بخش 26

  چند زائر ايراني كه خارج از سازمان دهي سازمان حج و زيارت به مدينه منوره مشرف شده اند ، امروز به ديدار نماينده بعثه مقام معظم رهبري در مدينه منوره آمده بودند تا از وي بخواهند ترتيبي بدهد در يكي از كاروانهاي ايراني شامل بشوند كه هم بتوانند اعمال خود را به درستي و كامل انجام دهند ، و هم از امكانات  و خدمات لازم برخوردار باشند. نگراني اين عده بيشتر از آنفلوآنزاي نوع جديد است كه اين روزها شايعات زيادي در مورد شيوع آن در عربستان سعودي برسرزبانهاست . اين زائران از يكي از كشورهاي اروپايي و با ويزايي كه از سفارت عربستان سعودي در آنجا دريافت كرده اند ، و در قالب يك كاروان گردشگري به عربستان آمده اند . كاروان به هيج يك از تعهداتش در حداقل آن عمل نكرده و آنها به علاوه درخواست دارند تا بعثه مقام معظم رهبري مساله آنها با كاروان را نيز پيگيري كند.

اين مساله در برابر و مقايسه با صدها مساله اي كه هر سال براي زائران ايراني كه با رواديد به اصطلاح آزاد براي انجام عمره و تمتع به عربستان مي روند ،‌ مساله اي نيست  ! در حداقل آن مسئول بعثه از يكي از كاروانها مي خواهد تا آنها را بپذيرد و كاروان هم نهايت همكاري را مي كند . از آن پس آنها تحت پوشش كامل خدمات كاروان خود از محل اقامت تا تغذيه و بهداشت و نيز خدمات فرهنگي و مذهبي قرار دارند و برنامه هاي زيارت آنها و نيز بازگشتشان به كشور و به هر نقطه اي از جهان كه مايل باشند ، توسط كاروان هماهنگ مي شود و البته كه ادعاهايشان را بايد از طريق مجاري قانوني كه راهنمايي خواهند شد ، پيگيري كنند.

    بنا بر گزارش ها ،‌ همه ساله و به رغم هشدارها دهها زائر ايراني كه با ويزاهاي آزاد راهي عربستان سعودي مي شوند ، دراين كشور با مشكلات و مسايلي روبرو مي گردند كه حل آنها چون در نهايت به انتظاري از بعثه مقام معظم رهبري و يا سازمان حج وزيارت و نمايندگي هاي وزارت امور خارجه جمهوري اسلامي ايران بدل مي شود ، وقت وانرژي بسياري را مي طلبد و هميشه هم اينطور نيست كه نهادهاي ايراني توانسته باشند انتظار زائر را برآورده كنند و يا مشكل او را به شكلي كه منافع اش بيشتر از آن ضايع نشود ، حل كنند.

  به جهت عوارض و پيامدها و مسايل و مشكلات بسياري كه براي زائران پيش آمده است ،  ضرورت سازماندهي سفرهاي زيارتي در قالب سازمان حج و زيارت آنگونه كه قانون نيز مقرر كرده ، مدتهاست كه  از موضوعات اساسي مورد بحث در نهادهاي مربوطه است و حتي كميسيون امنيت ملي مجلس شوراي اسلامي نيز به آن ورود كرده كه معناي آن حساسيت و توجه خاص مجلس به اين مقوله و ضرورت سازماندهي آن به جهت حفظ منافع مادي و معنوي هموطنان است .

  سالانه ميليونها ايراني براي سفر زيارتي از مجاري رسمي به عربستان سعودي ، عراق و سوريه مي روند و دركنار آنها عده اي كه آمار درستي از آنها در دسترس نيست ، به اشكال مختلف و از مبادي گوناگون در داخل و خارج از كشور به قصد زيارت عازم اين كشورها مي شوند.  براساس قانون ، سازمان حج و زيارت متولي اصلي اعزام هاي زيارتي است ، با اين وصف ، شاهديم كه شماري سود جو و فرصت طلب با سوء استفاده از خلاءهاي موجود و ازكانالهاي مختلف ، افراد مشتاق زيارت را تحت پوشش هايي به سفرهايي به مقصد كشورهاي مذكور - و درسالهاي اخير عمدتا به عراق و در دوره تمتع و عمره به عربستان - مي برند كه به جز رنجش خاطر و جسم و هزينه ها كردن هاي زياد و در موارد بسياري حتي زيارت هاي ناقص و مناسكي توام با اشكال ، دستاوردي براي زائر ندارد.

   با امكانات و سهميه بندي موجود ، ساليانه نزديك به 800 هزار ايراني براي انجام مناسك حج و نيز عمره مفرده ، به عربستان سعودي مي روند. براي سفر اين عده هماهنگي هاي بسياري در زمينه هاي مختلف در داخل و خارج از كشور صورت مي گيرد تا زائران در نهايت سفري روح افزا و دل نواز داشته باشند.

خادمان زائران بيت الله الحرام و رسول الله الاعظم ( صلَّي اللّه عليه و آله وسلَّم ) چه در عربستان سعودي و چه در ايران براي اين مهم ، هماهنگي هاي بسياري را با ادارات ، ارگانها و سازمانهاي مختلف صورت مي دهند تا نتيجه كار  توفيق تشرف زائران  و در ادامه درعربستان سعودي خدمات رساني در تمامي زمينه ها به آنها باشد.

   بعثه مقام معظم رهبري در مقام خادم امور ديني ، فرهنگي ، اجتماعي و سياسي زائران و سازمان حج و زيارت در مقام كارگزار اجرايي حج ، براي آنكه ضيوف الرحمان از  توفيق تشرف به بيت الله الحرام و زيارت حرم شريف نبوي ( صلَّي اللّه عليه و آله وسلَّم ) حداكثر بهره معنوي را ببرند ، خدمات گسترده اي را به آنان ارايه مي كنند كه شامل طيف گسترده اي از خدمات آموزشي ديني و عقيدتي و همراهي و هم گامي با زائران در تمامي مراحل انجام مناسك آنها با روحانيون آشنا و مسلط و دوره ديده ، و ارايه خدمات گوناگون مورد نياز از تامين وسيله عزيمت تا بازگشت در همه ي مراحل ، فراهم آوري امكاناتي شايسته و مناسب براي اسكان و پذيرايي از زائران ، خدمات بهداشتي و درماني و خدمات كنسولي مي شود.

   زائراني كه با كاروانهاي رسمي و تحت نظارت سازمان حج و زيارت توفيق تشرف پيدا مي كنند، در طول سفر تحت پوشش كامل بيمه و خدمات بيمه اي هستند و وسايل و توشه سفر آنها نيز بيمه است . در صورت بروز هر مشكلي براي زائر ، مدير كاروان و در نهايت همه ي مجموعه كارگزاري حج ، وظيفه تمام و كمال خود مي دانند تا به رفع مشكل بپردازند و براي اين منظور اهتمام خاص خواهند داشت .

 وزارت امورخارجه جمهوري اسلامي ايران حمايت حقوقي و كنسولي از تمامي شهروندان جمهوري اسلامي ايران در خارج از كشور را وظيفه خود مي داند ولي اين يك مساله اساسي است كه اين خدمات مي تواند بسرعت و به تمامي و كمال دراختيار شهروندي قرار بگيرد كه از كانالهاي رسمي اقدام به سفر كرده و سفر و مشخصات او و برنامه سفرش در نزد كارگزار مربوطه مضبوط است و امكان پيگيري وجود دارد . در سالهاي اخير موارد بسياري مشاهده و گزارش شده است كه زائر به طريقي غير از كاروانهاي رسمي تحت نظارت و مديريت سازمان حج و زيارت توفيق تشرف يافته و در طول سفر به دلايلي مثل مساله ساده ندانستن زبان ، روبرو شدن با بيماري ، گم شدن در شهر و كشوري نا آشنا و نابلد و مسايلي مشابه به دشواريهاي بسياري افتاده است . حتي گزارش هايي وجود دارد كه حرامي ها – اصطلاحي كه به دزدان و سارقان در عربستان اطلاق مي شود- تمام دارايي زائر را به سرقت برده اند .

 با افزايش علاقه ميان ايراني هاي مقيم خارج از كشور براي تشرف به بيت الله الحرام ، سازمان حج و زيارت ترتيبات خاصي را براي استقبال و پذيرايي و فراهم آوردن امكان همراهي اين زائران با كاروانهاي ايراني تدارك ديده است كه اطلاعات لازم از طريق سايت بعثه مقام معظم رهبري و نيز سايت سازمان حج و زيارت در دسترس است. 

   يكي از شيوه هاي تبليغ براي فريب مشتاقان به زيارت بخصوص متقاضيان تشرف به بيت الله الحرام ، طرح ادعاي " حج آزاد و قانوني " است كه اعلان هايي  با اين موضوع و ادعا را گاهي اوقات  بردر و ديوار خيابانهاي شهر هم مي بينيم . به گفته مديران ارشد سازمان حج و زيارت ، برخلاف اين تبليغات "حج تمتع به صورت آزاد و قانوني "  وجود ندارد وتبليغات مختلفي كه در سطح شهر درباره اعزام آزاد و خارج از نوبت متقاضيان به حج تمتع انجام مي‌شود كاملاً غير قانوني بوده و فعاليت‌هاي اين دفاتر هيچ پشتوانه‌اي ندارد .

    مساله اي كه امسال موجب آن شده است تا مسئولين سازمان حج و زيارت پي در پي نسبت به آن هشدار دهند ، فعال تر شدن دلالان رواديد حج و به تعبيري مافيايي است كه امسال براي كيسه كردن درآمدهاي هرچه بيشتر از ناحيه اعزام زائران به اصطلاح آزاد ! چشم به ويزاهاي سهميه ايران دوخته است كه  با محدوديت هاي برقرار شده براي اعزام زائران به جهت احتمال شيوع آنفلوآنزاي نوع جديد ممكن است مورد استفاده قرار نگيرند.

  بديهي است كه دولت عربستان حق دارد همان طور كه به ايران درصد بيشتري سهميه مي‌دهد به ديگران نيز درصد بيشتري بدهد؛ ولي در داخل كشور ايران اين تعداد و سهميه مربوط به دولت است و نبايد اين ويزا‌ها به افراد ديگر واگذار شود كه قطعاً اين امر رخ نمي‌دهد. لذا مردم نبايد فريب افراد سودجو را در اين ميان بخورند.

 موضوع قابل توجهي كه از اين همه اتفاقات با استناد به سخنان اخير " عبدالله نصيري "‌مشاور رييس و مدير كل روابط عمومي سازمان حج و زيارت حاصل مي شود ، اين نكنه است كه :" در سراسر كشور يك فرد !! است كه اقدام به اين كار ( دريافت رواديد آزاد و انتقال غير قانوني زائران ) مي‌كند"‌ و سوال اينجاست كه چرا سازمان حج به رغم همه تهديدها با اين فرد برخورد نكرده و يا نمي كند ؟ كه باز هم به گفته آقاي نصيري  "‌ در مواردي حتي مدارك و پول زائر را به سرقت برده اند ."

 سازماندهي سفرهاي زيارتي ، ضرورتي نيست كه فقط متوجه زائران بيت الله الحرام باشد .مجموعه حوادثي كه در ماههاي اخير در پيش روي زائران ايراني در عراق قرار گرفت ، و همچنين گزارش هايي كه از وضعيت خدمات دهي كاروان هاي غير مجاز به زائران دريافت مي شود  ، به علاوه مسايل عديده ديگر ، به اين ضرورت قطعيت مي بخشد كه لازم است هرچه سريعتر سفرهاي زيارتي به ويژه سفرهايي كه به عتبات عاليات صورت مي گيرد ، سازمان دهي ، و كاملا تحت نظر ارگان متولي آن قرار گيرد. تحليل حوادث تروريستي ابتداي سال در عراق كه طي آن شماري از زائران ايراني نيز شهيد و مجروح شدند ، از جمله نشان مي دهد كه تروريست ها در همه ي  اين حوادث از نبود پوشش امنيتي و حفاظتي زائران سوء استفاده كرده اند ، و افراد اين كاروانها اعم از مسئولان كاروان و زائران ، هيچ آگاهي از وضعيت امنيتي عراق حتي در حداقل آن نداشته اند.

تمامي اين حوادث در مسيرها و مناطقي رخ داده است كه از نظر امنيتي ، مناطق نا امن و يا با امنيت پايين سنجيده مي شوند و معمولا ترددي از اين مناطق يا صورت نمي گيرد و يا اگر الزامي باشد ، تحت تدابير ويژه و با رعايت همه ي جانبه هاي مراقبت ها ي امنيتي و حفاظتي صورت مي گيرد .

  براساس قانون ، زائراني كه با استفاده از كاروانهاي غير مجاز به عتبات عاليات و نيز ديگر سفرهاي زيارتي مانند سفرهاي حج اعم از عمره و تمتع و يا سوريه كه سازمان حج و زيارت متولي آنها است ،  مي روند ، نه تنها از پوشش هاي حفاظتي ، كه از حمايت هاي قانوني و حمايتي در صورت بروز خداي ناكرده حادثه اي براي آنها محروم خواهند بود و ارايه خدمات كنسولي به آنها به جهت نداشتن اطلاعات لازم از اين نوع سفرها و جزييات برنامه ها ، به دشواري عملي مي شود.

 همانطور كه اشاره رفت ، سازمان حج و زيارت و بعثه مقام معظم رهبري انبوهي از گزارش هاي مردمي و ارگانهاي مسئول را در اختيار دارند كه نشان مي دهد ، زائراني كه در دسته هاي غير مجاز و غير رسمي به عراق مي روند ، عموما از كمترين خدمات رفاهي بهره مند مي شوند و در موارد زيادي حتي ديده شده فردي كه ادعاي مديريت كاروان را داشته ، زائران خود را در شب سرد زمستاني و يا گرماي كشنده تابستان و در شرايط امنيتي زير صفر در خيابانهاي شهرهاي عراق خوابانده و زائران از كمترين خدمات مانند غذا و حتي دسترسي به سرويس بهداشتي محروم بوده اند. ضرورت اعمال مديريت واحد بر سفرهاي زيارتي مورد توجه مجلس شوراي اسلامي نيز هست . به گفته حجت الاسلام " حسين سبحاني نيا " عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس شوراي اسلامي از نگاه اين كميسيون ، اعزام زائران ايراني به كشورهاي سوريه، عراق و عربستان به جهت امكان ورود افراد غير مسئول ناوارد و بعضا سوء استفاده چي به حيطه اعزام زائران ، بي‌نظم انجام مي‌شود كه به‌ منظور سازماندهي اين امر مجلس خواستار اعمال مديريت واحد است.

حضور زائران ايراني در اين كشورها منافع بسياري براي آنان دارد . مقامات اين كشورها بايد از طريق مجاري رسمي در جريان قرار بگيرند و به آنها تفهيم شود كه اگر خواهان حفظ و ادامه اين منافع هستند ، بايد همه ي نيازهاي زائران را به خوبي و كمال تامين كنند كه از آن جمله امنيت ، بهداشت ، خدمات رفاهي و مهم تر مبادي اخلاقي را در مورد زائران ايراني رعايت كنند و به باورها و اعتقادات آنها احترام بگذارند.

 بديهي است كه براي اين امر وزارت امورخارجه جمهوري اسلامي ايران از جمله بايد از سفارتخانه هاي كشورهاي هدف گردشگران مذهبي ايران بخواهد تا فقط به زائراني كه از مجراي قانوني براي سفر اقدام مي كنند ، رواديد بدهند .

 علاوه بر اين ، لازم است دولت از طريق اعمال تدابير ديگر مانند ممنوع كردن سفر با كاروانهاي غير رسمي و يا  به صورت انفرادي ، ندادن اجازه عبور از مرز به اين دسته از زائران و ساير اقدامات محدود كننده به علاوه اطلاع رساني مناسب از ضرورت همراه شدن زائران با كاروانهاي مجاز و در همين حال تلاش همه ي ارگانها براي فراهم آوردن امكانات لازم جهت تشرف عده هر چه بيشتري از مشتاقان ، زمينه كار را از گروههاي غير مجاز براي اعزام زائران بگيرند و به علاوه زائران متقاعد شوند كه نفع معنوي و مادي آنها در سفر با كاروانهاي رسمي و تحت نظارت است.