بخش 19

450

دفتر بعثه

دفتر بعثه مقام معظّم رهبري ، مجموعه اي از واحدهاي گوناگون را دربرمي گيرد كه عمدتاً نقش تغذيه ديگر بخش هاي بعثه ، و خدمات مختلف را بر عهده دارد .

از آنجا كه گزارش عملكرد برخي از زيرمجموعه هاي دفتر ، همچون گروه نشريات زائر ، واحد ارتباطات خبري و مركز رايانه ، به طور جداگانه تنظيم و ارائه شده است ، در اينجا تنها فهرستوار وظايف واحدهاي ديگر دفتر يعني واحد انتظامات و مراجعين ، و روابط عمومي درج مي گردد . چون اين وظايف ثابت و روشن هستند و در هر موسم يكسان عمل مي شود ، نيازي به گزارش آماري عملكرد آنان نيست .

وظايف واحد انتظامات و مراجعين :

1 ـ برقراري نظم و آرامش ، استقرار مدعوين و راهنمايي آنان به هنگام ورود و خروج از بعثه مقام معظم رهبري در جلسات سخنراني عمومي .

2ـ برقراري نظم و آرامش همايشها و جلسات ويژه حجاج ديگر كشورها كه در بعثه برگزار مي گردد .

3ـ همراهي با نماينده محترم ولي فقيه و سرپرست حجاج در ترددّهاي خارج از بعثه به منظور كمك به تيم حفاظتي و تأمين امنيت بيشتر .

451

4ـ برقراري نظم و آرامش در جايگاه ويژه برگزاري دعاي كميل .

5ـ برقراري نظم و آرامش در مراسم دعاي ندبه .

6ـ برقراري نظم و آرامش در جايگاه ويژه مراسم برائت از مشركين و دعاي شريف عرفه در سرزمين مقدس عرفات .

7ـ برقراري نظم و آرامش مراسم سخنراني عمومي در منا .

8ـ راهنمايي زائرين هنگام برگزاري مراسم به چادرهاي عرفات و منا و هدايت آنان پس از پايان مراسم به خارج از محدوه بعثه .

9ـ كنترل ورود و خروج افراد به چادرهاي بعثه ( در منا ) و جلوگيري از ورود افراد متفرقه و غير ايراني .

10ـ راهنمايي مراجعين به قسمتهاي اداري بعثه و ستاد .

وظائف روابط عمومي بعثه مقام معظم رهبري

مسئوليت گروه پيشرو و آماده سازي بعثه در مقاطع مدينه و مكه

1ـ تهيه و تنظيم دستورالعمل ها و آئين نامه هاي مربوط به كلّيه مراسم ( اعم از : ادعيه ، اعياد ، شهادت ها ، همايش ها ، محافل قرآني ، سخنراني ، برائت از مشركين و . . . ) و تبليغات داخلي كاروان ها و . . . در موسم حج .

2ـ تهيه متون تبليغاتي مناسب جهت استفاده در ساختمان بعثه و محل هاي استقرار كاروان ها .

3ـ تهيه و تنظيم جداول مربوط به مراسم و همايش ها و همچنين وضعيت حضور و استقرار پرسنل روابط عمومي در بعثه .

4ـ انجام امور هنري اعم از : خوشنويسي ، طراحي ، نقاشي و رنگ آميزي تراكت ، مقوا ، پلاكارد ، يونوليت ، بنر و غيره .

5ـ پوشش تبليغاتي ساختمان بعثه ، محل استقرار كاروان ها ، محل برگزاري مراسم و همايش ها

452

6ـ آماده سازي محل برگزاري مراسم و همايش ها .

7ـ هماهنگي و دعوت از مجري ، قاري ، سخنران ، مداح و گروه هم خواني جهت اجراي برنامه در مراسم و همايش ها .

8ـ تهيه و طراحي برخي از متون خاص و جدول كلمات جهت درج در برخي از نشريات .

9ـ برگزاري مسابقات فرهنگي براي زائرين محترم .

10ـ نظارت و سركشي بر امور تبليغاتي محل هاي استقرار كاروان ها .

11ـ برگزاري جلسات توجيهي با پرسنل زير مجموعه در جهت آشنايي و ارتقاء سطح كيفي و كمي امور مربوط .

12ـ تزئين نماي بعثه .

13ـ برگزاري مراسم شبي با قرآن ، دعاي كميل ، دعاي ندبه ، دعاي عرفه ، . .

14ـ هماهنگي و برگزاري برنامه هاي ايام مني .

15ـ توزيع نشريه زائر .

16ـ ارائه خدمات خوشنويسي به دست اندركاران امور حج .

17ـ حضور و فعاليت تا آخرين روزهاي موسم حج .

18ـ برنامه ريزي و هماهنگي در مورد گروه قاريان قرآني .

19ـ مشاركت مؤثر و اجراي برنامه هاي تبليغاتي در كاروانها « بصورت منطقه اي » .

20ـ همكاري و هماهنگي با قسمت هاي ذيربط بعثه و سازمان حج و زيارت .

21ـ انجام ساير امور محوله

453

نشريه زائر

نشريه زائر در موسم حج شايد به عبارتي بهترين وسيله اطلاع رساني براي زائران خانه خدا و حرم مقدس نبوي باشد ؛ زيرا گذشته از اين كه اخبار لازم و ضروري پيرامون زيارت و دستورالعمل ها و رهنمودهاي بعثه در آن منعكس مي شود ، خلاصه اي از آخرين خبرهاي مهم ايران و جهان نيز به اطلاع زائران مي رسد . از آنجا كه زائران بيشتر وقت خود را صرف زيارت و عبادت و حضور در حرمين شريفين مي كنند ، تقريباً نمي توانند خود را با برنامه هاي خبري شبكه هاي راديويي و تلويزيوني كشور كه در عربستان قابل دريافت است ، تطبيق دهند . بنابراين در اوقات فراغت و استراحت نشريه زائر همدم زائران است .

گذشته از زحمات عوامل فني و اجرايي كه با تلاش آنها نشريه زائر چاپ و منتشر و توزيع مي شود ، هويت اين نشريه و محتواي آن به تركيب هيأت تحريريه آن بستگي دارد .

مسئوليت گروه نشريات زائر در موسم حج امسال را برادر فاضل ارجمند جناب حجة الاسلام والمسلمين آقاي عبدالرسول هاجري بر عهده داشتند . ايشان كه خود فردي فاضل و اهل قلم هستند با دعوت از شخصيت هاي علمي و فرهنگي همچون جناب آقاي محمدجواد صاحبي و جناب آقاي مهدي نصيري كه سوابق طولاني و درخشاني در امر مديريت نشريات علمي ، فرهنگي و يا جامع دارند ، هيأت تحريريه

454

مجموعه نشريات زائر را غناي خاصي بخشيدند . همچنين در كنار هيأت تحريريه با استفاده از خبرنگار فرهنگي متعهد و پركار « برادر محمد خامه يار » ، نشريه زائر از گزارش هاي جالب و خواندني ايشان نيز برخوردار شد .

آنچه در زير آمده است ، گزارش اجمالي اما دقيق و فني از كميت و كيفيت شكل گيري و انتشار نشريات زائر به قلم برادر گرامي جناب آقاي هاجري است :

بي شك ارتباط مستمر با ثبت نام كنندگان حج يا عمره در ايران و اطلاع رساني هدفمند به آنان ، تأثير چشمگيري در آماده سازي روحي و معنوي زائران براي اين سفر الهي و تعديل و جلوگيري از نابهنجاري احتمالي فردي و گروهي آنان دارد . به همين منظور گستره زماني تدوين و نشر زائر از انحصار ايام موسم خارج شد و دامنه آن به پيش از عزيمت زائران گسترش يافت .

در موسم سال جاري ، دو شماره نشريه زائر در ايران تدوين و در تيراژ 90000 در شماره اول و 60000 در شماره دوم منتشر شد . نيز مجله اي 48 صفحه اي حاوي چكيده اطلاعاتي كه مورد نياز زائران در طول سفر مي باشد ، آماده سازي شد و در تيراژ 60000 در ايران منتشر گرديد و براي زائران ارسال شد .

گفتني است با توجه به پذيرش مسؤوليت نشريه زائر در اوايل ماه رمضان ، كار فيش برداري ، تدوين و آماده سازي و انتشار اين مجله توسط يك نفر و در طول يك ماه انجام شد .

از سوي ديگر گستره زماني انتشار نشريه به پس از بازگشت حاجيان به ايران توسعه مي يابد و در قالب چند ويژه نامه به نام « حاجي سلام ! » براي آنان ارسال مي شود كه براي شماره هاي بعدي ، در صورت تمايل مي توانند مشترك شوند .

مخاطبان خاص

در عمليات حج و انجام اعمال و مناسك ، گروه هاي مختلفي از اقشار مختلف حضور دارند كه هر يك نقش تعيين كننده اي در تحقق مطلوب حج ابراهيمي دارند .

455

مديران و كارگزاران اجرايي حج ، روحانيون كاروان ها ، بانوان ، فرهيختگان و نخبگان . بي ترديد ارتباط و تعامل دوسويه و اطلاع رساني و جهت دهي بهنگام به اين اقشار از يكسو ، و استفاده بهينه از ظرفيت ها ، استعدادها و توانمندي هاي آنان از سوي ديگر به مديران و سياستگزاران حج در فرآيند مديريت حج و ايجاد تغيير و تحولات عميق در شكل و محتواي حج ، ياري مي رساند . به همين منظور « طرح ويژه نامه ها و ضمائم » نشريه زائر براي اولين بار ، در سال جاري به طور آزمون و خطا انجام شد :

1 . نشريه صفا ويژه روحانيون حج : 6 شماره در ايران و هفته اي دو روز ( يكشنبه و پنج شنبه ) در موسم حج

2 . نشريه دليل كاروان ويژه كارگزاران ستاد و عوامل اجرايي كاروان ها : 16 شماره در ايام موسم و سه روز در هفته ( جمعه ، دوشنبه و چهارشنبه )

3 . مروه ويژه بانوان زائر : 12 شماره كه در ايام موسم ، دو روز در هفته منتشر شد . ( شنبه و سه شنبه )

مخاطب شناسي و نيازسنجي

اطلاع رساني ، جاده اي يك طرفه و يك سويه نيست . متكلم وحده بودن در عرصه رسانه ها ، معنا و مفهوم ندارد و به از دست دادن مخاطبان مي انجامد كه به معناي شكست و نابودي رسانه است . دو طرفه و دو سويه سازي اطلاع رساني از چند جهت موجب خير و بركت است :

1 . آشنايي با نيازهاي فرهنگي و معرفتي زائران كه زمينه ساز تهيه و تدوين محتوايي متناسب با نياز مخاطب است .

2 . آشنايي با ضعف ها و كاستي هاي شكلي و محتوايي نشريه توسط مخاطبان اصلي آن .

3 . همكاري خبري ، تحليلي و علمي و مشورتي مخاطبان با نشريه .

به همين منظور طرح مطالعات ميداني « نيازسنجي و مخاطب شناسي » از روزهاي

456

آغازين مديريت جديد در دستور كار قرار گرفت و فرم هاي لازم جهت نظرسنجي و آشنايي با ديدگاه ها و نقطه نظرات اقشار مختلف زائران آماده شد كه پس از بازگشت حاجيان به ايران براي آن ارسال خواهد شد . همچنين طبق هماهنگي هاي به عمل آمده با حوزه نظارت و ارزيابي و معاونت آموزش و پژوهش نتايج نظرسنجي هاي آنان به دست ما مي رسد .

غنابخشي و تعميق محتوا

در امر رسانه ، همه فعاليت ها و تلاش ها ، مقدمه اي براي ابلاغ و رساندن پيام است . پس « پيام » و غنا و اعتبار آن ، در فرآيند اطلاع رساني ، نقش محوري و كليدي را ايفا مي كند . بنابراين تعميق و غنابخشي پيام ها و اطلاعات نشريه در دستور كار قرار گرفت و در گام اول مطالب و محتواي نشريه زائر و ضمائم آن به دو بخش ثابت و روزانه ( خبر و گزارش ) تقسيم شد .

تأمين و تدارك محتواي صفحات و ستون هاي ثابت ، در 45 روز پيش از سفر و با حضور و پيگيري شبانه روزي همكاران نشريه انجام شد و مطالب و محتواي بيش از 30 شماره زائر و ضمائم آن بسته شد . به عبارت دقيق تر ، 70 درصد از نشريه از نظر محتواي ثابت در ايران بسته شد و بيش از 700 صفحه مطالب جمع آوري و صفحه بندي شد . در اين مرحله به منظور اطمينان از صحت ، عمق و غناي مطالب ، سه نوع آثار مكتوب تعيين شده و مورد بهره برداري قرار گرفت :

1/4 . بيش از 400 اثر مكتوب و نفيس منتشره از سوي نشر مشعر ( حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت )

2/4 . آثار شخصيت هاي برجسته حوزه هاي علميه مانند شهيد مطهري ، شهيد بهشتي ، مرحوم بهاري ، جوادي آملي ، سبحاني ، حسن زاده آملي ، مكارم شيرازي ، دكتر شهيدي و . . .

3/4 . كتاب هاي برگزيده سال در حوزه مباحث ديني و قرآني .

457

محوربندي موضوعي

براي اين كه موضوعي از موضوعات مورد نياز زائران از قلم نيفتاده و به نفع ديگر مباحث كنار نرود ، طرح « محوربندي موضوعي و محتوايي » نشريه زائر اجرا شد . طبق اين طرح ، ابتداء موضوعات و محورهاي مورد نياز زائران تعيين شد و در مرحله بعد اولويت و سهميه آنها مشخص شد . محتواي زائر و ضمائم آن در پنج محور عمده و اساسي تهيه و تدوين شد :

1/5 . معارف حج

2/5 . اخلاق و عرفان

3/5 . ادبيات

4/5 . تاريخ

5/5 . سياسي و اجتماعي ( خبر ، گزارش و تحليل )

محدوديت ها و شرايط

براي يك ارزيابي منصفانه از فعاليت و عملكرد نشريه زائر و ضمائم آن بايد تمام محدويت ها و شرايط را در نظر گرفت . عمده شرايط و محدوديت هاي زائر را مي توان بدين شرح برشمرد :

1 . محدوديت زماني : مسئوليت نشريه اوايل ماه رمضان به تيم جديد واگذار شد .

اين بدين معنا بود كه زمان موجود هم بايد براي يادگيري ، توجيه و تقسيم كار ، تدارك مقدمات و سخت افزارها هزينه مي شد ، و هم براي تهيه شماره هاي ايران و تأمين محتواي ثابت شماره هاي عربستان .

به عبارت ديگر نيروهاي نشريه مي بايست در زمان واحد در چند جبهه كار كنند ؛ تهيه و نشر چند شماره در ايران ، تهيه و تدارك مطالب ستون هاي ثابت ، تهيه و تدارك مقدمات كار در ايران و عربستان .

2 . دوران تجربه و آزمون و خطا . به هر حال نشريه زائر كلا پوست انداخته بود و

458

اصحاب آن كاملا جديد بودند . جديد بودن افراد و طبيعتاً ناآشنايي آنان با همه شرايط كار در عربستان از يك سو و طرح هاي جديد و ابتكاري كه بايد در سال جديد جامه تحقق مي پوشيد از سوي ديگر ، موجب شده بود كه سال جاري ، به سال تجربه اندوزي و آزمون و خطا تبديل شود كه در جاي خود از محدوديت هاي مديريتي بود كه قدرت مانور را كاهش مي داد .

3 . محدوديت انساني : تمام كارها و مقدمات ياد شده بايد به گونه اي انجام مي شد كه هيچ نيروي جديدي به تركيب نيروها اضافه نشود . در اين صورت به محدوديت زماني ، محدوديت نيروي انساني نيز افزوده مي شد . جاي خوشوقتي است كه تمام تحولات و كارهاي انجام شده در ايران و عربستان در حالي انجام شد كه حتي يك نيرو به تركيب كمّي نيروهاي نشريه افزوده نشد .

4 . محدوديت هاي سخت افزاري بويژه در عربستان : به هر حال كار چاپ و انتشار نشريه و توزيع آن در عربستان با محدوديت گريزناپذيري مواجه بوده و هست كه به افت كمّي و كيفي چاپ و توزيع نشريه مي انجامد . از نظر محتوايي ، بسياري از مطالب را به دليل شرايط خاص سياسي و فرهنگي بايد ناديده گرفت ؛ و از نظر شكلي ، ميدان مانور صفحه آرايي به دليل محدوديت هاي چاپ با مشكلات جدي و عديده روبه روست .

459

واحد ارتباطات خبري

واحد ارتباطات خبري بعثه ، وظيفه پوشش خبري مراسم پرشكوه حج از آغاز حضور زائران ايراني در سرزمين وحي تا پايان موسم را بر عهده دارد . اين واحد هم چنين اخبار مهم مربوط به حج و كشور عربستان در اين ايام را نيز دريافت و به داخل كشور و در سطح مسؤلان بعثه مقام معظم رهبري منعكس مي كند .

اهم مأموريت هاي واحد ارتباطات خبري :

1ـ راه اندازي و تجهيز دفاتر ستاد خبري در تهران ، مدينه منوره و مكه مكرمه .

2ـ تهيه خبر و انعكاس مطلوب خبري و تمامي رويدادهاي خبري بعثه مقام معظم رهبري .

3ـ پوشش خبري تمامي ديدارها و ملاقات هاي نماينده محترم ولي فقيه .

4ـ شركت در جلسه و انعكاس خبري جلسات شوراي هماهنگي و اجراي مصوّبات محوّله .

5ـ برگزاري كنفرانس هاي مطبوعاتي ، راديو تلويزيوني براي معاونان و مديران بعثه مقام معظم رهبري .

6ـ ارائه سرويس خبري خبرنگاران رسانه هاي حاضر در موسم حج .

460

7ـ هماهنگي براي انجام مصاحبه و تهيه خبر و همچنين ترغيب خبرنگاران به پيگيري امور خبري .

8ـ ارائه بولتن خبري گزيده اي از اخبار ايران و جهان و رسانه هاي بيگانه به دفتر نماينده محترم ولي فقيه ، معاون بين الملل و سرپرست هيئت پزشكي .

9ـ ارائه سرويس خبري به نشريه زائر ، سايت حج و كتاب حج و . . .

10 ـ پوشش خبري همايش ها و مراسم بعثه .

11ـ اعلام برنامه هاي خبري به طور روزانه به كتاب حج ، نشريه زائر و سايت حج ، همچنين خبرنگاران صدا و سيما و خبرگزاري ها و روزنامه ها .

12ـ تهيه روزنامه هاي عربي و انگليسي براي خبرنگاران و قسمت هاي درخواست كننده .

13ـ مرور اخبار عربستان ، اخبار مربوط به حج .

شكل گيري واحد ارتباطات خبري ، و عملكرد آن در موسم حج سال جاري :

واحد ارتباطات خبري بعثه مقام معظم رهبري با مسئوليت آقاي غلامحسين اسلامي فرد از اواسط آبان ماه كار خود را آغاز كرد .

در ادامه اجراي مصوبه شوراي عالي حج مبني بر اعزام يك گروه پنج نفره از خبرنگاران ، به حكم قرعه اسامي روزنامه هايي را كه خبرنگاران آن ها در سال گذشته به حج اعزام شده بودند از ليست ارسالي از سوي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي حذف ، و ميان ساير روزنامه ها قرعه كشي صورت گرفت .

در اين مراسم كه با حضور رييس واحد ارتباطات خبري و مدير كل محترم روابط عمومي سازمان حج و زيارت و با شركت نمايندگان معرفي شده از سوي روزنامه ها برگزار گرديد ، افراد زير تعيين شدند :

ـ آقاي هومان از روزنامه ابرار

ـ آقاي صابري از روزنامه جوان

461

ـ آقاي خاني از روزنامه رسالت

ـ خانم خادم المله از روزنامه ايران

ـ خانم همتي از روزنامه جمهوري اسلامي

بنابر مصوبه ديگر شوراي عالي حج كه در آن مقرر شده بود يك نفر هم به قيد قرعه از بين خبرگزاري هاي رسمي كشور به حج اعزام شود ، در جلسه ديگري كه در آن نماينده پنج خبرگزاري ايسنا ، فارس ، مهر ، ايكنا و شبستان حضور داشتند ، نماينده خبرگزاري فارس براي اعزام به حج به قرعه برگزيده شد .

براساس توافق انجام شده بين خبرگزاري جمهوري اسلامي و مسئول دفتر نماينده محترم ولي فقيه يك گروه شش نفره شامل مسئول گروه ، خبرنگار ، مترجم انگليسي ، عكاس ، مسئول فني و مسئول تداركات به دفتر بعثه مقام معظم رهبري معرفي و با اعزام آنان موافقت شد .

پس از هماهنگي با رييس دفتر نماينده محترم ولي فقيه آقايان مصطفي آجرلو و علي واحدي از خبرگزاري جمهوري اسلامي و مجتبي قاسم زاده از واحد مركزي خبر براي عضويت در واحد ارتباطات خبري دعوت به همكاري شدند .

واحد ارتباطات خبري از زمان راه اندازي دفتر كار خود در تهران اخبار و گزارش هاي لازم را درباره برنامه هاي هفته حج تهيه و مستقيماً در اختيار رسانه هاي مكتوب و صدا و سيما قرار داد و هماهنگي هاي لازم را براي پوشش تصويري برنامه ها و اجراي مصاحبه هاي هدايت شده به انجام رساند .

آقاي مصطفي آجرلو روز 20 آذرماه به عنوان نيروي پيش پرواز عازم مدينه منوره شد و از روز 21 آذرماه نيز با انعكاس خبر استقرار گروه هاي پيشرو بعثه مقام معظم رهبري در مكه مكرمه و مدينه منوره فعاليت هاي واحد ارتباطات خبري بعثه مقام معظم رهبري بطور رسمي آغاز شد .

روز 28 آذرماه نيز آقاي اسلامي فرد به همراه جناب آقاي ري شهري از تهران عازم مدينه منوره شد .

462

تمامي ديدارهاي خارجي و داخلي جناب آقاي ري شهري و تمامي مراسم ها و همايش هاي بعثه مقام معظم رهبري توسط واحد ارتباطات خبري پوشش داده شده و اخبار مكتوب آن نيز ضمن ارسال به دفاتر خبري در تهران ، در اختيار خبرنگاران اعزامي و بخش هاي مختلف خبري صدا و سيما قرار مي گرفت .

خبرنگاران اعزامي از روزنامه ها هر يك كارنامه متفاوتي را از خود بجا گذاشتند و از سويي ديگر به دليل نبود انتظار مناسب از سوي مركز اعزام كننده ، غير از يك يا دو تن انگيزه اي قوي براي ارائه عملكرد مناسب و ارائه گزارش هاي خبري در بين آن ها مشهود نبود .

با اين حال واحد ارتباطات خبري ضمن پرهيز از ورود به حوزه حرفه اي خبرنگاران محيطي صميمي و دوستانه را براي فعاليت مناسب و انجام تعامل كاري با آنان بوجود آورد .

آقاي محمد خامه يار ، يكي از همكاران نشريه زائر كه خبرنگار روزنامه كيهان بود نيز در طول موسم ، خبرهاي واحد ارتباطات خبري و همچنين گزارش هاي توليد خود را براي روزنامه كيهان ارسال مي كرد .

واحد ارتباطات خبري در حج 84 به دليل تأخير و مشكلات بوجود آمده در اعزام به موقع خبرنگاران در دو مقطع زماني مدينه قبل و مدينه بعد ، خلاء بوجود آمده از عدم حضور خبرنگاران خبرگزاري جمهوري اسلامي و روزنامه هاي تعيين شده را پر كرده و اخبار و گزارش هاي تصويري خود را براي آن ها ارسال ، و براي انعكاس آن پيگيري مي كرد .

انجام سه مصاحبه مطبوعاتي آقاي زرهاني در مكه و مدينه ، مصاحبه مطبوعاتي آقاي دكتر ضيايي رييس هيات پزشكي در مكه مكرمه و مدينه ، مصاحبه مطبوعاتي با آقاي شريفي مسئول دفتر نماينده ولي فقيه و همچنين مصاحبه مطبوعاتي با آقايان قاضي عسكر و زماني معاون آموزشي و پژوهشي و مسئول واحد اهل سنت بعثه مقام معظم رهبري گوشه اي از اقدامات واحد ارتباطات خبري بوده است .

463

تمامي بازديدهاي نماينده محترم ولي فقيه از قسمت هاي مختلف بعثه و سازمان حج و زيارت و كاروان هاي جانبازان و حجاج ايراني نيز توسط واحد ارتباطات خبري پوشش تصويري و خبري داده شد .

در حين وقوع حوادثي همچون تخريب يك ساختمان در مكه مكرمه و كشته شدن جمع انبوهي از حجاج كشورهاي ديگر در زير پل جمرات ، واحد ارتباطات خبري با سياست حفظ آرامش در اذهان خانواده هاي حجاج ايراني ، عملكرد در خور توجهي در انتشار اخبار صحيح و مقابله با بروز شايعه و اخبار ناصحيح انجام داد .

كنترل همه روزه اخبار مربوط به حج و اخبار سياسي مرتبط با كشور عربستان در صدا و سيما ، خبرگزاري ها و روزنامه ها از ديگر اقدامات واحد ارتباطات خبري بود كه با هدف هر چه بهترسازي روابط ميان دو كشور ايران و عربستان بدان پرداخته مي شد .

همه اخبار و گزارش هاي تهيه شده توسط واحد ارتباطات خبري كه به سخنان نماينده محترم ولي فقيه مربوط مي شد پيش از ارسال ، جهت استحضار و اعلام نظر به ايشان تسليم مي شد تا با تأييد ايشان به مطبوعات ، خبرگزاري و صدا و سيما داده شود .

464

مركز رايانه

مقدمه

مركز رايانه يا مركز فناوري اطلاعات ، مجموعه اي از افراد متخصص است كه در يك محيط صميمي و با يك همكاري علمي ، خدمات و اقدامات قابل ملاحظه اي را در ايام حج 1426 و قبل از آن ارائه نموده اند كه آنچه در پي مي آيد اشاره اي به مهم ترين آنهاست .

در آنچه پيش رو داريد ، ابتدا مركز ، متخصصين و بخش هاي مختلف آن معرفي مي شوند . سپس نگاهي اجمالي به فعاليت ها و خدمات بخش شبكه ، سخت افزار و نرم افزار داشته ، و در نهايت خدمات مركز در ابعاد شبكه ، سخت افزار و نرم افزار مورد بحث قرار مي گيرد .

مركز رايانه در يك نگاه

با گسترش فناوري اطلاعات ، مركز كامپيوتر ، در بعثه مقام معظم رهبري ، جايگاه ويژه اي را به خود اختصاص داده است . وظايف اين مركز ، مديريت ، نظارت ، كنترل و مشاوره در كليه زمينه هاي مربوط به فناوري اطلاعات مي باشد . با توجه به بالا بودن هزينه خدمات رايانه اي و اختلاط زياد آن با فرآيندهاي سازماني ، اين نقش در جهت

465

مصرف بهينه منابع بعثه مقام معظم رهبري ، و جلوگيري از به هدر رفتن سرمايه ها ، اهميت ويژه اي پيدا مي كند .

با توجه به تعريف فناوري اطلاعات ، كه عبارت است از مديريت و كار با اطلاعات در يك بستر رايانه اي ، و با توجه به اينكه اين فناوري از دو بخش سخت افزار و نرم افزار تشكيل شده است ، اين مركز نيز در اين دو بخش اقدام به ارائه سرويس هاي مختلف نموده است و از نيروهاي متخصصي در اين دو بخش بهره مي گيرد .

ـ متخصصين بخش نرم افزار :

* مهدي نيكخواه قمي ( مسوول مركز ) ، سيد رسول رضوي ( مسوول نرم افزار ) ، فرشاد شاه بهرامي ( برنامه نويس ) ، جواد مهرپويان ( برنامه نويس ) ، حميدرضا حسين پور ( برنامه نويس ) ، محمدرضا اسدي ( برنامه نويس )

ـ متخصصين بخش سخت افزار و شبكه :

* مهدي كربلايي عباس ( شبكه ) ، ناصر بقايي ( سخت افزار )

لازم به ذكر است با عنايت به اين كه ظرفيت نيروهاي مركز در موسم شش نفر است ، آقايان حسين پور و اسدي در ايام موسم حج به ترتيب در معاونت هاي بين الملل و اجرايي به كار مشغول بوده اند .

فهرست فعاليت هاي بخش سخت افزار و شبكه

بخش سخت افزار و شبكه ، مسؤول انجام و ارائه مشاوره در زمينه هاي ذيل است :

ـ خريد و راه اندازي انواع قطعات كامپيوتري اعم از قطعات داخلي Case ، RAMو قطعات خارجي مانند Printer ، CD/DVD ، Modem و . . .

ـ عيب يابي و تعمير قطعات مختلف سخت افزاري .

ـ نصب و راه اندازي نرم افزارهاي مورد نياز واحدهاي مختلف .

ـ عيب يابي و تنظيم نرم افزارهاي سيستمي و كاربردي مانند ويندوز ، فتوشاپ و . . .

ـ نصب و راه اندازي شبكه هاي داخل بعثه اعم از فراهم سازي بستر فيزيكي ،

466

راه اندازي سرورها و . . .

كنترل امنيت شبكه با استفاده از نرم افزارهاي ضد ويروس .

ـ نصب سرويس دهنده هاي بانك اطلاعاتي بعثه .

ـ اتصال واحدها به اينترنت .

اين بخش در قبل از موسم حج ، فعاليت هايي چون تصحيح برگه هاي آزمون روحانيون و برگه هاي مراقبت اعمال را كه كار سنگين و حساسي مي باشد نيز به عهده دارد .

يكي از فعاليت هاي جديد اين مركز در بعثه مقام معظم رهبري پشتيباني و راه اندازي سيستم مكانيزه دبيرخانه ( كه از بانكهاي اطلاعاتي اوراكل بهره مي برد ) است كه در بخش هاي بعدي به طور مفصل به آن پرداخته شده است .

فعاليت هاي بخش نرم افزار و وب

بخش نرم افزار مسؤول توليد و ارائه مشاوره در كليه زمينه هاي توليد نرم افزار و سايت هاي مختلف مي باشد . نرم افزارهاي متنوعي در اين مركز توليد و به بهره برداري رسيده است كه به اجمال به آنها اشاره مي شود :

نرم افزار جامع اطلاعات حج

اين نرم افزار كه از سال 81 پايه ريزي شده است ، بانك اطلاعات نسبتاً جامعي از آنچه در حج مطرح مي شود ، فراهم آورده است . امكان ثبت و گزارش گيري از تركيب اطلاعات زائران ، روحانيون ، پروازها ، هتل ها ( مسكن ها ) ، و كاروانهاي حج از جمله امكانات اساسي اين نرم افزار است . در كنار آن ، نرم افزار داراي زير سيستم هاي ^{( 1 )} تخصصي براي معاونت هاي امور روحانيون ، اجرايي ، نظارت و بازرسي ، و بين الملل

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . زير سيستم ( Subsystem ) زير مجموعه يك سيستم بزرگتر را گويند كه خود مي تواند يك سيستم مستقل محسوب شود .

467

است كه شامل فرآيندهاي تخصصي ايشان مانند تعيين و ارزيابي روحانيون كاروان ها ، مديريت اعزام نيروهاي بعثه به حج ، ثبت اطلاعات ارزيابي كاروانهاي حج ، و ثبت اطلاعات مبلغين و فعاليت هاي ايشان ، مي باشد .

پايگاه اطلاع رساني معاونت امور روحانيون

معاونت امور روحانيون در راستاي تكميل فرآيندهاي مكانيزه خويش از سال 83 اقدام به طراحي يك وب سايت ( پايگاه اطلاع رساني ) نموده است . اين پايگاه ، در عين اين كه بستري براي بيان آيين نامه ها ، اخبار ، و ارتباط با معاونت امور روحانيون است ، يك بانك اطلاعات غني از دستاوردها ، تجارب ، منابع و تأليفات روحانيون و كارشناسان مسائل اسلامي نيز مي باشد . علاوه بر اين ، نرم افزاري نيز جهت اتوماسيون فرآيندهايي چون آزمون ، ويرايش اطلاعات فردي ، مشاهده وضعيت و مكاتبات روحانيون با آن معاونت ايجاد شده است .

نرم افزار بانك اطلاعات سؤالات آزمون

اولين گام در مديريت آزمون ها و طراحي آزمون هاي هدفمند ، ايجاد يك بانك اطلاعاتي از آزمون هاست . اين نرم افزار در سال جاري توسط برنامه نويسان اين مركز طراحي و عملياتي شده است . به عنوان داده هاي اوليه ، سؤالات آزمون هاي متعدد معاونت امور روحانيون در سيستم ثبت شده و اكنون مي توان از آن به عنوان مقدمه اي جهت طراحي آزمون هاي هدفمند استفاده نمود ؛ بدين معني كه مي توان براساس اطلاعات ميزان دشواري و سادگي ، و ديگر اطلاعات مربوط به هر سؤال تركيب دلخواهي از سؤالات موجود در بانك را كنار هم چيده و يك آزمون جديد طراحي نمود . اين نرم افزار براي كليه مراكزي كه قصد برگزاري آزمون هاي هدفمند و مديريت آن را دارند قابل استفاده است .

468

نرم افزار جامع نظرسنجي

اين نرم افزار كه در سال جاري به سفارش معاونت آموزش و پژوهش در اين مركز طراحي و در موسم حج سال جاري به بهره برداري رسيده است ، امكان طراحي و ثبت اطلاعات هرگونه فرم نظرسنجي متداول را داراست . هر فرم نظرسنجي مي تواند به تعداد دلخواهي سوال ، جواب تستي ( هر چند گزينه ) يا جواب تشريحي داشته باشد . اين نرم افزار امكان ثبت جواب هاي داده شده براي افراد مختلف را به كاربر مي دهد و در نهايت براساس اطلاعات وارد شده گزارش هاي آماري متنوعي مانند درصد پاسخ به گزينه هاي مختلف يك سؤال يا مجموع آنها براي يك فرم و . . . را ارائه مي نمايد .

پايگاه گزارش عملكرد بعثه مقام معظم رهبري

در جهت اعمال مديريت و نظارت كارآمد ، سايت اينترنت ( داخلي ) گزارش عملكرد واحدهاي بعثه مقام معظم رهبري در موسم سال جاري توسط اين مركز ، طراحي ، نصب و به بهره برداري رسيد . اين سايت به شكلي ساده و در عين حال كارآمد ، امكان ثبت گزارش هاي روزانه و آمار فعاليت هاي مختلف واحدهاي بعثه را فراهم آورده است . ثبت پيشنهاد ، دستور ، ارجاع به واحدهاي مختلف ، موضوع بندي و جستجوي پيشرفته روي موضوعات و كلمات متنوع در متون گزارش ها ، از ديگر امكانات سايت است .

تهيه گزارش واحدها

يكي از فعاليت هاي واحد نرم افزار مركز رايانه بعثه مقام معظم رهبري در ايام حج ، تهيه گزارش هاي مورد نياز واحدهاي مختلف بعثه است . اين مركز با گرفتن اطلاعات مربوط به كاروان ها ، هتل ها ، و زائران از سازمان حج و زيارت ، و با تبديل آنها به قالب بانك اطلاعاتي بعثه اقدام به تهيه گزارش هاي مورد نياز واحدهايي چون نظارت و بازرسي ، اجرايي ، اجرايي ويژه ، بين الملل و غيره مي نمايد .

469

فهرست كاروانها براساس تاريخ خروج از مكه و مدينه ، پراكندگي كاروان ها در مناطق مكه و مدينه ، فهرست زائران استاد دانشگاه و . . . از جمله گزارش هايي است كه توسط اين مركز تهيه و در اختيار معاونت متقاضي قرار گرفته است .

طراحي و راه اندازي شبكه رايانه اي

اتصال رايانه هاي واحدهاي مختلف بعثه مقام معظم رهبري در اتاق هاي مختلف هتل هاي مكه و مدينه ، به يكديگر و اتصال آنها به بانكهاي اطلاعاتي و سايت داخلي بعثه ، يكي از وظايف بخش شبكه و سخت افزار مركز رايانه است . متخصصين اين مركز علي رغم وجود مشكلات هندسي در چيدمان اتاق ها و دشواري كابل كشي در هتل ها و محدوديت هاي آن ، به حول و قوه ي الهي اين مهم را محقق ساخته اند .

در اين بخش ، مراحل و فعاليت هاي لازم در جهت راه اندازي شبكه داخلي هتل هاي مكه و مدينه ، بيان شده است :

1 ) آماده سازي و فراهم آوري نرم افزارهاي مورد نياز شبكه در موسم و Backupگيري از تنظيمات و اطلاعات آنها در تهران .

2 ) تحويل از انبار ، انتقال و جابجايي تجهيزات و وسايل مركز رايانه .

3 ) كابل كشي تمامي قسمتها كه نياز به اتصال به شبكه دارند . براي اين كار مي بايست نقشه هتل و اتاق هايي كه در آنها رايانه هايي كه بايد به شبكه سراسري متصل شوند ، مشخص شده و مسيريابي بهينه صورت گيرد .

470

امور حج و زيارت صدا و سيما

گروه 40 نفري اعزامي سازمان صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران در موسم حج تمتع سال جاري ، عملكرد چشمگيري داشت و به طور مرتب شبكه هاي مختلف صدا و سيما و نيز شبكه تلويزيوني ـ اينترنتي لبيك را با گزارش هاي مستقيم و برنامه هاي توليدي از سرزمين وحي تغذيه مي كرد .

امور حج و زيارت سازمان صدا و سيما پيش از موسم با توليد برنامه « روضه رضوان » و پخش آن از شبكه دوم سيما در ايام هفته حج ، فضاي سيماي جمهوري اسلامي و روح مشتاقان زيارت خانه خدا و حرم نبوي را حال و هوايي معنوي داد .

در موسم حج فعاليت هاي گروه اعزامي سازمان را مي توان بدين شرح تبيين نمود .

تهيه گزارش ها

تهيه 214 مورد گزارش مكتوب و 754 گزارش صوتي و تصويري ، و تصويربرداري بسيار جهت برنامه سازي به تفكيك زير :

471

	تعداد	مدت ( دقيقه )	مدت تصاوير راش ( دقيقه )
گزارش هاي تصويري	194	2064	9282
گزارش هاي صوتي	560	4721
گزارش هاي مكتوب	214
جمع	968	6785

اين حجم در مقايسه با سال گذشته كه تعداد گزارش هاي تصويري 68 مورد و به مدت 938 دقيقه ، و گزارش هاي صوتي 125 مورد به مدت 1421 دقيقه ، و تصاوير راش 2607 دقيقه بوده است ، افزايش چشمگيري را نشان مي دهد .

پخش برنامه ها

1ـ پخش تصويري دعاهاي كميل و ندبه مدينه قبل ، از شبكه هاي دوم و سوم سيما ، شبكه تلويزيوني ـ اينترنتي لبيك ؛ و پخش صوتي آن از شبكه سراسري صداي جمهوري اسلامي ، راديو قرآن و راديو معارف .

2ـ پخش دو برنامه « شبي با قرآن » در مدينه قبل ، از شبكه قرآن سيما .

3ـ پخش زنده مراسم برائت از مشركان كه براي نخستين بار در مواسم حج ، از شبكه اول سيما ، شبكه هاي خبر ، العالم ، و سحر انجام شد و به طور مستقيم در سراسر جهان منعكس گرديد .

4ـ پخش تصويري مراسم دعاي عرفه از شبكه سوم سيما ، شبكه تلويزيوني ـ اينترنتي لبيك ، و پخش صوتي آن از شبكه سراسري صداي جمهوري اسلامي ايران .

5ـ پخش زنده مراسم سخنراني و بزرگداشت شهداي سانحه سقوط هواپيماي فرماندهان سپاه و چهلمين روز شهادت شهيدان سانحه هواپيماي 130-C در شبهاي ايام تشريق .

472

توليد و پخش

امور حج و زيارت موفق به توليد 52 برنامه تلويزيوني به مدت 1122 دقيقه با عناوين زير و پخش آن از شبكه هاي مختلف گرديد :

1 ـ طواف دل : پخش روزانه از برنامه صبح به خير ايران ، شبكه اول سيما .

2 ـ يك قطره دريا : پخش از شبكه اول سيما .

3 ـ روضه رضوان : پخش از شبكه دوم سيما .

4 ـ زمين آسماني : پخش از شبكه سوم سيما .

5 ـ محرمان حرم : پخش از شبكه سوم سيما .

6 ـ پيوند آسماني : پخش از شبكه سوم سيما .

7 ـ خانه مهر : پخش از شبكه قرآن سيما .

8 ـ روايت سحر : پخش از شبكه قرآن سيما .

9 ـ ديار عشق : پخش از شبكه قرآن سيما .