بخش 15

سازمان تجارت جهاني
ديگر از سازمان­هايي كه در برگزاري فريضة حج همكاري دارد، سازمان تجارت جهاني است. خروج مبالغ زيادي ارز از كشور در ايام سفر زائران، موضوع جديدي نيست؛ اما اين خروج به دو طريق صورت مي‌گيرد، بخش عمدة آن توسط زائران و از طريق خريد كالا و بخش ديگر، توسط دولت براي تهية مايحتاج غذايي حجاج است كه براي رفع بخش دوم، طي سال‌هاي اخير تدابير جدي انديشيده شده است.
 اصرار بسياري از زائران براي خريد كالاي خارجي از عربستان (با وجود اختصاص فروشگاه‌هايي خاص براي عرضه كالاي ارزان و كيفي در فرودگاه‌هاي ايراني هنگام ورود حجاج به كشور‌)، باعث شده تا سالانه ميزان قابل توجهي ارز به جيب توليدكنندگان كالاهاي خارجي بدون كيفيت واريز شود. گرچه بسياري از اجناس خريداري شده فقط يك‌بار‌مصرف‌اند، با اين حال، اين معضل همچنان باقي مانده و براي رفع آن راهي جز فرهنگ‌سازي و آموزش زائران وجود ندارد .
يكي از ابتكارات به‌جا و ماندني دولت طي دو سال اخير، تلاش براي تهيه مايحتاج روزانة زائران در عربستان سعودي است. موفقيت مسؤولان سازمان حج و زيارت براي تهية غذاي موردنياز زائران از طريق توليدكنندگان داخلي، بر هيچ‌كس پوشيده نيست. اگر فردي طي دو سال اخير به اين كشور سفر كرده باشد، براين ادعا صحه مي‌گذارد .
بر اساس توافق سازمان حج و زيارت و سازمان توسعة تجارت؛ دبيرخانة‌ مشترك كارگروه مستقر در سازمان توسعة تجارت، گزارش عمل‌كرد خود را هر سه ماه يك‌بار به رؤساي دو سازمان ارائه خواهد كرد و كلية حمايت‌هاي سازمان توسعة تجارت براي صادرات به عربستان نيز با هماهنگي سازمان حج و زيارت انجام خواهد ‌شد.

421

اهتمام مسؤولان بازرگاني و فرهنگي
توافق‌نامة اخير سازمان‌هاي توسعة تجارت و حج و زيارت ـ كه ??? آبان ماه گذشته امضا شد ـ نشان از اهتمام جدي مسؤولان بازرگاني و فرهنگي كشور براي تهية مايحتاج حجاج و عمره‌گزاران از طريق تأمين كالاي داخلي با كمك به اقتصاد كشور، حمايت از توليدات داخلي و ممانعت از خروج ارز دارد .
بر اساس اين توافق‌نامه، كار‌گروه تأمين مناسب مايحتاج حجاج و عمره‌گزاران تشكيل مي‌شود تا خدمات‌دهي به حجاج در شرايط مناسبي صورت گيرد .
در حال حاضر بيش از چهل قلم كالاي ايراني در سبد تغذية زائران ايراني در عربستان قرار گرفته كه كمك بسياري به اقتصاد كشور و توليدكنندگان داخلي خواهد كرد . براساس برخي آمارهاي رسمي طي دو عمره و دو حج، بيش از ??? ميليارد تومان مواد غذايي از ايران به عربستان ارسال شد.
مساعدت در خصوص اجراي سياست‌هاي حمايتي مربوط به سازمان توسعة تجارت نظير امور بانكي، بيمه‌اي، جوايز و مشوق‌ها و ... جهت تسهيل صادرات كالاي ايراني به عربستان، به‌ويژه در زمينة تأمين مايحتاج زائران خانة خدا را در توافق‌نامة منعقده براي تشويق توليدكنندگان نبايد از نظر دور داشت .
رييس كل سازمان توسعة تجارت ايران مي‌گويد: «توزيع مواد غذايي ايراني توسط سازمان حج و زيارت، فعاليتي است فراتر از مسؤوليت و مأموريت سازمان حج و زيارت كه قابل تقدير است و اين سازمان نهايت تلاش خود را براي تقويت اين حركت مي‌كند.»
مهدي غضنفري در گفت‌و‌گو با خبرنگار گروه اقتصادي ايرنا ‌افزود: «شرايط رقابتي دنيا آن‌چنان سنگين وفشرده است كه انتظار نداريم موفقيت در حوزة تجارت به اندازة انجام مسؤوليت در حوزة مأموريت‌هاي اصلي سازمان حج و زيارت چشم‌گير باشد.»

422

معاون وزير بازرگاني همچنان بر لزوم مشاركت بخش خصوصي در فعاليت‌هاي تجاري تأكيد مي‌كند و مي‌گويد: «لازم است شركت‌هاي خصوصي، اتاق‌ها، كنسرسيوم‌ها و شركت‌هاي بزرگ صادراتي فضاي جديد كسب و كار را در نظر بگيرند؛ زيرا بدون مشاركت قوي و گسترده و حفظ استانداردهاي بين‌المللي، حضور ايران در هيچ بازاري از جمله عربستان، حتي اگر روز به روز بر تعداد زائران افزوده شود، ماندگار نخواهد شد.»
اين مقام مسؤول به طرح اين موضوع كه به هيچ وجه، نفوذ سازمان حج و زيارت در خصوص تهية مايحتاج زائران و بازار زيارتي به اين معنا نيست كه موضوع رقابت در تجارت به فراموشي سپرده شده است، گفت: «از اتاق‌هاي بازرگاني و كنسرسيوم‌هاي صادراتي انتظار مي‌رود با ارائة كالاهاي كيفي و نشان تجاري (برند) مورد انتظار، در اين بازار مشاركت كنند.»
وي به اختصاص خط حمل‌ونقل كالا از طريق بندر‌امام1، بندر‌دمام و بندر جده توسط اين سازمان براي تسهيل در حضور و نفوذ در بازار عربستان اشاره مي‌كند و مي‌گويد: «تمام تلاش‌ها براي حضور بخش خصوصي در بازار عربستان صورت مي‌گيرد تا بتوان بخشي از بازار را به دست آورد.»
وي در عين حال معتقد است كه توافق‌نامة امضا شده ميان دو سازمان، از سوي سازمان توسعة تجارت ايران، بيان‌گر كلية حمايت‌هاي اين سازمان براي صادرات به عربستان با هماهنگي سازمان حج و زيارت است.
معاون وزير بازرگاني با بيان اين‌كه با شناسايي مشكلات موجود و ارائة راه‌كار جهت رفع آن‌ها مي‌توان امكان صدور بيشتر كالا به عربستان را فراهم كرد، گفت: «دراين زمينه كمك‌هاي فني و پيشنهادهاي اجرايي در خصوص ارتقاي كيفي محصولات صادراتي و اخذ استانداردهاي لازم در عربستان بسيار مهم به نظر مي‌رسد.»

423

وزارت امور خارجه
يكي ديگر از همكاراني كه در برگزاري حج، نقش تعيين‌كننده‌­اي دارد، وزارت امور خارجه است. در مصاحبه با آقاي محمد سيبويه، به نقش اين وزارت‌خانه بيشتر پي مي­بريم. ايشان مدت چهار سال و نيم كنسول ايران در جده و مسؤول امور زائران در طول سال، اعم از عمره و حج تمتع بود. ‌اينك به عنوان مسؤول دفتر وزارت امور خارجه مستقر در ستاد مدينة منوره است.
گفت‌وگو با مسؤول دفتر وزارت امور خارجه
* در مورد هدف از تشكيل دفتر وزارت امور خارجه توضيح دهيد.
پس از پيروزي انقلاب اسلامي و در راستاي اهداف نظام مقدس جمهوري اسلامي و تسهيل و پيش‌برد امور عبادي و مناسك زائران، وزارت خارجه اقدام به ايجاد دفاتري در جده، مكة مكرمه و مدينة منوره نمود كه در ارتباط تنگاتنگ با بعثة مقام معظم رهبري، همچنين در همكاري و هماهنگي با سازمان حج و زيارت و ديگر ارگان‌هاي دست‌اندركار زائران است. در اين راستا وزارت امور خارجه، تعدادي از كارشناسان زبده و با تجربة خود را جهت استقرار در اين دفاتر تعيين و اعزام مي‌كند.
* در مورد نوع كار دفاتر در موسم و قبل از آن‌ توضيح بفرماييد.
هر سال پيش از آغاز موسم سفارت جمهوري اسلامي در رياض و سركنسول‌گري در جده، به منظور حل مشكلات گذشته و پيش‌گيري از مشكلات و تسهيل امور زائران ملاقات‌هاي متعدد و در سطوح مختلف با مقامات سياسي‌ـ انتظامي، امر به معروف و نهي از منكر، مسؤولان امارت‌ها (بالاترين سطح در هر استان) مكه و مدينه، جده، ثبت‌احوال، گذرنامه، بيمارستان‌ها و ديگر ادارات و مراكز سعودي مرتبط در امور حج به عمل مي‌آورند.

424

 با ورود كارشناسان اعزامي تصميمات اين ملاقات‌ها مورد پي‌گيري و ملاقات‌هاي جديدي نيز با يكايك مقامات بلندپاية ارگان‌هاي ياد شده انجام مي‌گيرد.
تمهيداتي هم براي رفاه و تسهيل امور زائران دربارة عدم مراجعه به سركنسول‌گري در جده، با توجه به بُعد مسافت و عدم امكان خروج زائر از مكه و مدينه انجام مي‌شود. اين تسهيلات از قبيل همراه داشتن مهرها و اسناد و مدارك لازم كنسولي است.
مثلاً براي زائري كه گذرنامه‌اش مفقود مي‌شود، برگة عبور موقت صادر مي‌شود كه سند دولتي است و زائر در طول اقامتش در اين‌جا، مجوز رسمي اقامت و مدرك مسافرتي براي بازگشت به ايران را دارد.
اين دفاتر در حقيقت كار كنسولي، كار سياسي بر اساس مورد، همچنين پاسخ به پرسش‌هاي زائران را در زمينه‌هاي اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي انجام مي‌‌دهند. افزون بر اين كار، اطلاعات لازم را براي مبادلات تجاري، آموزشي و فرهنگي در اختيار زائران مي‌گذارند. براي مثال، بازديد از مراكز فرهنگي يا تجاري براي تعامل و احياناً انعقاد قراردادهاي تجاري و فرهنگي را از قبل فراهم مي‌نمايد.
* جناب آقاي سيبوبه، در مورد عمل‌كرد و فعاليت‌هايتان بفرماييد.
از كارهاي عمده، انجام امور زائران مانند: ثبت ازدواج زائران، ولادت‌ها، وفيات، مراجعه به مراكز انتظامي، دادگاه‌ها و زندان‌ها در خصوص پي‌گيري، اقدام و وصول ديات زائران مصدوم، اعم از فوتي و غير‌فوتي، آزادي زائران بازداشتي و زنداني در طي يك فرايند اداري با اخذ وكالت است. همچنين احقاق حقوق زائران در ازاي هرگونه زيان وارده به ديگران و يا بروز اختلاف با شهروندان سعودي و زائران ديگر كشورها نيز انجام مي‌گيرد. ضمناً پي‌گيري اموال مسروقه زائران نيز به عهدة اين دفتر است.

425

با توجه به اين‌كه عمدة مشكل زائران در ارتباط با تضييقات مأموران ارشادي و غير‌ارشادي مستقر در حرم شريف نبوي به‌ويژه در بقيع و اُُحُد مي‌باشد از اين‌رو دفتر وزارت امور خارجه با دريافت گزارش در خصوص اهانت و مورد ضرب‌و‌شتم قرار گرفتن زائران، بي‌درنگ از طريق مقامات سياسي، انتظامي، امنيتي و امر به معروف، اقدامات لازم را در جهت آزادي زائر از يك سو و اعلام مراتب اعتراض نسبت به بدرفتاري و سخت‌گيري‌ها به مقامات سعودي از ديگر‌سو انجام مي‌دهد، البته و در طول موسم حج، دفاتر وزارت امور خارجه همواره با مقامات ياد‌شده در تعامل و گفت‌و‌گوست.
در كنار اين كارها منتقل‌كردن گله‌گزاري‌ها يا شكايات يا پيشنهادهاي زائران به ارگان‌هاي مختلف داخلي در امر حج به عهدة اين دفتر است. يكي ديگر از وظايف مهم دفاتر وزارت‌خانه، راهنمايي، پاسخ‌گويي و حل مشكلات چند هزار زائر ايراني مقيم خارج از كشور است كه هر ساله براي اداي حج تمتع وارد عربستان مي‌شوند.
 اين دسته از زائران به صورت كارواني يا شخصي مي‌آيند و گاهي از كاروان‌ها دربارة عدم تعهدات‌شان شكايت دارند. چون از اين تعداد، جمعيت قابل‌توجهي از ايرانيان از طريق ايران وارد و بعضاً با مشكلات فرودگاهي در داخل كشور و مشكل گذرنامه‌اي مواجه مي‌شوند. براي مثال افراد مشمول كه خدمت سربازي انجام نداده‌اند، براي يك‌بار اجازة ورود به كشور دارند. با ورود چند ساعته، روي گذرنامة آن‌ها مهر ورود و خروج مي‌خورد و در نتيجه يك بار حق ورودشان از بين مي‌رود؛ از اين‌رو دفتر مشكلاتشان را حل‌‌ و فصل مي‌كند.
 هر سال نمايندگان دفاتر، كاروان‌هاي آزاد زائران مقيم خارج از كشور را مورد بازديد قرار مي‌دهند و ضمن خوش‌آمد‌گويي پاي سخن و مشكلاتشان مي‌نشينند. از وظايف ديگر اين دفاتر حل و فصل اختلاف و كشمكش‌ها بين بعضي زائران ايراني با اتباع ديگر كشورهاست كه معمولاً از طريق مصالحه و يا جبران خسارت‌ها انجام مي‌گيرد.

426

همچنين از فعاليت‌هاي ديگر دفتر، عيادت از زائران بيمار بستري شده در مراكز پزشكي جمهوري اسلامي ايران و بيمارستان‌هاي عربستان سعودي است.
در عين حال، هرسال همايشي نيز با حضور زائران مقيم خارج از كشور در مكة مكرمه با مشاركت حضرت آية الله ري‌شهري و بالاترين مقام وزارت امور خارجه ـ كه هر سال در موسم حج وارد عربستان مي‌شوند و عمدتاً در سطح معاون وزير مي‌باشد ـ تشكيل مي‌شود. امسال اين همايش با حضور جناب حجة الاسلام و المسلمين آقاي محمد علي شهيدي، معاون كنسولي و امور مجلس و ايرانيان خارج از كشور، مسؤولان دفاتر وزارت امور خارجه و ديگر مقامات برگزار شد.
ضمناً انجام بعضي از درخواست‌هاي دفتر بعثة مقام رهبري و ستادهاي سازمان حج و زيارت، همچنين شركت در جلسات مختلف هيئت‌هاي علمي بعثه و جلسات روزانة واحدهاي مستقر در ستادهاي مدينه و مكه نيز از كارهاي عادي اين دفتر است. ناگفته نماند كه ارتباط و ملاقات با دفاتر مراجع تقليد عظام نيز در دستور كار قرار دارد.
 با گفت‌وگو با آنان و شنيدن اظهاراتشان براي حل مشكلات اقدام مي‌نمايند. اين مشكلات ممكن است از سوي مأموران و دستگاه‌هاي عربستان باشد. در هر حال، تلاش كافي براي حل مشكلات مزبور به عمل مي‌‌آيد. اين امر جدا از ملاقات‌هاي سفير (جناب آقاي حسيني) و كنسول (جناب آقاي مرتضايي‌فر)، معاون و دفاتر وزارت خارجه با دفتر آيات عظام است.

در كنار اين وظايف، ترخيص و حل مشكلات مربوط به ورود تعداد زياد كتب و نشريات و مواد غذايي و وسايل صوتي و تصويري و... نيز بخش مهمي از وقت دفاتر را به خود مشغول مي‌سازد كه با ارتباط با وزارت اعلام و ثقافه ترخيص صورت مي‌گيرد. انجام مراسم تشريفات و استقبال رسمي ورود و خروج و نقل و انتقال نمايندة‌ ولي‌فقيه در امور حج و مقامات عالي‌رتبة كشورمان از طريق سالن

427

تشريفات فرودگاهي و نيز استقبال از ورود بعثه‌هاي آيات عظام و مراجع تقليد در بدو ورود و به هنگام خروج نيز از كارهاي اين دفاتر است.
در حج سال جاري و به گواهي تمام دفاتر مراجع عظام تقليد، هيچ مشكل و تضييقات و بي‌حرمتي نسبت به آنان صورت نگرفته است و در كوتاه‌ترين زمان ممكن به مراكز مشخص شدة مدينة منوره راه يافته‌اند.
امسال با تمهيداتي كه انجام گرفت، حتي حوادث و تضييقات نسبت به سال‌هاي گذشته كاهش چشم‌گيري يافته‌ است؛ ناگفته‌ نماند كه افزون بر حل و فصل مشكلات زائران، هرگونه رفع مشكلي براي ارگان‌ها و نهادهاي دست‌اندركار بر پايي حج، از قبيل صدا و سيما، معاونت‌هاي بعثه و ستادهاي سازمان حج، هواپيمايي، هلال احمر و مانند آن نيز به عهدة دفتر وزارت امور خارجه است.

تشكيل خانة ايرانيان
 حجة الاسلام شهيدي در حاشية همايش « هنگامة وصال» كه در بعثة مقام معظم رهبري و با حضور پر‌شور هزارتن از ايرانيان مقيم خارج از كشور برگزار شد، از مقدمات شكل‌گيري «خانة ايرانيان» در برخي از مناطق دنيا با هدف تسهيل در امور هموطنان ايراني خارج از كشور خبر داد.
حجة الاسلام شهيدي، معاون امور پارلماني و كنسولي وزارت خارجه در اين همايش اعلام كرد: «يكي از مسائل مورد توجه و مشكل‌ساز ايرانيان در برخي از كشورها، عدم دسترسي آن‌ها به سفارت به دليل طولاني بودن مسافت و يا نبود مركز سرويس‌دهي در بسياري از شهرهاي بزرگ دنياست كه اين موضوع مشكلاتي را براي ايرانيان مقيم خارج از كشور به وجود آورده است.»

وي در اين باره خبر داد: «در تهران تصميم گرفته شد در شهرها و كشورهايي كه به دليل دوري مسافت و يا ازدحام هموطنان، ارائة تسهيلات با مشكلاتي همراه است

428

و ايجاد سركنسول‌گري نيز با موانع يا مشكلاتي مواجه است، مركزي بنام "خانة ايرانيان" تشكيل شود كه اين مركز فعاليت‌هاي مختلف كنسولي ايرانيان را هماهنگ و به روز مي‌نمايد.
رسالت اين مراكز، ارائة تسهيلات لازم در اموري مانند تمديد گذرنامه، شناسايي مشكلات هموطنان خارج از كشور و ... خواهد بود.

429

گمرك جمهوري اسلامي ايران
 در حج امسال روابط عمومي گمرك ايران اعلام كرد: «ساك‌هاي مسافرتي حجاج در صورتي كه حاوي كالاي ممنوعه نبوده، يا جنبة تجاري نداشته باشد، به عنوان كالاي مجاز، مشمول تسهيلات گمركي خواهد بود و مسؤولان گمرك مساعدت لازم را براي ترخيص آن‌ها به‌عمل خواهند آورد.»
 تمامي زائران براساس ماده 31 آيين‌نامة اجرايي قانون مقررات صادرات و واردات، مي‌توانند حداكثر تا سقف ارزشي 80 دلار كالاي مجاز، بدون پرداخت حقوق گمركي ترخيص نمايند و مازاد بر آن، در صورت نداشتن جنبة تجاري تا سقف ارزشي 80 دلار با پرداخت حقوق گمركي و دو برابر سود بازرگاني قابل ترخيص است؛ مشروط بر اين‌كه كالاهاي مزبور از نوع كالاهاي ممنوع شرعي و يا قانوني نبوده، جنبة تجاري هم نداشته باشد.
بر اساس اين گزارش، انواع تلويزيون، ضبط‌صوت‌هاي بزرگ، چرخ‌خياطي، جاروبرقي، ماشين ظرف‌شويي، لباس‌شويي، انواع يخچال و فريزر، آب‌گر‌م‌كن، اجاق گاز، دوچرخه، كالسكة بچه، فرش ماشيني، موكت، ماشين بافندگي، چيني‌آلات، موتوربرق، كولر گازي و كالاهايي از اين نوع از سوي مديران كاروان‌ها به عنوان بار همراه زائر محسوب نمي‌شوند و زائران بايد از خريد آن‌ها خودداري كنند.
 آقاي فرهمند با اعلام اين مطلب گفت: «بارهاي بيش از چهل كيلوگرم زائران از طريق فرودگاه جده به ايران انتقال نمي‌يابد و هم اكنون بارهاي بيش از اين مقدار در فرودگاه جده به حالت بلاتكليف رها شده است.

زائران حتي با پرداخت مبلغ اضافي نيز نمي­توانند بار بيش از چهل كيلوگرم را به

430

ايران انتقال دهند؛ بنابر‌اين از زائران درخواست مي‌كنيم بار بيش از چهل كيلوگرم را به فرودگاه جده انتقال ندهند.»
 فرهمند تصريح كرد: «چنانچه زائران بيش از اين مقدار بار به فرودگاه‌هاي عربستان حمل كنند، از انتقال آن به ايران جلوگيري خواهد شد و با مشكلات فراواني روبه‌رو خواهند گرديد.

هزينه بار اضافي
بر اساس توافق‌ها، از هر زائر دو ساك را مي‌پذيرند و به ازاي هر ساك اضافه، دويست ريال سعودي اضافه‌بار بايد پرداخت شود. در غير اين‌صورت، آن ساك به بخش كالاهاي متروك گمرك مي‌رود و احتمال دارد با خود زائر به كشور نرود و در فرودگاه‌هاي ديگر اين بار را بتوان پيدا كرد.

431

فصل پنجم :

اقدامات عربستان

433

بخش اول: اقدامات فرهنگي
عربستان همه ساله براي موسم حج برنامه­هايي را تدارك مي­بيند كه مي­توان آن‌ها را به دو دسته فرهنگي و اجرايي تقسيم كرد. در اين‌جا اقدامات فرهنگي عربستان را در موسم حج مرور مي­كنيم.

وضعيت قبرستان بقيع
مسائل مربوط به بقيع ـ كه ريشه در اختلافات ما با وهابيت دارد ـ همواره مورد توجه متوليان فرهنگي در عربستان بوده است. امسال نيز براي ايجاد محدوديت در بقيع، برنامه­هايي تدارك ديده بودند كه براي نمونه، وضعيت آن را در برخي از روزها گزارش مي­كنيم:
امسال عوامل ارشادي مستقر در بقيع، زائران معترض به سياست‌هاي اخيرشان را از بقيع اخراج مي­كردند. اخراج حدود 25 نفر از زائران شيعة هندي در حال دعا در عصر روز يك‌شنبه و تعداد ديگري از آنان در عصر روز دوشنبه از نمونه‌هاي بارز جديت عوامل ارشادي در برخورد با معترضان به سياست‌هاي آن‌هاست.

سه‌شنبه وضعيت عمومي بقيع آرام­تر بود و عوامل ارشادي همچنان بر محدود كردن زائران اصرار داشتند. عصر به دليل عدم بازگشايي راه‌پله‌هاي شمالي، جمعيت بسيار فشرده شد و زنان و زائران ساير كشورها دچار مشكل شدند و به اين وضعيت

435

اعتراض كردند.
 در سال‌هاي گذشته يكي از راه‌پله‌ها براي ورود و ديگري براي خروج اختصاص يافته بود كه تاكنون برنامة مشخصي نسبت به اين موضوع نبوده است.
اگر چه در اين روز، بقيع روند آرامي را در پيش داشت، اما در شيوة جديد عوامل مستقر در آن‌جا از توقف زائران در مقابل قبور حضرات ائمه:، جلوگيري و كتب در اختيار افراد را جمع‌آوري كرده و زائران در حال ذكر مصيبت و چهره‌هاي محزون را با تحريك رفتاري و ايجاد واكنش، از بقيع اخراج مي‌نمودند.
 امسال در بعضي از روزها تعداد هفت نفر از عوامل ارشادي، فقط در اطراف قبر حضرت ام‌‌البنين3 و حدود ده نفر در قسمت مرقد ائمه: حضور داشتند و به ترويج افكار خود مي‌پرداختند و گاهي نسبت به حضرت امام رضا 7 و امام خميني1 ايجاد شبهه مي‌كردند.
در روز شنبه ^{( 1 )} ، عوامل ارشادي عمده توان خود را در محل قبور مطهر ائمه به زبان فارسي صرف مي‌گردند و طي تذكر به زائران مبني بر بستن كتب دعا، بيش از هشت جلد كتاب دعا را دست زائران گرفته، توقيف كردند. آن‌ها عمدتاً با زبان فارسي و با صداي بلند به زائران تذكر مي‌دادند.
با اين حال برخي از گروه‌هاي ايراني در داخل قبرستان در گوشه و كنار به ويژه كنار در ورودي به ذكر دعا و مرثيه‌خواني مي‌پرداختند. در اين روز بعد از نماز عصر، زائران وارد قبرستان شدند كه از ابتدا طناب كنار محل عبور و ايستايي براي احترام به مرقد مطهر چهار امام معصوم (در قسمت غربي) تا حدودي به عقب كشيده شد و از حوالي30/16 درِ ورودي مسدود شد.

صبح روز دوشنبه ^{( 2 )} بعد از نماز، درِ بقيع طبق روال معمول گشوده شد و طناب

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1. 26/8/87
2. 28/8/87

436

مقابل قبور ائمه از كنار نرده به سمت شيرواني و سايبان (محل استقرار نيروهاي پليس) كشيده شده بود كه پس از 15 دقيقه به جاي ثابت قبلي در پشت درِ ورودي منتقل شد. ازدحام جمعيت در ورودي و مقابل قبور ائمة اطهار:، به حدي‌ بود كه منجر به افتادن تعدادي از زائران به روي زمين گرديد.
در نقاط مختلف قبرستان بقيع عوامل ارشادي با صحبت‌هاي خود سعي مي‌كردند زائران را به قسمت انتهايي بقيع و محل دفن عثمان راهنمايي و هدايت كنند.
در روز سه‌شنبه ^{( 1 )}، در پي تذكر عوامل ارشادي هفت جلد كتاب دعا در محل قبور ائمه توقيف شد. عوامل تبليغي سعودي نسبت به بحث و گفت‌وگو و ايجاد شك و شبهه در اعتقادات شيعي همچنان تلاش مي‌كنند و گاهي بين صحبت‌ها به ارزش‌هاي عالية ايران اسلامي، روحانيون و زائران با به كار بردن كلمات نامربوط و بي‌ادبانه اقدام مي‌كنند. و سه نفر ايراني را به علت نشستن روي زمين و استفاده از كتاب دعا از بقيع بيرون كردند.
در روز سه‌شنبه ^{( 2 )} همزمان با خروج زائران از بقيع، عوامل ارشادي با برخي از زائران دربارة امام زمان به بحث پرداختند كه با واكنش شيعيان روبه‌رو و با دخالت پليس، زائران به بيرون بقيع هدايت شدند كه به صورت دسته‌جمعي در مقابل در ورودي بقيع تجمع كردند و با ذكر صلوات اقدام به خواندن دعاي فرج با صداي بلند كردند.

در محل دفن حضرت ام‌البنين3 كه يك سياه‌پوست با تسلط كافي به زبان انگليسي براي زائران صحبت و نسبت به اعتقادات شيعه ايجاد شبهه مي‌كرد. عوامل مخفي ارشادي به زبان‌هاي مختلف آشنايي داشتند و به صورت گسترده، هم‌رنگ

 

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1. 29/8/87
2. 5/9/87

437

زائران و در ميان آن‌ها حضور پيدا كرده، تفكرات خود را تبليغ مي‌كردند.
با توجه به برخوردهاي نامناسب مأموران و عوامل تبليغي سعودي با زائران، دفتر حوزة نمايندگي ولي‌فقيه و سرپرست حجاج در تاريخ 1/9/87 روحانيون و مديران كاروان‌ها خواست در صورت برخورد نامناسب مأموران و عوامل تبليغي سعودي با آنان، مراتب را در اسرع وقت به صورت مستند و ذكر جزئيات، جهت پي‌گيري به دفتر بعثة مقام معظم رهبري منعكس نمايند.
 
اقدامات وزارت اوقاف
وزارت اوقاف عربستان هم اطلاع‌رساني گسترده‌اي را براي حجاج آغاز كرده است. وزارت امور اسلامي و اوقاف عربستان به منظور تشويق حجاج به پاي‌بندي به آموزش‌ها و تعليمات وزارت حج‌، اطلاع‌رساني گسترده‌اي را براي حجاج داخلي و خارجي آغاز كرده است. اين اطلاع‌رساني توسط مبلغان وزارت حج و خطباي مساجد و نيز رسانه‌هاي مختلف در سراسر عربستان با عنوان «حج با مجوز، درخواستي شرعي است» انجام مي‌گيرد.
 شيخ طلال بن احمد العقيل، مشاور وزير حج عربستان و ناظر كميتة اطلاع‌رساني اسلامي حجاج گفت: «اطلاع‌رساني امسال در سطحي گسترده و فراگير انجام مي‌گيرد و شامل تعداد زيادي مطبوعات و برنامه‌هاي تلويزيوني است كه شرح كاملي در مورد مناسك حج و اهميت پاي‌بندي به تعليمات آن در اختيار شهروندان سعودي قرار مي‌دهد.»

 علاوه بر اين، اطلاع‌رساني از طريق تابلوهايي كه در ميدان‌هاي اصلي شهر نصب شده و همچنين با استفاده از سه ميليون كتاب و نوار براي حجاج داخل و پانزده ميليون نسخة قرآن و نوار براي حجاج خارجي انجام مي‌گيرد و در جريان آن از بسياري از ابزار اطلاع‌رساني ديداري و شنيداري نيز استفاده‌ مي‌شود.

438

آماده سازي مساجد
دكتر عبدالرحمن بن سعيد الحازمي، مدير كل بخش شئون اسلامي گفت: «وسايل مورد نياز 9076 مسجد در منطقة مكة مكرمه و مناطق تابع آن تهيه شده
و در مورد نظافت و بهداشت، مرمت و پاك‌سازي مساجد: نمره، خيف و مشعرالحرام پنج قرارداد عمده با شركت‌هاي مرمت و پاك‌سازي به امضا رسيده است».
وي گفت: «به ارگان‌هاي تابع تأكيد گرديده كه هرگونه كم و كاستي در مساجد بين راه حجاج شناسايي و براي رفع آن‌ها اقدام شود در اين ميان مساجدي كه نماز جمعه در آن‌ها ادا مي‌شود، از اهميت بيشتري برخوردارند». او خاطر نشان كرد كه مجموعة اين مساجد به 150 مسجد خواهد رسيد، در حالي كه در سال گذشته 100 مسجد براي استفادة حجاج در بين راه در نظر گرفته شده بود.
الحازمي اضافه كرد: «به ائمة مساجد تأكيد شده كه تنها كساني مي‌توانند به وعظ و ارشاد بپردازند كه داراي مجوز از سوي شئون اسلامي كشور باشند».

حج 87 در رسانه­ها
برنامه­هاي راديويي تلويزيوني
به منظور اطلاع‌رساني دربارة وقايع موسم حج شبكة اول تلويزيون عربستان سعودي از روز شنبه ^{( 1 )} ارائة يك برنامة خبري جديد به مناسبت نزديك شدن به ايام حج را شروع كرد.

عنوان اين برنامه «مجلة حج» بود كه قبل از برنامة خبري ساعت30/18 شبكة اول

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1. 25/8/87 مطابق با 16 ذيقعده.

440

تلويزيون عربستان سعودي پخش مي‌شد. در اين برنامه علاوه بر اخبار حج، مسائل و موضوعات اعتقادي مورد بحث قرار مي‌گرفت.
 در همين حال، شبكة اول تلويزيون عربستان سعودي از همان روز لوگو (نشانه) حج را در كنار صفحة خود قرار داد. اين لوگو از يك تصوير گرافيكي از كعبة شريف و عدد 1429 كه سال‌شمار قمري را نشان مي‌دهد، تشكيل شده است.
برنامة راديويي «راهنماي حج عربستان سعودي» كه در بردارندة برنامه‌هاي زنده، گفت‌وگوها و ملاقات‌هاي هدف‌مند با مقام‌هاي مسؤول اجراي حج مي‌باشد، به زبان‌هاي عربي، انگليسي، فرانسوي، اردو و اندونزي در طول مدت شبانه‌روز برنامه پخش مي‌كند.

پوشش رسانه­اي حج
 شركت‌هاي داخلي حجاج درعربستان با چهل شبكة تلويزيوني بين‌المللي و عربي و اسلامي، شركت‌هاي تبليغاتي و اطلاع‌رساني با هدف فراهم شدن امكان پوشش خبري مراسم حج وارد مذاكره شدند. به نوشتة روزنامة عكاظ، اين شركت‌ها در مورد اجاره دادن ساختمان‌هايي در نزديكي منا و پوشش خبري مراسم حج از سوي شبكه‌هاي تلويزيوني با آنان گفت وگو كردند.
اين درحالي است كه شركت‌هاي تبليغاتي و اطلاع‌رساني اميدوارند امكان تبليغ توليدات آنان در طول مراسم حج و سرمايه‌گذاري برروي بزرگ‌ترين تجمع جهاني اسلامي (حج) فراهم شود. از سوي ديگر 32 شركت دست‌اندركار امور حجاج در داخل عربستان، كه برخي ساختمان‌ها را به مدت دو سال اجاره كرده‌اند، در حال بررسي درخواست‌هاي شبكه‌هاي تلويزيوني و شركت‌هاي تبليغاتي براي استفاده از اين مناطق هستند.

441

ارزش اجارة اين ساختمان‌ها در طول مراسم حج امسال، به سي ميليون ريال رسيد كه از سوي 32 شركتي كه نمايندة چهار گروه هستند، پرداخت شد.
هر يك از اين گروه‌ها يك ساختمان مستقل از ساير گروه‌ها را تحويل گرفت كه براي پذيرايي از هشت‌هزار زائر خانة خدا آماده مي‌شود. قيمت اجارة اين ساختمان‌ها براي هر يك از زائران به پنج هزار ريال رسيد.
پوشش خبري حج
 مسؤولان عربستان اعلام كردند: «امسال بيش از 250 نفر از نمايندگان رسانه‌هاي مختلف خبري جهان اخبار و مناسك حج تمتع را پوشش رسانه‌اي و تصويري مي‌دهند».
 تمام اين خبرنگاران و نمايندگان رسانه‌هاي خبري كه در خارج از عربستان فعال بودند، به صورت گروهي و يا انفرادي براي پوشش رسانه‌اي و تصويري اخبار حج به اين كشور وارد شدند.
نمايندگان خبرگزاري‌هاي مهم جهان، خبرنگاران، روزنامه‌نگاران، وبلاگ نويسان، مسؤولان پايگاه‌هاي اينترنتي خبري مهم و كارگردانان راديو و تلويزيوني از جملة اين افراد بودند.
 بر اساس اين گزارش، با وجودي كه اعمال و مناسك حج در سال
جاري تاكنون بدون هيچ‌گونه حادثه بوده، اما بازتاب اخبار و مناسك حج در رسانه‌هاي مختلف خبري نسبت به سال‌هاي گذشته از روند روبه‌رشدي برخوردار بوده است.

در دهة 1990‌م. اخبار و مناسك حج، خارج از خاورميانه پوشش خبري نداشته و پس از پوشش نخستين خبر حج توسط يك خبرگزاري غربي در يك دهة پيش،

442

ديگر رسانه‌هاي غربي نيز به پوشش اين گونه اخبار اقدام كردند.
حج در رسانه­هاي بيگانه
امسال رسانه‌هاي غربي با برجسته‌سازي اقدامات عربستان سعودي در زمينة امنيتي، اخبار حج و شروع مراسم حج سال جاري را پوشش مي‌دهند.
«‌صداي آمريكا»، در صبح روز يك‌شنبه به نقل از خبرنگار خود در قاهره گزارش كرد: «مراسم سالانة حج به طور رسمي در عربستان شروع شده است. در عين حال مقامات سعودي تلاش مي‌كنند از وقوع مجدد فجايع سال‌هاي گذشته جلوگيري كنند».
هر كشور مسلماني سهميه‌اي دارد كه تصريح مي‌كند چه تعداد زائر به مراسم حج اعزام خواهد كرد. نيرو‌هاي مداخلة ضربتي سعودي كه برخي از آن‌ها سر تا پا سياه پوشيده‌اند، در خارج مكه، نزديك كوه عرفات، مشغول سرودخواني و تمرين براي مقابله با اختلال‌هاي احتمالي و بلاياي طبيعي هستند».
 «صداي آمريكا» ‌افزود: «تلويزيون دولتي سعودي گزارش مي دهد پنجاه هزار سرباز و نيروي پليس كه با بالگرد و زره‌پوش مجهز شده‌اند، در حال آماده‌باش قرار دارند. تعداد زيادي آمبولانس، ماشين آتش‌نشاني و خودروي پليس نيز به چشم مي‌خورد».
 اين شبكه همچنين خبري از نايف بن عبد‌العزيز، وزير كشور و همچنين رييس كميتة نظارت بر مراسم حج نقل كرد كه پادشاهي عربستان، نهايت تلاش خود را براي آسايش و امنيت زائران در مراسم حج امسال كرده است. و مي‌گويد: «براي حفظ امنيت و آسايش زائران هر كاري كه از دست ما بر مي‌آمده، انجام شده است».

وي افزود: «تا كنون هيچ اطلاعاتي مبني بر احتمال تهديد امنيتي دريافت نكرده است؛ ولي با اين وجود، نيروهاي كشورش با ياري خداوند متعال، تلاش خواهند

443

كرد كه هيچ چيز آرامش مراسم حج امسال را بر هم نزند».
در نزديكي مكاني كه حجاج به طور نمادين به سوي شيطان سنگ پرتاب مي‌كنند، دولت عربستان براي ساختن يك پل دو طبقة عابر پيادة بسيار بزرگ، بالغ بر يك ميلياد دلار هزينه كرده است. در سال‌هاي اخير، چند تن در حين اجراي مراسم سنگ‌اندازي، زير دست و پاي زائران كشته شده‌اند.
«بي.­بي.­سي» در سرويس خبري بين‌المللي خود و «سي.­ان. ان» نيز با خبرهايي روي سامانة خبري عربي خود، با تأكيد روي مسائل امنيتي، خبر شروع مراسم حج را صبح يك‌شنبه پخش كردند.

اطلاعات و اخبار
پرجمعيت­ترين حج تاريخ
مراسم حج سال جاري از روز يك‌شنبه با وقوف زائران در صحراي منا در
21 كيلومتري مكه آغاز مي‌شود . در حالي‌كه پنجاه سال پيش، عدة زائران خانة خدا ده هزار نفر بود، امسال حدود سه ميليون زائر به زيارت خانة خدا و انجام اعمال حج مي‌پردازند.
تلويزيون عربستان در اين روز گفت: «حج امسال از نظر عدة حاجيان حاضر، پرتعدادترين حج تاريخ است. سفارتخانه‌هاي اين كشور بيش از يك‌ميليون و هشتصد‌هزار ويزا براي زائران خارجي صادر كرده‌اند و حداقل يك‌ميليون و دويست هزار نفر نيز از داخل عربستان سعودي براي انجام مناسك حج به مكة مكرمه آمده‌اند.

گسترده‌ترين نماز‌جمعة سال

گسترده‌ترين نمازجمعة سال در مكة مكرمه برگزار شد و بيش از دو ميليون زائر

444

خانة خدا نماز جمعه را در بيت‌الله الحرام اقامه كردند.
 نمازگزاران براي آن‌كه بتوانند در داخل محوطة حرم شريف الهي جايي براي اقامة نماز داشته باشند، از ساعت‌ها پيش از ظهر، به حرم مشرف شده بودند و نمازگزاران بي‌شماري نيز نماز را در صحنين مسجد و در مقابل كعبة شريف و نيز خيابان‌هاي اطراف اقامه كردند.
 تصاوير تلويزيوني كه از زاويه‌هاي مختلف از داخل و پيرامون حرم دريافت مي‌شد، نشان دهندة آن بود كه صفوف نمازگزاران جمعه در خانة خدا، اين هفته به تمامي خيابان‌هاي اطراف حرم شريف الهي گسترده شده بود.
خطيب جمعة صحن بيت‌الله العتيق در خطبه‌هاي نماز، زائران را به استفاده از فرصت عظيم حج براي خودسازي معنوي و بهره‌گيري هرچه بيشتر از ماه ذي‌حجه، ماه حج، دعوت كرد.
وي با تبريك ورود به ماه ذي‌حجه، به ضيوف‌الرحمان توصيه كرد از معنويت حج كمال بهره‌برداري را نمايند تا انوار حج همواره بر زندگاني آن‌ها پرتو بيفكند.
 وي گفت: «ذي‌حجه ماهي پربركت است و مراسم حج در آن صورت مي‌گيرد. در اين ماه بر مؤمنان است كه هر چه بيشتر به ياري هم بشتابند و آن‌هايي كه استطاعتي دارند، فقرا را مورد دست‌گيري و ياري قرار دهند».
تصاويري كه همچنان از طريق تلويزيون عربستان سعودي دريافت مي‌شود، نشان مي‌دهد كه تمامي صحن حرم شريف الهي و صحنين اطراف و نيز خيابان‌هاي پيراموني حرم از انبوه حجاج بيت‌الله الحرام كه بعد از اقامة نماز جمعه در انتظار ورود به وقت نماز عصر هستند، پوشيده است.
زائران ايراني در نماز جمعة اين هفته در كنار خانة خدا حضوري گسترده داشتند و اين فريضه را همراه با ديگر نمايندگان جهان اسلام ـ كه براي انجام مناسك حج به سرزمين وحي مشرف شده‌اندـ به جاي آوردند.

 

445

تحويل پردة جديد كعبه
هر سال روز اول ذي‌حجه، پردة كعبه تحويل پرده‌دار كعبه مي‌شود تا در روز نهم ذي‌حجه به جاي پردة قبلي،كعبه را بپوشاند. همزمان با نخستين روز ماه ذي‌حجه پردة جديد كعبه به شيخ عبدالعزيز الشيبي تحويل شد تا در روز عرفات، برابر با نهم ماه جاري تعويض شود.
اين پرده به ارزش مادي 20 ميليون ريال عربستان، از حرير طبيعي و به رنگ سياه، داراي 14 متر ارتفاع است كه در يك‌سوم بالايي آن، يك كمربند با عرض
90 سانتي‌متر و به طول 47 متر متشكل از 16 قطعه مربع شكل تعبيه شده و با زنجيره‌اي از طلا و نقره پوشيده شده است.
پردة جديد خانة كعبه، داراي پنج قسمت است كه هر قطعه يك سمت كعبه را در بر گرفته و قسمت پنجم پرده بر در خانة خدا قرار مي‌گيرد و هر يك از اين قطعه‌ها، تكميل‌كنندة قطعة ديگري است. در تهية اين پرده از 150 كيلوگرم طلا و نقره استفاده شده است.
بر اساس يك رسم قديمي، همه ساله در موسم حج، برابر با روز نهم ذي‌حجه پردة خانة خدا تعويض مي‌شود.
روز يك‌شنبه ^{( 1 )} بر اساس تقويم عربستان سعودي، روز عرفه بود كه به طور معمول هر سال، در اين روز كه جمعيت حاضر در صحن حرم شريف الهي كم است، پردة خانة خدا عوض شد.
اقامة نماز باران

ملك عبدالله پادشاه عربستان سعودي از مردم كشورش خواست تا در تمامي اين

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1. 17/9/87 مطابق با 8 ذي‌حجه.

446

كشور روز چهارشنبه ^{( 1 )} نماز باران بخوانند.
 شبكة اول تلويزيون عربستان سعودي: گفت‌كه در بارش باران بسيار تأخير شده است. بارش باران در نيمة دوم آبان ماه امسال در عربستان سعودي و يمن كه چند سالي است دچار خشك‌سالي مي‌باشند، به جاري شدن سيل انجاميد كه تلفاتي را نيز دنبال داشت.
در بيانيه‌اي كه از تلويزيون عربستان سعودي پخش شد، گفته شد: «همه بايد با استغفار، توبه، عبادت، صدقه، صلوات و دعا از خداوند طلب بخشش كنند تا خداوند باران را نازل كند».

فراخوان استهلال ماه ذي‌حجه
 شوراي دادگاه عالي عربستان با صدور اطلاعيه‌اي، تمام مسلمانان اين كشور را به دقت در مشاهدة هلال ماه ذي‌حجه در پنج‌شنبه ^{( 2 )} فراخواند. به گزارش خبرگزاري عربستان، در اين اطلاعيه از كساني كه هلال ماه ذي‌حجه را مشاهده مي‌كنند، خواسته شد كه اين موضوع را به نزديك‌ترين دادگاه محل اقامت خود اطلاع دهند يا در صورت نبود دادگاه، به يكي از دفاتر وابسته به آن در منطقة محل سكونت خود مراجعه كنند.
اين شورا همچنين مسلمانان عربستان را به دقت و توجه در رؤيت هلال ماه و همكاري دراين زمينه بر اساس تقوا و ايمان فراخوانده است.
اعلان عيد قربان

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1. 6/9/87 مطابق با 27 ذيقعده.
2. 7/9/87 مطابق با 28 ذيقعده.

447

روز دوشنبه ^{( 1 )} از طرف دولت عربستان عيد قربان اعلام گرديد و در سرتاسر عربستان سعودي و از جمله در مسجد‌الحرام و حرم شريف نبوي6 نماز عيد سعيد قربان اقامه شد.
به همين مناسبت فرخنده و مسعود، ملك عبدالله، پادشاه و امير سلطان ولي‌عهد عربستان سعودي پيام تبريكي خطاب به حجاج بيت‌الله الحرام از طريق تلويزيون اين كشور فرستادند و قبولي عبادات آن‌ها را مسئلت كردند.
فرماندهان ارشد نظامي و مقامات دولتي عربستان كه امور حج را اداره و نظارت مي‌كنند، روز دوشنبه در منا با ملك عبدالله ملاقات و گزارش كار خود را به وي ارائه كردند.

آشنايي با دانشگاه ام‌القري از زبان يك زائر
دانشگاه (جامعة ام القري) چيزي شبيه «جامعة المصطفي» در ايران است كه دانشجويان ديني از سراسر جهان اسلام در آن‌جا به تحصيل مي‌پردازند.
يك زائر جست‌وجوگر كه ساعتي را براي آشنايي با اين دانشگاه به آنجا رفته بود مي‌گويد: كه برخورد اساتيد به‌ويژه اساتيد مصري با وي مطلوب بوده و در ادامه با طلبه‌اي از پاكستان برخورد نموده كه با اطلاع از ايراني و شيعه بودن وي برآشفته و با غوغاسالاري و سروصداي زياد، عده‌اي را به اطرافشان كشانيده و شبهاتي در‌بارة مدد خواستن شيعيان از علي7، تقيه، تحريف قرآن، متعه و نحوة برگزاري نماز و مانند آن را طرح كرده و مذهب تشيع را نوآور و اهل بدعت دانسته است.

وي مي‌گويد: «به فراخور حال به روشن‌گري و ردّ شبهات اقدام كردم كه مورد

 

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1. 18/9/87 مطابق با 9 ذي‌حجه.

448

استقبال حاضران قرار گرفت؛ به طوري كه لحظه به لحظه بر عصبانيت طلبة پاكستاني افزوده مي‌شد. نكتة قابل توجه اين‌كه متأسفانه دانشجويان، اطلاعات بسيار كمي از ايران و تشيع داشتند و حتي اين طلبة پاكستاني مي‌گفت: شما در ايران براي اهل سنت مسجد نداريد! و اهل سنت آزادي در اعمال عبادي خود ندارد! و با توضيحاتم مبني بر وجود مساجد متعدد در ايران و بهره‌مندي از ائمة جمعه و جماعت، ديگران به تعجب و تفكر فرو مي‌رفتند.
حتي نسبت به امور سياسي ايران نيز اطلاع چنداني نداشتند و مي‌گفتند: شما به نهضت‌هاي آزادي‌بخش كمك نمي‌كنيد! پس از توضيحاتي در اين راستا، با اجازة يكي از اساتيد در كلاس درس دانشگاه حضور يافتم، موضوع تدريس، جنگ بدر بود و سه نفر از دانشجويان به صورت كنفرانس آن را اداره مي‌كردند و استاد نيز با جديت و توجه كافي، نكات حساس و مجمل را موشكافي كرده، توضيح مي‌داد.
در ادامه هم در مصلاي دانشگاه در نماز جماعت شركت كردم و محيط دانشگاه را در حالي ترك كردم، در اين انديشه بودم، اي كاش فرصتي در دانشگاه به وجود مي‌آمد تا اساتيد و علماي ديني به تبيين و دفاع از عقايد شيعه مي‌پرداختند؛ در آن صورت، مطمئناً نگاه و نگرش دانشجويان نيز تغيير مي‌يافت.

449

همايش­هاي عربستان در موسم حج
هم‌زمان با موسم حج همايش­هاي متعددي برگزار مي­شود كه آن‌ها را مرور مي‌كنيم:

كنفرانس «اسلام در كشورهاي غربي»

روزنامة الشرق الاوسط ـ چاپ لندن ـ نوشت: «دكتر احمد بن نافع المورعي، رييس كميتة علمي كنفرانس «شناخت اسلام در كشورهاي غير اسلامي، واقعيت‌ها و پيش‌بيني‌ها» با بيان اين كه نهمين كنفرانس مكه از سوي انجمن رابطة العالم الاسلامي برگزار مي‌شود، گفت: موضوع اين كنفرانس با توجه به اهميت حياتي آن در اين عصر كه همواره اسلام به تندروي و خشونت متهم مي‌شود، شناساندن دين اسلام،‌ نشان دادن اصول و مبادي آن و بيان ارتباط اسلام با ساير اديان است».
وي افزود: «انجمن نخبگان، انديشمندان،‌ پژوهشگران، دانشگاهيان واساتيد دانشگاه‌هاي اسلامي را به اين كنفرانس دعوت كرده تا تلاش‌هايي در راستاي تعريف درست از اسلام،‌ چالش‌ها و موانع پيش‌روي آن مورد بررسي قرار گيرد».

گردهمايي «آشنايي با سيره و سنت پيامبر 9»
گردهمايي آشنايي با سيره و سنت نبي اكرم6 ويژة تازه ‌‌مسلمانان و غير‌عرب‌زبانان از روز ^{( 1 )} سه‌شنبه به همت انجمن جهاني جوانان مسلمان در مدينة منوره آغاز شد.
به گزارش روزنامه عربستاني الرياض، در نخستين روز اين گردهمايي، سخنراني‌هايي با موضوع سيره و سنت نبوي6 به زبان‌‌هاي اردو، بنگالي، برمه‌اي، امهري (زبان مردم اتيوپي)، اندونزيايي، انگليسي و فيليپيني ارائه ‌شد.
مصطفي بن علي علوي ابراهيم، مدير دفتر انجمن جهاني جوانان مسلمان در مدينه گفت: «هدف از برپايي اين گردهمايي، آشنايي ملت‌هاي جهان با سيره و سنت نبوي6 و فضيلت‌هاي اخلاقي پيامبر گرامي اسلام است».

وي افزود: «در حاشية اين گردهمايي كه تعداد زيادي از اقليت‌هاي‌ ساكن در عربستان حضور دارند، علاوه بر ارائة سخنراني به زبان‌هاي مختلف، فعاليت‌ها و

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1.28/8/87 مطابق با 19 ذيقعده.

450

برنامه‌هاي فرهنگي متنوعي نيز برگزار مي‌شود».
مصطفي بن علي بن علوي ابراهيم در پايان گفت: «برپايي نمايشگاه كتاب به زبان‌هاي مختلف و نمايشگاه عكسي از فعاليت‌هاي مركز اطلاع‌رساني اقليت‌هاي عربستان در زمينة برگزاري دور‌ه‌هاي علمي و شرعي از فعاليت‌هاي جانبي اين گردهمايي است.

همايش فرهنگ حج
باشگاه ادبي فرهنگي مكه، نشست "فرهنگ حج" را با مشاركت اتحادية بين‌المللي علماي مسلمان، شوراي هماهنگي مؤسسات مكه و كميتة پزشكي حج در مشاعر مقدس برگزار كرد.
به گزارش پايگاه اطلاع‌رساني حج به نقل از مهر، شيخ عبدالله بن بيه، معاون رييس اتحادية بين‌المللي علماي مسلمان طي نشست "فرهنگ حج" دربارة جوانب ديني و معنوي حج و گسستن زائران خانة خدا از ماديات طي اين مناسك معنوي و روحاني سخنراني كرد و گفت: «زائران خانة خدا در اين ايام به خداوند متعال پناه مي‌برند و با خشوع و خضوع در برابر او از همة ماديات دوري مي‌گزينند».

همايش فرهنگ حقوق بشر

در روز ^{( 1 )}چهار‌شنبه نخستين همايش «فرهنگ حقوق بشر» به منظور اشاعة آموزه‌هاي اسلامي در زمينة رعايت حقوق هم‌نوعان، در عربستان برگزار شد. با توجه به اين‌كه حقوق بشر از اصول اساسي دين اسلام به شمار مي رود، اين همايش در راستاي اشاعة آموزه‌هاي اسلامي و مبارزه با پديده‌‌هاي خشونت و هتك حرمت ديگران برگزار مي‌شود. گسترش احترام به خود و ديگران از اهداف اين همايش عنوان شده است. 

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1. 4/10/87 مطابق با 25 ذي‌حجه.

451