بخش 33

ساليانه تا نزديك به يك ميليون نفر ايراني فقط براي به جاي آوردن عمره و يا حج تمتع آنهم از كانال رسمي آن يعني سازمان حج و زيارت به عربستان سعودي مي روند. اگر شمار زائران عتبات عاليات و سوريه را به اين عده اضافه كنيم ، آنوقت با رغم بزرگي از هموطناني روبرو خواهيم شد كه در طول هر سال فقط براي زيارت راهي سه كشوري مي شوند كه زيارتگاههاي اسلامي و شيعي در آنجا قرار دارند.اين نوع سفرها در قالب رسمي آن همراه با كاروان صورت مي گيرد كه بناي آن مسافرت و زندگاني چند روزه در كنار هم است .

بطور معمول افرادي كه دريك كاروان شامل مي شوند ، كساني هستند كه اشتراكات فرهنگي و اجتماعي و زيستي بسياري با هم دارند و به علاوه انگيزه آنها از زيارت ، تعاملشان با يكديگر را راحت تر مي كند ، ولي كافي نيست و ظرايف بسياري وجود دارد كه چنانچه ديده و در قالبي آموزشي قبل از سفر با اعضاي كاروان در ميان گذاشته شود مي تواند سفر را مطلوب تر و با هم و كنار هم بودن را دلپذيرتر نمايد . مطالعات موردي اينجانب روي برخي گلايه ها و شكايت هاي زائران  چه از يكديگر و چه از مديران كاروانها  و حتي در مواردي مشكلات پيش آمده در ارتباط با كشور ميزبان و مامورين و كارگزاران آن ، نشان مي دهد كه ريشه بسياري از مسايل مطرح شده و مشكلات پيش آمده عدم آموزش و يا فقر  آن بوده است . اين مسايل فقط در حوزه هاي مطرح شده نيست ،‌ وبعضا مي توان آنها را در حوزه هاي شخصي افراد نيز ديد . شايد باور آن كمي سخت ، و طرح آن از نظر برخي خيلي روا نباشد ، ‌ولي بايد گفت كه مركز پزشكي حج آمارهاي زيادي در اختيار دارد كه نشان مي دهد درصد بالايي از مراجعين به مراكز پزشكي اين نهاد در عربستان سعودي در دوره تمتع و عمره كساني بوده اند كه دچار يبوست شده اند كه دو علت اساسي داشته است ، يكي ، عدم اعتنا به رژيم غذايي معمول و دوم ناآشنايي در استفاده از دستشويي هاي فرنگي ، كه همه اينها با صرف فقط چند دقيقه وقت و ارايه آموزش ،‌ قابل رفع است . حال آنكه نپرداختن به آن علاوه بر دردسرهاي جسمي و روحي زياد براي زائر ، ‌هزينه هاي زيادي را نيز روي دست هيات پزشكي حج مي گذارد و وقت بسياري از پزشكان هيات مي گيرد .

 مساله آموزش عمومي به زائران همچنين بايد قوانين و مقررات عمومي واختصاصي كشوري كه به آن سفر مي كنند و ملاحظات آن كشور از جميع جهات را در بربگيرد . توجه داريم كه زائران از نقاط مختلف كشور و با سطح فرهنگي و دانش اجتماعي متفاوت در قالب يك مجموعه كوچك به نام كاروان به مسافرت مي پردازند و بسياري از آنها شايد زندگي حتي در يك شهر بزرگ و مثلا پرترافيك را تجربه نكرده باشند . تعداد زائراني كه حادثه هاي ترافيكي براي آنها در شهرهاي زيارتي بخصوص مكه و مدينه رخ داده ، كم نيست . بسياري از آنها افرادي بوده اند كه نكات ساده اي مانند عبور از خط عابر پياده ، عدم عبور از عرض بزرگراه ها را رعايت نكرده اند و يا در عبور از تقاطع ها به چراغ عبور بي توجه بوده اند.

   زائري كه دهها سال در طول عمرش به هر دليل و بهانه مواد مخدر و يا داروهاي خاص مصرف كرده  كه در توليد آنها مواد مخدر بكار رفته است ، بايد بداند كه در سفر و درصورتي كه اين نوع مواد را همراه داشته باشد ، با چه مشكلاتي روبرو مي شود . در طول دوره عمره سال 1388 نزديك به 160 ايراني اغلب مسن و با سابقه اعتياد دهها ساله به جرم همراه داشتن مواد مخدر بازداشت و زنداني و محكوم به پرداخت جريمه هاي كلان شدند. از نظر دادگاه خوشبختانه هيچ يك از آنها قاچاقچي شناخته نشدند كه در آن صورت حتي ممكن بود حكم  گردن زدن  آنها با شمشير صادر شود. در ديداري از زندان عمومي مكه كه شرح آن را در نوبتي ديگر خواهم نوشت ، با دهها زنداني مواد مخدر از  كشورهاي مختلف ملاقات كردم كه چند نفري از آنها حكم مرگ دريافت كرده بودند و در انتظار جمعه اي( اغلب اعدام ها درعربستان جمعه ها و با اعلان قبلي و در محل هاي عمومي صورت مي گيرد ) بودند كه در يك بعد از ظهر آن ، گردن آنها با شمشير قطع خواهد شد. 

" تلصيق " كه  در واقع همان الصاق و تماس بدن با نامحرم است يكي ديگر از اتهاماتي است كه در عربستان سعودي و بخصوص به هنگام زيارت و يا طواف كعبه شريف مي تواند از سوي مامورين معروف به امربه معروف متوجه زائران شود . حكم تلصيق در عربستان ناشي از قوانين مشخصي نيست و بسته به ميل ! قاضي متهم به طور معمول به 100 تا 400 ضربه شلاق و همچنين 2 تا 6 ماه زندان محكوم مي شود. زائران خارجي و حتي در مواردي ايراني هايي درسالهاي گذشته بوده اند كه ناخودآگاه به خاطر تجمع بيش از حد زائران براي لمس حجر الاسود به اين اتهام جلب و در زندان هاي بدون امكانات عربستان مدتي را به سر برده اند ، حال آنكه  ترديدي نيست با ارايه آموزش و بيان و شرح ملاحظات ، حساسيت ها و تابوها در كشور پذيرنده  مي توان جلوي بسياري از اين اتفاقات را كه از ضعف و يا فقدان آگاهي ناشي مي شود ، گرفت .

 چند مورد گفته شده فقط نمونه هايي هستند كه ضرورت آموزش مسايل مختلف علاوه بر ضرورتهاي آموزشي مذهبي را مورد تاكيد قرار مي دهند. توصيه مي شود در جلساتي به ابتكار بعثه مقام معظم رهبري و يا سازمان حج و زيارت و يا هر دو با هم و با حضور كارشناسان و صاحب نظران سرفصل هاي آموزشي معين و محتوايشان به همراه اشكال  ارايه آنها به زائران تبيين ، تعيين ،‌تدوين و ارايه گردد.