بخش 4

71

فصل دوّم :

گزارش روزشمار حج 26

73

جمعه 14 ذي قعده ^{( 1 )}

( 25/9/1384 )

ورود نخستين گروه زائران ايراني به مدينه منوّره

اولين كاروان زائران ايراني روز جمعه وارد فرودگاه مدينه منوره شد . قرار است امسال حدود 102هزار نفر از ايران به منظور انجام مراسم حج وارد عربستان شوند . بالغ بر نيمي از اين تعداد به وسيله خطوط هوايي عربستان منتقل خواهند شد .

راه اندازي دفاتر بعثه مقام معظم رهبري

با فرا رسيدن موسم حج 84 از روز يكشنبه 20/9/84 ( 12 ذي قعده 1426 ) نيروهاي معاونت اجرايي و روابط عمومي بعثه مقام معظم رهبري ، و نيز نيروهاي ستادي و تداركاتي ستاد حج به مدينه منوره وارد شدند و به راه اندازي قسمت هاي مختلف بعثه و ستاد حج همت گماشتند .

روز جمعه 25/9/84 مسؤولان دفاتر بعثه و ستاد وارد مدينه شدند و به تكميل فعاليت هاي راه اندازي پرداختند . آغاز به كار رسمي بعثه مقام معظم رهبري هنگام ورود سرپرست حجاج ايراني خواهد بود .

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 مطابق تقويم ايران جمعه 15/9/84 برابر با 13 ذي قعده است ، اما در عربستان 14 ذي قعده است و لذا تاريخ گذاري اين كتاب مطابق وضع رايج در محل انجام مناسك است .

74

انتقال حجاج توسط خطوط هوايي عربستان

خطوط هوايي عربستان طي حج سال جاري بيش از يك ميليون زائر را در داخل و خارج از كشور با 4896 پرواز جابه جا خواهد كرد . از اين مقدار 228 پرواز ويژه حجاج داخل خواهد بود . به همين منظور خطوط هوايي عربستان 15 فروند هواپيما را اجاره كرده است . اين پروازها كه از اول ماه ذي قعده آغاز شده است تا 15 محرم ادامه خواهد يافت .

بانوان و زيارت بقيع

در پي مذاكرات آية الله هاشمي رفسنجاني با پادشاه عربستان در سفر چندي پيش ايشان به اين كشور ، بانوان زائر مي توانند امسال از پشت پنجره هاي بقيع به زيارت ائمه معصوم مدفون در آن بروند .

يادآور مي شود از سال گذشته مشكلات زيادي براي زيارت زائران از بقيع به وجود آمده و خصوصاً از رفتن زائران زن به پشت پنجره هاي بقيع و يا ايستادن و تجمّع زائران در پايين و جلو بقيع به شدّت جلوگيري مي كنند . اين امر نارضايتي شديد مسلمانان كشورهاي مختلف خصوصاً ايران اسلامي را به دنبال داشته است .

هنوز هم عليرغم مذاكرات انجام شده ، زائران با مشكلات زياد از جمله اختلاط زن و مرد در بعد از ظهرها و ازدحام بيش از حدّ جميعت به دليل باز نكردن تمامي درهاي ورودي به بقيع ، روبرو مي باشند .

75

شنبه 15 ذي قعده ^{( 1 )}

( 26/9/84 )

تعويق شستوشوي خانه خدا

رئيس كميته مركزي حج منطقه مكه مكرمه اعلام كرد : شست و شوي كعبه كه بنا بر اعلام رسمي قبلي قرار بود در نيمه ذي قعده برگزار گردد ، به نيمه ماه محرم موكول شده است . وي علت اين مسأله را شلوغي و ازدحام حجاج عنوان كرد . قابل ذكر است كه معمولاً شستوشوي كعبه توسط پادشاه عربستان و يا نماينده وي ، و دو بار در سال ( اول شعبان و نيمه ذي قعده ) انجام مي گيرد .

راه اندازي راديوي آموزش حجاج در عربستان

عربستان در ماه ذي قعده و در ايام حج تمتع با پخش برنامه به 14 زبان ، راديوي آموزش حجاج را راه اندازي مي كند . برنامه هاي اين راديو چهار منطقه مكه ، مدينه ، مشعرالحرام ، مني و اطراف آن را تحت پوشش قرار مي دهد . برنامه هاي اين راديو به

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 نويسنده اين سطور كه مأموريت تهيه و تدوين كتاب ، « گزارش حج سال 84 » را به عهده گرفت ، قرار بود با پرواز صبح شنبه به مدينه مشرف شود تا از آغاز ورود زائران و فعاليت رسمي بعثه و ستاد حج به ثبت وقايع و اقدامات انجام يافته همت گمارد ، اما به سبب ناهماهنگي در صدور رواديد ، با سه روز تأخير وارد مدينه شدم !

76

زبان هاي عربي ، انگليسي ، فرانسه ، فارسي ، تركي ، اندونزيايي ، اردو ، بنگلادشي ، پشتو ، تركستاني ، سوماليايي ، ساحلي و هندي براي زائران پخش مي گردد .

77

يك شنبه 16 ذي قعده

( 27/9/84 )

ساخت « شهر حجاج » در بندر ينبع

با توجه به حضور خيل زائران كه هر سال از سراسر جهان به عربستان مي آيند ، شهر حاجيان به منظور ايجاد آسايش و امنيت اين گروه در بندر ينبع ساخته خواهد شد . مدير وزارت حج مدينه گفت : امسال بيش از يك ميليون و چهارصدهزار زائر از راه هاي هوايي ، زميني و دريايي راهي عربستان مي گردند كه پنج هزار تن از آنان از طريق « ينبع » وارد مي شوند . وي افزود : اين اقدام را با فناوري جديد و امكانات ويژه به سرعت انجام خواهيم داد .

انتشار « جزوه حج » توسط وزارت خارجه فرانسه

وزارت خارجه فرانسه هزاران جزوه درباره حج به زبان فرانسه و عربي به منظور تسهيل انجام اين سفر معنوي براي مسلمانان اين كشور منتشر كرده است . اين جزوه پنج صفحه اي در بر دارنده اطلاعات اساسي درباره حقوق قانوني آنها و توصيه هاي ديگر است . همچنين چگونگي برقراري ارتباط با سفارت و كنسول گري فرانسه در رياض و جده تبيين شده است .

78

انتشار ويژه نامه فارسي توسط عربستان

عربستان از امروز ويژه نامه اي فارسي با نام « البلاد » در هشت صفحه منتشر كرد . در اين نشريه اخبار ايران و جهان اسلام و ديگر كشورها ، و نيز گزارش هايي مربوط به حج ، راهنماي زايران و آداب حج آمده است .

79

دوشنبه 17 ذي قعده

( 28/9/84 )

ورود اميرالحاج ايران به مدينه منوره

آية الله ري شهري نماينده مقام معظم رهبري و سرپرست زائران ايراني همراه با معاونين و مسؤولان بلندپايه بعثه مقام معظم رهبري ظهر امروز وارد فرودگاه مدينه منوره شد و مورد استقبال رسمي سفير جمهوري اسلامي ايران در عربستان ، سركنسول ايران در جده ، مسؤولان و كاركنان بعثه مقام معظم رهبري و جمعي از حجاج ايراني و خانواده معظم شهدا قرار گرفت .

ايشان در بدو ورود خود به مدينه منوره در مصاحبه با خبرنگاران ، حج را بهترين فرصت براي طرح مسايل جهان اسلام و تعامل و تلاش براي رفع مشكلات مسلمانان دانست .

آقاي ري شهري بر ضرورت حفظ وحدت و بهره مندي مسلمانان از ظرفيت هاي سياسي حج تأكيد و خاطرنشان كرد : زائران ايراني سفيران انقلاب اسلامي هستند و بايد بكوشند ضمن حفظ وحدت ، الگوي تمام عيار يك انسان وارسته ، آگاه و بامعنويت باشند .

نماينده مقام معظم رهبري با اعلام آغاز رسمي فعاليت هاي بعثه مقام معظم رهبري در شهر مدينه منوره گفت : به ياري خداي متعال ، نخستين مراسم روح بخش دعاي كميل

80

پنج شنبه شب اين هفته در جوار حرم نبوي و ائمه بقيع برگزار مي شود .

ايشان در ادامه اظهار داشت : با برنامه ريزي هايي كه در طول سال شده ، اميدواريم از ظرفيت هاي فرهنگي حج به ويژه در بعد بين المللي ، خاصه در شرايط فعلي جهان اسلام بيش از پيش استفاده كنيم .

اميرالحاج ايران پيرامون توصيه هاي مقام معظم رهبري به كارگزاران حج امسال گفت : فرمايشات و رهنمودهاي ايشان را مي توان در دو نكته خلاصه كرد : اوّل توصيه به كارگزاران حج ( مسؤولان بعثه و سازمان حج و زيارت ) ، كه ما تلاش كنيم همه ساله به نقطه مطلوب نزديك تر شويم . ما در طول سال هاي گذشته گام هاي بلندي را براي بهره گيري از ظرفيت هاي فرهنگي حج برداشته ايم ، ولي اين ظرفيت ها قطعاً بيش از اين است و بايد تلاش بيشتري كرد .

دوّم توصيه ايشان به زائران كه آنان بايد تلاش كنند از اين فرصتي كه خداوند متعال براي آنان پيش آورده است ، اولاً نهايت بهره برداري را داشته باشند و ثانياً به عنوان زائر نمونه و سفير انقلاب و جمهوري اسلامي در موسم حج در منظر مسلمين جهان ظاهر شوند .

آمادگي ستاد مدينه منوره براي پذيرايي از زائران ايراني

رئيس ستاد مدينه اعلام كرد : همه امكانات براي پذيرايي از 46 هزار زائر مدينه قبل آماده شده است .

آقاي محمدمهدي امينيان گفت : با توجه به اين كه تمام امور مربوط به حجاج از زمان ورود آنان به مدينه تا خروج آنان از اين شهر از جمله اياب و ذهاب ، مسكن ، تغذيه ، تداركات ، مسائل پزشكي ، بهداشت و درمان ، و ارتباط به عهده ستاد مدينه است ، الحمدلله هيچ مشكل خاصي در اين زمينه وجود ندارد .

وي با بيان اين كه در موسم حج همه كشورها براي رفاه حجاج خود تلاش مي كنند گفت : ما دقيقاً پس از موسم حج سال گذشته اقدام به اجاره هتل كرديم و همين مسأله

81

وضعيت اسكان حجاج را نسبت به گذشته بهتر كرده است .

رئيس ستاد مدينه منوره خاطرنشان كرد : مسؤولان بخش مسكن سازمان حج از بيست روز قبل از ورود زائران ، به عربستان سفر كرده اند ، و بازرسي هاي لازم را انجام داده اند .

وي با بيان اين كه 75 درصد حجاج ايراني در هسته مركزي شهر مدينه اسكان داده مي شوند و نياز به وسايل نقليه براي اياب و ذهاب ندارند ، تصريح كرد : از 25 درصد زائران باقي مانده هفت درصد خود مي توانند تردد كنند و براي بقيه زائران پنج مسير پيش بيني شده است و اين امر ، زمان عبادت زائران را زيادتر مي كند .

امينيان با اشاره به اقدامات انجام گرفته در زمينه تداركات گفت : در زمينه
تداركاتي و تغذيه ، تمام گوشت مصرفي ( سفيد و قرمز ) به صورت كشتار روز است و به منظور حفظ سلامت زائران ، وعده هاي غذاي ماهي را افزايش ، و در دستور كار قرار داده ايم .

وي خطاب به حجاج ايراني گفت : در اين سفر روحاني و عرفاني از هر فرصتي كه خداوند در اختيار قرار داده است استفاده كنيد . ضعف ها را بگوييد اما بيان اين ضعف ها نبايد حركت كمالي و عبادي ما را تحت تأثير قرار دهد .

رئيس ستاد مدينه منوره اذعان كرد كه ما در تلاش هستيم همه زمينه ها را فراهم كنيم تا حضور زائران در عبادت ها پررنگ تر باشد . هدف ما از ارائه خدمات ايجاد زمينه براي ارتقاي كيفي عبادت هاست . اين سررشته نبايد گم شود .

امينيان در عين حال اعلام كرد كه توسط چهار ستاد در نقاط مختلف مدينه ، امر نظارت بر كارهاي اجرايي كاروان ها را انجام مي دهد ، و نيروهاي حراست ، بر عملكرد كاروان ها نظارت خواهند داشت . رئيس ستاد مدينه هم مستقيماً در خدمت زائران خواهد بود .

امينيان همچنين گفت : شش هزار خدمه در كاروان ها و ستاد مدينه منوره در خدمت زائران خواهند بود .

82

توقيف و مصادره كتابهاي ارسالي از ايران

بنابه اظهار حجت الاسلام معراجي هنگام ورود به فرودگاه مدينه ، بخشي از كتابهاي ارسالي از ايران بدون بازرسي مأموران سعودي عبور كرد . اما آنان يك كارتن كتاب را گشوده اند كه 50 جلد مفاتيح الجنان در آن بود . اين امر باعث گرديد كارتن هاي ديگر را نيز كنترل كنند . كتابهاي حجت الاسلام ميلاني را نيز مصادره كردند . گفتگوي وي با مأمور سعودي به بگو و مگو با صداي بلند انجاميد . نماينده بعثه يا ستاد نيز حضور نداشتند . شرطه ها به كمك مأمور خود آمدند و پس از 15 دقيقه فرد مسؤولي آمد و قرار شد كتاب ها را بررسي كنند ؛ اگر از ديد آنها اشكالي نداشت ، بازگردانند . در اين اقدام سعودي ، رساله هاي مراجع عظام تقليد نيز توقيف شده است .

حضور چشمگير زائران در قبرستان بقيع

همزمان با عزيمت گسترده حجاج كشورهاي مختلف به عربستان ، قبرستان بقيع شاهد حضور هزاران زائر شد . خيل زائران كشورهاي مختلف به منظور ابراز ارادت و زيارت مرقد مطهر چهار امام معصوم ( عليهم السلام ) و اصحاب پيامبر عظيم الشأن اسلام ( صلّي الله عليه وآله ) در قبرستان بقيع حضور يافتند .

درگذشت يك زائر ايراني

يك زائر 80 ساله ايراني بر اثر ايست قلبي در مدينه منوره دعوت حق را لبيك گفت . پيكر مرحوم اسدالله رضايي تركماني از كاروان 12151 اروميه به درخواست خانواده اش پس از انجام تشريفات قانوني به جمهوري اسلامي ايران منتقل مي شود .

اجتماع كارگزاران حج و سخنان مسؤولان ذي ربط

در نخستين روز رسمي آغاز به كار بعثه مقام معظم رهبري مراسمي با حضور رئيس سازمان حج و زيارت ، سفير جمهوري اسلامي ايران در عربستان ، و كارگزاران حج 84

83

برگزار شد . در ابتداي اين مراسم ، آقاي حسين صادقي سفير جمهوري اسلامي پس از خيرمقدم به نماينده ولي فقيه در امور حج و زيارت گفت : با مديريت صحيح و مدبرانه و دورانديشي سرپرست حجاج ايراني اكنون حج عامل مؤثري در تحكيم روابط ايران و عربستان بشمار مي رود ؛ در حالي كه در گذشته اين امر در مواري به عنوان چالشي در روابط دو كشور شناخته شده بود . وي با ارائه گزارشي از هماهنگي هاي صورت گرفته با مقامات پادشاهي سعودي افزود : هم اكنون در نظر مسؤولان عربستان سعودي نظم و انضباط و پاي بندي به قوانين و اجتناب از هر گونه رفتار تفرقه افكنانه از شاخصه هاي اصلي زائران ايراني شناخته شده است .

وي ابراز اميدواري كرد : مناسبات تهران و رياض همچنان از روند رو به رشد برخوردار باشد و در ابعاد مختلف گسترش يابد .

در اين مراسم همچنين رئيس سازمان حج و زيارت با ارائه گزارشي به
سرپرست حجاج ايراني گفت : با پيگيري هاي انجام شده ، در ده ماه گذشته پاره اي از مشكلات موجود در سال هاي گذشته در مسير خدمت رساني به زايران ايراني برطرف
شده است .

احمد زرهاني تصريح كرد : اگرچه هدف حج رفاه و رفاه طلبي نيست ، اما تمام تلاش خود را انجام مي دهيم تا امكانات را به عنوان وسيله اي براي بهره گيري حداكثري حجاج از اين سفر الهي فراهم كنيم .

وي گفت : از آنجا كه اقامه حج از شؤون ولايت امر است و نمايندگي ولي فقيه مسؤوليت ساماندهي و نظارت بر فعاليت هاي كارگزاران فرهنگي و اجرايي را دارند ، كارگزاران تلاش مي كنند تا بر وفق نظر سرپرست حجاج ايراني و نماينده ولي فقيه ، امور حج را به شكلي مطلوب انجام دهند .

سپس آية الله ري شهري در سخناني خدمت رساني به زائران خانه خدا را مسؤوليت اصلي كارگزاران حج ، و بزرگترين توفيق الهي براي آنان خواند و گفت : بايد كارگزاران حج ، نمونه اخلاق ، رفتار و تلاش براي تمامي زائران خانه خدا باشند .

84

ايشان همچنين با ارائه توصيه هايي به دست اندركاران حج امسال افزود : بايد در اين مكان هاي شريف خود را بيش از هر جا در محضر الهي بدانيم و رفتار خود را بر اساس جلب رضايت خداي متعال ، رسول گرامي ( صلّي الله عليه وآله ) و همچنين ائمه معصومين ( عليهم السلام ) انجام دهيم .

وي با تأكيد بر انضباط كاري و رعايت اخلاق اسلامي به عنوان مهم ترين محورهاي رفتاري كارگزاران حج تصريح كرد : رفتار كاركنان بعثه مقام معظم رهبري
با تمامي مراجعان به نحوي باشد كه مردم تبلور اخلاق اسلامي را به خوبي احساس
كنند ، از اين رو بايد مراقب بود تا مبادا رفتاري انجام شود ، كه موجبات دل آزردگي كسي بشود .

نماينده مقام معظم رهبري خاطرنشان كرد : روحانيان كاروان ها و همچنين ساير دست اندركاران بعثه مقام معظم رهبري بايد خود را نماينده جمهوري اسلامي ايران بدانند و سعي كنند تا در برخوردهاي خود با ديگر زائران رفتاري در خور جمهوري اسلامي ايران از خود بروز دهند . در ايام حج در نمازهاي جمعه و جماعت شركت كنند و همچنين در مواقع نماز جماعت در خيابان ها و مراكز خريد نباشند .

آقاي ري شهري همچنين بي تقوايي ، عصبانيت و بدرفتاري با همسفران را آفت هاي رفتاري زائران حرم نبوي برشمرد و زائران حرم نبوي را به دورانديشي از اين آفت فراخواند .

نخستين جلسه شوراي هماهنگي بعثه مقام معظم رهبري

نخستين جلسه شوراي هماهنگي بعثه مقام معظم رهبري دوشنبه به رياست آية الله ري شهري و با حضور رئيس سازمان حج و زيارت و سفير جمهوري اسلامي ايران در رياض برگزار شد . در اين جلسه مسؤولان معاونت هاي مختلف بعثه ، و رئيس « ستاد مدينه » سازمان حج و زيارت ، گزارش اقدامات انجام شده براي برپايي باشكوه مراسم حج را ارائه دادند و آمادگي خويش را براي ارائه خدمات به زائران ايراني اعلام داشتند .

رئيس ستاد مدينه در اين جلسه اعلام كرد با توجه به توصيه هاي نماينده ولي فقيه

85

محل اسكان 75% از زائران ايراني در منطقه مركزي پيش بيني شده ، و وسائل حملونقل
براي ساير زائران در نظر گرفته شده است .

آقاي امينيان افزود : 46 هزار زائر ايراني مدينه قبل و 52 هزار زائر مدينه بعد در روزهاي آينده وارد عربستان مي شوند .

سرپرست حجاج ايراني نيز از تلاش كارگزاران اجرايي حج براي رفع مشكلاتي چون حمل و نقل درون شهري و تغذيه تشكر كرد و گفت : لازم است هيچ نوع تفاوتي در مورد نوع و كيفيت غذاي زائران ايراني و كارگزاران حج وجود نداشته باشد . ايشان از كارگزاران اجرايي حج خواست تا با توجه به رهنمودهاي مقام معظم رهبري صرفه جويي و پرهيز از اسراف را در برنامه هاي خود قرار دهند .

آقاي ري شهري به روحانيون و مديران كاروان هاي حج توصيه كرد تا با برپايي جلسات و هماهنگي هاي لازم امكان بهره گيري كامل زائران از معنويت حج و زيارت را فراهم كنند . ايشان همچنين رعايت نظم و انضباط در امور اجرايي و فرهنگي حج را مورد تأكيد قرار داد .

در اين جلسه اعلام شد مراسم سخنراني هاي عمومي بعثه مقام معظم رهبري از فردا سه شنبه 29/9/84 در محل بعثه برقرار مي شود .

توزيع ميليون ها قرآن ، ادعيه و نوار شرح مناسك حج

وزير امور اسلامي ، اوقاف و ارشاد عربستان اظهار داشت در سالجاري طرح هاي گسترده اي در نظر گرفته ايم كه از ميان آنها مي توان به انتشار قرآن ، ادعيه و نوارهاي مختلف اشاره كرد كه ميان زائران خانه خدا توزيع مي شود . اولين مرحله اجرايي اين طرح از اوائل ذي قعده آغاز شده است .

شايان ذكر است كه بسياري از اين جزوات در راستاي تبليغ از مذهب وهابيت و به منظور تأثيرگذاري روي زائران ديگر كشورها منتشر مي شود .

86

گسترش پل جمرات

به دنبال افزايش زائران خانه خدا و فزوني ازدحام در پل جمرات ، مسؤولان عربستان اين پل را گسترش مي دهند . معاون وزارت شهري و رئيس اداره مركزي طرح هاي گسترده سازي عربستان گفت : به منظور گسترش پل جمرات كه قديمي است ، از سال 1395 ق با هدف افزايش گنجايش و جلوگيري از پيشامدهاي ناگوار اقدام كرده ايم تا حجاج بتوانند از اين پل به منظور رمي جمرات بهره برند . وي گفت : طرح گسترده سازي پل جمرات و مناطق اطراف آن مزايايي دارد ؛ از جمله گسترش پل به حدّي كه بيش از 4 تا 5 ميليون نفر بتوانند رمي جمرات را بجا آورند ؛ و حتي به راحتي و آسايش و امنيت بتوانند مناسك حج را انجام دهند . وي افزود با توجه به ازدحام حاجيان ، زيرگذرهايي به طول 40 متر و عرض 14 متر ساخته شده كه به شكل بيضي است تا حاجيان از همه نقاط بتوانند وارد جمرات شده و از آن خارج شوند . از ديگر طرح هاي به سازي شرايط براي حاجيان ، ساخت برج هايي است كه به اعمال حاجيان نظارت مي كند و خدمات ، سلامتي و امنيت آنها را تضمين مي نمايد ؛ تا اگر مشكلي پيش آمد به سرعت به ياري آنها بپردازند . در همين زمينه دستگاه هاي تهويه هوا كه به سالم سازي فضا مي پردازد ، يا تأسيس پلكان برقي و پلكان عادي و دفترخانه هاي مختلف نيز براي رفاه حال زائران مورد توجه قرار گرفته است .

طرح كمك به حاجيان خاص براي اداي مناسك حج

براي نخستين بار اين طرح از سوي شوراي جهاني جوانان مسلمان و با همكاري مؤسسه خيريه مسلمانان عربستان به منظور ارائه خدمات به حاجياني كه از نعمت بينايي محرومند يا آنهايي كه فلج هستند و يا نقص عضوهاي ديگر دارند ، انجام مي گيرد . در اين طرح به حاجيان معلول در امور سكونت ، ارتباط ، تغذيه ، بهداشت و مسائل ديني ، كمك خواهد شد .

87

سعودي ها از خدمات خود به زائران گزارش مي دهند

كميته حج مدينه منوره به منظور استقبال از زائران خانه خدا خدمات ويژه اي ارائه مي دهد . ماجد بن عبدالعزيز امير منطقه مدينه گفت : امسال از 4003 كارگزار به منظور ارائه خدمات به زائران استفاده كرده ايم كه از ميان آنها 824 نفر به مفروش كردن مسجدالنبي و حياط اطراف آن اقدام كرده اند . از 1900 كارمند زن و مرد به منظور راهنمايي ، مراقبت و نگهباني از درهاي مسجد ، باز كردن درهاي ورودي نمازخانه در زمانهاي مخصوص استفاده مي كنيم . روزانه 7 هزار ظرف آب سرد زمزم به همراه 23 مخزن آب زمزم در حياط مسجدالنبي قرار مي دهيم كه از مكه مكرمه با تانكرهاي مخصوص آبرساني به مدينه منوره آورده مي شوند . براي گروهي از علما و مدرسان عربستان كلاس هاي درس برگزار كرديم تا آنها هنگام راهنمايي و ارشاد زائران با روش ديني صحيح به اشاعه فرهنگ اسلامي بپردازند ( ! )

88

سه شنبه 18 ذي قعده ^{( 1 )}

( 29/9/84 )

اين روزها مدينه حال و هوايي ديگر دارد

اين روزها مدينه حال و هوايي ديگر دارد . مشتاقان زيارت رسول اكرم ( صلّي الله عليه وآله ) هر روز براي زيارت آن وجود مقدس چند نوبت به سوي حرم مطهر آن حضرت مي شتابند . اگر كسي پس از اقامه نماز به سوي حرم مقدس نبوي عازم شود با رسيدن به محدوده حرم مطهر با سيل عظيم نمازگزاراني مواجه مي شود كه پس از اقامه نماز ، مسجدالنبي را ترك مي كنند . ده ها هزار زائر با رنگ ها و نژادهاي مختلف و لباس هاي گوناگون از حرم نبوي خارج مي شوند ؛ گروه هايي به سوي بقيع و بقيه به محل استقرار خويش مي روند . چنين صحنه هاي خيره كننده اي كه جلوه كوچكي از عظمت مقام قدس نبوي است ، بي اختيار بر زبان مي راند : السلام عليك يا رسول الله . الله اكبر ! با گذشت 1415 سال از رحلت آن وجود مقدس ، اين چه جاذبه اي است كه مشتاقان را قرن ها در سرما و گرماي سخت جزيرة العرب با وجود همه مشكلات و موانع ، چنين به سوي خود مي خواند . « السلام عليك يا رسول الله ، السلام عليك يا نبي الله ، السلام عليك يا خير خلق الله . . . » .

و چرا چنين نباشد . او سرآمد خلقت ، اشرف انبيا و خاتم المرسلين است . نخستين

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . نويسنده اين سطور پس از سه روز تأخير در اعزام ، سحرگاه امروز به سرزمين وحي مشرف شدم و هنگامي به مسجدالنبي رسيدم كه نماز صبح پايان يافته و مردم در حال خروج از مسجد بودند .

89

مخلوق خداست ^{( 1 )} كه اگر او نبود ، « هستي » نبود ^{( 2 )} آيا كسي هست كه با او برابري كند ؛ حتي در توجه و زيارت و ياد كردن نامش ؟ و چه زيبا سرود شاعر : ^{( 3 )}

كجايي اي عرب اي ساربان پير صحرايي

كجايي اي بيابان گرد روشن راي بطحايي

كه اينك بر فراز چرخ بيني نام « احمد » را

و در هر موج بيني اوج گلبانگ « محمد » را

« محمد » زنده و جاويد خواهد ماند

« محمد » تا ابد تابنده چون خورشيد خواهد ماند

جهاني نيك مي داند

كه نامي همچو نام پاك « پيغمبر » مؤيّد نيست

و مردي زير اين سبز آسمان همتاي « احمد » نيست

زمين ويرانه باد و واژگون باد آسمان پير

اگر ببينيم روزي در جهان نام « محمد » نيست

* * *

برنامه ريزي بعثه مقام معظم رهبري براي وعظ و آموزش مناسك حج زائران

بعثه مقام معظم رهبري به منظور بهره مندي هر چه بيشتر زائران از سفر الهي به حرمين شريفين ، اقدام به برگزاري مراسم سخنراني و مداحي ، و نيز آموزش مناسك حج زائران نموده است . مطابق برنامه اعلام شده است از امروز سه شنبه 29 آذرماه از ساعت 10 صبح سخنراني و مداحي ، و ساعت 21 آموزش مناسك حج در سالن همايش هاي بعثه برگزار مي شود .

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . او خود فرمود : اوّل ما خلق الله نوري .

2 . و خدا به او فرمود : لولاك لما خلقت الافلاك .

3 . مهدي سهيلي

90

به اين منظور محل هاي استقرار زائران ايراني به چهار منطقه تقسيم شده است و با قرار دادن سرويس هاي منظم رفت و برگشت از اين مناطق چهارگانه ، زائران مي توانند در اين مراسم شركت نمايند .

آمادگي هيأت پزشكي حج ايران براي ارائه خدمات به بيماران

رئيس بيمارستان و هيأت پزشكي حجاج ايراني در مدينه ضمن توصيه به رعايت نكات بهداشتي گفت : هيچ بيماري خاصي زائران ايراني را تهديد نمي كند . دكتر علي مرعشي در گفتگو با خبرنگار نشريه زائر گفت : زائران با وجود اين كه واكسيناسيون را انجام داده اند ، بايد به دليل شرايط خاص و وجود ويروس هاي آلوده ، هنگام تشرف به حرم از ماسك استفاده كنند و از تماس نزديك با بيماران خودداري نمايند .

وي اعلام كرد : بيمارستان مدينه با همه تخصص هاي لازم در زمينه قلب ، دندان پزشكي ، چشم پزشكي ، ارتوپدي ، جراحي عمومي ، گوش و حلق و بيني و زنان و زايمان آماده ارائه خدمات به زائران است . دكتر مرعشي با بيان اين كه بيمارستان حجاج ايراني مجهز به CCU و بخش هاي بستري زنان و مردان ، آزمايشگاه و راديولوژي است ، گفت : در صورت نياز به تخصص هاي بالاتر ، تيم پزشكي جمهوري اسلامي ايران از امكانات دولت عربستان هم استفاده خواهد كرد .

زائران ايراني از ايستگاه هاي مختلف به مسجدالنبي ( صلّي الله عليه وآله ) منتقل مي شوند

مسؤول حمل و نقل درون شهري زائران ايراني در مدينه اعلام كرد 60 دستگاه اتوبوس و ميني بوس كه از يك شركت معتبر سعودي اجاره شده است ، كار جابه جايي زائران ايراني از هتل ها به سمت اماكن مقدسه و بالعكس را بر عهده گرفته اند . آقاي نصراللهي در گفتگو با نشريه زائر با اشاره به ايجاد خطوط مختلف مناطقي كه زائران ايراني در آنها اسكان يافته اند ، گفت : ارائه سرويس هاي آمد و رفت براي زائراني كه محل اسكان آنها دور از حرم نبوي ( صلّي الله عليه وآله ) است ، شبانه روزي خواهد بود ، اما از ساعت 12

91

شب تا 4 بامداد ، ارائه خدمات به سبب سوخت گيري و نظافت وسايل نقليه 60% كاهش مي يابد .

برپايي نخستين مراسم سخنراني عمومي در بعثه مقام معظم رهبري

نخستين مراسم سخنراني عمومي بعثه مقام معظم رهبري در حج سال جاري امروز با حضور زائران خراسان رضوي در مدينه منوره برگزار شد . در اين مراسم حجة الاسلام والمسلمين محسن قرائتي پيرامون كسب فضيلت و بهره مندي حداكثري از ابعاد مختلف اين سفر الهي ، و ضرورت تداوم آن پس از بازگشت سخنراني كرد . وي همچنين فارغ شدن از تعلقات مادي و پرداختن حقوق الهي را از وظايف مؤمنان برشمرد و به نقل از معصوم گفت : اگر حقوق الهي را ندهيد ، نه تنها مشمول عنايات ائمه قرار نمي گيريد ، بلكه از راه هايي آن مال كسر مي شود .

پيش از مراسم سخنراني ، قاريان و مداحان اهل بيت عصمت و طهارت ، روحانيتي خاص به فضاي مجلس بخشيدند .

انتشار نشريه « صفا » ويژه روحانيون كاروان ها

بعثه مقام معظّم رهبري به منظور اطلاع رساني هرچه بيشتر به روحانيون كاروان ها از سال جاري اقدام به انتشار نشريه اي با نام « صفا » كرده است . دو شماره اين نشريه پيشتر در ايران منتشر شد ، و شماره سوّم آن امروز 29 آذر در مدينه منوّره در اختيار روحانيون قرار گرفت . اين نشريه كه حاوي اخبار سياسي و معارف ديني عمدتاً مرتبط با حج و وظايف روحانيون كاروان هاست ، قرار است روزهاي يكشنبه و پنج شنبه منتشر گردد .

تشكيل جلسه ستاد ويژه برگزاري دعاي كميل

جلسه ستاد ويژه برگزاري مراسم امروز با حضور آقايان : قاضي عسكر ، مهدوي ، شريفي ، ذاكري ، فهميده ، آخوندزاده ، اسلامي فر ، حكيمي ، نصيري ، گروسي ، جعفري ،

92

مرعشي ، صالحي و اميريان در دفتر بعثه مقام معظم رهبري تشكيل و در ابتداي جلسه آقاي شريفي مسؤول دفتر بعثه با بيان اهميت و حساسيت برگزاري مراسم دعاي كميل ، خطوط كلي سياست هاي جاري در اين مورد را تشريح كرد ؛ و پس از بحث و تبادل نظر ، تصميمات ذيل الذكر اتخاذ كرديد :

1ـ دستورالعمل برگزاري مراسم باشكوه دعاي كميل ملاحظه و اجراي دقيق آن مورد تأكيد قرار گرفت .

2ـ مقرر شد در تمامي مراحل ، از فراهم سازي مقدمات و دلالت زائران و حضور به موقع در محل برگزاري مراسم ، تا اجراي دقيق و زمان بندي شده دعا ، و بازگشت متين كاروان ها به ساختمان هاي محل استقرار ، با رعايت نظم و انضباط كامل صورت پذيرد .

3ـ ابعاد امنيتي مراسم و مراقبت هاي حفاظتي مربوطه توسط تمامي اركان و اجزاء برگزاركننده مراسم ، مطمح نظر قرار گيرد .

4ـ فضاسازي مناسب به منظور حضور به موقع و باشكوه زائران ايراني در اين مراسم ، علاوه بر اطلاع رساني از طريق نشريه زائر ، توسط روحانيون و مديران محترم كاروان ها صورت پذيرد .

5ـ در مسير انتقال زائران به محل برگزاري مراسم كه توسط مديران محترم كاروان صورت مي پذيرد ، رعايت كليه مقررات ترافيكي ضروري بوده و كاروان ها بدون سر دادن هر گونه شعار « حتي ذكر صلوات دسته جمعي » عازم محل مراسم شوند .

6ـ در مسير رفت و برگشت زائران ، حفظ وحدت ، پرهيز از هر گونه اقدامات تفرقه آميز ، حركت آرام و متين كاروان ها ، عدم برخورد با اقدامات ايذائي احتمالي و خويشتن داري و خردمندي در تمامي حركات و سكنات ، از ضروري ترين تدابير بشمار مي رود .

7ـ هيئت پزشكي حج ، از كليه آمادگي هاي لازم براي خدمت رساني به زائران محترم برخوردار باشد .

8ـ توسط ستاد مدينه منوّره به تمامي مديران كاروان ها ابلاغ و تأكيد شود كه پس

93

از حضور در محل برگزاري مراسم دعا ، تابلوهاي راهنماي كاروان را به نحوي در كنار خود و بر روي سطح زمين قرار دهند كه شكوه و عظمت يكپارچگي زائران ايران اسلامي را تحت الشعاع قرار نداده و امكان تصويربرداري مناسب از حضور پرافتخار دلدادگان اهل بيت ( عليهم السلام ) فراهم گردد .

9ـ تمامي مراحل عزيمت و مراجعت زائران محترم من البدو الي الختم ، تحت نظارت روحانيون محترم و معين محترم كاروان ها انجام خواهد پذيرفت .

10ـ همكاري نيروهاي فعال و مؤثر كليه معاونت ها و مديريت ها ، بر اساس مفاد دستورالعمل صادره ، با معاونت اجرايي ضروري بوده و تمامي واحدها نيروهاي مورد درخواست معاونت اجرايي را در اختيار قرار خواهند داد .

11ـ ريزبرنامه هاي اجرايي توسط روابط عمومي تنظيم و ارائه خواهد شد .

12ـ گروه محترم اعزامي از سازمان صدا و سيما و ساير رسانه هاي كشور ، نسبت به انعكاس مطلوب مراسم برنامه ريزي شايسته را معمول خواهند داشت .

اجتماع پرشور زائران شيعه و سني در بقيع

بقيع اين روزها با ابراز ارادت خالصانه شيفتگان اهل بيت و آه و ناله عاشقان خاندان عصمت و طهارت و سيل اشك آنان كه از شوق ديدار و زيارت حضرت رسول ( صلّي الله عليه وآله ) ، زهراي بتول ( عليها السلام ) و ائمه مظلوم از سويي ، و بر غربت و مظلوميت آن ذوات مقدس از سوي ديگر جاري است ، به رغم بدخواهان و كج انديشان و دشمنان مكتب اهل بيت ( عليهم السلام ) از غربت به در مي آيد .

اگرچه مرقد مقدس پاره هاي تن رسول خدا ( صلّي الله عليه وآله ) به ظاهر جز سنگي نشان ندارد ، اما آه و اشك و احساسات پاك ده ها هزار شيعه كه در تاريك و روشن هوا به شوق ديدار امامان معصوم خود چنين مشتاق و شتابان مي روند ، نشان بزرگ حقيقت و حقانيت آن ذوات مقدس است كه چشمان عوامل بي احساس و سخت دل وهابي مستقر در بقيع را خيره كرده است .

94

همگام و همراه با زائران دلسوخته ايراني ، هزاران زائر شيعه عرب ، افغاني و پاكستاني ، و بسياري از زائران سني ترك و مالزيايي و اندونزيايي و آفريقايي ، به زيارت سلاله هاي پاك رسول الله ( صلّي الله عليه وآله ) مي آيند و به خاندان آن حضرت اداي احترام مي كنند . اين جانب به چشم خود ديدم كه گروهي زائر سني ـ گويا اهل تركيه ـ در برابر مرقد مطهر امامان مدفون در بقيع ، عبارات متني را كه يكي از آنان قرائت مي كرد ، تكرار مي نمودند و من به قسمتي از آن رسيدم كه سلام و عرض ارادت به ساحت مقدس امام جعفر صادق ( عليه السلام ) مي كرد ؛ در حالي كه محتواي متن و صلوات هاي آنان بر رسول خدا ( صلّي الله عليه وآله ) نشان از سني بودنشان داشت .

زائران به مدت دو ساعت پس از نماز صبح مي توانند وارد بقيع شوند . بانوان نيز بعدازظهرها با گشوده شدن يكي از درهاي راه پله ، با دشواري پشت پنجره هاي بقيع مي آيند و از همانجا ائمه بقيع را زيارت مي كنند . به نظر مي رسد ، عوامل امر به معروف و نهي از منكر سعودي كه از وهابيان متعصب مي باشند ، در صدد هستند وضعي به وجود آيد تا از اين استقبال عظيم كه زائران سني را هم در بر گرفته است ، جلوگيري به عمل آورند . چند نمونه از تحركات آنان كه نظر اينجانب را به خود جلب كرده است از اين قرار است :

1ـ همانند سال پيش ، با وجود خيل بسيار زائرين ، تنها يك در ورودي را باز مي كنند كه طبيعتاً جوابگوي آن حجم عظيم جمعيت نيست . با اين حال بحمدالله ، تاكنون به سبب هوشمندي زائران هنگام بالارفتن از پلّه ها و يا ورود به بقيع مسأله اي پيش نيامده است و ان شاء الله تا پايان زمان حضور زائران در مدينه پيش نيايد . ^{( 1 )}

2ـ حادثه اي كه ديروز 28/9/84 هنگام زيارت بانوان اتفاق افتاد ، شباهت بسيار به موردي دارد كه سال گذشته پيش آمده بود . سال قبل در روز 21 دي ماه ( 29 ذيقعده )

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . سال گذشته تضييقات وهابي ها موجب ازدحام و فشار شديد جمعيت شد ؛ به گونه اي كه حتي برخي از جوانان از ورود به بقيع خودداري مي كردند تا چه رسد به سالخوردگان . ( نگاه كنيد به : كتاب حج 25 ، ص191 ) .

95

يعني دو هفته پس از ورود نخستين كاروان ايراني به مدينه ، ناگهان منع زيارت بانوان از
بقيع را برداشتند كه باعث هجوم زائران شد به گونه اي كه گروهي از بانوان توانستند وارد بقيع شوند . اختلاط زن و مرد و فشار جمعيت وضع ناهنجاري را به وجود آورد و در آن حال مأموران سعودي مشغول فيلم برداري شدند و وانمود مي كردند نمي توانند از كنترل جمعيت برآيند . ^{( 1 )}

بنا به گفته يكي از روحانيون عضو بعثه كه خود شاهد صحنه بوده است ، ديروز هنگام زيارت بانوان از پشت پنجره ها ، ازدحام بيش از حد زائران زن و مرد مقابل درب اصلي باعث شد به رغم ممانعت مأموران ، گروهي از بانوان وارد بقيع شوند . در حالي كه با اندك تدبيري مي توانند از ايجاد چنين ازدحامي پيش گيري نمايند .

اقدام امروز مأموران سعودي اين احتمال را تقويت مي كند كه اين امر شيطنتي است براي ارائه سند مدعاي وهابيان در جلوگيري از زيارت اهل قبور به ويژه توسط بانوان .

3ـ حضور مبلغين وهابي در بقيع با عنوان مأموران ارشاد و امر به معروف ! جلب توجه مي كند و به نظر مي رسد با سخنان خود قصد تحريك شيعيان را دارند . آنها با فواصلي از يكديگر بر فراز سنگي يا بلندي مي ايستند و به زبان هاي عربي ، فارسي و اردو و ـ احتمالاً زبان هاي ديگر ـ زائران را مورد خطاب داده و دور خود جمع مي كنند و باعث جر و بحث مي شوند .

با وجود تذكرات مكرر به زائران ، بهويژه در جلسات توجيهي پيش از سفر ^{( 2 )} درباره رعايت شؤون تشيع و جمهوري اسلامي ، باز مشاهده مي شود برخي از روي سادگي
اقداماتي مي كنند كه مايه وهن شيعه و نظام مي گردد . امروز خود شاهد بودم كه يكي از مأموران امر به معروف و نهي از منكر سعودي عريضه اي را كه يكي از زوار ايراني به آن

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . كتاب حج 25 ، ص 191 و 192 .

2 . اين جانب در جلسه عظيم توجيهي زائران تهراني كه در روز دوشنبه 25 شوال ( سالروز شهادت حضرت امام صادق ( عليه السلام ) ) در سالن 12 هزار نفري استاديوم آزادي تشكيل شد ، شاهد بودم كه جناب حجة الاسلام والمسلمين قاضي عسكر چگونه و با چه بيان رسا و منطقي قوي و با ذكر مصاديق ، در ردّ اين گونه اعمال سخن گفتند و از زائران خواستند جداً از ارتكاب آن خودداري كنند .

96

سوي نرده ها پرتاب كرده بود ، برداشت و با خواندن نام نويسنده و شهر او از روي پاكت عريضه ، با فارسي دست و پا شكسته به تمسخر اين اقدام پرداخت و با نشان دادن آن با صداي بلند در پوچي و بي حاصلي آن همراه با خنده هاي گزنده داد سخن مي داد .

مدتي بعد كه از محدوده مقابل مدفن ائمه هدي عليهم صلوات الله گذشتم و به سوي ديگري مي رفتم ، باز ديدم همان مأمور در برابر گروه هاي ديگر زائرين با عَلَم كردن آن نامه چگونه به جوسازي هاي خود و استهزاي اين عمل ادامه مي داد ؛ و يك روحاني ايراني هم كه از اقدام او به خشم آمده بود ، به تندي با وي جر و بحث مي كرد . اما مأمور سعودي با همان خنده هاي گزنده سعي مي كرد خود را خونسرد و محق جلوه دهد .

بازديد جمعي از زائران از آشپزخانه مركزي

مسؤول پخت متمركز در مدينه منوره اعلام كرد : تعدادي از زائران كاروان هاي مستقر در مدينه امروز از محل آشپزخانه متمركز بازديد كردند و با مراحل آماده سازي و پخت و توزيع غذا و همچنين نكات ايمني و بهداشتي حاكم بر محيط آشنا شدند . ضمناً فرم هاي نظرسنجي پيرامون پخت غذا بين جامعه آماري از زائران مدينه منتشر شد كه جمع آوري و جمع بندي خواهد شد .