بخش 5

103

حج و ارشاد زائران

تفاوتهاي موجود ميان فرهنگهاي مختلفي كه هر يك از زائران به آنها تعلق دارند ، سبب ايجاد تفاوت در برخوردها از سوي زائران كشورهاي مختلف مي شود . علاوه بر آن ، اختلافات مذهبي و نيز عادات و رسوم ديني ، تأثير خاص خود را در اين تفاوتها دارد . در اين ميان ، رسالتي كه برعهده هر فرد مسلمان آگاه قرار دارد ، اين است كه تا سرحد ممكن به يكسان شدن زائران در امور متفق عليه همت گمارد . زمينه نخست اين اقدام ، آشنايي حجاج متعلق به يك فرهنگ ، با آداب و عادات ساير كشورها است كه خداوند فرموده است : « ما مردم را از قبايل و ملتهاي مختلفي قرار داديم تا يكديگر را بشناسند » . ^{( 1 )} شايد يكي از فلسفه هاي حج نيز همين « تعارف » باشد . بي توجهي گروهي از زائران به اين امر و اصرار آنها بر انجام مراسم اختصاصي خود ، سبب ايجاد تنش بين زوار كشورهاي مختلف مي شود . افزون بر اينها بي توجهي زائران به برخي شعائر اصيل ديني بويژه نماز جماعت ، سبب ايجاد مشكلاتي شده كه برخي از آنها جنبه حيثيتي براي انقلاب اسلامي دارد . اين اعمال كه نوعاً از سوي افراد ناآگاه صورت مي گيرد ، چهره زائران حقيقي بيت الله الحرام را نيز زشت كرده و ممكن است كه تأثيرات نامطلوبي در امر حج گزاري ايرانيان داشته باشد .

در اين باره و به منظور هدايت و ارشاد زائران ايراني ، در بعثه مقام معظم رهبري ،

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ــ حجرات :

104

چند نفر از آشنايان با اين امور مسؤوليت كار ارشاد زائران را در محل ها و منطقه هايي كه احتمال برخورد وجود داشت برعهده مي گيرند .

اين واحد كه زير نظر معاونت امور روحانيون قرار دارد ، همچنين كار تنظيم اصول مورد نظر را ـ كه مي بايست همه زائران به آنها عمل كنند ـ برعهده مي گيرد تا با توجيه روحانيون محترم كاروانها و تذكر رعايت آنها به زائران پيشاپيش مشكل كمتر و محدودتر شود . اين ضوابط كه با مشاورت با روحانيون آگاه و متخصص تهيه گرديده و مورد تأييد نماينده محترم ولي فقيه قرار گرفته ، در اختيار همه روحانيون گذاشته شده تا درباره آنها با زائران سخن بگويند .

در طي دو جلسه توجيهي كه در تاريخ 19/2/72 و 26/2/72 با حضور روحانيون در مدينه منوره تشكيل شد ، اين موارد به تفصيل بازگو گرديد .

متن تذكرات مطرح شده در اين دو جلسه طي بخشنامه اي كه ذيلاً خواهد آمد ، در اختيار برادران روحاني قرار گرفت .

كارهايي كه نبايد انجام شود به شرح زير است :

1 ـ بيرون آمدن از مسجد ، هنگام اقامه نماز جماعت و راه رفتن در بين صفوف نمازگزاران و يا ايستادن در ميان جماعت و همراهي نكردن با نمازگزاران .

2 ـ پرسه زدن در بازار و خيابان ، هنگام اقامه نماز جماعت .

3 ـ خريد و فروش وهن آميز انگشتري ، تسبيح ، گز و پسته و ساير كالاهاي همراه و انجام دادن كارهايي از اين نمونه كه مايه هتك حرمت زائر ايراني و نظام مقدس جمهوري اسلامي مي گردد .

4 ـ گذاشتن مهر ، چوب ، سنگ ، دستمال كاغذي و چيزهاي ديگري مثل بادبزن كه موجب جلب توجه ديگران و حساسيت آنان مي شود .

5 ـ ترددهاي اختلاط آميز خواهران حتّي براي استلام حجرالاسود .

6 ـ سوار شدن خواهران به تنهايي در تاكسي و يا اتومبيلهاي سواري .

7 ـ بي دقتي خواهران در رعايت پوشش كامل اسلامي و در نتيجه در معرض ديد

105

قرار گرفتن قسمتي از موي سر و مواضعي از بدن .

8 ـ پوشيدن لباسهاي نامناسب .

9 ـ بستن نخ و پارچه ( دخيل بستن ) به پنجره هاي اطراف بقيع .

10 ـ كشيدن سيگار در محدوده حرمين شريفين .

11 ـ چانه زدنهاي بي مورد و گاه التماس آميز خصوصاً براي خواهران .

12 ـ برگزاري نماز در قبرستان بقيع و محوطه مجاور آن .

13 ـ خوابيدن در مسجدالنبي ـ ص ـ ، مسجدالحرام ، كنار بقيع و در مساجد ديگر .

14 ـ خواندن روضه و زيارت با بلندگو در كنار بقيع يا حرم مطهر نبوي ـ ص ـ .

15 ـ سينه زدنهاي دسته جمعي در انظار .

16 ـ مصيبت خواني و مرثيه سرايي به نحوي كه موجب حساسيت و عكس العمل مأموران گردد .

17 ـ اصرار در بوسيدن دربها و ديوارها و پنجره هاي ضريح مطهر نبوي ـ ص ـ و يا بوسيدن درب و ديوار بقيع كه موجب عكس العمل مأمورين شود .

18 ـ برداشتن از خاك و سنگ بقيع براي تبرك و يا كندن و برداشتن قسمتي از سنگهاي صفا و مروه .

19 ـ برگزاري دعاهاي دسته جمعي از قبيل توسّل و ديگر ادعيه شريفه ، در داخل حرمين شريفين به نحوي كه با عكس العمل مواجه شود .

20 ـ فيلمبرداري و يا گرفتن عكس در حرمين شريفين و بقيع بصورت غير رسمي .

21 ـ بي نظمي و فشار آوردن به جمعيّتي كه در حال ورود به اماكن شريفه يا خروج از آنها هستند .

22 ـ بلافاصله بعد از تمام شدن نماز جماعت و در حالي كه نمازگزاران مسجد را ترك مي كنند ، با حالت گروهي به سمت حرم و مسجد رفتن .

106

در پايان توجه به اين نكته لازم است كه گرچه برخي از اين موارد ، خودبخود اشكالي ندارد ولي به دليل برانگيختن حساسيت و عوارض نامطلوبي كه به وجود مي آورد و براي رعايت مصلحت مهمتر ، بايد از آنها احتراز كرد . باز بودن درب بقيع و رفت و آمد مسلـمانان بـراي زيـارت قبـور اوليـاي ديـن و كـم شـدن غـربـت ائمه هدي ـ عليهم السلام ـ و برطرف شدن انزواي شيعه ، از مصالح اهمي است كه بخاطر آن ، پرهيز از سينه زدن و بوسيدن سماجت آميزِ در و ديوار و يا ساير موارد ، چندان مشكل نيست .

شيوه اجرايي كار گروه ارشاد

شيوه عمل گروه ارشاد بدين ترتيب است كه چند تن از برادران برجسته روحاني ، دقيقاً به منظور اجراي اين ضوابط از ايران عازم حج شده اند . اين افراد كار سرپرستي تعداد زيادي از معين هاي كاروانها را كه لزوماً بايد ساعاتي از وقت خود را در اختيار گروه ارشاد قرار دهند تا با هماهنگي آنها و حضور در داخل و كنار بقيع ، داخل و بيرون مسجدالنبي و در مكه معظمه در مسجدالحرام ، رسالت سنگين خود را در جلوگيري از كارهاي نادرست يا مخالف با مصالح انجام دهند . نقش جالب و مؤثر آنها در داخل بقيع ( صبح و عصر ) سبب شده تا از اين گونه اعمال به شدت جلوگيري شده و فضاي آرامي براي زيارت بي دغدغه و بي سر و صدا براي ديگر زائران فراهم شود . طبيعي است كه با حضور مأموران دولت سعودي ، اگر اين برادران حضور نداشته باشند هر لحظه امكان درگيري وجود داشته و چه بسا سبب شود كه اين باب به روي همه زائران بسته شود .

مشكلات و راه حلها

طبيعي است كه مخالفت با مردمي كه علاوه بر علايق خاص ديني ، عادت به برخي از مسائل دارند ، كار دشواري است . اين دشواري در لحظه اي كه زائر با تمام وجود اشتغال به عمل دلخواه خود دارد ؛ يعني عواطفش دقيقاً همراه با اوست ، بيشتر

107

مي باشد . لذا در مواردي ، مخالفتهايي از ناحيه اين افراد صورت مي گيرد كه البته مورد حادّي گزارش نشده است ؛ برعكس ، در بيشتر موارد گزارش شده است كه مردم نصيحت بعثه مقام معظم رهبري را پذيرفته اند . متأسفانه برخي از زائران نسبت به برادراني كه تذكرات ارشادي به آنان مي دهند برخورد بدي كرده و اين نشانگر كم ظرفيتي آنان و عدم رعايت شؤون عادي يك مسلمان است كه بايد در برابر امر به معروف و نهي از منكر تسليم باشد .

يكي از مشكلات ، مسائلِ مربوط به مداحان است كه با كمال تأسف در مواردي مطالب نادرستي را در ضمن روضه خواني هاي خود مطرح مي كنند . اگر مسائل صنفي نيز در كار باشد ؛ يعني مداح فرد حرفه اي باشد ، مقاومت بيشتري نشان داده ، مشكلاتي را ايجاد خواهد كرد .

اين افراد بعضاً با جوّسازي در اين باره كه بعثه آنها را نهي كرده ! دقيقاً بر مشكل مي افزايند . طبيعي است كه براي حل اين مشكل لازم است تا جريان مداحي نيز در سطحي محدودتر از آنچه درباره روحانيون و معين ها مطرح است ، با امتحان و حتي آموزش ، به مورد كنترل درآيد .

يكي ديگر از مشكلات گروه ارشاد عدم توجيه ديني نسبت به مسائل تقيه و رعايت تقيه مداراتي است . در اين باره معاونت آموزش و تحقيقات بعثه در شماره سوم مجله ميقات ، مقاله زيبايي را تحت عنوان « تقيه مداراتي » از حضرت آيت الله فاضل لنكراني چاپ كرده كه لازم است روحانيون آن را مطالعه كرده و مردم را توجيه كنند .

مشكل ديگر تربيت خاص مذهبي زائران ايراني است . اصولاً در بين شيعه به دليل فشارهاي سنگيني كه از ناحيه حكومتها بر شيعيان وارد مي شده ، بويژه واقعه جانگداز كربلا و ديگر شهادتها ، فضايي آكنده از غم و اندوه و گريه را ايجاد كرده است . در گذر تاريخ نيز افراط در اين مسأله سبب شده تا در نزد برخي از مردم ما ، اهميت اين امور ، بيش از نماز جماعت و ديگر سنت هاي شرعي و مذهبي باشد . اين مسأله يكي از اساسي ترين مسائل در ايجاد تنش در محيطهايي مثل حرمين شريفين است كه ساير

108

مسلمانها نيز در آنجا حضور دارند . در اين باره لازم است تا روحانيون اهميت نماز جماعت بويژه نماز خواندن در مسجدالحرام و مسجدالنبي را بيشتر براي مردم بيان كنند . بعثه مقام معظم رهبري ، به همين منظور و نيز به هدف آشنا كردن زائران با مسائل تقيه مداراتي ، جلسات متعددي را در بعثه تشكيل داده كه سخنرانان متعهد و دانشور ضمن ديدار با زائران اين امور را براي آنها بيان مي كنند .

يكي از آثار نامطلوب اين مسأله آنست كه برخي از زائران حتي در داخل مسجدالحرام كه بايد به طواف ، نماز و خواندن قرآن مشغول باشند ، از روحاني مي خواهند تا براي آنها روضه بخواند . متأسفانه همين امر دليل بر آن است كه درست در وقت نماز گروهي از زائران ايراني به خانه بازمي گردند اما در وقت باز شدن بقيع همه به سمت آن هجوم مي آورند . بايد به مردم گوشزد كرد كه حفظ ولايت در كنار نماز ، روزه ، حج ، خمس و زكات است نه مستقل از آن .

از ديگر آثار اين امر ، مشكل ديگري بود كه برخي از زائران ايراني براي شمارش عدد طواف خود ، در وقت رسيدن به مقابل حجر صداي يا علي را سر داده و تا امام هفتمـ ع ـ مي روند . در اين باره امسال معاونت آموزش و تحقيقات با چاپ مستقل ادعيه اشواط هفتگانه كار زائران را ساده كرده است اما متأسفانه برخي با عدم توجه به اين آموزشها با سردادن شعارهاي يا علي و امثال آن در طواف مشكلاتي را در ذهنيت زائران ساير كشورها از شيعه به وجود مي آورند . عده اي نيز به عنوان ذكر از دعاي فرج كه تعبير يا محمد يا علي دارد استفاده مي كنند كه بارها حجاج ساير كشورها در اين باره سؤال كرده اند .

مشكل ديگري كه وجود دارد آن است كه برخي از روحانيون نيز اين تذكرات را به جد نگرفته و سبب توليد مشكل براي گروه ارشاد مي شوند . آوردن حصير در مسجدالنبي و نهادن بادبزن براي سجده ، از نمونه هايي بود كه امسال مرتب توسط نماينده مقام معظم رهبري به برادران روحاني و حتي مهمانان بعثه تذكر داده مي شد .

مشكل ديگر ، شيعياني هستند كه از ساير بلاد به حج آمده اند . آنها از جهتي با

109

فرهنگ انقلاب اسلامي آشنا نبوده و از جهت ديگر تعهدي در قبال رعايت تذكرات گروه ارشاد ندارند . البته بي توجهي به تذكرات ارشاد از سوي اين قبيل افراد بسيار كم گزارش شده اما در مجموع مي بايست روش يكساني در پيش گرفته شود .

در يك مورد وقتي برادر روحاني يكي از شيعيان عراقي مقيم دانمارك را از خواندن بلند دعا نهي كرده او اظهار كرده كه ترسي از سعودي ها ندارد و حاضر است با آنان بحث كند . برادر روحاني ما براي وي توضيح داده كه مسأله حساسيت برانگيزي و تبليغات سوء است نه ترس .

مشكل ديگر محدوده كار گروه ارشاد در نهي از يك مسأله خاص است . در اين باره كه حدود نهي از عمل ويژه چه مقدار است ؛ بعضاً اختلافاتي وجود دارد . مثلاً نهي از بلندگو امر مسلمي است كه نبايد زائران در كنار بقيع از آن استفاده كنند اما طبيعي است كه نبايد از زيارت و روضه خواني محدود جلوگيري كرد .

مسأله ديگر حضور فراوان زائران غيرشيعي در بقيع است كه بايد توجه بيشتري به آن صورت گيرد . در مواردي گزارش شده كه زائران ترك مقدار زيادي از خاك بقيع را برداشته ، همراه برده اند .

مسأله عدم حضور در نمازهاي جماعت ، در مكه بيشتر خودنمايي مي كند . دليل اين امر آن است كه امسال ايام ماندن زائران در مكه بيش از سالهاي گذشته بوده و دوري مسجدالحرام سبب شده تا زائران در طول روز كه هوا گرم است به پرسه زدن در بازارها مشغول شوند . اين مسأله مكرر گزارش شده كه هنگام نماز ، زائران درون مغازه بوده اند ، پيشنهاد اين است كه در سال آينده جزوه خاصي در توجيه اين امر بطور خاص از طرف معاونت آموزش و تحقيقات انتشار يابد .

در مواردي نيز از حضور چشمگير زائران ايراني در مساجد مكه گزارش شده است . يكي از اين گزارشها حاكي است كه در دو مسجد نزديك كاروانهاي 19315 و 19395 حضور ايرانيان باعث شده كه حدود هشتاد تا نود درصد نمازگزاران از ايرانيان باشند .

110

بايد افزود كه مأموران سعودي حاضر در بقيع ، سياست يكنواختي ندارند و اين خود سبب سردرگمي برادران مسؤول است . در يك مورد گزارش شده است كه دو نفر از مأموران سعودي بر سرِ دادنِ تذكر به مردم در بقيع با يكديگر درگير شدند . در روز 26 ارديبهشت ، زماني كه يكي از مأمورين مي خواست با بلندگو مردم را به اصطلاح نهي از منكر كند ، مأمور ديگر با او برخورد كرده و در ميان صحبت ، كلام او را قطع كرد . او بدون بلندگو صحبت كرد كه با صلوات مردم بار ديگر كلامش قطع شد . در اين برخوردها روشن است كه برخي برخورد خشن داشته و كساني نيز با ملايمت بيشتري رفتار مي كنند . در يك مورد گزارش شده كه پس از سخن گفتن يكي از مأموران با بلندگو ، تعدادي از زائران اقدام به فرستادن صلوات كردند كه تعدادي از آنان دستگير شدند .

بايد توجه داشت كه برخي از اعمال زائران ايراني ـ بر فرض داشتن توجيه مذهبي ـ موجب هتك حرمت تشيع است و بايد از آن جلوگيري شود . براساس گزارشي كه در تاريخ 24 ارديبهشت به دست آمده ، كساني از زائران عريضه نامه هايي را نوشته به طرف ضريح پيامبرـ ص ـ انداخته اند . اين امر سبب تمسخر مأموران سعودي شده است . طبيعي است كه وظيفه اصلي براي اين امر ، تذكر روحانيون كاروانها و بيان همين نمونه ها براي مردم است .

كينه توزي برخي از آخوندهاي وهابي نسبت به زائران ايرانيِ شركت كننده در نماز جماعت و توهين به آنان ، سبب دلسردي زائران ما در شركت نمازهاي جماعت مساجد است . گزارش شده كه خطيب مسجد عمر بن خطاب در عزيزيه پس از نماز ، خطاب به اعراب نمازگزار گفته است كه فريب حضور ايرانيان را نخورند ، اينان منافق و شيطان هستند ! گويا پيرمردي از اهالي آن منطقه ، پس از تمام شدن خطابه او ، از روحاني كاروان عذرخواهي كرده است . نظير همين گزارش درباره مسجد ريع ذاخر نيز به دست آمده است .

براساس گزارش نشريه زائر مورخ 30/2/72 آمده است كه : امام جماعت يكي

111

از مساجد نزديك بانك رياض به شيعيان اهانت كرد و آنان را برادران شيطان ! ناميد . در اين حال ، دو زائر اندونزيايي و مالزيايي به شدت با او به مشاجره پرداختند و گفتند : شيعه و سني برادرند و حال كه شما چنين مي گوييد معلوم مي شود كه شما شيطانيد چون در راه تفرقه قدم برمي داريد .

در برابر ، گزارش ديگري حاكي است كه امام جماعت مصري الاصلِ يكي از مساجد ، از روحاني كارواني كه در نماز جماعت آن مسجد شركت مي كنند درخواست سخنراني در آن مسجد كرد .

امسال نيز همانند سال گذشته مشكل عمده گروه ارشاد در مسجدالحرام ، عبارت است از مجالس عمومي دعاي كميل ، جوشن كبير و توسل . حساسيتي كه اين گونه مراسم برمي انگيزد ، به ضميمه مطالبي كه در لابلاي دعا خوانده مي شود به گونه اي است كه حاجيان ساير كشورها را تحريك مي كند . در گزارشي كه در تاريخ 30 ارديبهشت به دست آمده ، گروهي از زائران ايراني در كوه صفا اقدام به سينه زني در ضمن برگزاري دعاي كميل كردند . در اين حال يك حاجي اتيوپيايي اعتراض كرده و گفته است كه صوفيان اتيوپي نيز چنين نمي كنند . طبيعي است كه در آنجا زمينه اي براي پاسخ دادن به اين شبهات نيست و اين تأثير نامطلوبي در اذهان حجاج ساير كشورها خواهد گذاشت و در ادامه تبليغات وهابيان شيعه را خارج از نظام عبادي اسلام تلقي مي كنند ؛ در اين موارد توصيه شد تا مسؤولان ارشاد برخورد كنند و حداقل ضمن نوشتن يادداشتي مداح مزبور را از اين روش باز دارند .

يكي از مشكلات جاري زائران ايراني و غير ايراني در مسجدالحرام خوابيدن است .

بسياري از زائران به دليل بي سوادي يا عدم توانايي در خواندن قرآن تنها به خواندن نماز اكتفا كرده و زماني كه خسته شدند دراز كشيده ، مي خوابند ؛ يا آنكه با يكديگر به گفتگو درباره خريدهاي بازار و ديگر مسائل جاري خود مي پردازند . در مورد اصل خوابيدن البته زائران ديگر كشورها نيز فراوان چنين مي كنند و ظاهراً مأموران

112

سعودي از اين عمل منع نمي كنند . بهرحال بايد توصيه شود به حجاج گرامي تا از اين وقت گرانبها بهره معنوي بيشتري ببرند . البته خوابيدن زنان ، مخصوصاً اگر پوشش آنها در حين خواب دچار مشكل شود ، از طرف گروه ارشاد قابل توصيه بوده و يكي از وظايف جاري برادران ارشاد در سال جاري ( همانند سال گذشته ) همين امر بوده است .

113

فصل سوم :

حجّ و مسائل سياسي

115

حج و مسائل سياسي

حج كانون حضور مسلمانان اقاليم قبله است . ايّام حج هنگامه شكل گيري بزرگترين كنگره جهاني است كه مؤمنان و دلدادگان به الله با پاسخ به فراخواني خداوند و با حضور در سرزمين وحي ، گسترده ترين و بزرگترين اجتماع بشري را شكل مي دهند .

به فرموده مقام معظم رهبري حضرت آية الله خامنه اي :

« حج جاي تظاهر ، تشاور و تعاهد است . در حج مسلمانان بايد يكديگر را پيدا كنند ، نه فقط اجسام يكديگر را بلكه دلها و فكرهاي يكديگر را پيدا كنند » .

بدين سان مسلمانان اقاليم قبله در اين سرزمين بايد دوش در دوش هم گام بردارند ، از رازهاي دل يكديگر آگاه شوند ، مسائل مهم جهان اسلام را مطرح كنند ، راه حلها را باز جويند ، و در جهت گشودن گرههاي فرهنگي ، اجتماعي و فقهي بكوشند .

گفتگو با راهيان حريم قدس در اين ايام ، نشانگر حساسيت مسلمانان درباره مسائل جاري جهان اسلام است و نشانگر آن است كه مسلمانان در پي آگاهي از تحوّلات فكري ، فرهنگي و سياسي مي كوشند . آنچه در اين فصل مي آوريم گوشه اي از اين نمودها است . اينها به روشني حكايت از اين دارد كه سردمداران جهان اسلام اگر بخواهند از اين هنگامه شگرف در جهت باروري انديشه هاي مسلمانان و استوار سازي اوضاع جهان اسلام ، و تحوّل آفريني در چگونگيهاي مجتمع اسلامي بهره هاي كارآمد

116

بگيرند ، زمينه كاملاً آماده است . گزيده اي از انبوه گفتگوها با زائران جهان اسلام درباره مسائل سياسي جهان اسلام ، انقلاب اسلامي ايران ، داوريها درباره بيدارگر بزرگ اقاليم قبله حضرت امام خميني ـ رضوان الله عليه ـ را در ذيل عناويني مي آوريم :

117

امام خميني (ره) در نگاه حاجيان

امام برجسته ترين بيدارگر اقاليم قبله ، فريادگر مظلوميت امت و بازگرداننده عزّت مغْصُوب و از دست رفته جامعه اسلامي است .

حضرت امام (ره) احياگر سنت و مفسّر بي بديل و راستين ابعاد دين ، در قرن معاصر است . موضع نستوهانه آن بزرگمرد تاريخ در برابر مستكبران چيزي نيست كه از ديد هوشمندان جامعه اسلامي پنهان بماند ؛ امام چونان ستيغ بركشيده و فرازمندي است بر پهنه حوادث تاريخ كه هيچكس بر معبر تاريخ نمي تواند بدون توجه بدان بگذرد .

گزيده اي از اظهار نظرهاي مسلمانان را اينك مي آوريم ، در اين مجموعه جايگاه بلند و والاي آن عزيز ازدست رفته ـ كه صدهاقافله دل همره اوست ـ بروشني نمايان است :

زائري از مراكش هنگامي كه در مقابل اين سؤال قرار مي گيرد كه آيا امام خميني را مي شناسيد ؟ ! با شگفتي مي گويد :

آيا كسي هست كه امام خميني را نشناسد ، او عالمي مجاهد و مسلماني واقعي بود ، ما مسلمانان در برابر ديگران به شخصيت او افتخار مي كنيم درست است كه بردن نام او در كشور ما ممنوع است امّا مهر او در قلب ما جاي دارد .

سخن سپيد دلي سياه پوست از ساحل عاج شنيدني است كه مي گويد :

آزاده نيست آنكه امام خميني را نشناسد .

اندونزيايي ها از عشق تمام مسلمانان اندونزي به امام خميني سخن مي گويند . يكي

118

از آنان مي گويد :

امام خميني ـ رحمة الله عليه ـ اوّلين رهبر مسلمان در زمان ما بود كه توانست با عملش در ژرفناي دلها جاي گيرد .

سخن زائري سوداني ـ كه از رده هاي بالاي ارتش است خواندني است ، او مي گويد :

« امام خميني مصلحي عاليقدر و انقلابي بزرگ جهان اسلام بود ، درباره مجاهدات ضد استعماري او همين بس كه ريگان درباره اش گفت : « بعد از 8 سال رياست جمهوري ابرقدرت آمريكا ، اين به صورت عقده اي برايم باقي ماند كه نتوانستم انتقام گروگانهاي آمريكايي در ايران و افسران آمريكايي را كه بدست نيروهاي طرفدار خميني در لبنان كشته شدند ، بگيرم » .

مسلمانان امام خميني ـ رحمة الله عليه ـ را احياگر اسلام محمد مي دانند و مي گويند :

امام خميني (ره) با پي ريزي انقلاب اسلامي ايران اسلام را زنده كرد .

امام در نگاه مسلمانان سمبل مقاومت و ستيز عليه ستم ، استكبار و امپريـاليـسم بين المللي است ، آنان مي گويند :

« هيچ كس نمي تواند منكر اين حقيقت شود كه تنها ايشان بودند كه به مقابله با امپرياليسم و استعمار برخاستند » .

گروهي از جوانان گينه اي ضمن ابراز علاقه به امام (ره) مي گفتند :

« ما در مبارزه با امپرياليسم و دشمنان اسلام پيرو آية الله خميني هستيم و آرزويمان زيارت مرقد اين بزرگوار است . ما شيفته ايران و آية الله خميني (ره) هستيم زيرا آن بزرگوار تنها كسي بود كه توانست در مقابل آمريكا و دشمنان اسلام بايستد » .

و زائري ازمالي مي گويد :

« حضرت امام (ره) شخصيتي بودند كه به ضعفاي عالم بويژه آفريقا توجه داشتند . شجاعت و ايستادگي وي در برابر آمريكا و شوروي سابق در نوع خود بي سابقه

119

است و من عميقاً به ايشان ارادت ميورزم و اكنون نيز يادش مايه قوتّ قلب است » .

بدين سان شگفت آور نخواهد بود كه مردي از حجاز چون عالمي از ايران را ببيند ، سلام كند و با احترام بگويد :

« انا احب الايران والخميني » .

امام را نمونه والاي رهبري هوشمند مي دانند كه توانست صفوف مسلمانان را بهم نزديك كند و آنان را به عظمت و قدرتشان بياگاهاند . روزنامه نگار بنگالي مي گويد :

امام خميني (ره) تنها رهبري بود كه وحدت آرماني جهان اسلام و مسلمانان را تحقق بخشيد .

بدين سان طبيعي است كه چون عروج ملكوتي آن بزرگمرد تحقق يابد و خبر « الي الرفيق الأعلي » يش به گوشها برسد دلها بلرزد ، چشمها اشك بارد و قلبها محزون شود .

برادري مغربي مي گويد :

« مردم مغرب خود را در وفات امام امت عزادار مي ديدند ، براستي جاي خالي آن بزرگمرد تاريخ اسلام دل ما را به درد آورد » .

بانويي هوشمند از مغربيان نيز مي گويد :

« بدانيد ما در اين عصر هر چه داريم از بركت پيروزمندانه نهضت بزرگ اوست ، ما شيفته آن مرد بزرگ تاريخي هستيم » .

مسلمانان به جدّ بيداريشان را مرهون حركت عظيم و بي بديل آن قلّه سان بزرگ تاريخ معاصر مي دانند ، چنين است كه عاشقانه مي گويند :

« خداوند مزار امام خميني را نورباران كند كه ما را بيدار كرد و به مسلمانان عزت داد . بسياري از مسلمانان آرزوي آمـدن بـه ايـران را دارنـد و زيـارت مرقد مطهر آن بزرگوار را » .

زائري مي گويد :

« امام خميني بهترين مسلمان دنيا بود . جهان اسلام ، امروز براي رسيدن به اهداف

120

خود ، يك امام خميني (ره) مي خواهد . اي كاش مي توانستم هر چه زودتر به ايران بيايم و مرقد مطهر آن بزرگمرد دوران را زيارت كنم » .

نگاه مسلمانان به امام خميني نگاهي فراتر از مليّت و آب و خاك است ، احساس اينان اين است كه آن بزرگوار قافله سالار حركت اسلامي تمام اقاليم قبله است ، اين است كه مي گويند :

« درست است كـه جمهـوري اسلامي در ايران تشكيل شد و بنيانگذار آن آية الله خميني (ره) يك ايراني است ولي بايد بدانيم كه خميني (ره) و جمهوري اسلامي به جهان اسلام تعلق دارند » .

متفكران و انديشوران جهان اسلام امام خميني (ره) را به پاس ايستادگي در مقابل تحقق ارزشها مي ستايند و او را به خاطر تلاش نستوهانه در راه تحقق حكومت اسلامي ، بي بديل مي شناسند . عالم ديني و مدرس علوم اسلامي از بنگلادش مي گويد :

« ويژگي منحصر بفرد امام خميني (ره) و وجه تمايز ايشان از ديگر علماي اسلامي ، تحقق بخشيدن به حكومت اسلامي و ايستادگي در برابر كفر جهاني بود » .

آنچه را آورديم اندكي بود از بسيار ، « نمي » بود از « يم » ستايشها ، پاسداشتها ، اظهار علاقه ها و ديدگاههاي مسلمانان و زائران جهان اسلام درباره قلّه سان بزرگ تاريخ معـاصـر و ستيـغ نشيـن عـرفـان و عشـق ، ستيـز و خشم و توحيد ناب حضرت امام خميني ـ رضوان الله عليه ـ .

121

انقلاب اسلامي ايران در نگاه زائران

انقلاب اسلامي ايران حادثه اي بود شگرف ، حركتي بود بي بديل و تحوّلي بود سترگ و بنيادين . اگر مفسّران سياسي ، انقلاب اسلامي را لرزه اي شديد بر پهنه سياست جهاني تلقّي كردند و ايران را كانون اين زمين دانستند .

و يا از آن بعنوان : « سنگي بر امواج آرام دريايي ايستا » ، سخن گفتند كه موج آفريد و دامنه امواج خروشان آن را گستراند .

نگاهي بود واقع نگرانه . گفتگو با مسلمانان نشان مي دهد كه جامعه هاي گونه گون با فرهنگها و گرايشهاي مختلف ، به انقلاب اسلامي ايران به گونه سمبلي تنبه آفرين مي نگرند . و او را چونان سر مشقي در خيزشها تلقي مي كنند . تلاش وسيع و حركتهاي گسترده مبلّغان استكبار در مشوّش جلوه دادن چهره انقلاب نيز بروشني نشانگر ابعاد عظيم اين تأثير است . اما آنچه كه در اين داوريها و اظهار نظرها جلوه اي زيبا دارد ، پيوند ناگسستني انقلاب اسلامي ايران با نام مبارك امام خميني است و بگونه اي بيانگر بيان بلند مقام معظم رهبري كه :

« اين انقلاب بدون نام خميني در هيچ جاي جهان شناخته شده نيست » .

آنچه در اين بخش مي آوريم نيز گزيده اي است از انبوه گزارشات در موضوع ياد شده . گزينه هاي كوتاهي است از داوريها ، اظهار نظرها و نگاههاي مسلمانان اقاليم قبله درباره انقلاب اسلامي ايران و جايگاه آن در كشورهاي اسلامي .

122

مسلمانان به ايران بعنوان قدرتي بزرگ مي نگرند كه پنجه در پنجه استكبار افكنده و نستوه در برابر ستم و شرك ايستاده است . روزنامه نگار بنگالي مي گويد :

« ايران از قدرت بسيار مهمي در جهان اسلام برخوردار است ، و مي تواند نقش حساسي را ايفا كند . امپرياليسم در پي آن است كه ايران اسلامي و بطور كلّي مسلمانان را تضعيف و نابود كند ، از اين روي درگيريهاي مصنوعي بوجود مي آورد » .

زائري ديگر از آن ديار مي گويد :

« ابرقدرتها ديگر نمي توانند عليه ايران و انقلاب اسلامي كاري كنند ، اكنون ايران خود يك ابرقدرت است » .

بدين سان ، مسلمانان ايران اسلامي و انقلاب اسلامي ايران را تحقق بخشنده آرمانها و آرزوهايشان مي دانند و بدان عشق ميورزند و در اين سرزمين جليل القدر براي پيروزي آن دعا مي كنند . بشنويد از كلام زائري از گينه را :

« من به انقلاب اسلامي از عمق جان عشق ميورزم » .

كارمندي از تركيه :

« شما ايرانيها در دل ما جاي داريد و اگر چه در تركيه مخالفاني داريد ولي هواداران شما نيز كم نيستند » .

پزشكي مالزيايي :

« ارتباط ما با ايران برايمان بسيار مهم است ، زيرا با داشتن اين رابطه ، احساس مي كنيم كه بر يك ابرقدرت اسلامي تكيه مي كنيم » .

متفكّري هندوستاني :

« ايران مركز و محور هدايت كننده به سوي اسلام ناب است و دنيا ديگر رهبري همچون امام خميني بخود نخواهد ديد » .

پيرمردي از مراكش در مسجدالنبي ، از اينكه ايرانيان را در اين سفر ديدار كرده است بسيار خرسند است و مي گويد :

« ايران ، الخميني ، ايران ، الاسلام . ايران كشور بزرگي است ، كشور مهمي است . هنگام

123

جنگ ايران و عراق ، همه از عراق حمايت مي كردند ، بالاخره حق روشن شده و حالا همه به جان عراق افتاده اند » .

مسلمانان بخوبي از توطئه ها عليه ايران آگاهند ، و مي دانند كه غوغا سالاري استكبار عليه آن ، در جهت تضعيف اين جريان عظيم و جداسازي آن از پيكر امت اسلامي و رسيدن به اهداف پليدشان است ، زائري مي گفت :

« دنياي غرب با انواع حيله ها و دسيسه هاي گوناگون ، در پي آن است كه جمهوري اسلامي ايران را از عالم اسلام جدا كند و مسلمانان را از آنان بترساند ، امّا ما با صراحت اعلام مي كنيم كه : ما مسلمانان جهان به بركت انقلاب اسلامي ايران به رهبري امام خميني (ره) هويت اصلي خود را باز يافته ايم و اكنون بر همه واجب است كه در جهت تثبيت اين هويت از انقلاب اسلامي ايران به رهبري حضرت آية الله خامنه اي قويّاً حمايت كنند » .

زائري مي گويد :

« خبرگزاريهاي دنيا و روزنامه هاي وابسته به تشكيلات خبري استكبار ، عليه ايران اخبار فراواني بدروغ نشر مي دهند من مي خواهم حقايق را از زبان خود شما بشنوم » .

او با شنيدن پاسخ سؤالهايش سر شوق مي آيد و مي گويد :

« امام خميني دلهاي شما را متحوّل ساخته است » .

آنان به يمن اينكه ايران در پي اجراي احكام اسلامي است از آن حمايت مي كنند و بدان ارج مي نهند و مي گويند :

« ما از انقلاب اسلامي ايران كه به دنبال پياده كردن احكام اسلامي است حمايت مي كنيم و آرزوي برپايي نظام اسلامي را در تركيه داريم » .

و با توجه به ارزشهاي حاكم در ايران است كه آن را مي ستايند و ايران اسلامي را مصداق بهترين امت مي دانند . صاحبدلي از مغرب مي گفت :

« شما ايرانيان مصداق روشن « كنتم خير امة اخرجت للناس . . . » هستيد ، در اين سرزمين مقدس براي پيروزي امت مسلمان دعا كنيد .

124

بانويي مغربي حجاب و منش زن ايراني را ، سمبل منش اسلامي مي دانست و آن را مي ستود و مي گفت :

« ما هر چه داريم از ايران داريم و همه جنبشهاي اسلامي و نهضتهاي جهان اسلام مديون جمهوري اسلامي ايران هستند و بايد آن را در زندگي راهنما و سرمشق قرار دهند » .

رهبر معظم انقلاب اسلامي و مسؤولان نظام اسلامي ايران نيز در ديدگاه مسلمانان بعنوان چهره هاي برجسته جهان اسلام شناخته شده و مورد تكريمند .

زائري ترك مي گفت :

« حضرت آية الله خامنه اي ادامه دهنده راه امام خميني است و ما براي حراست از هويت اسلاميمان بايد با تمام توان از ايشان حمايت كنيم ، ما با وي بيعت كرده ايم و اطلاعت از ايشان را شرعاً پيروزي و پيشرفت جهان اسلام مي دانيم » .

گروهي از برادران اندونزيايي از آثار مثبت سفر آقاي هاشمي رفسنجاني به كشورشان مطالبي بيان مي داشتند ؛ يكي از آنان مي گفت ما وي را : مردي متواضع و مردمي يافتيم . مهندسي از آنان مي گفت :

« من ايشان را در آن سفر از نزديك ديدم و به ايشان بسيار علاقه مند شدم ، لحظه ديدار رئيس جمهوري ايران اسلامي لحظه جاودانه زندگي من است ، او سياستمداري قوي و با هيبت است » .

اين زائر نيك نهاد ، مردم ايران را به خوبي ، خونگرمي ، مهرباني و خوش برخوردي توصيف كرد .

مسلمانان ايرانيان را بلحاظ تسامح در مسائل جزئي در جهت دست يافتن به وحدت اسلامي و زدودن ناهمگونيها مي ستايند ، و از حساسيت مسلمانان ايران در اين زمينه بزرگ ياد مي كنند ، گفتگوي ذيل نمونه اي از اين داوري است :

برادري مالزيايي به يكي از ايرانيان مي گويد : « شنيده بودم شما شيعيان به هنگام سجده در نماز مهر مي گذاريد ولي اكنون مي بينم مانند ديگران برفرش سجده

125

مي كنيد .

گفتم ما به فرموده پيامبر ـ ص ـ بر زمين ( خاك و سنگ و چوب و . . . ) سجده مي كنيم و نه بر فرش و موكت . با اين همه به دستور امام خميني (ره) و رهبرمان براي حفظ وحدت و يكپارچگي مسلمانان در مساجد اهل سنت براي اداي نماز شركت مي كنيم و مثل آنان بر فرش سجده مي كنيم ، تا برادران ما ، و دشمنان اسلام بدانند كه ما براي اهداف عالي اسلام و وحدت مسلمانان در برابر كفّار ، چقدر اهميت قائليم ! وي از اين پاسخ به وجد آمد و موضع هوشمندانه ايرانيان را ستود » .

ديدارها و گفتگوها نشانگر آن است كه مسلمانان اخبار داخلي ايران را پي گيري مي كنند و درباره چگونگي وضع ايران حساسيّت نشان مي دهند ، و اگر حركتي را ناهمگون با آرمانهاي اسلامي بيابند در پي يافتن چرائي آن هستند . تني چند از خواهران بحريني از برخي آهنگهاي پخش شده از راديو ايران سؤال كرده و چگونگي آن را پرسيده بودند . برادري از مراكش مي گفت :

« ايرانيان در ديد من از احترام و ارزشي والا برخوردارند ، موضع اسلامي و انقلابي ايران براي ما بسيار مهم است من به صداي عربي جمهوري اسلامي علاقه اي وافر دارم ، با اينكه در كشور ما گرفتن آن بسيار مشكل است ، امّا براي اطلاع يافتن از اوضاع ايران و مواضع آن درباره مسائل جهاني حتماً آن را گوش مي دهم » .

دانشجويي كنيايي كه سالها در مدينه تحصيل كرده بود و از تبليغات وهابيان و ملاّهاي اين ديار عليه تشيع آگاه بود ، تمامي اين تبليغات را تباه مي دانست ، او با ابراز علاقه شديد به ايران مي گفت :

« ايران تنها كشوري است كه امروز در دنيا در برابر اروپا و آمريكا ايستادگي مي كند از اين روي او را تروريست معرفي مي كنند . او از سودان و ارتباطش با ايران ستايش مي كرد . وي با ستايش از امام خميني گفت كه مسؤولان فعلي شما نيز شديداً ضد اروپايي و آمريكايي هستند ، او از غرب گرايي برخي از كشورهاي عربي بشدت اظهار نگراني مي كرد ، او در نهايت مي گفت ، شما بايد جلو علماني گري را در ايران به

126

شدت بگيريد ! ! »

ايران در چشم بسياري از اينان سمبل مقاومت و استواري است ؛ چه آنان كه جريان دفاع مقدس هشت ساله را دقيقاً مي دانند و موضع اسلامي ايران را مي ستايند و چه آنان كه بر اثر تبليغات سوء داوريهايي نابهنجار دارند و پس از توضيحات حقيقت را در مي يابند ؛ همه از اين همه شكوه و استواري به شگفت مي آيند و بدان ارج مي نهند يكي از ائمه جماعت مراكش مي گفت :

« شجاعت و مقاومت ملت مسلمان ايران در طول جنگ تحميلي شگفت انگيز است . اگر اين جنگ 8 ساله براي هر يك از كشورهاي عربي رخ داده بود . از آن جز خاكستري برجاي نمي ماند . نسبت مجوسي به ايرانيها يك افترا و دروغ مسخره است . بسياري از محققان ، محدثان و مفسّران بزرگ اسلامي ، ايراني بوده اند . اگر ايرانيان مجوسند پس بايد گفت امام بخاري ، طبري ، رازي ، مسلم و . . . همه مجوسند ! »

لحن برخي از آنان هيجانبار و دلپذير است كه چونان برادري مهربان دوشادوشت مي نشينند و از توطئه ها عليه تو سخن مي گويند و دلداري مي دهند ، و چو ن تو از جست و خيز شيطاني ابرقدرتان عليه نظام اسلاميت شكوه مي كني با تو همدردي مي كنند . جواني بنگلادشي از ايران و مواضع آن حمايت مي كرد و آن را مي ستود ، به او گفته مي شود ، متأسّفانه ابرقدرتها در پيش پاي حركتهاي ايران سنگ مي اندازند و عليه ما بسيار توطئه مي كنند و تبليغات دروغ مي پراكنند ، او در جواب مي گويد :

« باكي نيست ، ابرقدرتها ديگر نمي توانند عليه ايران كاري كنند ، اكنون ايران خود يك ابرقدرت است » .

امّا اينك اين كلام زائر مالزيايي را در مقابل خانه خدا ـ اين خانه دير پاي و عتيق بخوان ـ و به امّ القراي بزرگت دل ببند و بدان عشق بورز :

« ايران خانه اميد مردم مالزي است و مردم ما بخاطر وجود حكومت اسلامي در ايران ارادت خاصي به كشور شما دارند تنها كشوري كه در جهان از مردم مظلوم

127

بوسني ، فلسطين و ساير مستضعفان بحقيقت حمايت مي كند ايران اسلامي است » .

آنچه آمد بخوبي نشانگر آن است كه ايران اسلامي همچنان كانون توجه مسلمانان و ستيغ برافراشته در ديدگاه مسلمانان است و مسلمانان به آن ، بسان تكيه گاه ، و ملجأ مي نگرند و ايران اسلامي را از آن خود تلقّي مي كنند و بدان عشق ميورزند و در برابر جاريهاي آن بشدّت حساسند .