بخش 5

101

پارلمان

براساس قانون اساسي دوره انتقالي ، اين كشور داراي يك مجلس ملي با 450 كرسي است ، كه اعضاي آن براساس سهميه بندي موافقتنامه صلح در بخش حاكميت از ميان حزب حاكم ، جنبش جنوب و ديگر احزاب سياسي معرفي و تشكيل شده است . مدت دوره مجلس فعلي تا زمان برگزاري انتخابات آزاد پارلماني دوره انتقالي است كه زمان برگزاري آن تاكنون مشخص نشده است . آقاي احمد ابراهيم الطاهر رياست مجلس ملي را برعهده دارد .

احزاب مخالف دولت سودان تماماً از انجام صلح جنوب كه به 21 سال جنگ خانمان سوز داخلي خاتمه داد ، استقبال كردند ، اما در مورد برخي

102

توافقات صورت گرفته و نيز مشاركت در تأييد قانون اساسي دوره انتقالي و همچنين مشاركت در ساختار قدرت ، داراي مواضع مختلف مي باشند .

تحولات اقتصادي

دولت سودان با اعلان برنامه اصلاحات اقتصادي در سال 1992م ، اقتصاد كشور را آزاد و خصوصي سازي را به اجرا درآورد . پس از پايان جنگ جنوب ، دولت با اتخاذ سياست هاي اقتصادي و مالي جديد ، در كنار صدور نفت و جذب سرمايه گذاري هاي خارجي ، توانست راهي براي غلبه بر مشكلات پيدا نمايد و درنتيجه ، نرخ تورم طي سال هاي 2003 و 2004م به ترتيب به 4/7 و 7/8 درصد رسيد .

اقتصاد سنتي سودان بر پايه كشاورزي و دامداري استوار بوده و سهم بخش كشاورزي در توليد ناخالص داخلي 6/38 درصد است كه بخش زيادي از نيروي فعال كار را به خود جذب كرده است . بخش صنعت ، طي چند سال اخير مورد توجه ويژه قرار گرفته و تلاش شده است تا كارخانجات صنايع سبك و نيمه سنگين فعال و راه اندازي گردد . صنايع عمده اين كشور شامل نفت ، سيمان و صنايع تبديلي مي باشد .

عمليات توليد و صدور نفت در سال 1999م با صدور روزانه 150 هزار بشكه نفت خام آغاز و منشأ تحول بزرگي در اقتصاد سودان شده است . در حال حاضر شركت هاي چيني ، هندي ، مالزيايي و برخي ديگر از كشورها با سرمايه گذاري در بخش اكتشاف ، توليد و صادرات نفت سودان مشغول به كار هستند . هم اكنون توليد نفد سودان حدود 500 هزار بشكه در روز است كه با ورود حوزه هاي جديد به چرخه توليد ، اين رقم در حال

103

افزايش است و از اين رو برخي مذاكرات اوليه براي پيوستن اين كشور به سازمان اوپك در جريان است . علاوه بر نفت ، سودان يكي از كشورهاي غني در زمينه منابع و معادن زيرزميني از جمله طلا ، كروم ، نيكل ، منگنز و مس محسوب مي شود .

به غير از طلا كه فرانسوي ها مدت هاست به استخراج آن اشتغال دارند ، از ساير منابع و معادن طبيعي بهره برداري چنداني تاكنون به عمل نيامده است . در بخش صنايع تبديلي ، اقداماتي از قبيل ساخت شهرك صنعتي جياد وابسته به سازمان صنايع نظامي اين كشور شامل بخش هاي خودروسازي ، تراكتور سازي ، ساخت ماشين آلات كشاورزي ، كابل برق ، باتري خودرو و ماشين آلات ديگر ، دستگاه هاي الكترونيكي ، ظروف پلاستيكي و غيره صورت گرفته است .

از جمله صنايع سبك ، صنايع شكر ، داروسازي ، نوشابه سازي ، يخچال سازي ، روغن و صابون سازي ، پوست ، سيمان ، رنگ سازي و نساجي را مي توان نام برد . جذب سرمايه گذاري خارجي در كشور به عنوان يك سياست اصولي در اقتصاد سودان همواره مورد توجه دولتمردان قرار گرفته است . دولت با تدوين قوانيني از جمله قانون تشويق سرمايه گذاري در سال 2003 كه امتيازات و تسهيلاتي را براي سرمايه گذار خارجي درنظر گرفته شكل اجرايي تري به اين سياست خود داده است . براساس اعلام منابع رسمي ، ميزان سرمايه گذاري خارجي تا سال 2005م بالغ بر 9 ميليارد دلار مي باشد كه عمدتاً در زمينه نفت هزينه شده است . سودان در ميان كشورهاي آفريقايي ، بالاترين حجم در جذب سرمايه گذاري خارجي را داشته است . مجموع اين شرايط موجب گرديده

104

تا هيأت هايي از كشورهاي مختلف جهت بررسي زمينه هاي سرمايه گذاري وارد سودان شوند و انتظار مي رود اين كشور در آينده شاهد حضور بيشتر سرمايه گذاران خارجي بهويژه از كشورهاي اروپايي و حتي شركت هاي آمريكايي باشد .

دانستني هاي اقتصادي

ارقام ذيل مربوط به آمار سال 2005 ميلادي مي باشد :

رشد توليد ناخالص داخلي : 2/7%

درآمد سرانه : 2100 دلار

نرخ تورم : 7/8%

ميزان صادرات : 8/4 ميليارد دلار

صادرات نفتي و فرآورده هاي آن : 1/4 ميليارد دلار

اهم كالاهاي صادراتي : نفت ، پنبه ، دام ، گوشت ، پوست ، صمغ عربي ، فول سوداني ( بادام زميني ) ، شكر ، طلا ، كنجد و ذرت .

اهم كالاهاي وارداتي : كالاهاي صنعتي ، ماشين آلات ، خودرو ، فرآورده هاي پتروشيمي ، آرد و گندم ، منسوجات ، فرآورده هاي نفتي ، چاي ، توتون ، قهوه ، مواد اوليه صنايع .

ميزان واردات : 75/6 ميليارد دلار

بدهي هاي خارجي : 27 ميليارد دلار

نرخ تبديل دينار به دلار : 213 دينار ( برابر 2130 جنيه ) = ] 1آمريكا ؛ شايان ذكر است نرخ دينار دربرابر دلار از بيش از يكسال گذشته شاهد افزايش بوده است .

105

روابط دوجانبه جمهوري اسلامي ايران و جمهوري سودان

سياسي : ميان جمهوري اسلامي ايران و جمهوري سودان باتوجه به جايگاه ويژه آن در سياست خارجي كشورمان ، با انجام ديدارهاي متقابل به صورت متناوب بين مقامات و مسؤولين دو كشور و انجام هماهنگي و حمايت متقابل از مواضع يكديگر در مجامع منطقه اي و بين المللي ، از سطح خوبي برخوردار مي باشد . كميته اي به نام كميته سياسي مشترك ، به رياست معاونين وزارت خارجه دو كشور تشكيل شده كه نشست آن سالي يك بار به صورت دوره اي در دو كشور برگزار مي شود .

اين كميته تاكنون شش اجلاس برگزار نموده و قرار است اجلاس هفتم پس از ماه مبارك رمضان در تهران برگزار شود . رؤساي دو كشور تاكنون چندين ديدار متقابل داشته اند كه آخرين آن ، ديدار آقاي خاتمي رييس جمهور پيشين از خارطوم در مهرماه 1384 و ديدار آقاي عمر البشير از تهران در ارديبهشت سال 1385 مي باشد .

فرهنگي : باتوجه به زمينه هاي مشترك فراوان بين دو كشور ، همكاري هاي خوبي در زمينه فرهنگي بين دو كشور برقرار مي باشد و تاكنون برنامه هاي متنوع و متعدد فرهنگي همچون هفته فرهنگي جمهوري اسلامي ايران در خارطوم ، حضور ساليانه قاريان ايراني در ماه مبارك رمضان ، برگزاري نمايشگاه هاي كتاب و آثار هنري ايران و نيز حضور شخصيت هاي ديني ، فرهنگي و دانشگاهي و نيز چهره هاي هنري كشورمان در مناسبت هاي مختلف در سودان و متقابلاً حضور شخصيت هاي ديني ، فرهنگي و سياسي سودان در مناسبت هاي مختلف در ايران و امضاي چند توافق همكاري ميان دو كشور در زمينه هاي

106

فرهنگي ، آموزشي و ميراث فرهنگي شايان صورت گرفته است .

12 دانشجوي ايراني در دانشگاه هاي سودان در رشته هاي زبان عربي و حقوق در مقاطع گوناگون مشغول به تحصيل هستند و متقابلاً نيز ، تعدادي دانشجوي سوداني در دانشگاه هاي كشورمان به تحصيل اشتغال دارند .

روابط و همكاري هاي اقتصادي

روابط و همكاري هاي اقتصادي دو كشور با اختصاص اعتبارات جديد بانك توسعه صادرات به آن دسته از شركت هاي ايراني كه تمايل به سرمايه گذاري در سودان دارند ، از تحرك جديدي برخوردار شده است . قراردادهاي مختلفي جهت ساخت تأسيسات زيربنايي و صدور كالاهاي سنگين صنعتي و خدمات فني و مهندسي منعقد شده است كه برخي از اين قراردادها ، وارد مراحل مقدماتي اجرا شده است . ارزش اين قراردادها بيش از ده ها ميليون دلار است .

حجم تبادل تجاري ميان دو كشور حدود 35 ميليون دلار است كه عمده آن را صادرات ايران تشكيل مي دهد . به عبارت ديگر موازنه تجاري كاملاً به نفع كشورمان مي باشد . افزايش حجم مبادلات تجاري با مشكلاتي روبه رو است كه تلاش مي شود با برداشتن موانع و مشكلات ، اين رقم افزايش يابد . نهمين اجلاس كميسيون مشترك اقتصادي دو كشور در خردادماه 1385 در تهران به رياست وزير جهاد كشاورزي ايران و وزير همكاري هاي بين المللي سودان تشكيل گرديد .

براساس آمار گمرك سودان ، ميانگين صادرات جمهوري اسلامي

107

ايران به اين كشور حدود 35 ميليون دلار بوده است . پيش بيني مي شود در صورت رفع برخي موانع موجود ، اين ميزان در آينده ، افزايش قابل ملاحظه اي داشته باشد . ^{( 1 )}

همايش ذكر و ذاكرين

صبح روز دوشنبه ساعت 45/7 دقيقه در رستوران هتل حضور يافته صبحانه خورديم سپس برنامه هاي سفر را هماهنگ كرده و ساعت 30/9 دقيقه به طرف محل برگزاري همايش سراسري « الذكر والذاكرين » ^{( 2 )} حركت كرديم .

اتومبيل هاي تشريفات دولتي با اسكورت ويژه ما را به محل اجلاس هدايت كردند . پيش از ورود به سالن اجلاس كه آن را « قاعة الصداقة » مي ناميدند ، در محوطه بيروني ، جمعيت عظيمي ايستاده و گروهي نيز با لباس هاي سبزرنگ در حال خواندن سرود بودند و برنامه هايي شبيه هوسه عربي ، اما بسيار پرشور اجرا مي كردند . اشعاري را نيز هم خواني كرده و طبل مي زدند . گروه تشريفات ، آية الله ري شهري و هيئت همراه را از لابه لاي جمعيت به سالن هدايت كردند . هنگام ورود ، سالن مملو از جمعيت بود . رديف اول اختصاص به وزرا و مسؤولان عالي رتبه سودان و

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . اطلاعات ذكرشده از جزوه رايزني فرهنگي جمهوري اسلامي ايران در سودان اخذ گرديده است .

2 . تشكيلات هيئة الذاكر والذاكرين حدود 15 سال قبل با هدف ايجاد ارتباط و رسيدگي به شؤون علما و مشايخ طرق صوفيه ، توسط آقاي عمر البشير رئيس جمهور سودان تأسيس گرديده است .

108

ميهمانان اجلاس داشت كه آية الله ري شهري و آقاي عامري سفير محترم جمهوري اسلامي ايران را به قسمت جلو جايگاه راهنمايي كردند و ديگر افراد هيأت نيز در رديف بعد نشستند . با اين كه سالن همايش زيبا و بزرگ بود ، اما به دليل كثرت جمعيت ، تعدادي در اطراف سالن ايستاده بودند و بعضي از حاضران نيز براي تردّد ، از فضاي پشت تريبون استفاده مي كردند .

عنواني كه در پلاكارد پشت تريبون براي اين همايش انتخاب كرده بودند اين بود :

بسم الله الرحمن الرحيم

وزارة الإرشاد والأوقاف

المجلس القومي للذكر والذاكرين

الأمانة العامة

مؤتمر دورة الإنعقاد الأولي

تحت شعار « ألا بِذِكْرِ اللهِ تَطْمَئِنُّ القُلوبُ »

برعاية المشير/ عمر حسن البشير ـ رئيس الجمهورية

قاعة الصداقة الإثنين 11 شعبان 1427 هـ . الموافق 4 سبتمبر 2006

وزير ارشاد و اوقاف سودان ساعت 10 صبح در جايگاه مستقر شد . نداي الله اكبر و لا إله إلاّ الله حاضران فضا را پر كرد و قاري قرآن كه نامش « محمد مختار » بود با سبك ويژه سوداني ها ، تلاوت كلام الله مجيد را آغاز كرد . وي در ابتدا گفت : بسم الله نبدأ وعليه نتوكّل و . . . و در پايان نيز با جمله « آمنت بالله وصدق الله العظيم » تلاوت خود را به پايان رساند .

مدير جلسه آقاي دكتر « عمر الإمام » بود كه با درود بر پيامبر خدا ( صلّي الله عليه وآله ) و

109

پسوند « امام المجاهدين و سيّد الذاكرين » سخن خود را آغاز كرد و اظهار داشت : اين دومين كنگره بين المللي است كه با عنوان « الذكر والذاكرين » برگزار مي گردد .

سپس آقاي عثمان بشير الكباشي دبير كل هيئة الذكر والذاكرين به جايگاه آمد و به سخنراني پرداخت و با گفتن خير مقدم به آقاي ري شهري به عنوان نماينده مقام معظم رهبري ، يكباره جمعيت فرياد الله اكبر و لا إله إلاّ الله سرداد . سخنران نيز « لا إله إلاّ الله » ، « سيفٌ ومصحفٌ » و « حقٌ وقوّةٌ » را با احساس بيان مي كرد و حاضران تكرار مي كردند .

گزيده سخنان آقاي كباشي دبير كل هيأت الذكر والذاكرين :

بسم الله الرحمن الرحيم

والصلاة والسلام علي رسول الله وعلي أهل بيته وأصحابه أجمعين . الأخ علي عثمان طه نائب الرئيس الجمهورية الأخ الدكتور ازهري تجاني وزير الإرشاد ، الإخوة ضيوفنا الكرام ، ضيفنا الشّرف آية الله محمدي ري شهري ممثل مرشد الثورة الإسلامية من إيران ( صداي تكبير حضار ) ، عضد الإسلام الّذي نجتمع معهم في خندق واحد لصالح الأمة الإسلامية والذي نجتمع معهم ضد أعداء الإسلام ، وعبر ضيننا إلي شعب إيران وإلي مرشده وإلي قادته .

امروز در اين مجلس مبارك و با حضور علماء و بزرگان سودان جمع شده ايم براي تجديد عهدمان با خداوند تبارك و تعالي بر صدق و راستي و دفاع از سودانمان و دينمان . ما جمع شده ايم تا مجدداً موضع خودمان را اعلام كنيم كه به هيچوجه دخالت

110

بيگانگان را نخواهيم پذيرفت . ما ذلت را نخواهيم پذيرفت . ما در اين گردهمايي برنامه اي را ارائه خواهيم نمود براي اصلاح خلاوي و مساجد از نظر فعاليت . درآمد و اداره نمودن صحيح آن . ما در اين گردهمايي براي فعاليت هاي ديني با محوريت قرآن و سنت پيامبر ( صلّي الله عليه وآله ) و اهل بيت و اصحاب او اظهار نظر مي كنيم .

ما در نيل به اهداف و موفقيت نياز به همكاري علما و مشايخ داريم تا همانند اسلاف خود در گسترش و دفاع از اسلام اهتمام ورزند . ما خواهان ايفاي نقش بارز علمي خلاوي قرآن در نشر اعتقادات اسلامي در سودان هستيم .

علما و متصوفه سودان در طول تاريخ خودشان به تنهايي و به دور از حمايت سلاطين ، به دفاع از دين پرداختند . و اكنون به برادرم معاون رئيس جمهور مي گويم ، اين علما و مشايخ با حكومت شما همراه هستند و از آن پشتيباني مي كنند چون شما از دين و قرآن حمايت مي كنيد درنتيجه در حال حاضر اين دو قدرت نقطه مشترك دارند . الآن حكومت سودان ، دين و قرآن را « روش و منهج كاري خود انتخاب كرده و الآن ما با دولت همراهيم چون آنان با دين همراه هستند .

دشمنان ما مي خواهند كه علما به مسائل اجتماعي كاري نداشته باشند آنها فقط به فكر ظاهر مسجد و خلوت و قرآن باشند . درمقابل حكومتيان نيز با دين و مسجد كاري نداشته باشند ، ولي ما الحمد لله خدعه دشمن را شناخته ايم . ما عالم و مسجد و قرآن را از يك سو و حكومت و سياست را از سوي ديگر ، اين هردو را براي خدمت به دين و سودان مي خواهيم و مطمئنيم كه در اين صورت سودان در امان خواهد ماند . سودان به واسطه علما و دين در امان است ما نيرنگ دشمنان را به خودشان

111

برمي گردانيم و اعتقاد داريم كه شمشير و قرآن از همديگر جدا نمي شوند . شمشير نماد اقتدار و مجاهدت است كه ما همه به آن اعتقاد داريم و هميشه آماده ايم و قرآن نماد ارشاد و فكر و علم است قرآن كتاب دين و زندگي ماست .

سودان قبل از آن كه از نظر سياسي مورد غضب باشد از نظر دين مغضوب دشمنان است . الآن دين ما مورد هدف است ، اما دشمنان بدانند كه اين ملت و اين مشايخ ، سابقه مجاهدت و رشادت در زمان مهديه سودان دارد كه در آن جا ثابت كردند قرآن و شمشير از هم جدا نمي شوند ( شعار حضار : لا إله إلاّ الله ـ سيف و مصحف ـ تكرار چندين بار )

در اين هنگام يكي از مشايخ حاضر در جلسه از جاي خود برخواست ، عصاي خود را به دست گرفت و جلو تريبون آمد و فرياد الله اكبر سرداد و حاضران نيز او را همراهي كردند .

سپس گروه سرود وطني ، تواشيحي را اجرا كردند و هم زمان با آن مشايخ و پيرمردها ، عصا به دست جلو تريبون آمده ، هوسه كنان با گروه تواشيح همراهي مي كردند .

پس از گروه تواشيح جوان ديگري اشعاري در مدح رسول اكرم ( صلّي الله عليه وآله ) قرائت كرد كه با عكس العمل مثبت حاضران همراه بود . پيرمردي جلو تريبون آمد و سه مرتبه لا إله إلاّ الله گفت ، آن گاه گريه وي را امان نداد ، او را آرام كرده ، بردند . سپس يكي ديگر از مشايخ سخنراني كرد و آرام آرام ، جمعيت به حدي زياد شد كه تمام راهروها و سالن هاي اطراف سالن برگزاري همايش مملو از جمعيت شد .

آية الله ري شهري را به محل استقرار هيأت رئيسه دعوت كردند . آقاي

112

دكتر عثمان محمد طه معاون رئيس جمهور رياست جلسه صبح را برعهده گرفت ، سپس آقاي ري شهري را به حاضران معرفي كردند و ايشان سخنراني خود را به عربي قرائت كردند . متن فارسي سخنراني به اين شرح است :

بسم الله الرحمن الرحيم

السلام عليكم ورحمة الله وبركاته

خرسندم كه در جمع شما انديشمندان و فرهيختگان ، ضمن ديدار با شما عزيزان لحظاتي پيرامون نقش ذكر در زندگي فردي و اجتماعي انسان صحبت كنم .

ياد خدا ، رمز خودسازي و سازندگي و كليد ارتقاء به كمالات و مقامات انساني است .

ياد خدا ، بهترين سرمايه تأمين رفاه فردي و اجتماعي ، مادي و معنوي ، دنيوي و اخروي است .

و در يك جمله : ياد خدا ياد خويش است و فراموشي او فراموشي خود .

اين حقايق مهم و ارزشمند به تفصيل در قرآن و احاديث اسلامي بيان شده ، در اين باره من كتابي تهيه كرده ام با نامِ « نهج الذكر » كه إن شاء الله در آينده نزديك در سه جلد منتشر خواهد شد . در اين فرصت كوتاهي كه در محضر شما عزيزان هستم تنها به چند نكته كوتاه اشاره مي كنم :

1 ـ جامع ترين بركات ذكر

خداوند متعال وعده قطعي داده است كه اگر كسي او را ياد كند ، او نيز متقابلاً يادكننده خود را ياد مي نمايد :

113

( فَاذْكُرُوني أَذْكُرْكُمْ ) ؛ ^{( 1 )}

ياد خدا از يادكننده خود ، جامع ترين آثار و بركات « ذكر » است .

همه آثار و بركات « ذكر » در جمله « أَذْكُرْكُمْ » خلاصه شده است . بي ترديد ياد كردن خداوند متعال از يادكننده خود ، به معناي توجه علمي به او نيست ، چرا كه توجه علمي او به همه چيز و همه كس يكسان است . بلكه مقصود ياد كردن به رحمت و رضوان است ، چنان كه در تفسير آيه مذكور از پيامبر خدا ( صلّي الله عليه وآله ) روايت شده :

قال سبحانه : ( فَاذْكُرُوني أَذْكُرْكُمْ ) بنعمتي ، واذكروني بالطاعة والعبادة أذكركم بالنعم والإحسان والرحمة والرضوان . ^{( 2 )}

براين اساس هرچه « ذكر » عميق تر و گسترده تر باشد ، بركات الهي بيشتر و آثار فردي و اجتماعي آن افزون تر است .

2 ـ بزرگ ترين بركات ذكر

ياد خدا بركات فراواني براي زندگي انسان در همه زمينه ها دارد ، ولي بزرگ ترين بركت آن محبت خداوند متعال است . ذكر در نخستين گام ، ذاكر را از آلودگي هاي اخلاقي و عملي پاك مي كند و زمينه نزديك شدن او به بساط قرب الهي را فراهم مي سازد و در گام دوم انسان را به پروردگار خود نزديك مي كند و به تدريج انسان با خدا انس مي گيرد و به او عشق ميورزد . و در گام سوم با محبت حقيقي زمينه كمال معرفت و ديدار قلبي خداوند متعال كه مقصد اعلاي عارفان است فراهم مي گردد و بدين سان انسان به خير دنيا و آخرت دست مي يابد .

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . بقره : 152

2 . عدة الداعي : ص238

114

اين حقيقت عرفاني بلند در صحيفه سجاديه از امام علي بن الحسين زين العابدين ( عليه السلام ) بدين گونه آمده كه ايشان در پايان دعاي موسوم به « دعاي مكارم الاخلاق » خطاب به خداوند متعال مي فرمايد :

ونبهني لذكرك في أوقات الغفلة واستعملني بطاعتك في أيام المهلة وانهج لي إلي محبّتك سبيلاً سهلة أكمل لي بها خيرالدنيا والآخرة . ^{( 1 )}

اين سخن نوراني بدين معنا است كه اگر بيماري غفلت در انسان درمان شود و ياد خدا در دل تداوم يابد ، تسليم مطلق حق تعالي مي شود و با امدادهاي الهي به آساني به كيمياي محبت او دست مي يابد و بدين سان خير دنيا و آخرت ذاكر به طور كامل تأمين مي گردد .

3 ـ حقيقت ذكر

نكته مهمي كه بايد مورد توجه قرار گيرد اين است كه كدام ذكر داراي اين آثار و بركات است ؟ و آيا با ذكر زباني مي توان به بركاتي كه اشاره شد دست يافت ؟ و بالاخره حقيقت ذكر چيست ؟

پاسخ اين است كه حقيقت ذكر احساس حضور در محضر حق است و نخستين ثمره اين احساس اطاعت الهي است ، چنان كه از پيامبر خدا ( صلّي الله عليه وآله ) روايت شده كه مي فرمايد :

من أطاع الله فقد ذكر الله وإن قلّت صلاته وصيامه وتلاوته ومن عصي الله فقد نسي الله وإن كَثُرت صلاته وصيامه

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . الصحيفة السجادية ، ص98

115

وتلاوته للقرآن . ^{( 1 )}

همان طور كه در اين حديث اشاره شده ، اطاعت خدا تنها نماز و روزه و تلاوت قرآن نيست بلكه خداوند اوامري مهم تر از اينها هم دارد ، چنان كه از امام علي ( عليه السلام ) روايت شده است است :

الأمر بالمعروف أفضل أعمال الخلق . ^{( 2 )}

و در حديث نبوي ( صلّي الله عليه وآله ) آمده است :

ما أعمال العباد كلّهم عند المجاهدين في سبيل الله إلاّ كمثل خطّاف أخذ بمنقاره من ماء البحر . ^{( 3 )}

بر اين اساس ، اطاعت بيشتر از خداوند متعال خصوصاً در اوامري مانند جهاد و نهي از منكر نشانه ذكر افزون تر است و هركس بيش از ديگران حقيقتاً ياد خدا باشد ، بيش از ديگران در همه زمينه ها اطاعت خواهد كرد .

نمونه بارز اين گونه اهل ذكر در عصر ما ، مجاهدين حزب الله لبنان هستند كه با مقاومت دليرانه خود دشمن صهيونيزم و درواقع آمريكا را به زانو درآوردند و براي همه جوامع اسلامي و امت عرب افتخار آفريدند .

الحمد لله الّذي صدق وعده ونصر حزبه وهزم الأحزاب وحده والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته

فريادهاي الله اكبر ، لا إله إلاّ الله ولا نعبد إلاّ إياه ، مخلصين له الدين ولو كره المشركون ، « جاهزون ، جاهزون إلي دارفور جاهزون » ، « جاهزون ،

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . بحارالانوار ، ج90 ، ص156 ؛ معاني الأخبار ، 399

2 . غرر الحكم : 1977

3 . متقي هندي ، كنزالعمال ، ج4 ، ص316

116

جاهزون ، نحن الذاكرون » ، هرازگاهي در تأييد سخنان ايشان فضاي جلسه را پر مي كرد .

گروهي با پرچم و بيرقي شبيه پرچم هاي عزاداري ايرانيان ، و با لباس و كلاه سبزرنگ هوسه كنان وارد سالن شدند و چون جا براي نشستن نبود ، گشتي زده و از در ديگر خارج مي شدند .

پس از صحبت آقاي ري شهري ، آقاي ازهرتجاني با شعار لا إله إلاّ الله ولا نعبد إلاّ إيّاه وجاهزون جاهزون ، نحن الذاكرون سخن خود را آغاز كرد .

وي به آقاي ري شهري خير مقدم گفت و به تمجيد از انقلاب اسلامي ايران پرداخت . آن گاه از حاضران تمجيد كرد و آنان را اهل قبله و اهل قرآن ناميد و از آنها خواست تا در اين مسير كه به زمان رسول خدا ( صلّي الله عليه وآله ) و امام علي بن ابي طالب ( عليه السلام ) منتهي مي گردد پايدار و ثابت قدم باشند .

ايشان ايرانيان را به دليل دارا بودن تشكيلات و برنامه و نظم كاري ستود و در ادامه مطالبي را در زمينه موضوع جلسه براي حاضران بيان داشت .

پس از سخنراني وزير ارشاد و اوقاف سودان ، گروه تواشيح برنامه اي اجرا كرد و مشايخ عصاها را روي دست بلند كرده جلو تريبون مي آمدند و با يكديگر شعار مي دادند . در جمع حاضران بيرقي با رنگ سبز و قرمز نظر مرا به خود جلب كرد كه روي آن نوشته شده بود :

لا إله إلاّ الله ، محمد رسول الله ، علي ولي الله .

آن گاه آقاي دكتر عثمان محمد طه ، معاون رئيس جمهور به ايراد سخنراني بپرداخت . وي بسيار آگاهانه و اديبانه سخن مي گفت و در خلال

117

سخنراني او حاضران بارها فرياد تكبير و تهليل سر دادند .

وي اظهار داشت : مجلس ذكر بايد يك شعار استراتژيك براي خود تعريف كند تا ديگران از آن تبعيت كنند و آن شعار « خلقه القرآن » است كه ويژگي رسول اكرم ( صلّي الله عليه وآله ) بود . سپس افزود :

ذكر ، ضد غفلت و آگاهي كامل است ، بر علما و مرشدين لازم است به مردم در زمينه غفلت هايي كه دارند تذكر دهند و آنها را آگاه كنند .

ما بايد به مردم توجه دهيم كه تمدن به داشتن سازمان ملل و مادي گرايي نيست . آلودگي هاي غربي ها را به مردم بفهمانيم و آنها را آگاه كنيم و بگوييم كه تمدن و فرهنگ غربي ما را مورد هجوم خود قرار داده است ، چرا كه ما اهل هدايت هستيم .

فرهنگ غربي ، تاريكي و ظلمتي است كه اصرار دارد بر ملت هاي مسلمان سايه افكند .

فرهنگ غرب با زور و سلاح و هيمنه وارد نمي شود ، بلكه با فريب و نيرنگ و با زرق و برق دنيا از پنجره غفلت ما سوء استفاده كرده ، وارد مي شود و ما را منحرف مي سازد .

برادران و خواهران ؛ ما شعار گفتگو را مطرح كرديم چون مي خواستيم مردم و ملت ها را از تاريكي به روشنايي هدايت كنيم . هنوز هم آماده ايم ، اما غرب و قدرت هاي استكباري به گفتگو اهميت نمي دهند ، آنها به دنبال نفوذ و سيطره بر ما هستند . اگر اهل گفتگوي صادقانه باشند ، ما به خاطر تعاليم ديني و گذشت و انسانيتي كه براساس آن تربيت شده ايم مي پذيريم و اگر اهل جنگ باشند كه تاكنون اين چنين نشان داده اند ، بدانند كه

118

ما فرزندان شهدا هستيم و در راه خدا از جان مي گذريم و هرگز در اين راه عقب نشيني نخواهيم كرد .

در اين هنگام حاضران شعار مي دادند « جاهزين جاهزين لحماية الدين » . وي ادامه داد :

برادران و خواهران ؛ كمرهاي خود را محكم ببنديد و صفوف خود را متحد و نيت هاي خود را خالص كنيد و بدانيد كفر شما را آزاد نمي گذارد و با نيرنگ و خدعه ، سينه خيز به سوي شما مي آيد تا شما را از پاي درآورد .

شما نيز با تير ايمان و توكل و با اقتدارِ ( واعدوا لهم مااستطعتم من قوة ) ^{( 1 )} آنان را هدف قرار دهيد .

دشمنان ما همواره القا مي كنند ، كه رسالت اسلام دوره اش گذشته و مربوط به يكهزار و چهارصد سال قبل است و ديگر كهنه شده است ! ليكن شما سراسر زمين را مسجد قرار دهيد « جعلو الأرض كلّها مسجداً وطهوراً » . ماه رمضان در پيش است ، بايد از اين ماه بهره بگيريم و با صله رحم ، اخلاق قرآني و تراحم با يكديگر زمينه را براي تحقق اهداف اسلامي فراهم كنيم .

اگر دشمن نخواست تا شما به اهدافتان برسيد « فارموهم بِسَيْفِ عَلي وحزمه » آنها را با شمشير علي بن ابيطالب و درايت او هدف قرار دهيد و از سر راه خود برداريد . همان گونه كه مقاومت اسلامي در لبنان عمل كرد . مقاومت ثابت كرد كه اگر با توكل بر خدا و صبر و استقامت به پيش رويم موفق خواهيم شد .

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . انفال : 60

119

آن گاه ادامه داد : ذكر اختصاص به مردان ندارد ؛ زنان را نيز شامل مي شود : ( أنّي لا أضيعُ عَمَلَ عامِل مِنْكُمْ مِنْ ذَكَر أَوْ أُنْثي ) ^{( 1 )} بنابراين همگان اعم از زن و مرد بايد در اين مسير حركت كنند و به پيش روند .

دين ما به ما وعده پيروزي داده و هرگز در تحقق آن ترديد به خود راه ندهيد : ( يا أيّها الّذينَ آمنوا اصبِرُوا وَصابِرُوا ورابِطُوا ) . ^{( 2 )}

پس از سخنان ايشان ، حاضران با شعار « الله اكبر ولا إله إلاّ الله » مطالب بيان شده را تأييد مي كردند .

ساعت 30/12 دقيقه مراسم خاتمه يافت و ما به هتل برگشتيم و پس از اقامه نماز به دعوت سفير محترم جمهوري اسلامي ايران آقاي عامري به ساختمان سفارت آمديم .

آقاي عامري و آقايان :

1 ـ پروفسور محمد عثمان صالح از دانشگاه « اُم دورمان الإسلامية » ؛

2 ـ آقاي دكتر حسن مكّي رئيس مركز تحقيقات و مطالعات آفريقا ؛

3 ـ آقاي عبدالرحيم علي ، عضو شوراي عالي مجمع التقريب ؛

4 ـ اقاي دكتر ازهرتجاني وزير ارشاد و اوقاف ؛

5 ـ آقاي محمد حسن رئيس بعثه حج و عمره سودان ؛

6 ـ آقاي عبدالله خضر بشير سفير سودان در تهران

در اين جلسه حضور داشتند .

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آل عمران : 195

2 . آل عمران : 200

120

در اين ديدار مطالب و موضوعات مختلفي مطرح شد . برخي از اين آقايان ، مكرر به ايران سفر كرده و اطلاعات خوبي از كشور ما داشتند .

ناهار را در محيطي صميمي با آنان خورده و سپس به هتل بازگشتيم .

بعد از ظهر روز دوشنبه 13/6/85 از بازار صنايع دستي سودان و برخي محافل ذكر بازديد كرديم .

در كنار گورستاني در شهر ، جمعي از مردان و زنان سوداني دور هم نشسته و اشعاري را با هم زمزمه مي كردند . رئيس اين جمعيت كه شالي مشكي به سر بسته بود ، از هيئت استقبال و ما را به اطاق پذيرايي دعوت كرد ، داخل اطاق تصويري از سيد حسن نصرالله گذاشته بود و به اهل بيت ( عليهم السلام ) و ايران نيز بسيار اظهار علاقه مي كرد .

نزديك مغرب بود كه براي نماز به هتل برگشتيم .

ساعت 30/20 دقيقه شب مراسم پاياني « المجلس القومي للذكر والذاكرين » با حضور رئيس جمهور سودان آقاي عمر حسن البشير در « قاعة الصداقة » برگزار شد .

با حضور هيأت ، آقاي ازهرتجاني وزير ارشاد و اوقاف سودان ، آقاي ري شهري را براي حضور در هيئت رئيسه دعوت كرد . سالن مملو از جمعيت بود و تعداد زيادي نيز در بيرون اجلاس جمع شده و منتظر آمدن رئيس جمهور بودند . صداي گوش خراش طبل و دُهُل نيز گوش ها را آزار مي داد و يك نفر هم با صدايي گوش خراش مشغول خواندن شعر بود ؛ خيلي متفاوت با مدّاحان كشور عزيزمان ايران اسلامي .

هيأت ايراني را نيز در رديف جلو ، جايي كه تابلو « السادة الوزراء » گذاشته شده بود جاي دادند . هيچ گونه تفتيش بدني و يا بازرسي ويژه اي

121

هم هنگام ورود به جلسه وجود نداشت .

ساعت نزديك به 21 شب آقاي حسن البشير به جايگاه وارد و مارش ملي سودان نواخته شد و همه سرپا ايستادند . آن گاه آياتي از كلام الله مجيد تلاوت شد و سپس آقاي دكتر سامي جعفر ، لبخند بر لب پشت تريبون قرار گرفت و با شعار الله اكبر ، حاضران را به وجد آورد و جلسه آغاز شد .

اولين سخنران آقاي شيخ طيب ودّ البشير ، شيخ يكي از طريقه هاي سودان بود . همزمان با سخنراني او ، گروهي طبل زنان با شعار لا إله إلاّ الله و همچون دسته جات عزاداري ما در ايران ، به صورت دسته جمعي وارد جلسه شدند و پس از چند دقيقه گردش ، آنها را به بيرون سالن هدايت كردند .

سخنران علاوه بر رئيس جمهور به هيأت ايراني نيز خير مقدم گفت و مطالبي را بيان داشت . فضاي عمومي جلسه و سخنراني ها اظهار وفاداري به آقاي حسن البشير و مخالفت با آمريكا بود .

در جايگاه هيأت رئيسه ، آقاي حسن البشير رئيس جمهور ، آقاي ري شهري ، آقاي ازهرتجاني وزير ارشاد و اوقاف و آقاي عثمان الكبّاشي حضور داشتند .

پس از سخنراني آقاي شيخ طيب ، يك نفر پشت تريبون قرار گرفت و اشعاري در مدح رسول خدا ( صلّي الله عليه وآله ) قرائت كرد . سپس آقاي عثمان الكبّاشي رئيس و مقرّر جلسه ، گزارش جلسات گذشته را ارائه داد و بيانيه پاياني را قرائت كرد . هم زمان با قرائت بيانيه ، مجري جلسه از حاضران خواست تا بايستند و با شعارهاي كوبنده تكبير ، تهليل و نيز شعارهاي ضد آمريكايي

122

شور خاصي در جلسه ايجاد شد .

آنگاه آقاي عثمان الكبّاشي به قرائت بيانيه پاياني پرداخت . در اين بيانيه نيز ، از مقاومت اسلامي در لبنان به عنوان يك الگو ياد گرديده بود و اين خود بيانگر تأثير شگرف و معجزه آساي حزب الله لبنان در جهان اسلام بود .

در پايان قرائت بيانيه ، يكي از حاضران بدون هماهنگي قبلي پشت تريبون آمد و سخناني ايراد كرد . وي در سخنان خود كه به نوعي گلايه آميز بود ، از رئيس جمهور خواست تا مطالب تفرقه انگيزي كه بر ضد تصوف در كتب درسي چاپ شده ، از اين كتاب ها حذف و به اين گروه بيشتر توجه شود .

سپس اظهارداشت : حدود 30 نفر از اعضاي گروه ما را دستگير كرده اند . از آقاي رئيس جمهور مي خواهم دستور دهند آنها آزاد شوند . تعجب آور اين كه پس از خاتمه سخنان وي ، اكثر حاضران خواسته هاي او را تأييد كردند و يك پارچه براي وي دست زدند و اين اولين بار بود كه دراين همايش به جاي الله اكبر و لا إله إلاّ الله دست زده شد .

اين حركت در نوع خود جالب بود كه شخصي درحضور رئيس جمهور بدون هماهنگي قبلي برخيزد و سخنان انتقادآميزي را بيان دارد و حاضران او را تشويق كنند .

سپس آقاي ازهر تجاني وزير ارشاد و اوقاف سودان ، با شعار لا اله الا الله و لا نعبد الا اياه مخلصين له الدين ولو كره المشركون ، ولو كره الكافرون ، ولو كره المجرمون سخن خود را آغاز كرد . وي در بخشي از

123

سخنان خود گفت :

وزارت ارشاد و اوقاف ، به عموم مردم تعلق دارد و حقوق همگان را رعايت مي كند و تفاوتي ميان فرق مختلف قائل نيست . ان شاء الله همه با هم متحد خواهيم بود و . . . فردي از ميان جلسه فرياد كشيد : آن چه مي گوييد شدني نيست !

به هرحال آقاي وزير ، سخنان خود را با شعار :

جاهزون جاهزون * * * نحن نحن الذاكرون

يا بشير قسمك مبرور * * * لا تدخل في الدافور

خاتمه داد .

آن گاه آقاي عمر حسن البشير ، رئيس جمهور سودان پشت تريبون قرار گرفت و مطالب خود را از روي نوشته قرائت كرد .

از نكات قابل توجه اين بود كه در بين سخنراني رئيس جمهور ، مجري جلسه ايشان را كنار زد و مردم را به دادن شعار دعوت كرد . هنگام سخنراني رئيس جمهور ، حدود ده نفر از محافظين وي با فاصله و در جلو و اطراف جايگاه ايستاده و از وي حفاظت مي كردند .

رئيس جمهور در سخنان خود هيچ اشاره اي به انتقادهاي سخنران قبلي نكرد و با پايان يافتن سخنان وي ، همايش نيز خاتمه يافت و ساعت 30/22 شب به هتل بازگشتيم .