بخش 3

50

گذرنامه زائران دريافت شد كه اين عمليات، در سال ‌1385 از ‌17‌مهرماه‌صورت گرفت؛ اما امسال گذرنامه‌ زائران يك هفته زودتر دريافت گرديد و بر اين اساس، ثبت نام آن‌ها دركاروان‌هادوهفته‌زودتر از سال گذشته آغاز شد. مديركل‌پشتيباني‌سازمان‌حج‌و زيارت در پايان تأكيد كرد: مديران كاروان‌ها بايد زائران را نسبت به بيمه، نحوه پزشكي حج ‌و خدمات آن توجيه كنند تا پس از سفر اعتراضي در اين‌باره وجود نداشته باشد.

حجت‌الاسلام قاضي عسكر، معاون آموزش و پژوهش بعثة مقام معظم رهبري نيز طي سخناني اظهار داشت: از ظرفيت بزرگ حج متأسفانه بهرة كافي نبرده‌ايم؛ اما به يمن تلاش‌هاي بسياري كه صورت گرفته‌ است، هر سال وضعيت حج روبه رشد و بهبود نسبي است. وي ‌با اشاره به تهيه‌ و ارسال ابزار آموزشي براي استفاده‌ زائران، گفت: اطلس عربستان نيز با توجه به تغييرات صورت‌گرفته در اين كشور امسال اصلاح شده، در اختيار مديران كاروان‌ها قرار مي‌گيرد. وي ادامه داد: روز گذشته، در شوراي راهبردي حج، برنامة آموزشي كاروان‌ها تصويب شد كه پس از تأييد نماينده‌ ولي فقيه در امور حج و زيارت به كاروان‌ها ابلاغ مي‌شود تا در بخش آموزش سليقه‌‌اي رفتار نكنند. معاون آموزش و پژوهش بعثه، با بيان اين‌كه هدف ما در حج با انتشار كتاب و محصولات فرهنگي، فروش آن‌ها نيست، بيان كرد: از اين فرصت و علاقه‌ زائر بايد استفاده شود تا اطلاعات آن‌ها در مسايل مختلف ارتقا يابد؛ زيرا درست نيست كه زائر به حج برود و در آن‌جا متوجه شود كه اطلس يا كتابي توليد و منتشر شده است. به گفتة وي: «در بخش حجاب، كارهاي كارشناسي بسياري صورت گرفته و امسال در عمره به ‌صورت دستورالعملي به دفاتر و كاروان‌ها ابلاغ شده‌ است. بايد در بحث حجاب، منطقي و عاطفي عمل كرد و مباني صحيح را در اين‌باره مطرح نمود تا بتوان در اين فرصت كوتاه زائر را با رفتاري كاملاً مقبول به عربستان اعزام كرد.

قاضي عسكر گفت: در چند ماه اخير مسئولان كشور تلاش كردند در مذاكره با مقامات عربستاني فشار بر زائران ايراني را كمتر كنند؛ ولي با چند كار نادرست، تمام اين تلاش‌ها باطل مي‌شوند. وي تأكيد كرد: در فعاليت‌هاي فرهنگي موازي‌كاري خطاي بزرگي است. گاهي در برخي كتاب‌ها غلط‌هايي راه مي‌يابد كه دردسرساز است. او با

51

بيان اين‌كه سطح‌بندي در دستور كار قرار دارد، افزود: در كاروان‌ها افرادي با تحصيلات متفاوت حضور دارند. بنابراين بايد آموزش‌ها متناسب با سطح تحصيلات اين افراد ارايه شوند.

در ادامة اين همايش، يكي از كارشناسان بخش نظرسنجي سازمان حج و زيارت با مقايسه حج ‌84 و ‌85 گفت: هفتاد و نه درصد زائران از حج ‌85 به‌طور كلي رضايت داشته و حدود يك درصد از زائران از اين حج ناراضي بودند. در دو سال گذشته، بيش از ‌30 درصد زائران را بانوان تشكيل داده‌اند و تعداد بانوان زائر هر سال بيشتر مي‌شود. وي بيان كرد: زائران در سال‌هاي ‌84 و ‌85 در بخش اطلاع‌رساني به ترتيب ‌2/89 درصد و ‌88 درصد رضايت داشته‌اند كه درباره‌ي اعزام به عربستان اين ميزان رضايت در سال ‌84 بيش از ‌81 درصد و در سال ‌85، ‌83 درصد بوده است.

ابوالحسن رضوي با بيان اين‌كه برنامه‌ريزي حج ‌86 پيش از عمليات حج ‌85 آغاز شده بود، افزود: قرارداد حدود ‌70 درصد از ظرفيت مسكن حج ‌86 هم‌زمان با حج ‌85 تنظيم شد كه كيفيت مسكن حجاج امسال نسبت به سال‌هاي گذشته بهتر است و صددرصد ساختمان‌هاي مدينه در منطقة مركزي قرار دارند.

وي اظهار داشت: حدود ‌84 درصد از ظرفيت كاروان‌هاي امسال در منطقه‌ عزيزيه مكه اسكان مي‌يابند و براي حج امسال قرارداد ‌226 ساختمان منعقد شده است.

او تصريح كرد: با توجه به افزايش تعداد زائران در سه سال اخير تا پنج‌هزار نفر، مسكن اين ظرفيت اضافي نيز تأمين شده است و تعداد اعزام حج امسال از ‌100 هزار نفر بيشتر مي‌شود.

رضوي با بيان اين‌كه ‌290 كاروان در مدينه قبل و ‌309 كاروان در مدينه بعد هستند، گفت: امسال اعزام زائران از ‌17 ايستگاه پروازي صورت مي‌گيرد.

مدير كل برنامه‌ريزي و نظارت سازمان حج و زيارت اظهار داشت: تمام زائران بايد به پزشك مراجعه كنند و تا زماني كه تأييديه پزشك صادر نشده است، مدير كاروان به صدور قبض مابه‌التفاوت مجاز نيست. همچنين مديران كاروان‌ها تا ‌25 تيرماه بايد عوامل خود را معرفي كنند و اكنون نيز نام پزشكان و روحاني كاروان‌ها براي

52

انتخاب در كاروان‌هاي حج ‌86 در سايت اينترنت سازمان قرار دارد.

رضوي با اشاره به مسايل پروازي زائران در حج ‌86، بيان كرد: مديريت اجراي عمليات پرواز زائران ازسوي هما انجام مي‌شود. سال گذشته، ايران‌اير و سعودي‌ايرلاين اعزام زائران را برعهده داشتند، ولي هر دو ايرلاين به‌صورت موازي عمل مي‌كنند.

او در پايان با اشاره به سن بازنشستگي مديران كاروان‌ها كه اعتراض برخي را به‌دنبال داشت، ‌اضافه كرد: عمليات حج سنگين است و كار هر فردي نيست. بنابراين در سن خاصي، توانايي كافي و مناسب براي انجام اين عمليات وجود دارد. همچنين همواره انتخاب عوامل خوب يكي از دلايل موفقيت مدير كاروان است.

3. گردهمايي كارگزاران معاونت برنامه‌ريزي و نظارت

گردهمايي معاونت برنامه‌ريزي، نظارت و ارزشيابي حج 86 با حضور معاون و مديران نظارت و ارزشيابي بعثه مقام معظم رهبري و بازرسان حج 86 برگزار شد.

در اين گردهمايي حجج اسلام والمسلمين آقايان عرب، قاضي‌عسكر، شريف مهدوي و نواب، معاونان برنامه‌ريزي، نظارت و ارزشيابي، آموزش و پژوهش، بين الملل و امور روحانيون حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت، به ارائه گزارش عملكرد و برنامه‌هاي حج 86 پرداخته و آقاي امينيان معاون حج و عمره سازمان حج و زيارت نيز گزارشي از برنامه‌هاي اجرايي سازمان در اين خصوص ارائه كرد. سپس مسايل تخصصي حوزه نظارت و ارزشيابي توسط كارشناسان مورد بررسي قرار گرفت.

پس از گزارش مسئولان مربوطه، نماينده ولي فقيه در امور حج و زيارت گفت: گزارشات بازرسان حج، مبناي بسياري از برنامه‌ريزي‌ها و تصميمات مهم در سطوح مختلف تشكيلات است. از اين رو بايد نهايت دقت در تهيه و تنظيم گزارش ها به كار گرفته شود تا واقعيت‌ها صحيح، قابل استناد و بدون دخالت احساسات منعكس شود.

وي با تأكيد بر پرهيز از سيلقه‌اي عمل كردن و تحميل كردن سلايق شخصي به مديران كاروان‌ها، به بازرسان و مسئولان نظارت و ارزشيابي بعثه مقام معظم رهبري گفت: سعي شود تا با برنامه‌ريزي از فرصت‌هاي معنوي حج، حداكثر بهره‌برداري ها

53

صورت گيرد.

آيت الله محمدي ري شهري وظايف محول شده به معاونت برنامه‌ريزي، نظارت و ارزشيابي را جزء سنگين‌ترين و حساس‌ترين مسئوليت‌ها دانست و تصريح كرد: تحولات كنوني و روند رو به رشد سازمان حج و زيارت و بعثه مقام معظم رهبري ارتباط مستقيمي با ميزان كارايي و اثرگذاري اين معاونت خواهد داشت.

وي همچنين با اشاره به حضور نيروهاي كارشناس و زبده و همچنين ظرفيت‌هاي مناسب موجود در اين معاونت اظهار اميدواري كرد حداكثر تلاش براي بهره‌مندي از امكانات و نيروها براي برآورده شدن انتظارات موجود از معاونت برنامه‌ريزي، نظارت و ارزشيابي صورت گيرد.

آيت الله ري شهري تصريح كرد: بايد نقاط ضعف و قوت ساختار كنوني در حج سال جاري با دقت و حساسيت بالا شناخته و مرتفع گردد و حاصل كار همكاران اين معاونت، برنامة قوي‌تر براي مديريت در سطوح مختلف اجرايي و فرهنگي حج باشد.

سرپرست حجاج جمهوري اسلامي ايران گفت: نهايت تلاش بعثه مقام معظم رهبري اجراي آبرومندانه‌تر مراسم حج و عمره در كشور ميزبان است . علاوه بر اين‌كه بايد از حداكثر فرصت‌ها و امكانات براي بهره‌مندي بيشتر از ظرفيت‌هاي معنوي حج استفاده شود.

وي با تأكيد بر اين نكته كه بايد همه مأموريت‌ها در حوزه بعثه و سازمان حج در اين معاونت پوشش داده شود، تصريح كرد: ارزيابي از عملكرد مديران اجرايي بايد با در نظر گرفتن مشكلات، شرايط كاري و امكانات موجود صورت گيرد.

آيت الله ري شهري بر هماهنگي با ستادهاي مستقر در كشور عربستان تأكيد كرد و گفت: در نحوه نظارت و ارزشيابي اصل بر هماهنگي و عدم بروز تنش در كارها است.

وي گفت: در كنار دفاع از حقوق زائر بايد دفاع از حقوق كارگزاران نيز صورت گيرد، به صورتي كه تأمين حقوق زائر تنشي بين وي ومدير يا روحاني كاروان به وجود نياورد.

54

4. انتشار نرم‌افزار بانك اطلاعات حج و زيارت

نرم‌افزار بانك اطلاعاتي حج و زيارت به كوشش مديريت حج و زيارت خراسان رضوي منتشر شد و در دومين نمايشگاه بزرگ حج خراسان رضوي مورد استقبال بازديدكنندگان قرار گرفت.

به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج به نقل از ستاد اطلاع رساني هفته حج خراسان رضوي، سيدمهدي مولوي‌پور مجري اين طرح گفت: قريب چهار سال كار تحقيقاتي براي تهيه و تكميل اطلاعات اين بانك اطلاعاتي انجام شد كه منجر به ارائه اولين كتاب و لوح فشرده آن در دومين نمايشگاه بزرگ حج خراسان رضوي به زائرين بيت الحرام و علاقه مندان شد.

اين عضو هيأت مديره شركت مركزي خدمات زيارتي خراسان افزود: اين بانك اطلاعاتي شامل مطالبي راجع به حرم هاي ائمه معصومين:، نقشه هاي اماكن زيارتي و اطلاعات مورد نياز زائران مكه مكرمه و مدينه منوره است.

مجري طرح كتاب آفتاب تأكيد كرد: اين كتاب، اطلاعات مفيدي در زمينة حج و زيارت دارد و حاوي احاديث، آيات قرآن و ادعيه مرتبط با سفر معنوي حج است و همچنين ليست شركت هاي زيارتي و مديران كاروان هاي حج تمتع نيز براي آشنايي زائران با شركت هاي خدمات دهنده به همراه اطلاعات هتل ها و اماكن خدماتي شهرهاي مكه و مدينه در آن آمده است.

مولوي‌پور اضافه كرد: لوح فشرده منتشر شده توسط اين مديريت نيز علاوه بر اطلاعات موجود در كتاب، شامل كتابخانه بزرگ حج و فيلم هاي مستندي از زيارت حجاج مي باشد.

وي همچنين گفت: كتاب آفتاب توسط انتشارات پيمان نو در تيراژ پنج هزار جلد چاپ اول خود را در آبان ماه جاري پشت سر گذاشت كه بزودي براي استفاده علاقمندان و حجاج روي سايت مديريت حج و زيارت خراسان رضوي ارائه مي‌شود.

شايان ذكر است اين كتاب و لوح فشرده، در بزرگ‌ترين نمايشگاه هفته حج

55

كشور در مشهد با تخفيف ويژه به بازديدكنندگان عرضه شد.

5. راه‌اندازي دفتر توسعه حج و زيارت

خاكسارقهرودي از راه‌اندازي دفتر توسعه حج و زيارت به‌منظور ايجاد نگاه حمايتي به سازمان‌هاي دولتي در زمينه سفرهاي زيارتي به‌ويژه حج و مشاركت در برنامه‌هاي جامع كشور خبر داد.

رييس سازمان حج و زيارت در ديدار مسئولان حج با مقام معظم رهبري كه با حضور روحانيون كاروان‌ها، مسئولان مركز پزشكي حج و جمعي كارگزاران انجام شد، به تشريح فعاليت‌هاي اين سازمان در ايام حج تمتع سال 86 پرداخت.

به گفتة وي: در طول يك‌سال گذشته و پس از اتمام حج سال 85 تمام فعاليت‌ها و برنامه‌ريزي‌هاي سازمان حج بر مبناي فرموده‌هاي مقام معظم رهبري پايه‌ريزي شده و اجرا مي‌شود.

قهرودي، اعلام برائت از مشركان در ايام حج تمتع را از جمله برنامه‌هاي سازمان حج و زيارت عنوان و تصريح كرد: اگرچه زمزمه‌ها از تعليق برنامه‌ريزي‌هاي عمره‌ي مفرده در سال جاري خبر مي‌دهد اما يقيناً از اين طريق مي‌توان به اهداف والاي حج كه همان ايجاد اتحاد و انسجام ميان مسلمانان است بيش از گذشته دست پيدا كرد.

رييس سازمان حج و زيارت، ابراز رضايت حجاج از برنامه‌هاي سازمان حج و زيارت در مراسم سال گذشته را عاملي براي تشويق خدمت‌گزاران حج دانست و گفت: اين امر تنها در سايه‌ي روحيه‌ي هماهنگي بين مسئولان محقق مي‌شود.

خاكسارقهرودي در ادامه برنامه‌هاي اين سازمان را از حيث سازمان‌دهي و تشكيلات به سرفصل‌هاي مختلف تقسيم‌بندي و اظهار كرد: فراهم كردن نيروهاي متخصص و جوان به‌منظور جلوگيري از بروز تخلف در انجام برنامه‌ها، بهره‌مندي از نظرات صاحب‌نظران در برنامه‌هاي مديريتي، تبيين حدود وظايف و اختيارات روحانيون و كارگزاران حج، رسيدگي به شكايات به‌منظور خدمات‌رساني بهتر و تنظيم مفاهيم مورد نياز روحانيون را از برنامه‌هاي اين سازمان در ايام حج برشمرد.

56

وي، افزودن بخش جديدي در سازمان حج و زيارت با عنوان «دفتر توسعه حج و زيارت» با هدف ايجاد نگاه حمايتي به سازمان‌هاي دولتي در زمينه سفرهاي زيارتي به‌ويژه حج و مشاركت در برنامه‌هاي فرهنگي جامع كشور را از ديگر برنامه‌هاي اين حوزه ديني و فرهنگي كشور عنوان كرد.

قهرودي با اشاره به فعاليت‌هاي پيگير سازمان حج براي اسكان حجاج گفت: اسكان حجاج ايراني در نزديكي حرمين از فعاليت‌هايي است كه با همكاري مديران كاروان‌ها و بهره‌گيري از سلايق آن‌ها محقق شده است. وي در پايان از حضور زودهنگام حجاج در كلاس‌هاي آموزشي حج تمتع 86 خبر داد و افزود: اين امر به‌منظور ارايه‌ي اطلاعات و آموزه‌هاي مورد نياز حجاج در ايام حج يك‌ماه زودتر انجام شد.

6 . تسهيلات فروشگاه شاهد براي خريد سوغاتي زائران حج تمتع

مسئولان فروشگاه شاهد اعلام كردند: ضمن افزايش كيفي و كمي كالاهاي مورد نياز حجاج و زائران در فروشگاه‌هاي مستقر در فرودگاه‌هاي تهران، مشهد، اصفهان، شيراز، ساري، گرگان، اردبيل، تبريز، اروميه و مرزهاي زميني آستارا، جلفا، بازرگان، سرو، بيله‌سوار، اينچه‌برون و انزلي، نسبت به ايجاد فروشگاه‌هاي موقت در فرودگاه‌هاي يزد، كرمان و اهواز نيز اقدام كرده‌اند تا زائران بتوانند با خيالي آسوده در طول سفر زيارتي صرفا وقت پر ارزش خود را به زيارت و بهره‌گيري از معنويت آن بگذرانند.

حجاج محترم تا يك ماه بعد از سفر حج خود فرصت دارند تا با مراجعه به يكي از فروشگاه‌هاي نوزده‌گانه سوغات و كالاهاي مورد نياز خود را با قيمت‌هاي مناسب انتخاب و خريداري كنند.

7. هماهنگي اجرايي با مسئولان كشور عربستان

سفير جمهوري اسلامي ايران در رياض نيز روز چهارشنبه(23/8/86) در نشست شوراي هماهنگي بعثه رهبري در مدينه گفت: مقامات سياسي عربستان سعودي با ابراز رضايت از نظم زائران ايراني براي هرگونه همكاري جهت برگزاري با شكوه مراسم

57

حج و ارائه خدمات به زائران ايراني قول مساعد داده‌اند.

همزمان يك مقام عربستان سعودي، زائران ايراني را با انضباط‌ترين زائران حج در اماكن مقدس مكه مكرمه توصيف‌كرد. روزنامه الوطن چاپ‌عربستان‌سعودي نيز نوشت: «حجاج‌ايراني در مشاعر‌مقدس ودر رمي‌جمرات و نيز هنگام ترك عربستان منضبط‌ترين زائران حج هستند. ايران از كشورهايي است كه حجاج آن هيچ‌گونه تخلف يا تأخيري در ترك خاك عربستان ندارند. هماهنگي‌هاي ميان دو طرف ايراني و سعودي را عامل سرعت يافتن امور انتقال ، اسكان و جابجايي حجاج بيت الله الحرام دانست.»

8. نرم‌افزار آموزشي حج

نرم‌افزار «حج، سفر آسماني» براي آموزش حج عمره و تمتع از سوي مؤسسة نيكان كوثر عرضه شد . اين نرم‌افزار شامل آموزش حج عمره و تمتع، نماز، وضو، تيمم و غسل، آداب زيارت، مناجات، آوا و نما، كتابخانه، ترتيل كامل آيه به آيه قرآن كريم با صداي استاد منشاوي است.

120 دقيقه فيلم آموزش حج و راهنماي اماكن مذهبي مكه و مدينه، 1000 تصوير زيبا از مكه، مدينه، مراسم حج و شهرهاي عربستان در قالب آلبومي با جلوه‌هاي ويژه فوق‌العاده از ديگر امكانات موجود در نرم‌افزار «حج سفر آسماني» است. همچنين 80 ساعت صوت قرآن، دعا، تواشيح، اذان، مداحي و موسيقي متن، ترتيل كامل قرآن با صداي استاد منشاوي همراه با متن و ترجمه فارسي نيز در نرم‌افزار «حج سفر آسماني» در دسترس كاربران قرار گرفته است.

از ديگر محتويات نرم‌افزار «حج سفر آسماني» مي‌توان به مجموعه گرانبهاي كتب حج شامل 20000 صفحه متن، شعر و ادبيات حج، قرآن كريم، اماكن اسلامي مكه و مدينه، ادعيه و آداب حج، احكام و ... با امكان جستجو و تحقيق اشاره كرد.

در اين نرم‌افزار 3 نقشه مكان‌يابي مكه، مدينه و عربستان با امكان بزرگ‌نمايي، آموزش مناسك حج تمتع، آموزش مناسك عمره مفرده، و آشنايي با ويژگي‌هاي كشور عربستان مانند تاريخ، جغرافياي سياسي، آب و هوا، آل سعود، فرهنگ، بهداشت

58

و آموزش، شيعه در عربستان و آمادگي براي سفر حج، راهنماي زائران در حج و اطلاعات مفيد ديگر وجود دارد.

9. نسخه الكترونيكي «فرهنگ‌نامه اسرار و معارف حج»

نسخه الكترونيكي كتاب «فرهنگ‌نامه اسرار و معارف حج» در پايگاه اطلاع‌رساني حج منتشر شد. اين كتاب در هفت فصل با عناوين فلسفه و اسرار زيارت، فلسفه و اسرار اعمال مشاعر مقدس، فلسفه و اسرار ميقات و احرام، فلسفه و اسرار مسجدالحرام و اعمال آن، فلسفه و اسرار كلي حج و اسرار مقدماتي و ويژگي‌هاي حج قابل دسترسي است.

10. انتشار ويژه‌نامه پزشكان حج

از سوي جمعيت هلال احمر استان فارس و نيز نهاد نمايندگي ولي فقيه در اين جمعيت ويژه‌نامه‌اي به مناسبت موسم حج با عنوان "پزشكان حج" منتشر شد. در اين ويژه‌نامة تخصصي، مطالبي پيرامون اخلاق پزشكي ، مسايل فقهي مرتبط با پزشكي حج، معرفي مراكز پاسخ‌گويي ديني ، گزارش نماينده پزشكي حج و در حريم حرم درج شده است.

11. تدوين منشور انسجام اسلامي در مراسم حج 86

مدير واحد اهل سنت بعثه رهبر معظم انقلاب گفت: در تمام همايش‌هايي كه برگزار مي‌شود بحث انسجام اسلامي به عنوان محور در نظر گرفته خواهد شد و در پايان موسم حج نيز منشور «وحدت و انسجام اسلامي» ارائه مي‌شود.

همچنين‌مديريت‌اهل‌سنت‌بعثه‌مقام معظم‌رهبري در راستاي‌سامان‌دادن و جهت‌دهي به حركت كاروان‌هاي اهل سنت بر اساس فقه مذاهب آنان فعاليت و تلاش مي‌كند تا بتواند حتي المقدور روحانيون و مديراني متناسب با وضعيت مذهبي هر يك از زائران مناطق مختلف را گزينش و براي اعمال حج و عمره در اختيار زائران قرار دهد.

59

امسال همانند سال‌هاي گذشته جمعي نزديك به 50 نفر از روحانيون، معين‌ها و معينه‌هاي اهل سنت براي حضور در كاروان‌هاي اهل سنت پيش‌بيني شده است.

اهتمامي كه مجموعه نظام جمهوري اسلامي براي خدمات‌رساني به اهل سنت در سراسر كشور دارد اين است كه هيچ‌گونه فاصله، تفاوت مذهبي يا قومي براي كاروان شيعه و اهل سنت وجود ندارد و انتخاب ساختمان‌ها و كاروان‌ها تماما به گونه‌اي عادلانه صورت گرفته است.

12. برنامه هاي فرهنگي ـ آموزشي بعثة مقام معظم رهبري در آستانة حج

حجت الاسلام و المسلمين سيد علي قاضي‌عسكر در يك نشست مطبوعاتي با حضور خبرنگاران گفت: طرحي در دست اجراست كه از فرصت انتظار زائران براي تشرف استفاده شود و در كنار آن، نظام جامع آموزش و پژوهش درحال تهيه است كه در آن به موضوع انتظار طولاني زائران براي تشرف توجه شده است. امسال براي نخستين بار برنامه‌هاي فرهنگي كاروان‌ها به صورت كامل و يكجا براي اجرا به كاروان‌ها ابلاغ شده است.

معاون بعثه مقام معظم رهبري با اعلام اين خبر افزود: در بسته‌هاي آموزشي و كمك آموزشي كه به صورت رايگان در اختيار كاروان‌ها قرار گرفته، برنامه‌هاي آموزشي حج ابلاغ گرديده و زائران پس از مدت زمان مشخصي دوره‌ها و آموزش‌هاي مورد نياز براي انجام مناسك را طي خواهند كرد. اين بسته‌ها، حاوي 31 برگ اطلس مكه و مدينه، لوح فشرده تصاوير مختلف از مكان‌هاي مقدس در سرزمين وحي، كتاب‌هاي آموزشي حج تمتع، نقشه‌هاي مسجد الحرام، مسجدالنبي و قبرستان بقيع، ماكتي شامل كعبه، حجر اسماعيل و ساير نمادهاي مناسك حج تمتع مي‌باشد.

تا كنون بالغ بر 20 هزار صفحه در قالب نشريات ميقات حج منتشر كرده‌ايم كه براي زائران بسيار مفيد بوده است .

همچنين 600 اثر فرهنگي ـ آموزشي حول محور حج به صورت كتاب، جزوه،

60

بروشور، لوح فشرده، نوارهاي ويديويي و كاست تهيه و توزيع شده است. همچنين انتشارات مشعر تا كنون حدود 80 جلد كتاب را با تسهيلات ويژه در اختيار زائران قرار داده تا خود كتاب‌هاي مورد علاقه خويش را انتخاب كنند و لوح فشرده‌اي شامل 95 جلد كتاب با هدف پاسخگويي به شبهات تهيه شده است. اطلس حج نيز در حجم كوچك و نقشه‌هايي از مكه و مدينه تهيه و در ميان زائران توزيع شده‌اند كه اين مجموعه نيازهاي اوليه‌ي زائران و حتي محققان كشور را دربارة موضوع‌هايي مانند حج، عمره عتبات عراق و سوريه برآورده مي‌كنند.

همزمان طرحي در دست اجراست كه از فرصت 13 سالة انتظار زائران براي تشرف، استفاده شود و قرار بر اين است كه اطلاع‌رساني از بعد ثبت نام آغاز شود. در كنار آن، نظام جامع آموزش و پژوهش درحال تهيه است كه به موضوع انتظار طولاني زائران براي تشرف توجه شده است. زائران در اين مدت، تحت تعليم قرار مي‌گيرند. از جملة اين آموزش‌ها، آموزش زبان عربي است تا زائران بتوانند در مكه و مدينه با مردم ديگر كشورهاي اسلامي راحت‌تر ارتباط برقرار كنند.

نظام آموزش مجازي زائران نيز از سال آينده راه‌اندازي مي‌شود. طرح اين نظام آموزشي تصويب گرديده و امكانات و بودجة لازم براي آن درنظر گرفته شده است و با توجه با پراكندگي زائران در كشور و حتي خارج از كشور، از سال آينده آموزش‌هاي مجازي آغاز مي‌شود.

نظام آموزش متمركز زائران با حضور 26 هزار نفر از زائران برگزار شد. بيش از 95 درصد زائران نسبت به اين نوع نشست‌ها، اظهار رضايت داشته‌اند كه اين آمار نشان مي‌دهد گرايش مردم به برنامه‌هاي متنوع ديني كه همراه با استفاده از ابزار روز باشد، بيشتر است.

صدا و سيما هم سرمايه‌گذاري خوبي در موضوع حج و زيارت كرده است. در گذشته بسياري از هنرمندان به اين حوزه وارد نمي‌شدند، اما اكنون بيشتر كارگردانان معروف تمايل دارند كه فيلمي دربارة حج بسازند و حتي تعدادي از اين افراد به حج

61

مشرف مي‌شوند تا فيلمي در اين‌باره تهيه كنند

12ـ1. پروژه شهر آفتاب

به منظور تمركز در تمامي محيط‌هاي آموزشي زائران اعم از حج تمتع، عمره، عتبات و سوريه، مركز مناسب و جامعي براي آموزش‌ زائران در دست اقدام است. ايجاد دانشكده حج ، موزه حج ، نمايشگاه حج، نمايشگاه كتاب حج، دوره‌هاي آموزشي مناسك حج و تمامي اموري كه به نحوي با آموزش‌هاي حج زائران مربوط است، از ديگر برنامه هاي تدارك ديده شده براي زائران در اين شهرك است.

12ـ2. مقابلة فرهنگي

براي پيشگيري از شبهاتي كه وهابيان براي زائران ايجاد مي‌كنند، مدت‌هاست كه به دولت عربستان پيشنهاد كرده‌ايم ميان علماي شيعه و مفتيان عربستان نشست‌هاي علمي برگزار گردد تا اين قبيل مسايل در محافل علمي رفع و رجوع شود؛ اما متأسفانه تاكنون پاسخي دريافت نكرده‌ايم.

قاضي‌عسكر دربارة جلوگيري از ورود كتب شيعه به عربستان، ضمن تقبيح آن گفت: ما در ايران هيچ‌گاه منعي براي ورود كتب اهل تسنن نداشته‌ايم. اما آن‌ها از ورود حتي يك جلد كتاب شيعه به عربستان واهمه دارند. ما براي تنوير افكار عمومي، تمامي مطالبي را كه وهابيون به غلط و عمد ترويج مي‌كنند، در قالب كتاب و جزوه پاسخ داده‌ايم.

12ـ3. همراه بردن كتب ادعيه

با اين‌كه ما مجوز كتبي از وزارت حج سعودي براي ورود كتب ادعيه و مناسك داريم، متأسفانه گاهي ممانعت مي‌كنند كه موضوع در دست پيگيري است و اميدواريم دولت سعودي اين مشكل را بزودي رفع كند.

معاون آموزش و پژوهشي بعثه مقام معظم رهبري با اشاره به اين نكته كه در سال

62

انسجام اسلامي قرار داريم، تأكيد كرد كه نمي‌بايست به‌گونه‌اي رفتار كنيم كه خواسته يا ناخواسته گرفتار تفرقه شويم.

12ـ4. ماجراي ارز و سوغات

در حج، سوغات يكي از موضوع‌هاي مهم است كه با دستور، مشكل آن‌ را نمي‌توان رفع كرد. بنا بر نظرسنجي‌هاي ما، دليل عمدة رويكرد مردم به خريد سوغات، توقع‌هاي اطرافيان است. گاهي هم به مستحب بودن و تبرك سوغات نيز اشاره مي‌شود. در حالي كه در عربستان‌بيشتر محصولات از كشورهايي مانند چين و هند و تركيه است. در چند سال اخير، شركت‌‌هاي داخلي كالاهايي را براي سوغات با قيمت مناسب عرضه مي‌كنند كه مؤثر است. هر سال ميليون‌ها دلار از كشور خارج مي‌شود كه بسيار زيانبار است و بايد مسئولان اجرايي و فرهنگي هر چه زودتر اقدامات مؤثرتري را به كار بندند.

آمار دقيقي نمي‌توان ارايه كرد؛ اما طبق نظرسنجي‌ها، هر زائر ايراني بين 700 تا يك‌هزار دلار براي خريد در عربستان هزينه مي‌كند و براساس برنامه‌هاي كارشناسي مي‌توان حجم خريد را كاهش و زائران را به استفاده از توليدات داخلي ايران جهت داد و در نشست‌هاي مرتبطي كه با سازمان‌هاي مختلف در كشور برگزار شده‌اند، اميدواريم از محصولات داخلي بيشتر استفاده شود.

12ـ5. مسئوليت‌ها و پيشرفت‌ها

مسئولان عربستان هر سال نظم كاروان‌هاي ايراني را تمجيد مي‌كنند، اما به هر حال هميشه مشكلاتي هست كه بخشي از آن‌ها از طرف ما نيست. براساس نظرسنجي‌ها، تاكنون رشد بسياري داشته‌ايم كه قابل مقايسه با 10 يا 15 سال گذشته نيست و از نظر بهداشتي نيز پيشرفت كرده‌ايم.

ضمن حفظ شعار امسال، اتحاد ملي و انسجام اسلامي، سعي مي‌شود، با توجه به وضعيت منطقه كه ايران در اين منطقه از ثبات بيشتر و وجهة‌ بين‌المللي برخوردار است، اين عزت در بعد معنوي و اجرايي نيز حفظ شود.

63

رغبت ايراني‌هاي خارج كشور به حج در اين سال‌ها بيشتر شده است و افرادي كه به اين سفر مشرف مي‌شوند، مسئوليت‌هاي مهم و تحصيلات عالي دارند و در دو سال گذشته به‌دستور نمايندة محترم ولي فقيه در امور حج و زيارت سعي شده، مشكلات سفر آن‌ها بررسي شود و حتي امسال ظرفيت كاروان‌هاي آن‌ها افزايش يافته است و كتاب‌هايي به آن‌ها هديه و همايشي براي آن‌ها برگزار مي‌شود تا افراد بيشتري جذب شوند و در داخل كشور نيز خدمت كنند.

12ـ6. رويكردهاي تبليغي حج 86

با تأسي از فرمايشات مقام معظم رهبري ، رويكرد تبليغي حج امسال به سمت توجه بيشتر زائران به قرائت و ختم قرآن كريم و تأمل و تدبر درآن است. بنا بر روايات، زائري كه قرآن را در موسم حج ختم كند، از دنيا نخواهد رفت مگر اين‌كه پيامبر را ببيند و گناهانش بخشيده شود.

رويكرد دوم، توجه بيشتر به انسجام اسلامي ميان مردم و كشورهاي اسلامي است. در حج، ظرفيت بسيار بالايي براي تقريب مذاهب وجود دارد. مي‌كوشيم اولاً زائران در دام تندروي‌هاي غير منطقي نيفتند، ثانياً هوشياري خود را براي وحدت بيشتر با ساير مسلمانان ادامه دهند.

بهره‌وري بيشتر از اوقات زائران، سومين رويكرد مسايل فرهنگي زائران است. به همين منظور، با ايجاد شوراهاي فرهنگي ، كاروان‌ها را موظف كرده‌ايم كه امور فرهنگي زائران را از طريق استفاده بهينه از فرصت‌ها، برگزاري برنامه‌ها و مسابقات فرهنگي و تقسيم كارگروه‌هاي تخصصي داخل كاروان‌ها نظير كارگروه‌هاي ارشاد كاروان‌ها كه وظيفه برخورد با تخلفات رفتاري احتمالي دارند، ساماندهي كنند.

يكي از امتيازات حج امسال را باز بودن درهاي مسجد النبي به صورت شبانه‌روزي است. البته تقسيم‌بندي زائران زن براي حضور در روضه هنوز وجود داردكه به نظر مي‌رسد اساساً كار صحيحي نيست و اميدواريم دولت سعودي تمهيداتي بينديشد كه همه زائران زن بتوانند از زيارت مرقد رسول اعظم (صلّي الله عليه وآله) بهره‌مند شوند.

64

13. برنامه شوراهاي فرهنگي كاروان هاي حج 1386

شوراهاي فرهنگي كاروان‌هاي حج، يكي از طرح هاي اساسي و مؤثر فرهنگي در سال‌هاي اخير است كه با هدف استفاده بهينه از ظرفيت‌هاي فرهنگي حج و نيز هدايت و سازماندهي انگيزه‌هاي خيرخواهانه و خداجويانه زائران به سمت فعاليت هاي فرهنگي، تأسيس و راه اندازي شده است. مهم‌ترين ويژگي‌هاي اين طرح در چهار محور خلاصه مي‌شود:

1. تكاپوي خالصانه و بي‌ادعا: در ادبيات ديني ما، تنها راه تضمين اثربخشي و جاودانگي كارها، پيوند زدن آن‌ها با نام و ياد خداوند متعال است.⁽¹⁾ از همين رو مؤكداً توصيه شده است كه براي ماندگاري، پويايي و بالندگي كارها و تبديل شدن آن‌ها به صدقه جاريه و شجره طيبه، از همان آغاز، امور رنگ خدايي گيرد.⁽²⁾ بي‌شك اساسي ترين ويژگي شوراهاي فرهنگي، تلاش هاي خالصانه و بي‌ادعاي زائران و فعاليت‌هاي خالصانة آنان است.

2. مشاركت همگاني: طرح شوراهاي فرهنگي به خوبي از عهده تشريك و مشاركت مردم در كارهاي مربوط به خودشان برآمده است.

3 ـ توسعه و گسترش حوزه عمل: نتيجه طبيعي جلب مشاركت عمومي، توسعه چشمگير ميدان عمل شوراهاي فرهنگي بوده است. طرح شوراهاي فرهنگي توانسته است برنامه‌ها و فعاليت هاي فرهنگي را با اتخاذ تدابيري ساده و روان از حصار تنگ ستاد درآورده و به همه كاروان ها گسترش دهد.

4. كاهش هزينه‌ها: يكي از آسيب‌هاي جدي فعاليت‌هاي فرهنگي در كشور، پرهزينه بودن آن‌ها است. راه‌اندازي تشكيلات گسترده و حجيم و بودجه‌هاي هنگفت، هزينه فعاليت‌هاي فرهنگي را به شكل چشم‌گيري افزايش داده و آفت اين گونه برنامه‌ها

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 (كُلُّ مَنْ عَلَيْها فان وَ يَبْقي وَجْهُ رَبِّكَ ذُو الْجَلالِ وَ اْلإِكْرامِ). (رحمان، 26 و 27)

2 . كل أمر لم يبدأ...

(كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرَة طَيِّبَة... تُؤْتي أُكُلَهَا كُلَّ حِين بِإِذْنِ رَبِّهَا). (ابراهيم، 24 و 25)

65

شده است. در حالي كه شناخت امكانات و ظرفيت‌هاي موجود فرهنگي كشور و استفاده بهينه از آن‌ها به شدت هزينه‌هاي فرهنگي را كاهش مي‌دهد. يكي از نمونه‌هاي موفق در اين زمينه، طرح شوراهاي فرهنگي است كه به‌رغم گستره حوزه عمل و حجم وسيع نيروهاي انساني، نه تنها هزينه‌اي را بر ستاد تحميل نمي‌كند، بلكه در بسياري موارد حمايت‌هاي مردمي از فعاليت‌هاي فرهنگي بعثه را به دنبال دارد.

ضرورت بازنگري مستمر

شوراهاي فرهنگي كاروان‌هاي حج و زيارت مانند همه حركت‌هاي فرهنگي و انساني، بايد مسير رشد و پويايي را به تدريج بپيمايد و براي رسيدن به نقطة مطلوب گام‌هاي بسياري را پيش رو دارد. به همين دليل بازنگري مستمر ضعف‌ها و آسيب‌ها و اتخاذ تدابير اصلاحي ضرورتي اجتناب‌ناپذير محسوب مي‌شود و زمينه را براي بالندگي و پايايي اين شجره طيبه فراهم مي‌آورد. به نظر مي‌رسد طرح شوراهاي فرهنگي در ابعاد زير با مشكلات و محدوديت‌هايي مواجه است:

ـ شناسايي و جذب نيروهاي كارآمد در صف و ستاد.

ـ هدايت و مديريت فراگير، برنامه‌ريزي شده و هدفمند نيروها.

ـ نظارت و ارزيابي مؤثر و همه سونگر شوراها و تقدير و تشويق برترين‌ها.

ـ استمرار و ماندگاري كاركردها و دستاوردها.

رويكردهاي محوري

براساس آنچه گفته شد و به منظور رفع و ترميم آسيب ها و كاستي‌هاي موجود، محورهاي اساسي در رويكرد بعثه مقام معظم رهبري به شوراهاي فرهنگي در حج تمتع 1386 بدين شرح است:

1. تحكيم زيرساخت‌ها: يكي از متغيرهاي اساسي و تعيين كننده در موفقيت طرح‌ها و برنامه‌ها، علت فاعلي(نيروهاي انساني) آن‌ها است. اگر از روز اول، در انتخاب

66

و جذب نيروهاي قابل، دقت عمل و حساسيت‌ها و احتياط‌هاي لازم اعمال نشود، با وجود طرح‌هاي كامل و خوب و هزينه‌هاي هنگفت كارها به سرانجام دلخواه نمي‌رسد. همين امر، ريشه اصلي بسياري از آسيب‌هاي فرهنگي موجود در كشور است. بي جهت نيست كه خداوند متعال «واگذاري مسؤوليت‌ها به اهل آن» را از ويژگي‌ها و متغيرهاي اساسي و تعيين كننده مديريت الهي در عالم برشمرده1 و آن را به مؤمنان سفارش كرده است.⁽²⁾

بر اين اساس در برنامه عمل شوراهاي فرهنگي در حج 1386، به مقوله شناسايي و جذب نيروهاي كارآمد و تأثيرگذار در دو حوزه «مديريت» و اعضاي شوراهاي فرهنگي تأكيد و توجه اساسي مبذول شده است.

2. مشاركت حقيقي و برنامه‌ريزي شده شوراها: در جمع زائراني كه به عضويت شوراهاي فرهنگي درمي‌آيند، نيروهاي بسيار مجرب و كارآمدي در عرصه هاي مختلف به چشم مي خورد كه بايد از تجربه و دانش آن‌ها در شكوفايي و توسعه فعاليت هاي فرهنگي استفاده كرد. از سوي ديگر وقتي اعضاي شوراي فرهنگي طرح ها و برنامه هاي فرهنگي را از خود بدانند، براي انجام و اجراي آن از انگيزه و اهتمام بيشتري برخوردارند. به همين منظور و در جهت مشاركت واقعي و مؤثر شوراها در طراحي و فعاليت‌هاي فرهنگي، برنامه عمل شوراهاي فرهنگي امسال به گونه اي برنامه ريزي شده است كه شوراهاي فرهنگي، حضور تأثيرگذار خود را در عرصه طراحي و پيشنهاد برنامه‌هاي فرهنگي احساس كنند.

3. هدايت و مديريت نامحسوس: مشاركت فعال و مؤثر شوراهاي فرهنگي در طراحي برنامه‌هاي فرهنگي كاروان منافاتي با اصل اجتناب‌ناپذير «هدايت و مديريت ستادي» ندارد. در عرصه مديريت فعاليت‌هاي فرهنگي، نبايد دچار افراط(تمركزگرايي) يا تفريط (تفويض امور و رفع مسئوليت از خود) شد. به همان اندازه كه تمركزگرايي

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . (اللهُ أَعْلَمُ حَيْثُ يَجْعَلُ رِسالَتَهُ) ؛ (لا يَنالُ عَهْدِي الظّالِمِينَ)

2 . (إِنَّ اللهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا اْلأَماناتِ إِلي أَهْلِها)

67

مفرط، انگيزه‌هاي كار و خلاقيت را در زيرمجموعه از بين مي‌برد، تفريط مديريتي، ناهماهنگي، تنش و حركت‌هاي پيش‌بيني ناشده و غيرقابل كنترل را به دنبال دارد. به همين منظور در رويكرد جديد، در كنار «اصل مشاركت فعال شوراهاي فرهنگي» به مقوله «برنامه‌ريزي، هدايت و مديريت نامحسوس شوراها و برنامه‌هاي فرهنگي» اهتمام بيشتري شده و مسؤوليت تبيين و تعيين سياست‌هاي فرهنگي فرابخشي و كلان و نظارت مستمر و دقيق بر حسن اجراي آن به بعثه مقام معظم رهبري واگذار شده است.

4. نظارت و تشويق: با توجه به نقش انكارناپذير نظارت و تشويق در ايجاد انگيزه و توان مثبت نيروها، برنامه عمل شوراهاي فرهنگي در سال جاري به گونه‌اي طراحي و پيشنهاد شده كه سرانجام آن به انتخاب و معرفي و تقدير از برترين ها ختم شود.

5. ماندگاري دستاوردها: در بسياري از فعاليت‌هاي فرهنگي، سيره مديريتي ما، شبيه كشاورزي است كه نهالي را كاشته و رنج نگهداري آن را به جان خود خريده‌ است، اما هنگام ثمردهي آن را به حال خود رها مي‌كند. دريغ است كه شيشه عمر اين نهال مبارك (شوراهاي فرهنگي كاروان) در پايان موسم شكسته شود و درست در هنگامي كه فصل زندگي و ثمردهي آن‌ها فرارسيده، فصل خزانش را رقم زنيم. كمك به استمرار تشكيل شوراهاي فرهنگي و فعاليت آن‌ها پس از موسم از محورهاي اساسي برنامه عمل شوراها در حج 86 است.

68

ويژگي‌هاي حج 1386

حج سال 1386، بيست‌وهشتمين حج جمهوري اسلامي ايران، ويژگي‌هاي فراواني داشت. غير از بسياري از مشتركات حج سال جاري با سال‌هاي پيش، برخي از برجستگي‌ها و امتيازات منحصر به فرد اين نوبت از حج زائران ايراني، عبارت بودند از:

1 . شعار و محوريت «انسجام اسلامي» در همة برنامه‌ها، نشست‌ها، سخنراني‌ها، همايش‌ها، ديدارها و موضوع گفت‌وگوها؛

2 . سفر رياست محترم جمهوري، جناب آقاي دكتر احمدي نژاد و همراهي ايشان با زائران ايراني در مناسك و وقوف‌ها؛

3 . كاهش چشم‌گير سخت‌گيري‌هاي مقامات سعودي، در قياس با سال‌هاي گذشته؛

4 . روان‌تر و كم‌مشكل‌تر بودن برنامه‌هاي اصلي و جنبي حج؛

5 . افزايش فعاليت‌هاي فرهنگي و گسترش برنامه‌هاي بومي كاروان‌ها در زمينة فعاليت‌هاي آموزشي و فرهنگي؛

دربارة هريك از ويژگي‌‌هاي نامبرده، به‌اختصار توضيح مي‌دهيم:

يك. شعار و محوريت انسجام اسلامي

به ابتكار و توصية مقام معظم رهبري، سال 1386، سال «وحدت ملي و انسجام اسلامي» ناميده شد و به همين مناسبت در طول سال، برنامه‌هاي بسيار و مؤثري به اين

69

موضوع مهم و حياتي اختصاص يافت.

بديهي است كه فريضه و موسم حج، بيشترين مناسبت را با اين راهبرد جهاني و شعار بي‌المللي اسلامي دارد. از اين رو تمام امكانات و برنامه‌هاي حج امسال، در خدمت تحقق اين آرزوي ديرين مسلمين بسيج شد و هيچ فعاليتي بيرون از اين سياست مبارك و كارآمد تدارك نگرديد. آيت‌الله محمد محمدي ري‌شهري در همة ديدارها و گفت‌وگوها با مسئولان و زائران كشورهاي اسلامي، سخن از انسجام و وحدت ملل اسلامي گفتند و اهميت و ضرورت اين راهبرد نجات‌بخش را پيوسته گوشزد مي‌كردند.

همة همايش‌ها و برنامه‌هاي جنبي حج 86 گرد همين محور سازمان‌دهي شدند و تمام سخنراني‌ها و گفت‌وگوها، دربارة ضرورت و راهكارهاي اتحاد جهاني مسلمين در برابر دشمنان و مشكلات آنان بود. در عنوان همة همايش‌ها و نشست‌هاي علمي قيد «انسجام اسلامي» مي‌درخشيد و همه‌جا سخن از آسيب تفرقه و پراكندگي بود. نام برخي برنامه‌ها و همايش‌ها به اين قرار بود:

ـ تقريب مذاهب و انسجام اسلامي؛

ـ زن و نقش او در انسجام اسلامي؛

ـ حج، نماد وحدت و انسجام اسلامي؛

ـ ميثاق برادري ميان كاروان‌هاي شيعه و اهل سنت؛

ـ همايش قدس و انسجام اسلامي

...

بدين رو مي‌توان حج 86 را فريادگر وحدت و يك‌دلي همة مسلمانان جهان ناميد و اميد بست كه اين تلاش مقدس و مؤثر، هر چه زودتر به بار نشيند و همة كشورهاي اسلامي را برخوردار از ميوة آزادي و استقلال كند.

دو. حضور رييس جمهور در ميان زائران

امسال براي اولين‌بار رييس جمهور ايران در حج تمتع شركت داشت. هيچ‌يك از رؤساي سابق جمهور ايران اسلامي، در دوران رياست جمهوري‌شان به حج تمتع نرفته‌

70

بودند و آقاي دكتر احمدي‌نژاد اولين رييس جمهور اسلامي ايران است كه در زمان رياستش اين آيين ابراهيمي را به جا مي‌آورد. در يك سال گذشته دكتر احمدي‌نژاد، دو بار به عربستان سفر كرده است. سفر وي به عربستان با هدف گسترش روابط دو جانبه در اسفند ماه سال 85 و شركت در اجلاس سران اوپك در آبان ماه 86 در رياض، دو سفر قبلي رييس جمهوري كشورمان به عربستان سعودي بود.

اگرچه دعوت از رييس جمهور براي شركت در حج تمتع سال 1386، رسمي و از سوي پادشاه عربستان بود، اما اين سفر جنبة رسمي و ديپلماتيك نداشت. احمدي‌نژاد به مدت پنج روز در عربستان، موفق به اداي مناسك تمتع و همچنين برخي رايزني‌هاي بين‌المللي شد.

در آستانه سفر رييس جمهوري ايران به مكه مكرمه جهت شركت در آيين حج تمتع، نشريه «زائر» كه به صورت روزانه از سوي بعثه مقام معظم رهبري منتشر مي‌شود، ويژه‌نامه‌اي را منتشر كرد.

در صفحه نخست ويژه‌نامه، در مطلبي تحت عنوان «ديپلماسي در خدمت همگرايي» با اشاره به اين‌كه امسال احمدي‌نژاد مهمان ويژه پادشاه عربستان است، آمده است: احمدي‌نژاد در دوران حضور در جايگاه رياست جمهوري كشورمان ظرفيت‌هاي تازه‌اي از همگرايي منطقه‌اي، نزديكي كشورهاي اسلامي و ناكام ساختن تلاش‌هاي تفرقه‌افكنانه دشمنان اسلام به نمايش گذاشته است.

تشريح ابعاد سفر رييس جمهوري به مكه از قول اسفنديار رحيم‌مشايي معاون رييس جمهور و رييس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري كه در مكه به سر مي‌برد، مطلب ديگر اين ويژه‌نامه است.

دكتر حسيني سفير كشورمان در عربستان سعودي هم طي مطلبي كه در اين ويژه‌نامه درج شده، مي‌گويد: دكتر احمدي‌نژاد با دعوت رسمي و كتبي پادشاه عربستان براي حج تمتع دعوت شده است و شخص آقاي ملك عبدالله به دليل تمايل و علاقه فراوان به توسعه و تعميق روابط با ايران و نيز شخص رييس جمهوري كشورمان، خواستار اين سفر شده است.

71

آيت‌الله ري‌شهري نماينده ولي فقيه و سرپرست حجاج نيز گفت: سفر دكتر احمدي‌نژاد به حج تمتع، سرفصل تازه‌اي در روابط دو كشور محسوب مي‌شود و بعثه مقام معظم رهبري آماده استقبال از رييس جمهور است.

رييس جمهوري اسلامي ايران در حاشيه مراسم دعاي عرفه در صحراي عرفات با رييس جمهور مالديو و نخست وزير بنگلادش ديدار و گفت‌وگو كرد. رؤساي جمهوري اسلامي ايران و مالديو در اين ديدار بر گسترش روابط دوجانبه تأكيد كردند. دكتر احمدي‌نژاد همچنين در حاشيه مراسم دعاي عرفه با نخست وزير بنگلادش ديدار كرد. رييس جمهوري اسلامي ايران و نخست وزير بنگلادش در اين ديدار براي سربلندي و پيشرفت بيش از پيش ملت‌ها و دولت‌هاي دو كشور آرزوي موفقيت كردند.

سخنراني در منا در جمع حجاج ايراني از ديگر برنامه‌هاي رييس جمهور بود. به اين ترتيب جشن عيد سعيد قربان با حضور رييس جمهوري اسلامي ايران در محل بعثه مقام معظم رهبري در سرزمين منا برگزار شد. دكتر محمود احمدي‌نژاد، رييس جمهوري اسلامي ايران پس از به جا آوردن اعمال حج در روز عيد قربان، در ميان استقبال زائران ايراني وارد بعثه مقام معظم رهبري در منا شد و سخنراني كرد. رييس جمهور در اين مراسم كه نماينده ولي فقيه و سرپرست حجاج ايراني، جمعي از علما و روحانيون و حجاج ايراني حضور داشتند، پس از خوشامدگويي آيت‌الله ري‌شهري شروع به سخنراني كرد. محورهاي سخنراني ايشان، عبارت بود از جايگاه ولايت و امامت در اسلام، ماجراي دانشگاه كلمبيا و مسئلة هسته‌اي ايران و اهميت اصل برائت در ايام حج.

وي بامداد روز شنبه اول دي‌ماه به تهران بازگشت.

ابراز هيجان مسلمانان كشورهاي مختلف عليه آمريكا و اسرائيل با ديدن احمدي‌نژاد، از مهم‌ترين رخدادهاي سياسي اين سفر بود. اين ابراز احساسات، بيش از همه هنگام طواف در مسجدالحرام صورت ‌گرفت.

آنچه در زير مي‌خوانيد، گزيده‌اي از انعكاس اخبار و آثار سفر رييس جمهور به عربستان سعودي است:

72

گزارشي از سفر دكتر احمدي‌نژاد به عربستان

رييس جمهوري پس از ورود به مكه، از سوي آيت‌الله ري شهري، نماينده ولي فقيه و سرپرست حجاج ايراني و ديگر مسئولان بعثه مورد استقبال قرار گرفت. زائران خانه خدا از كشورهاي مختلف اسلامي نيز با ديدن رييس جمهور در مكان هاي مختلف به صورت قابل توجه و كم نظير به ابراز احساسات و شادماني مي پردازند.

دكتر احمدي نژاد، به هنگام طواف خانه خدا با ابراز احساسات گسترده مسلمانان ديگر كشورها مواجه شد كه به محض ديدن رييس جمهوري شعارهايي نظير «ايران، ايران» و « الله اكبر » را سر مي‌دادند و تلاش مي‌كردند وي را به آغوش بكشند. يكي از مسلمانان ساكن كاليفرنياي آمريكا با مراجعه به رييس جمهوري اسلامي ايران ضمن گفت‌وگو با آقاي احمدي نژاد از مواضع او در حمايت از جهان اسلام قدرداني كرد. رييس جمهور در حالي كه با احترامي خاص در حلقه امنيتي نيروهاي سعودي قرار داشت و به سعي بين صفا و مروه مي‌پرداخت، در جاي‌جاي گذر خود با ابراز احساسات مسلمانان بسياري رو به رو شد و به عنوان مثال يك مسلمان آفريقايي با ديدن رييس جمهوري اسلامي ايران آنچنان به ابراز احساسات پرداخت و بانگ الله اكبر و مرگ بر اسرائيل سر داد كه نيروهاي امنيتي عربستان تا حدودي به او واكنش نشان دادند و او را آرام كردند. وي با بالا انداختن فرزند خردسال خود سعي در جلب توجه رييس جمهور را داشت. مسلمانان تركيه، لبنان، سوريه، مصر ، بحرين و بسياري ديگر از كشورهاي آفريقايي و عربي نيز با ديدن رييس جمهور با او گفت وگو مي كردند و نيروهاي سعودي نيز وقتي استقبال مسلمانان از احمدي نژاد را ديدند كوشيدند كه با دكتر احمدي نژاد عكس بگيرند.

احمدي نژاد در كانون توجه مردم مكه و حجاج بيت الله الحرام در مسير بين مكه و عرفات قرار داشت اين ابراز احساسات به گونه‌اي بود كه حركت اتوبوس حامل رييس جمهور را با كندي همراه كرد. مسلمانان در طول مسير آنچنان به ابراز احساسات مي‌پرداختند كه حتي نيروهاي سعودي نيز متعجب مي‌شدند. رييس جمهور قرار بود

73

ديروز در مراسم برائت از مشركين در بعثه مقام معظم رهبري در عرفات نيز حاضر شود كه به دليل ازدحام بيش از حد جمعيت استقبال كننده، نتوانست به موقع خود را به اين مراسم برساند. مراسم دعاي عرفه نيز در فضاي معنوي خاصي با حضور رييس جمهوري برگزار شد.

ديدار با مقام هاي ارشد كشورهاي اسلامي

محل اقامت رييس جمهوري در محل ويژه اقامت هيأت هاي ديپلماتيك و ميهمانان ملك عبدالله در عرفات، ديروز محل ديدار شماري از مقام‌هاي ارشد كشورهاي اسلامي با دكتر احمدي‌نژاد بود. عربستان تمهيدات و تدابير ويژه‌اي را براي ميزباني شايسته از رييس جمهوري اسلامي ايران انديشيده است. دكتر احمدي‌نژاد ديروز با رييس جمهور مالديو، نخست وزير بنگلادش و برخي سفيران كشورهاي اسلامي ديدار و گفت‌وگو كرد.

طرفين در اين ديدارهاي جداگانه كه در صحراي عرفات صورت گرفت بر گسترش روابط دوجانبه و همچنين توسعه روابط كشور هاي جهان اسلام تأكيد كردند. رييس جمهور شب گذشته به همراه ديگر زائران خانه خدا عازم مشعر شد تا امروز صبح به سمت منا حركت كند و بقيه اعمال حج را به جاي آورد.

پيام تبريك به سران كشورهاي اسلامي

دكتر احمدي نژاد همچنين با ارسال پيام‌هاي تبريك به سران كشورهاي اسلامي، فرا رسيدن عيد سعيد قربان را به دولت و ملت اين كشورها تبريك گفت. رييس جمهور در اين پيام‌ها عيد سعيد قربان را عيد گذر از تعلقات و دلبستگي‌هاي دنيوي و تقرب انسان به ذات اقدس احديت توصيف كرد و افزود: ان شاءالله با فرارسيدن اين عيد بزرگ، امت اسلامي و ملت‌هاي موحد با اتكا بر آموزه‌هاي توحيدي حضرت ختمي مرتبت9، همدلي و مودت‌هاي موجود را بيش از هميشه تحكيم بخشند و جهان شاهد اتحاد روزافزون موحدان و آينده اي توأم با امنيت، معنويت، رفاه و دوستي باشد.

74

بازتاب سفر رييس جمهوري به عربستان در ميان زائران

خبر سفر محمود احمدي‌نژاد، رييس جمهوري به مكه مكرمه و شركت در مناسك حج امسال، علاوه بر پديد آوردن يك موج رسانه‌اي در كشور، شور زائد‌الوصفي در زائران و مسئولان ايراني حاضر در اين شهر به وجود آورده است. زماني كه نشريه «زائر» شماره روز چهارشنبه، اين خبر را به عنوان تيتر اول خود منتشر كرد، همه درباره قطعيت و زمان دقيق سفر احمدي‌نژاد به مكه مكرمه پرس‌وجو مي‌كردند.

اما اين خبر، زماني در رسانه‌ها نقل شد كه رييس جمهوري در نشست خبري با خبرنگاران گفت كه پادشاه عربستان سعودي از او براي شركت در حج امسال دعوت كرده و چنانچه اين دعوت، شكل رسمي به خود بگيرد، به اين دعوت پاسخ مثبت خواهد داد، چرا كه مايل است در جمع زائران ايراني حاضر شود و اعمال تمتع به جاي آورد.

«زائر» اين موضوع را با تني چند از ايرانيان حاضر در مكه مكرمه در ميان گذاشته است؛ چرا كه سفر احمدي‌نژاد به عربستان سعودي و شركت در آئين باشكوه حج، ابعاد و جنبه‌هاي مختلف سياسي ـ اجتماعي خواهد داشت كه نتايج آن براي كشور ما و جهان اسلام، مثبت و ارزنده پيش‌بيني مي‌شود.

مجتبي كريمي از مسئولان كاروان ايرانيان خارج از كشور مي‌گويد: «سفر رييس جمهور به عربستان و شركت در مناسك حج، علاوه بر حضور وي در يك آئين عبادي، ارتباطات سياسي دو كشور بزرگ و تأثيرگذار جهان اسلام را تقويت خواهد كرد و انسجام ايران و عربستان در صحنه جهاني موجب تضعيف دشمنان خواهد شد.»

وي مي‌افزايد: «به نظر من، احمدي‌نژاد در سفر به شهرها و اماكن مقدس، تريبون مستقيمي براي اعلام آرمان‌ها و اهداف انقلاب، به‌ويژه دفاع از حق مسلم مردم ايران براي دستيابي به انرژي هسته‌اي در اختيار خواهد داشت كه تجربه ايرانيان نشان مي‌دهد، او از اين فرصت ارزنده براي رساندن نداي صلح و دوستي ايرانيان بهره خواهد برد.»