بخش 4
سه. کاهش سخت‌گیری‌های مقامات سعودی چهار. روان‌تر و کم‌مشکل‌تر بودن برنامه‌های اصلی و جنبی حج شش. افزایش بودجة فرهنگی و گسترش برنامه‌های بومی کاروان‌ها افزایش میانگین سن حجاج در قیاس با سال‌های گذشته ویژگی‌های حج 86 از زبان رییس سازمان حج و زیارت حج 86 در آیینة آمار زائران کارگزاران سِن پزشکی و بهداشت حمل‌ونقل قربانی تغذیه اسکان بیمه تحصیلات مصرف آب زمزم نتیجه‌گیری روزشمار حج 86 سوم آذر / سیزدهم ذی‌قعده نخستین گروه زائران حج تمتع شنبه به عربستان اعزام می‌شوند هفتم آذر / هفدهم ذی‌قعده عزیمت نماینده ولی فقیه و سرپرست حجاج ایرانی به مدینه ورود نماینده ولی فقیه و سرپرست حجاج ایرانی به مدینه استقبال از آقای ری‌شهری و دیگر مسئولان حج سخنرانی معاون آموزش بعثه در جمع شوراهای فرهنگی حج
كريمي در عين حال، ابراز اميدواري مي‌كند كه با سفر رييس جمهوري به عربستان، مسلمانان دو كشور از فرصت‌هاي تازه‌اي براي سفر به اماكن متبرك برخوردار شوند و زائران بيشتري از ايران بتوانند در قالب سفرهاي عمره و تمتع به عربستان سفر كنند.»
حجت‌الاسلام محمدحسين طبيب‌زاده، از مبلغان حاضر در بعثه مقام معظم رهبري، اين سفر را يك موفقيت بزرگ قلمداد مي‌كند و مي‌گويد: «حضور احمدي‌نژاد در مناسك حج به مثابه يك شعار مهم است. او حالا به انساني اثرگذار در صحنه جهاني تبديل شده و آمدنش به مكه مكرمه مي‌تواند منشأ خيرات فراواني براي كشورمان باشد؛ علاوه بر اين‌كه پيش از اين چنين دعوتي از مسئولان كشورمان نشده بود.»
در همين حال، حسن تهراني، مدير كاروان 17561 تهران مي‌گويد: «سفر رؤساي جمهور كشورمان به عربستان، هميشه مايه بركات فراواني براي حجاج و زائران ايراني بوده است.
خانم صالحي، زائر يزدي مي‌گويد: «حضور رييس جمهوري مي‌تواند شور و هيجان حج امسال را بالا ببرد. مردم ما دوست دارند او را در ميان خود ببينند؛ چرا كه تاكنون مسئولي در ميان مردم عادي به حج مشرف نشده است.»
احمد صحني از كاروان تهران نيز عقيده دارد: «حضور احمدي‌نژاد در كاروان‌هاي ايراني، وجهه مردمي او را نزد افكار عمومي تقويت كرده، موجب افتخار ايرانيان خواهد شد. از طرف ديگر، حج فرصتي است كه ما مي‌توانيم در يك مجمع جهاني حرف‌ها و ديدگاه‌هايمان را با جهان اسلام در ميان بگذاريم.»
محمود عجمي نيز كه با او هم‌كاروان است، مي‌گويد: «سخنان احمدي‌نژاد در سراسر دنيا پژواك خواهد يافت و مردم جهان، به خصوص برادران مسلمان ما خواهند دانست كه اصول و آرمان‌هاي انقلاب چيست و ما به دنبال چه هستيم.»
عباس خوشيده نيز كه روزي با احمدي‌نژاد در شهرداري تهران همكار بوده است، مي‌گويد: «مطمئن هستم كه مردم از حضور او در مناسك حج مفتخر و خوشحال خواهند شد، چرا كه يكي از امتيازات او، مردمگرايي و جوشش با آحاد ملت است. به
گونه‌اي كه حتي پيش‌بيني مي‌كنم زائران كشورهاي ديگر نيز بسيار علاقه‌مند باشند كه با او ديدار و گفت‌وگو كنند.»
سه. كاهش سخت‌گيري‌هاي مقامات سعودي
به گفتة همة مسئولان و دست‌اندركاران حج سال جاري، امسال در قياس با سال‌هاي گذشته، برخوردهاي مناسبت‌تري با حجاج ايراني مي‌شد. سخت‌گيري‌ها كمتر شده بود و زائران از آزادي عمل بيشتري برخوردار بودند.
اگرچه هنوز مسائل و مشكلاتي وجود دارد؛ اما بايد اذعان داشت كه مقامات و مأموران سعودي هر سال از شدت عمل خود مي‌كاهند. متأسفانه هنوز ورود كتاب‌هاي علمي و ادعية شيعه ممنوع است و هنوز هرازگاه وسايل برخي از حجاج را به‌طور رندمي جست‌وجو مي‌كنند و گاهي نيز بدون دليل، وسايل و لوازم گروه‌هايي مانند صداوسيما را ترخيص نمي‌دهند. اما اولاً اين سخت‌گيري‌ها كمتر شده است و ثانياً بعد از گفت‌وگو و مذاكرة مقامات ايران و عربستان، دستور ترخيص صادر مي‌شود.
آگاهان دليل اين روند رو به رشد را تغيير سياست‌هاي عربستاني و وهابي مي‌دانند. به گفتة آنان، مسئولان و علماي كشور سعودي به اين نتيجه رسيده‌اند كه بيشتر رو به كارهاي تبليغي بياورند و از طريق سخنراني در مواقع مختلف و ابراز علاقه به اهل بيت پيامبر (عليهم السلام) مرام خود را تبليغ كنند.
يادآوري مي‌شود كه همة آنچه گفته شد، يعني كاهش سخت‌گيري‌هاي فيزيكي، در قياس با سال‌هاي گذشته است؛ اما به گمان ما هنوز راه درازي تا اعتدال و احترام به همة مذاهب اسلامي باقي مانده است. ما بر اين عقيده هستيم كه پيروان مذاهب اسلامي بايد آزادي‌هاي بيشتري براي انجام برنامههاي عبادي خود داشته باشند و نبايد ورود كتاب‌هاي علمي همراه زائر ممنوع باشد.
چهار. روان‌تر و كم‌مشكل‌تر بودن برنامههاي اصلي و جنبي حج
چنان‌كه در اين كتاب بارها از زبان مسئولان خواهد آمد، حج امسال بسيار روان و
بدون مشكل خاصي برگزار گرديد.
تجربة سال‌هاي گذشته، حسن انتخاب در گزينش همكاران، همراهي بيشتر مسئولان سعودي(نسبت به سال‌هاي گذشته) و برخي تصميمات صحيح در زمينة اسكان و حمل‌ونقل موجب گرديد كه حج امسال با كمترين مشكل و دغدغه برگزار گردد.
همدلي و همسويي كامل مسئولان سازمان حج، به‌ويژه رييس محترم آن، آقاي خاكسار قهرودي، با سرپرست حجاج و نمايندة ولي فقيه در امور حج، از ديگر عوامل مهم در پيشرفت برنامه‌ها و مسئوليت‌ها بود. فضا و محيط بعثه، سرشار از همدلي و تفاهم بود و اكثريت مطلق همكاران بعثه و سازمان حج، به چيزي جز پيشرفت امور و خدمت‌رساني به زائران نمي‌انديشيدند. در ساختمان بعثة جمهوري اسلامي ايران، علاوه بر استقرار كاركنان بعثه و سازمان حج، هزاران زائر نيز حضور داشتند و همگي در كنار هم به كار خود مشغول بودند.
پنج. افزايش بودجة فرهنگي و گسترش برنامههاي بومي كاروان‌ها
امسال بودجة فرهنگي كاروان‌ها دست‌كم به ميزان دو برابر افزايش يافت. نيز از كاروان‌ها خواسته شده بود كه دستاوردهاي فرهنگي خود را در نمايشگاه‌هاي مركزي به نمايش و در معرض داوري بگذارند. با برنامه‌ها و تمهيداتي كه معاونت آموزش و پژوهش تدارك ديده بود، در حج سال 86 شاهد بيشترين آمادگي فرهنگي و آموزشي بوديم. علاوه بر فعاليتهاي متمركز، شوراهاي فرهنگي در كاروان‌ها نيز مأموريت داشتند بر دامنه و گسترة برنامههاي فرهنگي كاروان‌ها بيفزايند.
به گفتة رييس سازمان حج و زيارت: كاروان‌هايي كه فعاليتهاي درخشان فرهنگي براي زائران طراحي و اجرا كرده‌اند از نظر بودجه جهت تحقق ايده‌هاي مشخص و حركات فرهنگي مناسب داخل كاروان‌ها مشكلي ندارند و هزينه سرانه مربوط به اين نوع فعاليت‌ها در كاروان‌هاي مذكور به دوبرابر افزايش يافته است كه مي‌توانند از محل تنخواه ارزي خود هزينه نمايند.
اين تصميم در راستاي بسط فعاليتهاي فرهنگي از سوي كارگزاران اجرايي حج اتخاذ شده است كه بسيار مورد توجه و تأكيد سازمان حج مي‌باشد.
گفتني است كه معاونت آموزش و پژوهش حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت در مهر 1386 برنامههاي فرهنگي كاروان‌هاي حج را در سال 86 منتشر كرد و از مسئولان اجرايي و فرهنگي كاروان‌ها خواست كه هماهنگ‌تر از هر سال به اين برنامه‌ها توجه و عنايت كنند.
افزايش ميانگين سن حجاج در قياس با سال‌هاي گذشته
طبق اطلاعات مركز پزشكي حج، حدود 95 درصد زائران ايراني در سال 1386، بين 50 تا 94 سال سن دارند. اين ميانگين بالا، در عين آنكه از بسياري جهات مثبت و مبارك است، مشكلاتي را نيز براي مديران، به‌ويژه گروه پزشكي بعثه پديد آورد. سن بالاي زائران و شيوع ويروس‌هاي بيماري‌زا، هيأت پزشكي ايران را مواجه با مراجعات مكرر كرد.
گروه پزشكي حج جمهوري اسلامي متشكل از 335 نفر پزشك، داروساز، پرستار و خدمه بيمارستاني بود كه در دو بيمارستان در مدينه و مكه استقرار يافتند. علاوه بر اين 604 نفر، پزشك عمومي به عنوان پزشكان همراه كاروان‌ها مراحل اوليه امور درماني زائران را در محل استقرار آن‌ها انجام مي‌دهند.
بيمارستان‌هاي گروه پزشكي حج با دارا بودن بخش‌هاي مختلف درمانگاهي به صورت شبانه‌روزي فعاليت داشتند.
امسال با اجراي طرح پزشك كاروان ميزان مراجعه زائران بيمار به بيمارستان و درمانگاه‌هاي تخصصي در مدينه و مكه كاهش يافت. اين وضع موجب شد كه پزشكان و كادر تخصصي بيمارستان‌هاي حجاج امكانات خود را صرف معالجه بيماراني كنند كه نياز به مراقبت‌هاي تخصصي دارند.
شايان ذكر است كه وزارت حج عربستان سعودي خبر از شيوع برخي بيماري‌هاي واگيردار در موسم حج امسال داد. به نوشته روزنامه‌هاي عربستان اين وزارتخانه طي بيانيه‌اي با اشاره به احتمال وقوع برخي بيماري‌هاي واگيردار از حجاج خواست حتي‌الامكان از حضور در مكان‌هاي بسيار شلوغ خودداري كنند. اين بيانيه افزود: از جمله بيماري‌هاي واگيردار آنفلوانزا، سرماخوردگي و التهاب مجاري تنفسي ، عفونت معده و روده ، ترك پا و گرمازدگي است.
وزارت بهداشت عربستان همچنين از آمادگي كامل جهت خدمت‌رساني به زائران خانه خدا خبر داد و اعلام كرد: سه هزار و 500 تخت در هفت بيمارستان و 82 مركز بهداشتي در مشاعر مقدسه براي اين منظور تجهيز و آماده‌سازي شده است. اما خوشبختانه، رييس گروه پزشكي حج كشورمان به خبرنگار خبرگزاري جمهوري اسلامي در مكه گفت: تاكنون هيچ مورد حاد و پيش‌بيني نشده‌اي در ميان زائران ايراني وجود نداشته است.
در حج امسال با راه‌اندازي بيمارستان‌هاي صحرايي و مجهز به خصوص در صحراهاي عرفات، مشعر و منا، تقويت خدمات‌دهي با استقرار پزشك در كاروان‌ها و همچنين كارهاي پيشگيرانه و نظارت‌هاي دقيق بهداشتي تلاش شده كه خدمات بهداشتي و پزشكي مناسب به حجاج ارائه شود.
آمار مراجعه‌كنندگان به واحدهاي عمومي و تخصصي بيمارستان مركز پزشكي حج جمهوري اسلامي ايران، تا چهارم دي‌ماه بيش از 11 هزار مورد اعلام شد كه شش هزار و 965 نفر در درمانگاه تخصصي اين بيمارستان معاينه شده‌اند.
وي معاينه 2 هزار و 926 نفر در درمانگاه‌هاي عمومي، 638 مورد خدمات دندانپزشكي، 285 مورد بستري‌در بخش‌هاي‌مختلف، 96 مورد بستري در اورژانس، 11 موردبستري‌درسي.سي.يو را از ديگر كارهاي انجام شده دراين بيمارستان عنوان كرد.
ويژگي‌هاي حج 86 از زبان رييس سازمان حج و زيارت
مصطفي خاكسار قهرودي در نشست خبري صبح امروز (16 بهمن‌ماه) كه در سازمان حج و زيارت برپا شد، برخي ويژگي‌هاي حج سال جاري را اين‌گونه بيان كرد:
فعاليت‌ها وحساسيت‌هاي بسياري صرف شد تا در حج امسال، وضعيت تا حدودي بهبود يافت و اين مسئله در تصميم‌گيري براي اجراي عمره امسال تأثيرگذار بود.
رييس سازمان حج و زيارت در اين نشست با ارايه گزارشي از حج امسال و اعتقاد به اين‌كه حج امسال مشكلات كمتري داشت و در ارزيابي‌ها، ايران رتبه بهتري را نسبت به حج گذشته به دست آورد، يادآوري كرد: حضور رييس جمهور در حج امسال، برخوردهاي فعال و كليدي مسئولان كشور در سطوح مختلف براي رفع مشكلات
گذشته، ارائة حساسيت‌هاي بالاي مراجع عظام و برخوردهاي جدي، توجه مسئولان عربستان سعودي براي پيگيري مشكلات و همكاري و هماهنگي ميان دستگاه‌هاي اجرايي از جمله ويژگي‌هاي حج امسال براي كسب اين رتبه بودند.
وي ادامه داد: با توجه به درنظر گرفتن امكانات مناسب‌تر نسبت به حج گذشته و توجه جدي به رويكردهاي فرهنگي، امسال رضايت نسبي زائران ايراني را از خدمات، فضاي مناسب فرهنگي، فعاليت‌ها و طرح‌هاي تبليغاتي شاهد بوديم و موجب شد تا زائران ايراني به اهداف و منافع اصلي حج بيشتر توجه كنند.
معاون وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي بيان كرد: در اين حج، به اهدافي دست يافتيم كه حاصل آن توجه مردم به درخواست‌ها و تدابير رهنمودهاي مقام معظم رهبري و ايجاد فضايي است تا بازيگران اين صحنه به نقش خود بتوانند توجه كنند.
او با بيان اين‌كه برقراري تعامل، كارآيي و رشد طرح‌ها را موجب مي‌شود و دستيابي به انسجام اسلامي و بهره‌برداري معنوي بيشتر از اين فضا را امكان‌پذير مي‌كند، افزود: براساس برنامه‌ريزي‌هاي صورت‌گرفته امسال توانستيم بيشترين تعداد زائران را نسبت به ظرفيت تعيين‌شده از ايران به عربستان اعزام كنيم. طبق توافق‌ها، سهميه حج ايران 102 هزار و 20 نفر تعيين شده بود كه بيشترين تعداد اعزامي بوده است.
به گفتة رييس سازمان حج و زيارت، بين 50 درصد زائران حج امسال، فرم‌هاي نظرخواهي توزيع شد تا درخواست‌ها و مشكلات مورد نظر مردم مشخص و براي رفع آن‌ها تلاش شود. بخشي از نظرسنجي‌هاي صورت‌گرفته در حج گذشته نيز اجرا شدند.
قهرودي تصريح كرد: براساس اين نظرسنجي‌ها، يكي از مطالبات مردم اين بود كه با پرداخت هزينه بيشتر، خدمات شايسته‌اي را دريافت كنند كه براساس جمع‌بندي‌هاي صورت‌گرفته و تصميم‌ها، در حج آينده 20 درصد از فضاي مسكوني زائران نسبت به گذشته به حرم نزديك‌تر است. در گذشته، ساختمان‌هاي اسكاني زائران در فاصله حدود نه كيلومتري حرم بودند كه امسال تلاش مي‌شود، اين مسكن‌ها دست كم در دوهزار متري حرم درنظر گرفته شوند كه اين كار، افزايش هزينه‌ها را همراه دارد. البته اين موضوع عين خواسته مردم است.
حج 86 در آيينة آمار
زائران
ـ امسال 2 ميليون و 454 هزار و 325 زائر بيت‌الله الحرام از سراسر جهان در حج شركت داشتند. اما برخي منابع رسمي عربستان مي‌گويند امسال حدود سه ميليون نفر از خارج و داخل عربستان در مناسك حج شركت داشتند.
ـ در سال جاري 102 هزار و 20 زائر در قالب 605 كاروان ساماندهي شده‌اند كه 292 كاروان مربوط به مدينه قبل و 313 كاروان نيز مدينه بعد مي‌باشد. 48 هزار نفر از زائران ايران و عوامل امسال مدينه قبل و 52 هزار نفر مدينه بعد مي‌باشند. در حج سال 86 تعداد كاروان‌هاي زائران ايراني مقيم خارج كشور، از 9 كاروان سال 85 به 14 كاروان افزايش يافته است. در حج 86 زنان خانه‌دار 29 هزار و 727 نفر و بيشترين تعداد را دارا هستند و تنها چهار نماينده مجلس در جمع زائران حضور دارند كه كمترين تعداد مشاغل بود.
ـ كمترين كاروان امسال متعلق به استان ايلام با 200 زائر و يك كاروان، و بيشترين مربوط به استان تهران با 155 كاروان و 26 هزار و 500 نفر زائر مي‌باشد.
ـ در حج 86 زنان خانه‌دار 29 هزار و 727 نفر و بيشترين تعداد را دارا هستند و تنها چهار نماينده مجلس در جمع زائران حضور دارند كه كمترين تعداد مشاغل بود. در ميان حجاج امسال 88 محصل و 187 دانشجو نيز حضور دارند. جمع پزشكان و
پيراپزشكان 826 نفر، كشاورزان 8059 نفر، نظاميان 630 نفر و روحانيوني كه در نوبت خود مشرف مي‌شوند 1009 نفر مي‌باشند. 13 هزار و 917 نفر از زائران امسال نيز شغل آزاد و 32 نفر بازرگان هستند.
ـ در سال جاري زائران ايراني در قالب 605 كاروان ساماندهي شده‌اند كه 292 كاروان مربوط به مدينه قبل و 313 كاروان نيز مدينه بعد مي‌باشند. 48 هزار نفر از زائران ايران و عوامل امسال مدينه قبل و 52 هزار نفر مدينه بعد مي‌باشند. در حج سال 86 تعداد كاروان‌هاي زائران ايراني مقيم خارج كشور، از 9 كاروان سال 85 به 14 كاروان افزايش يافته است.
ـ از مجموع 604 كاروان ايراني، 292 كاروان مدينه قبل و 312 كاروان مدينه بعد بودند.
ـ در حج سال 86 سهميه اختصاص يافته به سازمان بنياد شهيد و امور ايثارگران انقلاب اسلامي 6000 نفر، ستاد كل نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي ايران 500 نفر، هنرمندان 50 نفر و كاروان آيات عظام 159 نفر بوده است.
ـ در حج امسال تعداد سه هزار زائر ايراني مقيم كشورهاي خارجي در قالب 14 كاروان براي انجام مناسك به شهرهاي مدينه و مكه وارد شدند.
ـ از تعداد زائراني كه امسال به عربستان اعزام شدند، حدود 47 هزار نفر زائران زن و حدوداً 45 هزار نفر زائران مرد بودند.
ـ زنان خانه‌دار بيشترين ايرانيان زائر خانه‌خدا هستند.
ـ طبق اعلام وزارت امور خارجه عربستان امسال يك ميليون و 575 هزار و 214 ويزاي حج از سوي سفارتخانه‌ها و كنسولگري‌هاي اين كشور براي زائران خانه خدا صادر شده است.
كارگزاران
ـ از مجموع رواديدهاي امسال 6830 رواديد به عوامل كاروان‌ها، 106 رواديد به كاروان ذابحان، 265 رواديد به اعضاي ستادهاي حج مكه، مدينه و جده، 329 رواديد
به كادر مركز پزشكي حج، 150 رواديد به كاروان كادر هواپيمايي جمهوري اسلامي ايران «هما»، 57 رواديد به كادر تغذيه ستاد حج و بعثه در مكه و مدينه و 124 رواديد نيز به عوامل كاروان‌هاي زائران ايراني مقيم خارج كشور اختصاص يافته است.
ـ در سال جاري براي نخستن بار 2000 نفر به سالمندان در نوبت اختصاص يافت كه با فراخوان كساني كه تا پايان سال 84 در بانك‌ها وديعه‌گذاري كرده و در تيرماه سال جاري سن آنان به بالاي 84 سال رسيده بود در نهايت عدد آنان و همراهان آن‌ها به1500 نفر رسيد.
سِن
ـ بيش از90 درصد از زائران امسال بالاي 50 سال سن دارند.
ـ در سال جاري براي نخستن بار 2000 نفر به سالمندان در نوبت اختصاص يافت كه با فراخوان كساني كه تا پايان سال 84 در بانك‌ها وديعه‌گذاري كرده و در تيرماه سال جاري سن آنان به بالاي 84 سال رسيده بود در نهايت عدد آنان و همراهان آن‌ها به 1500 نفر رسيد.
ـ كوچك‌ترين زائر ايراني اعزام شده به حج تمتع امسال يك كودك دوماهه است. فراهم احمدي‌نژاد متولد 01/07/1386 از استان اردبيل و زيبنده ثمودي صومعه سفلي متولد 18/04/1386 از استان آذربايجان شرقي كوچك‌ترين حجاج امسال بودند.
ـ همچنين از ميان زائران اعزام شده به حج تمتع در سال جاري، عزيز رحيمي متولد 06/08/1260 از كردستان و باقرحيدري متولد 10/01/1270 از لرستان و محمد سعيدي بجگان متولد 04/07/1279 از هرمزگان، مسن‌ترين زائراني بودند كه در حج حضور داشتند.
پزشكي و بهداشت
ـ امسال 450 پزشك متخصص در كاروان‌ها حضور دارند.
ـ بر اساس اعلام منابع عربستان سعودي در موسم حج امسال 133 هزار و 940 نفر
از حجاج كشورهاي مختلف به بيمارستان‌ها و مراكز درماني عربستان سعودي مراجعه كرده‌اند. در اين گزارش موارد فوتي حجاج كشورهاي خارجي حدود 700نفر اعلام شده‌است. طبق آمارهاي غيررسمي كشور اندونزي كه با 240 هزار نفر زائر، بيشترين تعداد حجاج خارجي را دارد، با حدود 300 نفر متوفي ، بيشترين آمار زائران فوت شده را در سال جاري داراست.
ـ به گفته مدير امور نظافت مسجدالحرام در موسم حج دو هزار و 500 نفر كارگر روزانه دوبار در ساعات صبح و شب مسجدالحرام را شستشو و نظافت مي‌كنند.. نظافت و شستشوي مسجدالحرام هر بار بين يك تا يك و نيم ساعت طول مي‌كشد. عمل شستشو و نظافت مسجدالحرام ابتدا با جداسازي محوطه توسط نوارهايي شروع و پس از آن با ورود كارگران و دستگاه‌هاي نظافت به محوطه جداسازي شده صورت مي‌گيرد.
حمل‌ونقل
ـ در حج سال 86 نيز مانند حج و عمره سال‌هاي پيش هواپيمايي جمهوري اسلامي ايران «هما» و خطوط هواپيمايي سعودي بر اساس قرارداد حمل و نقل هوايي دو كشور، زائران را به تساوي تقسيم كردند. هما 29 هزار و 400 نفر و هواپيمايي سعودي 20 هزار نفر را در دوره مدينه قبل به فرودگاه مدينه منوره منتقل كردند. 21 هزار و 600 نفر از زائران مدينه بعد با ايران اير و 31 هزار نفر نيز با پروازهاي سعودي به فرودگاه جده منتقل شدند. شايان ذكر است كه در حج 86 شركت هواپيمايي سعودي قريب به اتفاق پروازهاي خود را از طريق اجاره هواپيمايي شركت داخلي ماهان انجام داد.
ـ اولين پرواز رفت زائران سال جاري ساعت 2 و 5 دقيقه بامداد روز سوم آذرماه و با ظرفيت 460 نفر صورت گرفت و دو كاروان از سمنان و يك كاروان از لرستان را به مدينه منوره منتقل كرد. اولين پرواز مدينه بعد نيز در ساعت 14 روز دهم آذرماه همزمان با فرودگاه مدينه از تهران به فرودگاه جده صورت خواهد گرفت. كل پروازهاي مدينه قبل تا 23 آذرماه صورت گرفت. پروازهاي برگشت نيز از چهارم دي‌ماه شروع و تا 23 دي‌ماه ادامه خواهد يافت.
ـ تعداد پروازهاي رفت امسال 313 سورتي و برگشت نيز به همين تعداد خواهد بود. مجموعاً 138 پرواز توسط هواپيمايي جمهوري اسلامي ايران و 175 پرواز نيز به هواپيمايي سعودي واگذار شد. ليكن اين شركت اكثر پروازهاي خود را به شركت هواپيمايي ماهان واگذار كرد.
ـ همچون حج سال 85 زائران امسال از 17 ايستگاه پروازي رهسپار عربستان شدند. هواپيمايي جمهوري اسلامي ايران از ايستگاه‌هاي تهران، گرگان، اصفهان، شيراز، تبريز، اردبيل، زاهدان، كرمانشاه و بندرعباس و خطوط هواپيمايي سعودي (ماهان) هم از ايستگاه‌هاي تهران، مشهد، ساري، كرمان، اهواز، يزد، رشت، اروميه و بوشهر زائران را به سرزمين وحي منتقل كردند.
ـ بيشترين آمار اعزامي از ايستگاه تهران انجام شد. 42 هزار زائر استان‌هاي تهران، زنجان، سمنان، قم، قزوين، كردستان، لرستان، مركزي، همدان و شهرستان كاشان از اين ايستگاه پرواز مي‌كنند و كمترين زائر مربوط به فرودگاه بوشهر با 652 نفر بود.
قرباني
ـ در طرح قرباني حج 86 كاروان 106 نفره ذابحان حضور دارند كه با كمك عوامل كاروان اين فريضه مهم را انجام مي‌دهند. بانك عامل دريافت وجوه قرباني از بانك صادرات سال 85 به بانك ملي تغيير يافت و قبل از سفر، 95 هزار و 850 نفر براي مشاركت در اين طرح وجوه مربوطه را (كه براي هر زائر 95 هزار تومان بود) به بانك واريز كردند. در حج سال جاري دو سالن مكانيزه با 14 جايگاه و يك سالن نيمه مكانيزه با 40 جايگاه به ذبح زائران ايراني اختصاص يافت و كوپن‌ها نيز در قطعات يك، دو و پنج نفره طراحي شد.
تغذيه
ـ در حج سال 86 كاروان‌هاي طبخ متمركز 27 قلم با 21 حواله و غيرمتمركزي‌ها هم 42 قلم كالا را با 40 حواله از انبارهاي سازمان در عربستان دريافت مي‌كنند. سقف
اعتبار خريد كاروان‌هاي پخت متمركز از ايران 7500 تومان و غيرمتمركزها 3400 تومان مي‌باشد. امسال اقلامي چون عسل، مربا، گوشت، رب، ماهي، ورميشل، آبليمو، هويج، سيب‌زميني، سبزيجات، لوبيا سبز، ذرت، نخود فرنگي، غوره، آلو، دارچين، زرشك، لپه، لوبيا، پودر سير، جو، ليمو عماني، فلفل، خلال بادام و پسته، عدس، كشمش، زعفران، ادويه، زردچوبه، پودر ليمو و آويشن از ايران، و روغن، آبميوه، نوشابه، شير، كره، دوغ، ماست، چاي، قند، شكر، برنج، ظروف، فيله مرغ، مرغ كامل، گوشت گوسفندي، آب، پنير، خرما، ظروف آلومينيومي، يونوليت، صابون، پودر و گوشت فيله از عربستان تأمين مي‌شود.
ـ در حج سال جاري همانند گذشته 100 درصد زائران در مدينه از دو آشپزخانه زين و دخيل تغذيه مي‌شوند و در مكه نيز از 605 كاروان 439 كاروان از دو آشپزخانه قحطاني و ابوجدايل استفاده مي‌كنند و 166 كاروان (6/52 درصد) با ظرفيت 27 هزار زائر و خدمه از آشپزخانه‌هاي كاروان‌ها استفاده مي‌كنند. در سال 86 همه كاروان‌ها در هنگام حضور در ايام تشريق از چهار وعده غذايي كه توسط آشپزخانه‌هاي متمركز تهيه مي‌شود برخوردار هستند.
ـ در حج سال 86 آشپزخانه مركزي زين در مدينه منوره 55 نفر و آشپزخانه دخيل 80 نفر و آشپزخانه قحطاني در مكه مكرمه 152 نفر و ابوجدايل 188 نفر و در مجموع چهار آشپزخانه متمركز مكه و مدينه 475 نفر نيرو داشتند.
اسكان
ـ سرانه متراژ هر زائر در مكه چهار متر مربع و در مدينه 4 و 5 و 25/5 متر مربع و ميانگين سرانه اجاره مكه 1561/29 و مدينه 1192/98 ريال سعودي مي‌باشد.
ـ به‌طور معمول هر زائر ايراني شش شب در مدينه منوره و بيست و دو شب در مكه مكرمه اسكان دارد.
وضعيت هتل‌هاي ايراني به نسبت زائران كشورهاي ديگر بسيار مناسب‌تر است. بعضي از كشورها زائران خود را به صورت شيفتي در هتل اسكان مي‌دهند.
بيمه
ـ در حج 86 همانند سال‌هاي گذشته زائران و بار آن‌ها بيمه شدند و به عبارت ديگر، عمر، حوادث، درمان و بار زائران تحت پوشش بيمه قرار گرفتند. حق بيمه عمر، حوادث و درمان 5600 تومان و بار نيز 700 تومان بود. بيمه زائران از دو روز قبل از سفر آغاز و تا يك هفته بعد از سفر ادامه خواهد داشت. خسارت فوت5 ميليون تومان و خسارت بار براي رفت تا 200 هزار تومان و براي برگشت 800 هزار تومان تعيين شد.
تحصيلات
ـ متأسفانه هنوز تعداد 19409 نفر از جمع زائران امسال را بي‌سوادها تشكل مي‌دهند. از باسوادها 27910 نفر از طريق نهضت سوادآموزي سواد آموخته‌اند و 16 هزار و پنج نفر هم سواد ابتدايي دارند.
ـ در ميان زائران حج سال جاري، 6254 نفر ليسانس، 1051 فوق ليسانس و 974 نفر داراي مدرك دكتري حضور دارند و 1009 نفر از زائران كاروان‌ها نيز تحصيلات حوزوي دارند. 8057 نفر نيز داراي تحصيلات سوم متوسطه، 14032 ديپلم و 3284 نفر فوق ديپلم، و 88 محصل و 187 دانشجو نيز حضور دارند.
مصرف آب زمزم
زائران خانه خدا در موسم حج امسال در مسجد الحرام و مسجدالنبي در مدينه مجموعاً چهار ميليون و 231 هزار و 437 ليتر آب زمزم مصرف كرده‌اند. آب زمزم مورد استفاده در مسجدالنبي از مكه به مدينه ارسال مي‌شود.
نتيجه‌گيري
از اعداد و ارقام آماري فوق، چنين برمي‌آيد كه:
اولاً، سن زائران ايراني نسبت به سال‌هاي پيش فزوني گرفته و همين مسئله، نياز به كارد درماني و فوريت‌هاي پزشكي را دوچندان مي‌كند.
ثانياً، وضعيت رفاهي، بهداشتي، تغذيه، اسكان و حمل‌ونقل حج 86 به ميزان قابل توجهي پيشرفت داشته است. در مورد مسكن، اگرچه فاصله هتل‌هاي امسال تا حرم بيشتر بود، اما از كيفيت بهتري برخوردار بودند.
ثالثاً، سطح سواد و مدارك تحصيلي زائران سال‌جاري بالاتر از سال‌هاي پيش است.
رابعاً، شمار زائران عادي و مأموريتي امسال، افزايش داشته است.
روزشمار حج 86
سوم آذر / سيزدهم ذي‌قعده
نخستين گروه زائران حج تمتع شنبه به عربستان اعزام مي‌شوند
رييس سازمان حج و زيارت كشور گفت: نخستين گروه زائران حج تمتع ساعت 2 بامداد شنبه 3 آذر به عربستان اعزام مي‌شوند.
به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج, مصطفي خاكسار قهرودي در گفت‌وگو با فارس اعلام كرد: نخستين گروه حجاج از تهران، به تعداد 460 نفر به مكه معظمه و مدينه منوره مشرف خواهند شد.
وي در ادامه گفت: گروه اول متشكل از 2 كاروان از استان سمنان و يك كاروان از استان لرستان است.
خاكسار قهرودي تعداد كل سهميه متعلق به ايران را در سال جاري حدود 102 هزار نفر اعلام كرد و گفت: از اين تعداد چيزي حدود 93 هزار و 500 نفر زائر خالص و الباقي عناصر خدماتي، پشتيباني و اجرايي هستند.
وي با اشاره به اين‌كه تعداد 604 كاروان امسال از ايران به عربستان اعزام مي‌شوند، تصريح كرد: 292 كاروان مدينه قبل و 312 كاروان مدينه بعد هستند.
رييس سازمان حج و زيارت كشور در پايان خاطرنشان كرد: از تعداد زائراني كه امسال به عربستان اعزام مي‌شوند، حدود 47 هزار نفر زائران زن و حدوداً 45 هزار نفر زائران مرد هستند.
هفتم آذر / هفدهم ذي‌قعده
عزيمت نماينده ولي فقيه و سرپرست حجاج ايراني به مدينه
آيت‌الله محمد محمدي ري‌شهري نماينده ولي‌فقيه و سرپرست حجاج ايراني روز چهارشنبه، با بدرقه رسمي حجت‌الاسلام و المسلمين محمد محمدي گلپايگاني رييس دفترمقام معظم رهبري عازم مدينه منوره شد. ري‌شهري پيش از عزيمت به مدينه منوره به خبرنگاران گفت: براساس رهنمودهاي مقام معظم رهبري، موضوع انسجام اسلامي در رأس برنامههاي فرهنگي حج در سال جاري قرار دارد. به همين جهت، حج امسال جلوه باشكوهي از وحدت امت اسلامي را ارائه خواهد كرد. در سال جاري كه دشمنان بيش از گذشته درصدد ايجاد تفرقه و اختلاف بين جوامع اسلامي هستند و هدف اصلي آن‌ها نجات رژيم صهيونيستي است، مقام معظم رهبري براي خنثي كردن اهداف آنان، امسال را سال اتحاد ملي و انسجام اسلامي ناميد. از اين رو همه مسلمانان وظيفه سنگيني دارند و بهترين زمان براي تحقق اين شعار، موسم حج است كه همه مسلمانان از نقاط مختلف جهان در آن حضور دارند.
بعثه مقام معظم رهبري براي تحقق شعار اتحاد ملي و انسجام اسلامي، برنامههاي مختلفي را تدارك ديده است كه از جمله آن برگزاري نزديك به هشت همايش با حضور انديشمندان و دانشمندان جهان اسلام در طول مراسم حج است. در بعد داخلي نيز سازمان حج و زيارت همه تلاش خود را كرده است تا از مشكلات سفر زائران كاسته شود و بعثه مقام معظم رهبري نيز در زمينه فرهنگي برنامههاي مختلفي براي
حجاج در نظر دارد.
وي با اشاره به پخش كتاب‌هاي رفع شبهات براي حجاج در سفر، گفت: دعاي كميل نيز شب‌هاي جمعه با شكوه فراوان در كنار مرقد ائمه در بقيع برگزار خواهد شد كه اميدوارم رسانه ملي به‌طور شايسته با پوشش اين برنامه وسيله فيض مردم را در داخل كشور فراهم كند. نماينده ولي فقيه با قدرداني از دست اندركاران حج در سال جاري ابراز اميدواري كرد، جمهوري اسلامي ايران مانند سال‌هاي گذشته مراسم حج را آبرومندانه‌تر و باشكوه‌تر از سال‌هاي گذشته برگزار كند.
ورود نماينده ولي فقيه و سرپرست حجاج ايراني به مدينه
آيت‌الله محمد محمدي ري‌شهري نماينده ولي فقيه و اميرالحاج جمهوري اسلامي ايران بعد از ظهر روز چهارشنبه، هفتم آذرماه، وارد مدينه منوره شد و در فرودگاه مدينه از سوي نماينده وزارت كشور عربستان سعودي، سفير جمهوري اسلامي ايران در رياض، مصطفي خاكسار قهرودي رييس سازمان حج و زيارت، مسئولان و اعضاي بعثه مقام معظم رهبري در مدينه مورد استقبال قرار گرفت.
آيت‌الله محمد محمدي ري‌شهري در بدو ورود به مدينه در جمع خبرنگاران با اشاره به نامگذاري امسال از سوي مقام معظم رهبري با عنوان سال اتحاد ملي و انسجام اسلامي گفت: رويكرد امسال تقويت وحدت و انسجام اسلامي است كه در رأس همه برنامههاي بعثه قرار دارد. اميدواريم با همكاري مسئولان عربستان سعودي آيين حج امسال با اين رويكرد هرچه باشكوه‌تر برگزار شود.
تعدادي از معاونان بعثه مقام معظم رهبري از روزهاي قبل در قالب گروه‌هاي پيشرو به كشور عربستان عزيمت و برنامههاي فرهنگي خود را آغاز كرده بودند.
استقبال از آقاي ري‌شهري و ديگر مسئولان حج
آيت‌الله ري‌شهري نماينده ولي فقيه و سرپرست حجاج ايراني به همراه آقاي قهرودي رييس سازمان حج و زيارت و چند تن از مسئولان بعثه مقام معظم رهبري
ساعت 14 روز چهارشنبه به وقت محلي مستقيماً از تهران با پرواز شماره 1097 وارد مدينه منوره شدند و در فرودگاه از سوي آقاي حسيني سفير جمهوري اسلامي ايران در رياض، سركنسول ايران در جده و مسئولان ستاد حج و بعثه در مدينه منوره مورد استقبال قرار گرفتند.
ساعتي پس از ورود نماينده ولي فقيه و سرپرست زائران ايراني خانه خدا به مدينه منوره، اولين جلسه شوراي هماهنگي حج با حضور ايشان و آقاي قهرودي، مسئولان بخش‌هاي مختلف ستاد حج و بعثه و همچنين سفير جمهوري اسلامي ايران در رياض، سركنسول ايران در جده و آقاي بروجردي نماينده جمهوري اسلامي ايران در سازمان كنفرانس اسلامي، تشكيل شد.
در آغاز اين جلسه، آقاي ري‌شهري در سخنان كوتاهي ابراز اميدواري كرد كه با همكاري همه بخش‌ها، بتوانيم حجي آبرومند را برگزار كنيم كه مايه رضايت حضرت ولي عصر (عجّل الله تعالي فرجه الشريف) و مايه مباهات مقام معظم رهبري باشد.
ايشان سپس از مسئولان بخش‌هاي مختلف خواستند تا گزارش كار و فعاليتهاي حوزه تحت مديريت خود را ارائه دهند.
در اين جلسه آقايان سليمي مسئول روابط عمومي و معاون دفتر بعثه، قهرودي رييس سازمان حج و زيارت، سقايي رييس ستاد حج در مدينه منوره، آخوندزاده معاون اجرايي بعثه، عرب معاون برنامه‌ريزي و نظارت بعثه، نواب معاونت امور روحانيون، قاضي عسكر معاونت آموزش و پژوهش، دكتر حلي‌ساز رييس هيأت پزشكي، عطاران مسئول واحد اهل سنت، مهدوي معاون بين الملل بعثه و حسيني سفير جمهوري اسلامي ايران در عربستان، به‌طور جداگانه فعاليتهاي انجام شده را تشريح كردند كه خلاصه اظهارات آن‌ها به شرح زير است:
آقاي سليمي:
گروه پيشرو بعثه از روز 25 آبان‌ماه به مدينه منوره مشرف شد و با فراهم آوردن مقدمات لازم، كار خود را از روز شنبه به‌طور رسمي آغاز كرد و اين تجربه خوبي بود كه بايد براي سال‌هاي بعد نيز تكرار شود.
امور خبري بعثه تحت مديريت آقاي اسلامي‌فرد، فعاليتهاي خوبي را در امر اطلاع‌رساني و انتشار نشريه زائر به انجام رسانده است.
واحد انتظامات كار خود را با استفاده از دو نيروي انتظامي آغاز كرده است.
دفتر آقاي ري‌شهري از روز سوم آذرماه آماده پاسخگويي بوده است.
اولين كار ما نصب پرچم بر فراز بام هتل بعثه بود كه طرف سعودي حساسيت‌هايي در اين زمينه منتقل كرده بود و به رغم اين حساسيت‌ها پرچم پرافتخار ايران اسلامي بر بام هتل نصب شد.
سالن همايش‌ها و جلسات آماده برگزاري مراسم شده است.
با هماهنگي آقاي قاضي عسكر معاون آموزش و پژوهش، جلسات سخنراني پيگيري شده است.
هر روز بعد از ظهر و شب در داخل كاروان‌ها دو جلسه برگزار مي‌شود.
جلسات پاسخگويي به سؤالات شرعي بانوان با استفاده از بانوان فاضله در داخل كاروان‌ها تشكيل مي‌شود.
كار تبليغات در داخل كاروان‌ها با استفاده از دو نفر نيروي خاص پيگيري مي‌شود و مواد تبليغاتي نيز بين كاروان‌ها توزيع شده است.
در فواصل نمازهاي ظهر و عصر، شيفت‌هاي كاري براي دفاتر معاونت‌هاي مختلف بعثه پيش‌بيني شده است كه بايد افراد مسئول در اين شيفت‌ها حضور داشته باشند.
آقاي قهرودي:
اولين گروه ستاد حج روز 25 آبان‌ماه وارد مدينه منوره شده است.
در كليه زمينه‌ها، بخش عمده كارها به انجام رسيده و امور مكه نيز در دست پيگيري است.
بخش‌هاي مربوط به امور پزشكي و مسكن كار خود را آغاز كرده اند و با مشكل خاصي مواجه نيستيم.
در امرتداركات مشكلي نداريم.
با توجه به مسموميت غذايي برخي از زائران، لازم است مراقبت‌هاي بهداشتي را در آشپزخانه‌هاي متمركز افزايش دهيم.
مسموميت غذايي ربطي به پخت غذا نداشته و بيشتر به نگهداري آن مربوط مي‌شده است.
سعودي‌ها در روزهاي اول اقدام به توزيع كتاب ميان زائران ايراني مي‌كردند اما اكنون دو روز است كه اين كار را متوقف كرده‌اند.
آقاي سقايي:
تا امروز 149 كاروان به استعداد 22 هزار و 431 نفر وارد مدينه منوره شده‌اند و تا پنجشنبه‌شب، براي برگزاري دعاي كميل اين تعداد به 26هزار و 145 نفر خواهد رسيد.
آشپزخانه متمركز فعال شده است.
مشكل تداركات در روز دوم ورود به مدينه منوره مرتفع شد.
تا امروز 70 تن گوشت دريافت كرده‌ايم.
آخوندزاده:
لوازم اداري را از انبارها تخليه كرديم و بخش‌هاي اداري از روز شنبه سوم آذرماه فعال شده است.
نشريه زائر از روز دوشنبه پنجم آذر شروع به انتشار كرده است.
در خصوص دعاي كميل جلسات مختلفي را برگزار كرده‌ايم كه حاصل آن، مشخص شدن مسئولان محورها و استفاده از زائران داوطلب در امر انتظامات است.
با پليس سعودي نيز هماهنگي‌هاي لازم صورت گرفته است.
آقاي عرب:
شبكه داخلي بعثه (اينترنت) راه‌اندازي شده است و دسترسي به اينترنت نيز وجود دارد.
تا كنون چهار مورد جلسات مربوط به بازرسي را برگزار كرده‌ايم كه گزارش آن جهت استحضار نماينده ولي فقيه تقديم شده است.
از معاونت‌هايي كه تا كنون در شبكه اينترنت، جايي را براي خود تعريف نكرد‌ه‌اند،
درخواست مي‌كنيم كه از اين ظرفيت استفاده كنند.
آقاي نواب:
كارها طبق برنامه پيش مي‌رود و بازديدها به‌طور مستمر انجام مي‌شود.
براي خواهران جلسات مخصوص جهت پاسخگويي به سؤالات شرعي آن‌ها برگزار مي‌شود.
به زائران زن ايراني اجازه حضور در بين الحرمين داده نمي‌شود و بايد تذكر دهيم كه اين امر باب نشود.
آقاي قاضي عسكر:
اعزام گروه‌هاي پيشرو كه امسال براي اولين بار انجام شد، كار خيلي خوبي بوده است.
امسال در كتابخانه، 20 هزار عنوان كتاب را مي‌توانيم به علاقمندان ارائه كنيم.
در برخي از موارد در فرودگاه مدينه، كتاب‌هاي همراه روحانيون را توقيف كرده‌اند، اين درحالي است كه در زمان اياد مدني وزير سابق حج سعودي به ما مجوز لازم براي همراه داشتن كتاب را داده بودند.
مسئولان سازمان حج امروز شاهد بودند كه در سه مورد، قرآن‌ها را ضبط كردند و حتي برخي از قرآن‌ها را پرتاب كرده‌اند. لب تاپ‌ها را هم تفحص مي‌كنند.
وسايل كار صدا و سيما و دوربين‌هايشان را در فروگاه ضبط كرده بودند كه با تلاش مسئولان سفارت، رفع توقيف شده است.
خانم‌ها را به صورت مليتي از بقيه زائران جدا مي‌كنند و ايراني‌ها را هم تحت عنوان فارسي‌زبان‌ها جدا مي‌كنند و در آخر كار به آن‌ها اجازه ورود به حرم داده مي‌شود.
دكتر حلي‌ساز:
مراجعات به هيأت پزشكي نسبت به سال‌هاي گذشته بيشتر شده است.
علت افزايش مراجعات ناشي از افزايش ميانگين سني زائران است.
مشاوره تلفني پزشكي نيز در هيأت پزشكي با تلفن همراه انجام مي‌شود.
يك تيم ده نفره از پزشكان عمومي براي ايام وقوف پيش‌بيني كرده‌ايم تا به خواست خدا آمار مرگ و مير زائران را كاهش دهيم.
بحث مسموميت غذايي شماري از زائران را بررسي كرديم كه علت آن به يكي از ظرف‌هاي غذا برمي‌گشت كه نتوانسته گرماي لازم را حفظ كند. اين حادثه حساسيت‌ها را در آشپزخانه‌ها براي رعايت مسائل بهداشتي افزايش داده است.
آقاي عطاران:
41 كاروان اهل سنت شامل 27 كاروان حنفي و 14 كاروان شافعي در سال جاري از ايران وارد عربستان خواهند شد كه 19 كاروان آن مدينه قبل و 22 كاروان نيز مدينه بعد هستند.
آقاي مهدوي:
تمامي همكاران ما هم اكنون در مدينه منوره به سر مي برند. هيأت علمي ما امسال 7 نفر هستند. امروز (چهارشنبه) يكصد نفر مراجعه كننده داشته‌ايم.
دفتر امور بين الملل از روز شنبه سوم آذرماه كار خود را آغاز كرده است.
آقاي حسيني:
انشاء الله امسال حجي بهتر از سال‌هاي گذشته خواهيم داشت.
ما از يكسال پيش به اين سو، ارتباط خوب و نزديكي با مقامات تأثيرگذار عربستان برقرار كرده‌ايم.
هفته گذشته يك ملاقات سه ساعته را با آقاي نايف داشتم. در آن جلسه موضوعات مختلف از جمله دعاي كميل حل و فصل شد و وي گفت كه ما توجه ويژه‌اي به اين امر خواهيم داشت.
دو روز پيش باز هم با نايف ملاقات كردم و وي گفت كه دستورات لازم را به اميران مدينه و مكه خواهد داد.
بعد از توقيف وسايل صدا و سيما با امير نايف صحبت كردم و درخواست كردم كه يك نفر را رابط قرار دهند تا با او كار كنيم.
از طريق همين رابط مشكل وسايل صدا و سيما را برطرف كرديم و همين فرد
امروز ازطرف نايف در فرودگاه حضور داشت.
آيت‌الله كريمي مسئول واحد استفتائات:
تماس‌هاي ديپلماتيك آقاي حسيني با طرف‌هاي سعودي كه به نام جمهوري اسلامي انجام مي‌شود، خوب است اما مي‌شود مانع از تماس‌هاي غير ضرور هم شد. زوار بايد آموزش كافي ببينند.
آيت‌الله ري‌شهري:
از مجموع گزارش‌ها چنين مستفاد مي‌شود كه شرايط به‌طور نسبي قابل قبول است. با تفاوت مسلكي كه ما با سعودي‌ها داريم، اين گونه مسائل، مي‌تواند قابل انتظار باشد. از همه مسئولان و دست اندركاران امر حج و همچنين از آقاي قهرودي، سليمي، قاضي عسكر كه پيشرو آمدند و همين‌طور از تلاش‌هاي آقاي حسيني تشكر مي‌كنم.
ما در سال‌هاي قبل هم تأكيدمان اين بود كه آقاي نايف نماينده‌اي را مأمور كند
تا برخوردها را مشاهده كند و امسال اين نماينده را گذاشته‌اند و خوب است كاري
كنيد كه دو سه روز در فرودگاه بماند و بر روند برخوردها به‌ويژه از سوي سعودي‌ها
نظارت كند.
از آقاي قهرودي مي خواهم، ترتيبي بدهند تا كساني كه بيماري دارند و بايد از غذاي خاصي استفاده كنند با مشكل مواجه نشوند.
از حضور آقاي بروجردي نماينده ايران در سازمان كنفرانس اسلامي نيز تشكر مي‌كنم كه اين براي اولين بار از حضور ايشان استفاده مي‌كنيم.
سخنراني معاون آموزش بعثه در جمع شوراهاي فرهنگي حج
حجت الاسلام و المسلمين قاضي عسكر معاون آموزش و پژوهش بعثه مقام معظم رهبري خطاب به اعضاي شوراهاي فرهنگي كاروان‌ها، توصيه‌هايي را به منظور برگزاري هرچه بهتر مراسم حج سال 1386، كاهش آسيب‌ها و نارسايي‌ها و افزايش ضريب رضايتمندي زائران، مطرح كرد.
وي در اين دستور العمل 14 ماده‌اي از شوراهاي فرهنگي كاروان‌ها خواست تا