت

ـ امّ المؤمنين خديجه

ـ كريم عترت

ـ به كعبه رفتم

ـ به سوي كعبه

240

ـ جمال كعبه

ـ ضيافت عشق

توليد و پخش برنامه روضه رضوان، كه در طول سال و هفته حج پخش شده است.

قرار است در سال جديد 5000 دقيقه برنامه توليد شود.

14 . ارتباط و هماهنگي با رؤساي تلويزيونهاي رياض، جده، مكه و مدينه جهت همكاري ماهواره اي متقابل در ايام حج تمتّع و عمره.

امسال نخستين بار دعاي ندبه برگزار شده در بعثه مقام معظم رهبري ضبط و در هفته بعد به نمايش در آمد.

افتتاح و راه اندازي آيكون ويژه اي در تلكس واحد مركزي خبر، با شناسه حج 82 و ارسال اخبار مكتوب براي اين تلكس.

راه اندازي يك بخش خبري مستقل در شبكه خبر (ساعت 19) با عنوان اخبار حج.

برقراري ارتباط هاي مستمر با شبكه هاي خارج از كشور (جام جم 1، 2، 3).

توليد برنامه هاي معرفتي با گرايش جوانان، كه در اين زمينه روزانه با برنامه هاي مستقيم سيره نبوي، شبكه قرآن، چهارراه جواني، شبكه جوان و سرزمين من شبكه سراسري ارتباط برقرار مي گردد. در خصوص حوزه هاي سيما نيز در همين زمينه روزانه با برنامه هاي مستقيم و زنده صبح به خير ايران، سيماي خانواده و ديدار از شبكه اول، تصوير زندگي از شبكه سه و بسياري از برنامه هاي ديگر، ستاد حج مستقر در بعثه مقام معظم رهبري فعاليت مي كند.

شيوه تأمين موادغذايي حجاج

تغذيه حجاج، يكي از اركان اجرايي حج به شمار مي آيد. تأمين موادغذايي در كنار نگهداري صحيح و توزيع اقلام مربوط و همينطور پخت و فراوري مطلوب و نهايتاً تجهيزات مربوط به غذا و بهداشت تغذيه و دهها عنصر و عامل ديگر در ارتباط با تغذيه حاجيان گرامي از مقولات اساسي حج است و سهم مهمي در رضايت خاطر زائران توأم با تأمين سلامتي آنان دارد و در ايجاد امكان مناسب براي استفاده از معنويت سفر و تسهيل در انجام اعمال واجب مردم، نقش بسزايي ايفا مي كند.

241

اصولا تفكّر مبتني بر تهيّه متمركز موادغذايي و مصرفي با رعايت اصل صرفه جويي و مرغوبيت از اوان پيروزي انقلاب اسلامي شكل گرفت و سازمان حج و زيارت كالاهاي مورد نياز حجاج را توسط يك هيأت منتخب از عربستان يا ديگر كشورها تهيه و ميان كاروانها توزيع مي كرد. در مرحله بعد با تشكيل كميسيوني به نام كميسيون خريد، امر بررسي و سياستگذاري و تعيين مقدار و نوع مواد و سرانه قيمت و ميزان هر قلم كالا، شناسايي و با ارزشيابي سابقه شركتهاي سعودي، انسجام بيشتري پيدا كرد. در آن سالها اغلب موادغذايي زائران توسط سازمان تهيه و توزيع مي شد، اما بعدها به تدريج از تعداد اقلام تحويلي به كاروانها كاسته شد و در عوض به تعداد اقلامي كه خود مديران كاروانها چه در ايران و چه در عربستان تهيه مي كردند، افزوده شد.

به طوري كه تهيّه كالاهاي مربوط به تغذيه، با سه شيوه انجام مي شود:

اول، تهيه برخي اجناس توسط مديران كاروانها از ايران و حمل آنها به عربستان. اين امر شامل كالاهايي مي شود كه در كشور عربستان وجود ندارد يا كم است و يا خريد آنها در عربستان مقرون به صرفه نيست; مانند زرشك، زعفران و...

دوم، خريد برخي اجناس توسط گروه خريد در عربستان و توزيع آنها ميان كاروانها، اين امر كالاهايي را دربرمي گيرد كه خريد انبوه آنها مقرون به صرفه است; مانند گوشت مرغ، ماهي، لبنيات و... اين اقلام پس از طي تشريفات قانوني و با درنظر گرفتن كيفيت و كميت مورد نظر، طبق جداول كارشناسي و در قالب قراردادهاي مشخص، تهيه مي شود. در موسم حج نيز كاروانها برحسب ظرفيت خود و به مقدار مورد نياز اقدام به تحويل آن، از نمايندگي شركتهاي سعودي طرف قرارداد و يا از انبار تداركات مي نمايند و يا مستقيماً براي پخت به آشپزخانه هاي مركزي مي رسانند.

سوم، خريد اقلامي از مواد غذايي و مصرفي توسط مديران كاروانها در عربستان و در موسم حج: اين دسته از اقلام شامل مواد غذايي فاسد شدني (مانند ميوه) يا كالاهايي است كه خريد انبوه آنها با خريد جزئي اختلاف قيمت چنداني ندارد و يا توزيع آنها توأم با مشكل مي باشد. اينها معمولا به وسيله مديران كاروانها از محل تنخواه گردان، خريداري مي شود.

چهارم، همزمان با بهبود مناسبات سياسي ميان ايران و عربستان و تقويت روابط

242

تجاري و تشكيل نمايشگاههاي متقابل بازرگاني و در چارچوب توافقات و گرايشهاي گروه مشترك اقتصادي دو كشور و در راستاي گسترش صادرات و حمايت از توليدات كارخانه هاي داخلي، برخي اقلام غذايي; مانند پنير از ايران به كشور عربستان صادر و مورد استفاده زائران قرار مي گيرد.

به علاوه، در سال جاري 000 800 بسته غذاي آماده از يكي از كارخانه هاي
داخلي تهيه شده است كه در ايام تشريق و مسافرتهاي بين شهري و موارد ديگر استفاده خواهد شد. اين محصولات شباهت زيادي به غذاهاي سنتي دارد و بسته بندي آن مناسب و داراي ارزش غذايي و همچنين استانداردهاي علمي و بهداشتي
مي باشد. اميد است مساعي همه خادمان زائران بيت الله الحرام مورد قبول درگاه احديت
واقع شود.

پخت متمركز در مدينه منوره

تحوّلات اخير در زمينه ساختوساز در مدينه منوره، به خصوص در اطراف حرم شريف نبوي(صلي الله عليه وآله) و در پي آن، حضور گسترده تر زائران ايراني در هتل هاي نزديك به مسجدالنبي(صلي الله عليه وآله) ، يك سلسله الزامات و محدوديتهاي تازه اي را پديد آورده است; از جمله اينكه امكان پخت و پز در اينگونه هتلها وجود ندارد و بايستي چاره انديشي ديگري براي تغذيه زائران صورت مي گرفت. اين بود كه برنامه تأمين آشپزخانه متمركز ـ كه پيشتر بررسي ها و مطالعات آن تا اندازه اي جلو رفته بود ـ بهويژه در مدينه مجدداً به طور جدّي مطرح و دنبال گرديد.

بدين ترتيب از سال گذشته پخت و پز در داخل كاروانهاي مستقر در مدينه منتفي شد و اين كار در دو مركز، با امكانات كافي و در وضعيت بهداشتي صورت گرفت. امسال با بررسي ملاحظات و نكات مربوط به گردش كار و كيفيت پخت و توزيع سال قبل، برنامه طبخ متمركز در دو مركز در مدينه منوره با هدف كاهش مشكلات سال گذشته طراحي و به مورد اجرا گذاشته شد.

با اين تفاوت كه در سال جاري ساكنان منطقه غير مركزي مدينه; يعني حدود 40% از زائران ايراني، از شمول طرح مذكور خارج شدند و براي 60% بقيه نيز تدابير جديدي

243

انديشيده شد تا زمينه بروز پاره اي از مشكلات، از ميان برداشته شود.

اكنون به برخي تحوّلات سال جديد در مقوله تغذيه متمركز اشاره مي شود:

1 . در مدينه منوره، دو محل با تأسيسات و تجهيزات كاري و امكانات جانبي و نيروي كافي براي پخت و توزيع غذاي بيش از 000 50 زائر در مرحله مدينه قبل و بعد در نظر گرفته شود.

2 . تعدادي آشپز ماهر، صرفاً براي كار در اين محيط ها انتخاب و آموزشهاي لازم به آنان داده شد. اين افراد به صورت ثابت و تخصّصي در سالن هاي مختلف آشپزخانه پيش گفته مستقر و به كار گرفته شده اند و با سازماندهي مناسبي به همكاري با يكديگر و همينطور تعامل با نيروها و مسؤولان سعودي حاضر در سالنها اشتغال دارند. ضمن اينكه امكانات نسبي رفاهي براي ايشان مهيّا گرديد تا از خستگي ناشي از كار مفرط و طاقت فرساي آنان بكاهد و فرصت زيارت را فراهم آورد.

3 . در آشپزخانه هاي مزبور، مسائل مرتبط با بهداشت فرد و محيط، بسيار رعايت شده و بر آن نظارت مي شود. عوامل شاغل در سالنها، معاينه شده و آزمايشهاي لازم بر روي آنها انجام گرفته است. جابه جايي و شست و شوي ظروف در وضعيت بسيار بهداشتي صورت مي گيرد و مجموعه استانداردهاي بهداشتي، تحت اشراف متخصّصين هيأت پزشكي و سازمان حج و زيارت مراعات مي گردد.

4 . گوشت مصرفي سال جاري براي حجاج ايراني، گرم و تازه است، گرچه تأمين و رساندن آن به آشپزها، دشواريهايي را براي سازمان توليد كرده است، اما با ذائقه زائر كاملا سازگار است و اين مهم باعث افزايش رضايتمندي زائر و آشپز و مدير و ساير عوامل خدماتي شده است.

در اين مورد كشتارگاهي در يكي از نقاط مدينه اقدام به ذبح گوسفند و ارسال آن به كاروانها و آشپزخانه ها مي كند. اين كشتارگاه زير نظر دامپزشكان و بهداشتكاران منصوب از طرف مبادي ذيربط دولت عربستان; مانند وزارت امور بلديه ها است و همچنين نيروهاي ايراني نيز بر عملكرد كشتارگاه از جوانب گوناگون اشراف دارند، لذا كشتارها از حيث بهداشتي و شرعي تأييد شده است.

اجمالا در سال جاري به واسطه تشكيل جلسات متعدد كارشناسي، با حضور افراد

244

خبره و صاحبنظران و مسؤولان سازمان حج و ساير دواير ذيربط، مشكلات سال قبل شناسايي، دسته بندي و راههاي كاهش هريك از آنها بررسي گرديد. در مكّه مكرمه نيز حداقل بيست هزار نفر از زائران ايراني ساكن در مناطق مختلف، كه با همكاري 20% از نيروهاي آشپز كاروانها توسط دو آشپزخانه متمركز تغذيه خواهند شد.

بازهم در باره آشپزخانه متمركز

امسال يكي از تازه ترين مسائل كه تحوّل مهمي در روال اجرايي حج ايجاد كرده، بحث آشپزخانه متمركز است. در اصل، براي نخستين بار از سال گذشته، تلاش شد تا پخت غذا در كاروانهاي ايراني بصورت متمركز در چند آشپزخانه در سطح مكه و مدينه انجام شود. برخلاف سالهاي قبل كه كاروانها، غذاي زائران خود را به طور مستقل طبخ و توزيع مي كردند، از حج سال گذشته نزديك به 65 درصد زائران از سيستم آشپزخانه متمركز استفاده مي كنند. براي آگاهي بيشتر از فعاليت معاونت تغذيه، با ناصر خدرنژاد مسؤول معاونت تغذيه صحبت كرديم:

* تغذيه متمركز در مدينه منوره كه از سال گذشته آغاز به كار كرده، شامل دو آشپزخانه متمركز است كه نزديك به 65% غذاي حجاج را تأمين مي كند. آشپزخانه دخيل و آشپزخانه ذين.

* اين 65% شامل چه زواري مي شود؟

* زائرني كه در مناطق مركزي مدينه (در محدوده خيابان دايري، كه اطراف حرم و مجموعه هاي مسكوني كشيده شده) سكونت دارند.

* چرا طرح آشپزخانه متمركز اجرا شد؟

* دولت عربستان از دو سال قبل، پخت غذا به صورت سنتي در هتل هاي اطراف مسجد النبي را، به دليل خطرات احتمالي آن، ممنوع كرده است. ما هم به دليل اينكه زائرانمان ترجيح مي دهند حتي المقدور در جوار حرم پيامبر و نقاط مركزي سكونت داشته باشند، اين طرح را پذيرفتيم.

245

* يعني اگر فشارهاي دولت عربستان نبود، طرح آشپزخانه متمركز نيز اجرا نمي شد.

* البته صحبت هايي بود كه براي رفع مشكلات بهداشتي آشپزخانه هاي كاروانها برنامه هايي انجام شود، اما عامل اصلي كه از سال گذشته ما را به سمت آشپزخانه متمركز سوق داد، فشارهاي دولت سعودي بود. من خودم يك سال پيش در عمره شاهد بودم كه آنها به همين دليل، درِ آشپزخانه هاي چهار ـ پنج هتل را بستند و ما مجبور شديم در زير زمين هتل و با وضع بسيار سختي پخت كنيم، آن هم در مواقعي كه حدس مي زديم مأموران دفاع مدني عربستان نمي آيند. سپس با تعهداتي كه داديم، توانستيم اجازه بگيريم كه در آن موقع پخت شود، اما پس از آن، در حج تمتع و عمره، ديگر در هتل هاي اطراف مسجد النبي طبخ غذا نداشته باشيم.

* ظاهراً طرح آشپزخانه متمركز در سال گذشته، نتايج خوبي به همراه نداشته و نارضايتي هايي را برانگيخته بود.

* بله، البته اين به علّت تجربه اول بود. اين پروسه يك تونل تاريكي بود كه دوستان ما در سال قبل جرأت كردند و در آن پا گذاشتند و اكثر زواياي آن را براي ما در حج امسال روشن كردند. سال گذشته سال تجربه بود و امسال سال استفاده از تجارب آنها و ساماندهي بهتر امور. ان شاءالله با تجارب امسال ما، زواياي ديگر براي سالهاي آينده روشن خواهد شد.

* 35% باقيِ غذاي حجاج به چه صورت تهيه مي شود؟

* آنها به مانند سالهاي قبل، از آشپزخانه هاي محل اسكان خود استفاده مي كنند.

* پس آنها در محدوده اطراف مسجدالنبي نيستند؟

* نه .

* پس در حال حاضر به دو صورت غذا طبخ مي شود. به نظر شما كدام يك از اين دو روش، از كيفيت بهتري برخوردار است؟

* اينجا فقط كيفيت غذا ملاك نيست. علاوه بر كيفيت، رعايت سطحي مطلوب از

246

مسائل بهداشتي نيز لازم است. شايد بتوان گفت كيفيت غذاي آشپزخانه هاي غيرمتمركز بعضاً بهتر است اما از نظر بهداشتي در سطح مطلوبي نيستند. متأسفانه با توجه به بازرسي هاي به عمل آمده مشاهده مي شود كه آن آشپزخانه ها از آن سطح بهداشتي و استانداردهاي بالايي كه مورد نظر ما است، برخوردار نيستند. ما اميدواريم اگر امكان داشته باشد، در سالهاي بعد آشپزخانه هاي متمركز ديگري تأسيس شود تا همه زائران تحت پوشش آن قرار گرفته و سيستم طبخ غذا با نظارت بيشتري صورت گيرد.

* مگر در حال حاضر آشپزخانه هاي كاروانها تحت نظارت بهداشت نيستند؟

* چرا هستند. اما با توجه به محدوديت نيروي انساني موجود، گماردن يك ناظر بهداشت براي آشپزخانه هر هتل سخت است.

* آيا يك ناظر بهداشتي نمي تواند مجموعه اي از هتل ها را نظارت كند؟

* يك نفر حداكثر روزي چهار ـ پنج هتل را مي تواند سركشي كند. علاوه بر اين امكانات موجود در هتل ها براي طبخ غذا از نظر بهداشتي كافي نيست. كاروانها مجبورند با توجه به امكانات محدودي كه در اختيار دارند; مثلا در يك يا دو اتاق به عنوان آشپزخانه، غذا طبخ كنند كه اين واقعاً رعايت مسائل بهداشتي را پايين مي آورد.

* وضعيت بهداشت در آشپزخانه متمركز چگونه است؟

* باتوجه به تجارب گذشته در چارت تشكيلاتي سازمان، يك ناظر بهداشت براي هر آشپزخانه درنظر گرفته ايم كه 24 ساعته حضور دارد و نظارت كاملي بر امورغذايي دارد. علاوه بر آن، يك ناظر هم از طرف هيأت پزشكي حضور دارد كه با همفكري همديگر، مسائل و مشكلات بهداشتي را مرتفع مي كنند.

* پس آشپزخانه هاي متمركز استانداردهاي بهداشتي بالاتري هستندوغيرمتمركزها كيفيت بالاتر.

* نه اينكه كيفيت خيلي بالاتر، شايد اندكي بهتر باشد. هنگامي كه در يك

247

آشپزخانه 12000 پخت صورت مي گيرد با كارواني كه براي 200نفر پخت مي كند كمي تفاوت دارد.

ما با توجه به تجارب گذشته، امسال در دو آشپزخانه زين و دخيل، دو سيستم اجرايي مختلف را اجرا كرده ايم. در آشپزخانه دخيل، كل پخت را به سه قسمت تقسيم كرده ايم; 1 . آماده سازي گوشت، برنج و ماهي 2 . پخت خورشتها، سوپ و كباب 3 . پخت برنج.

براي اين كار به صورت تخصّصي افراد را انتخاب كرده ايم كه بتوانند پخت كنند. اما در آشپزخانه ذين يك گروه آماده سازي و دو گروه پخت مي كنند.

از سوي ديگر، توجه داشته باشيد كه از گلوگاههاي تغذيه، توزيع غذا است.
شما هنگامي كه مي خواهيد براي 10000 نفر توزيع كنيد، اگر وسايلتان كافي باشد تفاوتي با پخت براي 500 نفر ندارد; يعني، چه يك ديگ و چه صد ديگ، مدت
زمان يكساني صرف مي شود. اما براي توزيع، كار سخت است. چون اين غذاها را مجبوريم در گرم كننده (هي تر) قرار دهيم كه تا 5/1 ساعت وقت مي خواهد. بعد خورده ها بايد غذاها را به هتل ها برده و تحويل دهند. زمان در اينجا بسيار مهم است; يعني بايد حتماً در موعد مقرر غذا در هتل آماده توزيع شود. اين پروسه توزيع ما است كه از انتهاي پخت تا زمان مصرف مدت زماني نزديك به سه ساعت طول مي كشد كه شايد در بخش كيفيت غذا تأثير داشته باشد كه به نظر من الحمدالله تاكنون تأثير چنداني نداشته است.

* برنامه غذايي چگونه تهيه مي شود؟

* تهيه برنامه غذايي، حساس و دشوار است. دوستان بهداشت نظريه اي دارند، ذائقه ايراني يك ملاحظاتي دارد. مواد غذايي و كميت آن نيز مؤثر است، هرچند كه مسؤولان حج، رضايت زائران را اصل و محور قرار داده اند اما در هر صورت ملاحظاتي نيز در اين زمينه وجود دارد.

نكته مهم اينكه: ما از امسال گوشت گرم طبخ مي كنيم كه واقعاً سطح كيفي غذا را بالا ببريم، همچنين امسال از مرغهاي كشتار در عربستان استفاده مي كنيم.

248

از سوي ديگر، در روزهاي اوج حضور زائران در مدينه، از غذاهايي استفاده مي كنيم كه پخت آسانتر و توزيع راحت تر دارند.

* كاركنان معاونت تغذيه چند نفرند؟

* 134 نفر نيرو براي اين كار اعزام شده اند. سال گذشته چون سال اول بود، دوستان مجبور شدند از آشپزهاي متغيّر كاروانها استفاده كنند. يكي از ضعف هاي سال گذشته به همين علت بوده است. اما امسال پس از بررسي هاي كارشناسي، به اين نتيجه رسيديم كه يك هسته و كادر ثابت آشپز داشته باشيم تا كار آشپزي را هدايت كنند و در مواقع اوج كاري از آشپزهاي كاروانها استفاده كنيم.

* و نكته پاياني؟

* تمام فعاليتهاي ما، حاصل تجارب سال گذشته است. لازم مي دانم از دوستان سال گذشته; آقايان قهرودي، امينيان، راجي، ميرصفيان و اكرمي كه در بطن كار بودند و زحمات زيادي كشيدند، تشكّر كنم. شايد اگر امسال، سال كم تنشي را پشت سرمي گذاريم نشأت گرفته از زحمات اين عزيزان باشد. (تصوير 17)

نشريه شماره نهم و دهم زائر

تازه ترين شماره نشريه زائر در روز دو شنبه 29 دي ماه، ميان كاروانها توزيع شد. خبر نخست آن، مذاكرات شوراي نگهبان بارييس مجلس ونيزگزارش موضعگيري سخنگوي وزارت خارجه در باره مسائل هسته اي ايران است. اما منهاي اين موارد، گزارش هاي مربوط به حج، بخش عمده صفحات اين نشريه را به خود اختصاص داده است:

* عيادت امير الحاج جمهوري اسلامي از بيماران * وداع مدينه از زبان چندتن از فرهيختگان با عنوان از سنگ ناله خيزد روز وداع ياران * مصاحبه با دكتر منوچهر محمدي از اعضاي هيأت علمي معاونت بين الملل، با عنوان دستاوردهاي انقلاب اسلامي و حج * روحانيون كاروانها چگونه انتخاب مي شوند، عنوان مصاحبه اي است

249

با حجت الاسلام و المسلمين عرب در باره اين موضوع * سلسله مباحث اجرايي حج با
عنوان پخت متمركز * گفتگويي با مداح بعثه آقاي سيد محمد موسوي با عنوان از اين درگاه * ديدار آقا را بخواه * خبري هم در باره بسيج 23 هزار نفري سعودي براي خدمت رساني به حجاج در صفحه پاياني آمده است.

در شماره دهم نشريه زائر، گزارشي از ملاقات وزير جوانان كشمير با سرپرست حجاج ايراني درج شده است. همين طور گزارشي از همايش قبّة الخضرا در همين شماره آمده است. ادامه گفتگوي زائر با آقاي عرب در باره فعاليتهاي فرهنگي معاونت امور روحانيون بعثه در اين شماره درج شده است. در اين گفتگو تأكيد شده كه اين معاونت با توجه به تجربه هاي گذشته، در حال بازنگري در وظايف روحانيون، حوزه عملكرد و چگونگي سنجش مي باشد.

گزيده اي از رهنمودهاي امام راحل به زائران ايراني، نوشته اي از حجت الاسلام و المسلمين فلاح زاده با عنوان دقت آري، وسواس نه در باره سختگيري هاي فقهي و راه حلّ آنها و نيز مصاحبه اي با حجت الاسلام و المسلمين ابوالقاسمي در ادامه آمده است.

براساس گزارش البلادِ فارسي، شماره 12، تعداد زائران خارجي كه تا روز يكشنبه (28 دي ماه) وارد عربستان سعودي شده اند 964 676 نفر مي باشد.

دومين جلسه گروه هاي ارشاد در مدينه

در روز دوشنبه، 29 دي، دومين جلسه گروه هاي ارشاد در سالن اجتماعات بعثه مقام معظم رهبري برگزار شد. در اين جلسه پس از تلاوت آياتي از قرآن و مداحي مداحان اهل بيت، معاونت آموزش و پژوهش بعثه، طي سخناني با اشاره به لزوم تحوّل اخلاقي و روحي در حج گفت:

ما بايد از حج براي مقابله با تهاجم فرهنگي استفاه كامل ببريم. بهرهوري معنوي از حج را براي زائران افزايش دهيم. از آنجاكه بعثه نمي تواند نيروهاي خود را براي مراقبت افزايش دهد، لزوماً بايد از نيروهاي زائر در اين جهت استفاده كنيم. براي اينكه اقدامات ما مؤثرتر باشد، بايد ابتدا فرهنگ اين منطقه را بشناسيم و براساس

250

آن اقدام كنيم. براي مثال، سينه زني در اينجا نوعي تلقي خودزني دارد. البته ما مانع خواندن دعاي توسل و مانند آن نيستيم، اما زائر مي تواند اينها را در هتل ها يا جاهايي بخواند كه مخالفان را تحريك نكند; چرا پشت بقيع نماز بخوانيم تا با ما مقابله كنند. همين نماز را در بقيع بخوانيم تا ثواب بيشتري ببريم. نمونه ديگر عريضه نويسي است كه معلوم نيست كدام آيه و روايتي بر آن دلالت مي كند. اين عريضه ها دست سعودي ها مي افتد و آنها ما را به تمسخر مي گيرند. ما نبايد درگيري ايجاد كنيم، بلكه بايد با روش هاي ملايم برخورد كنيم.

وي با اشاره به تلاش مديريت گروه ارشاد در زمينه سازي براي اقدامات فرهنگي ـ ديني، از دفترچه مناسبتها و لزوم اهتمام به برگزاري مراسم متنوّع در كاروانها سخن گفت. وي همچنين تذكرات گروه ارشاد را براي زائراني كه عازم مكه هستند، بازگو كرد و از آنان خواست تا در طواف و موارد ديگر، مزاحمت براي ساير زائران ايجاد نكنند.

ديدار با رييس دادگستري مدينه

تعدادي از مسؤولان سني و شيعه بعثه مقام معظم رهبري، طي ملاقاتي با رييس دادگستري مدينه، دكتر صالح عبدالرحمن المحيميد در باره وضعيت اهل سنت در ايران و مسأله وحدت اسلامي به گفتگو پرداختند. وي با اشاره به اينكه رييس قوه قضاييه ايران آقاي شاهرودي يك عالم با ديدگاه هاي روشن و باز است، گفت: تنها نگران تعصب هاي مذهبي است كه صرفاً روي مسائل شيعي تكيه شود. وي با اشاره به لزوم وحدت اسلامي ميان مذاهب مختلف، آن هم در وضعيتي كه دشمنان اسلام متحد هستند، تأكيد كرد كه ما بايد اصول ثابت اسلام را نگهداريم و در عين حال با شرايط جديد جهان و نيازهاي بشر امروز هم آشنا باشيم. وي از اينكه برخي از ايراني ها در كنار بقيع كارهايي مي كنند كه مطلوب نيست، تأكيد كرد كه بهتر است مشكلي ايجاد نشود. وي گفت: شنيده ام كه وضع اهل سنت در ايران بهتر شده و ما هم در اينجا تلاش مي كنيم حقوق شيعيان مدينه را
مراعات كنيم. وي افزود: برخورد خشونت آميز برخي از مأموران سعودي در بقيع و مسجد النبي(صلي الله عليه وآله) سبب شده است كه ايراني ها تصور كنند سني ها دشمن اهل بيت هستند.