بخش 16

376

محراب يا ...

5 . محلّي براي افرادي كه گم مي شوند در داخل مسجد مشخص كنند تا در همان مكان بمانند و از آنجا حركت نكنند تا افراد كاروان به سراغ آنان بيايند.

6 . خواندن نماز واجب يا مستحبّ احرام در مسجد.

7 . جدا كردن افرادي كه سال اوّل تشرّف آنهاست، از ديگران.

8 . گفتن نيّت براي كساني كه حج واجب خود را به جا مي آورند و سپس گفتن نيت براي كساني كه نايب هستند.

   9 . (تلبيه)، گفتنِ لَبَّيك ألّلهُمَّ لَبَّيك...

10 . كنترل احرامِ افراد، براي آخرين مرحله، پيش از سوار شدن به اتوبوس يا داخل آن، قبل از حركت.

در مكه، اعمال عمره تمتع:

* پيش از حركت زائران براي اعمال، لازم است پس از گرد آوردن آنان، به طور مختصر آنها را نسبت به اعمال توجيه كند.

* حركت زائران براي اعمال، زماني باشد كه از خستگي راه كاسته شده و گرسنه نيز نباشند. در آغاز ورود به مسجد الحرام و شروع اعمال، مستحبات و آداب آن، به طور مختصر به جا آورده شود.

* پس از ورود به مسجد الحرام، زائران را در جايي كه به خوبي بتوانند كعبه، مقام ابراهيم و حِجر اسماعيل را ببينند، توقف دهد و توضيح مختصري درباره آنها ارائه كند
و در همان هنگام ترتيب اعمال و محلّ قرار زائران پس از هر عمل و پايان عمل را مشخص كند و نيز كساني را كه ممكن است در اعمالشان مشكلي پيش آيد كه از زائران عقب بمانند يا خداي ناكرده دوستان خود را گم كنند، توجه دهدكه در فلان مكان توقف
نمايند.

وظايف روحاني كاروان در اعمال عمره تمتع، به طور مختصر و فهرستوار:

1 . جدا كردن افراد ناتوان و معذور، پيش از حركت براي اعمال و تعيين وقت قبلي مناسب براي اعمال معذور و اعلام به آنها.

2 . يادآوري طهارت و انجام وضو براي رفتن به مسجد الحرام.

377

3 . لحظات ورود به مسجد الحرام و آغاز اعمال در كنار خانه خدا را به زائران تذكّر و توجه دهد.

4 . توجيه مختصر زائران، در حد 10 تا 15 دقيقه، نسبت به اعمالي كه انجام خواهند داد و مراحل آن.

5 . خواندن ادعيه مختصر ورود به مسجد الحرام و ديدن كعبه و تذكّر آداب ديگر.

6 . توقف دادن زائران در محلّي مناسب كه بتوانند كعبه، حِجر اسماعيل و مقام ابراهيم را ببينند و توضيحي درباره آنها.

7 . تذكّر درباره ترتيب اعمال و تعيين محلّ قرار، پس از هر عملي.

8 . تعيين محلّ قرار نهايي، پس از اتمام اعمال و كساني كه از همراهان خود عقب مانده يا آنها را گم مي كنند.

9 . تذكر ورود به مطاف با حال خشوع و در قسمت خلوت و مناسب.

10 . تذكر آغاز طواف از مقابل حجرالأسود و يادآوري نيّت طواف.

11 . كنترل طواف (اتمام و صحّت طواف زائران) پس از آن، پشت مقام ابراهيم و تذكر نيت نماز طواف و كيفيت آن.

12 . كنترل نماز طواف زائران، حتّي كساني كه نايب آنها نيز بايد نمازشان را بخواند و سپس حركت به سوي مسعي.

13 . تذكّر به نوشيدن آب زمزم از ظروف آب (كه مع الأسف در حال حاضر ناممكن شده است).

14 . تذكّر و توضيح در مورد شروع و انجام سعي و نيت و چگونگي آن، پيش از ورود به مسعي و بالا رفتن بر مبدأ سعي.

15 . تذكر مستحبات سعي به زائران جهت اشتغال به ذكر ومستحبات در حال سعي.

16. كنترل سعي زائران درپايان و راهنمايي آنان نسبت به سعي.

17. كنترل نهايي اعمال زائران در محل سكونت و اطمينان به صحّت و اتمام آن.

يادآوري:

معذوران را نيز در وقت مناسب، با تمهيدات لازم، براي اعمال خواهند برد و نكات پيشگفته در حدّ ميسور براي آنان نيز انجام خواهد شد.

378

برنامه سخنراني و آموزش مناسك در مكّه مكرّمه:

زمان و مكان: زمان و مكان مناسب براي سخنراني را روحاني كاروان با هماهنگي مدير و روحانيان ديگر، كه در آن ساختمان مستقر هستند، تعيين خواهند كرد. مناسبترين زمان، شبها در فاصله ميان نماز مغرب و عشا، پيش يا پس از شام است.

محتوا:

مدت هر سخنراني حدود نيم ساعت خواهد بود كه مانند سخنراني هاي مدينه، به سه بخش تقسيم مي شود:

1 . مناسك حج 2 . اماكن و تاريخ 3 . فلسفه اسرار حج.

در طول اين ايام، آداب و مستحبات مكّه; مانند تلاوت قرآن، نماز در مسجدالحرام و طواف مستحبي، مكرر تذكّر داده شود.

در ضمن، براي افراد مدينه قبل، در روزهاي آخر، برخي از مسائل اخلاقي و احكام مورد نياز زندگي گفته مي شود.

زيارت اماكن:

زائران را در زمان مناسب، به زيارت قبرستان حجون، مسجد جن، مسجد شجره، مسجد الاجابه كه اين چهار مكان نزديك هم است خواهند برد.

ايام تشريق (اعمال حج):

مراحل حساس و مهمّ كاريِ روحانيان كاروانها، از هشتم تا دوازدهم ذي حجه است.

1 . در آخرين جلسه سخنراني، آمادگي لازم براي اعمال حج و زمان حركت و مراحل اعمال توضيح داده شود.

2 . فرمان حركت كاروان با مدير هماهنگ و سپس در وقت مناسب اقدام به احرام حج شود.

3 . چنانچه شب عرفه در عرفات بودند، بخشي از وقت را به يادآوري اعمال حج و اهميت عرفه و عرفات و دعا و توسل بگذرانند ولي زياد طولاني نشود و زائران به استراحت خود برسند.

4 . صبح روز عرفه، در يك سخنراني كوتاه ـ اين مطالب گفته شود.

379

1 . جغرافياي عرفات و توضيح درباره جبل الرحمه و مسجد نمره و حدود عرفات.

2 . مسائل تاريخي واقع شده در عرفات.

3 . اهميت روز عرفه و صحراي عرفات.

4 . لزوم بهره گيري از اين وقت و مكان و راهنمايي آنان به دعا ـ نماز قضا ـ توبه از گناه و تصميم به ترك و بندگي خدا و طلب توفيق از خداوند.

5 . عصر روز عرفه:

الف : خواندن دعاي عرفه و دعاها و اعمال مستحبي، كه در مناسك ذكر شده است و بهتر است از خواندن روضه هاي مفصّل و سخنراني طولاني پرهيز شود و مردم را به اعمال و آداب عرفه كه فقها در كتب فقهي و مناسك آورده اند راهنمايي كنند و دعاها را برايشان بخوانند.

ب : يادآوري مسأله وقوف در مشعر الحرام و مسائل و آداب مربوط به وقوف در آنجا، پيش از نماز مغرب و عشا.

ج : اقامه نماز جماعت مغرب و عشا در عرفات ، در صورتي كه خوف آن است كه دير به مشعر برسند يا آب براي تطهير و وضو در دسترس نباشد.

6 . شب عيد قربان:

الف : يادآوري مسأله وقوف و ياد ذكر خدا در شب عيد و جمع آوري ريگ ها.

ب : يادآوري اهميت شب مشعر و برخي از شب هاي مهم تاريخ اسلام يا مثل ليلة المبيت، شب بيعت عقبه، شب هاي خندق، شب عاشورا و...

7 . روز عيد:

الف : توضيح مختصري درباره اعمال روز عيد و ترتيب آنها.

ب : بردن زائران پس از صبحانه و استراحت كوتاه براي رمي.

ج : كنترل اعمال زائران پس از بازگشت از رمي اعم از مباشري و نيابتي.

د : توجه به مسأله نيابت براي ذبح و آموزش اجمالي نايبان براي ذبح

هـ : راهنمايي زائران نسبت به اعمال روز عيد و حلق و خروج از برخي از محرمات احرام.

380

شب ها و روزهاي 11 و 12

1 . كنترل اعمال سه گانه روز عيد زائران در شب 11.

2 . سخنراني مختصر و دعا يا ذكر مصيبتي كوتاه ـ حتماً بايد كوتاه باشد چون زائران به خاطر انجام اعمال، به شدت خسته اند.

3 . آماده كردن زائران براي رمي روز 11 و توضيحي مختصر.

4 . راهنمايي زائران براي استفاده بهتر از فرصت توقف در منا; مانند اشتغال به ذكر و دعا و نماز قضا و تلاوت قرآن.

5 . سخنراني اخلاقي در شب 12 و ذكر مصيبت و ذكر نشانه هاي قبولي اعمال.

6 . كنترل نهايي اعمال كليه زائران در روز دوازدهم و يادآوري اعمال باقي مانده و محرّماتي كه هنوز بر آنها حرام است; يعني بوي خوش، زن و مرد بر يكديگر، صيد و كندن درخت و گياه حرم.

اعمال پس از منا

پيش از اعمال، جلسه اي كوتاه جهت توجيه زائران لازم است. چون زائران اين گونه اعمال را پيش تر انجام داده اند و تصوّر مي كنند كه به راهنمايي روحاني نياز ندارند و به تنهايي اقدام به انجام اعمال خواهند كرد، لذا ممكن است به اشكال هايي بربخورند كه موجب زحمت آنها بشود.

ورود زائران لبناني و كشورهاي حاشيه خليج فارس

در آخرين روزهاي ورود زائران شيعه عرب به مدينه، بعثه ايران خالي از مسؤولان بخش هاي مختلف بود. اين مسأله سبب شده بود تا سيل مراجعين به بعثه، به ويژه بخش بين الملل، نتوانند نيازهاي خود را جامه عمل بپوشانند. علّت اين امر، بازگشت زودهنگام مسؤولان بخش هاي مختلف در روز سه شنبه قبل به مكه بود.

در واقع، كشورهاي عربي سفر زائرانشان را بين 15 تا 20 روز تنظيم مي كنند و همين امر سبب مي شود تا مدينه قبل هاي آنها از روزهاي پاياني ذي قعده و حتي اوايل ذي حجه وارد مدينه شوند.

زائران لبناني و ديگر كشورهاي عربي، كه معمولاً در كاروانهاي پنجاه نفره اعزام

381

مي شوند، داراي يك مدير، يك روحاني و دست كم چهار خدمه هستند و به صورت گروهي در كنار بقيع زيارت مي خوانند. به خلاف ايرانيان كه با تذكّرات مكرّر روحانيون و گروه ارشاد به سمت قبله نشسته و دعا و زيارت مي خوانند، آنان به سمت قبر پيامبر يا قبور ائمه نشسته و از بلندگو يا دست كم صداي بلند استفاده مي كنند.

رنگ لباسهاي زائران لبناني، با استفاده از رنگهاي شاد، حالت استثنايي دارد و در مجموعه اي از زائران مسجد الحرام، دسته هاي لبناني كاملاً قابل تشخيص هستند. اسامي كاروانهاي آنان، با ارزشها و مفاهيم شيعي كاملاً هماهنگ است; حملة الطف كارواني بود كه توسط حجت الاسلام والمسلمين قصير هدايت مي شد. حملة امّ البنين يا حملة فدك و... از جمله اسامي كاروانهاي لبناني است. (يك كاروان از دمشق نيز ديديم كه اهل سنت بودند و نام حملة خورشيد را برخود داشتند).

امسال 12000 زائر لبناني به حج مشرف شده اند، در حالي كه سالهاي پيش، به 25000 نفر مي رسيدند.

گفتني است، جمعيت لبنان حداكثر 000 000 6 نفر است. شوراي حج اين كشور، اين رقم را ميان سنيان و شيعيان به تساوي تقسيم كرده است. معيار آنان در انتخاب افراد، از ثبت نام شده، از سنين بالاتر به پايين تر است، كه امسال تا سن 50 سهميه پايان يافت.

بنابر اين، زائران لبناني در سال جاري، افراد با سن و سالي هستند. ممكن است اين اقدام براي كنترل زائران لبناني هم باشد. افزودني است كه حزب الله لبنان هر سال يك بعثه فعال دارد و امسال نيز چنين است. زائران لبناني بر اساس وضعيت مالي شان به كاروانهاي مختلف، با هزينه هاي متفاوت مي پيوندند. كمترين هزينه براي مسكن و هواپيما و مشاعر و گوسفند، 1500 دلار است و البته زائر بايد هزينه خوراك خود را هم بپردازد.

اين روزها انتشار خبر معاوضه اسراي لبناني و فلسطيني در مقابل سه جنازه اسراييلي و يك اسير، موجي از شادي در ميان زائران لبناني و ديگر زائران خانه خدا ايجاد كرده است.

فعاليت جاري ستاد خبري بعثه

خبرگزاري جمهوري اسلامي، از سه سال پيش به اين سو، دفتري در رياض دارد كه

382

در طول سال فعّال است. در موسم حج، فعاليت خبرگزاري جمهوري اسلامي ايران، در امور حج متمركز شده و تعداد ديگري نيز به آنان پيوسته و به كار تهيّه خبر و گزارش و تصوير مشغول اند.

علاوه بر آن، صدا و سيما نيز در بعثه دفتري دارد كه در گروه آنان، تعدادي خبرنگار وجود دارد كه براي شبكه خبر و واحد مركزي خبر، به تهيّه خبر و گزارش و تصوير و فيلم مي پردازند. بيشتر آنان به كارهاي توليدي و برنامه سازي مشغول اند. افرادي هم براي كارهاي فني و ارسال ماهواره اي فعاليت مي كنند.

خبرگزاري، علاوه بر كار خبر، به تهيّه ارتباط تلفني ـ اينترنتي نيز پرداخته كه مورد استفاده بعثه و اعضاي ستاد است.

در سالهاي گذشته، نمايندگاني از مطبوعات در حج شركت داشتند كه در بعثه بوده و با هماهنگي ستاد خبري فعاليت مطبوعاتي مي كردند. اين برنامه چند سالي متوقّف شده بود; اما امسال، پس از هماهنگي هايي كه در تهران انجام شد، ده نفر از مطبوعات براي اين كار برگزيده شدند. با مطرح شدن هزينه آنان و عدم موافقت مطبوعات با پرداخت آن، تنها نماينده روزنامه ايران، همشهري و اطلاعات به حج مشرّف شده اند. اين افراد بيشتر به دنبال تهيّه گزارش هستند تا خبر، اما ستاد خبري برخي از اخبار مهم را نيز براي استفاده، در اختيار آنان مي گذارد.

كار اصليِ ستاد خبري، ايجاد هماهنگي ميان گروه هاي خبري است كه درحج فعال اند. طبعاً به دليل مصلحت هاي سياسي و فكري، لازم است اين هماهنگي صورت گرفته و موضوعات خبري در اختيار مراكز فعال خبري قرار گيرد. مسؤول ستاد خبري، در جلسات شوراي هماهنگي بعثه و بسياري از جلسات ديدارها شركت كرده و در جريان سياست هاي كلّي بعثه قرار مي گيرد. اين امر سبب مي شود تا اخبار با رعايت مصلحت هاي موجود در حج و مناسبات سياسي دو جانبه، انتشار يابد.

طي دو سه سال گذشته، عكسها و خبرنامه ها(بولتن ها)يي فراهم شده كه در رايانه نگهداري مي شود.

يكي از كارهاي جديدِ ستاد خبري، ايجاد اتاقي در مدينه براي انجام مصاحبه ها است كه مورد استفاده همه گروه هاي خبري است. مع الأسف تاكنون در مكه چنين

383

برنامه اي تدارك نشده است.

ايجاد هماهنگي ميان مسؤولان بعثه و مراكز خبري و گزارشي، از ديگر فعاليت هاي ستاد خبري است.

همراهي بانشريه زائر وكتاب حج، از كارهاي ديگر ستادخبري است. در واقع بسياري از خبرهايي كه در زائر منتشر مي شود، در اصل در ستاد خبري تدارك ديده شده است.

ايجاد خبرنامه (بولتن) ويژه نماينده وليّ فقيه و رييس سازمان حج، از ديگر كارهاي ستاد خبري است.

بنابر اين، بخشي از كارها محتوايي و در جهت تهيّه خبر و گزارش است و بخشي اجرايي و هماهنگي، كه تهيه امكانات لازم براي تهيه و ارسال گروه هاي خبري است. بدين ترتيب، گروه هاي خبري به سادگي كارهاي خود را در ارتباط با بعثه، از طريق همين ستاد خبري، به صورت حرفه اي انجام مي دهند.

همايش تقريب مذاهب اسلامي در بعثه مقام معظم رهبري

عنصر جهاني شدن، زمينه اي براي حاكميت ارزشهاي اسلامي در جهان

همايش يك روزه تقريب مذاهب اسلامي ديروز در سالن همايش هاي بعثه مقام معظم رهبري، با حضور جمعي از انديشمندان جهان اسلام برگزار شد. برگزار كننده اين همايش، معاونت امور بين الملل بعثه مقام معظم رهبري بود. در اين همايش نماينده ولي فقيه و سرپرست حجاج ايراني با اشاره به معاني متفاوت جهاني شدن در عرصه هاي اقتصاد، سياست، فرهنگ و ارتباطات افزود:

فرايند جهاني شدن، اگرچه تبعات منفي در پي دارد ولي ابعاد مثبت آن را نمي توان ناديده گرفت و دانشمندان اسلامي مسؤوليت سنگيني بر دوش دارند تا از اين عنصر براي بسط حاكميت اسلام بهره ببرند.

آقاي محمدي ري شهري، با بررسيِ اجمالي تعاريف موجود از جهاني شدن، وجود اختلاف نظر در ارائه تعريف واحد از اين عنصر را يادآور شد و با توجه به اينكه

384

نبود تعريف واحد نافي اثرات وضعي چنين فرايندي نيست، افزود:

شرايط نوين اطلاع رساني در جهان، زمينه اي فراهم كرده است تا انديشمندان بتوانند دين اسلام را گسترش دهند.

وي با اشاره به اينكه فضاي اجتماعي و سياسي جوامع بشري، ديگر محدود به مرزبندي هاي جغرافيايي و سرزميني نيست، گفت:

دين اسلام، ديني منطبق بر فطرت، عقل و علم است و هر اندازه علم پيشرفت كند و حقايق براي انسانها روشن تر شود گرايش به اسلام افزون تر خواهد شد.

اميرالحاج جمهوري اسلامي ايران اصلي ترين نكته براي فراگير شدن اسلام در جهان را تأكيد بر اخوّت و برادري ديني برشمرد و چنين گفت:

علماي اسلامي، مسؤوليت سنگيني بر دوش دارند تا با عوامل ايجاد تفرقه به خصوص با دشمنان آگاه خارجي و مزدوران داخلي در كشورهاي اسلامي مبارزه كنند.

چنانچه مسلمانان با يكديگر متّحد باشند، در جهان حاكميت خواهند يافت.

آقاي محمدي ري شهري، با اشاره به روايات گفت:

پيامبر گرامي(صلي الله عليه وآله) پيش بيني كرده اند همانگونه كه در صدر اسلام ترويج اين دين برپايه اخوت و اتّحاد اسلامي صورت گرفت، در آخرالزمان نيز اين اخوت و اتحاد تجديد خواهد شد و مسلمانان دست به دست يكديگر داده خود را براي حاكميت جهاني اسلام به رهبري امام عصر(عجّ) آماده خواهندكرد.

پس از ايشان، حجت الاسلام محمدي عراقي، حج را همايشي عظيموتابلوي برجسته اي از جامعيت جهان اسلام دانست و گفت: اين همايش بزرگ، همه ساله در پيش چشم جهانيان قرار دارد.

همچنين آقاي يونس صوالحي، از كشور مالزي، در اين همايش نقاطي را كه مذاهب اسلامي مي توانند بر روي آن به اتفاق نظر برسند، برشمرد و بر تقريب بين

385

مذاهب، از راه گفتگوهاي سازنده تأكيد كرد.

حجت الاسلام والمسلمين آقاي شيخ علي دعموش از كشور لبنان و از جمله رهبران حزب الله نيز با تأكيد بر وحدت امت اسلامي در مقابل دشمنان اسلام، از جمله آمريكا و اسراييل، خواستار ترويج فرهنگ از خودگذشتگي و ايثار در ميان مسلمانان شد.

سپس مولوي عبدالرحمان سربازي، از علماي مذهب حنفيه ايران، با بيان حديثي از حضرت رسول(صلي الله عليه وآله) مبني براينكه آينده از آنِ اسلام است ، فشارها و دسيسه هاي دشمنان را در جهت مقابله با اين حديث حضرت ختمي مرتبت(صلي الله عليه وآله) دانست و افزود:

كنگره عظيم حج، بهترين برنامه و بزرگترين اميد جهان اسلام است.

در اين همايش، همچنين ملاّ قادر قادري از ايران، دكتر ليك جي از كشور تركيه و آقاي مصطفي جعفر ازانگليس، راه حل هايي براي تقريب بين مذاهب اسلامي ارائه كردند.

در همايش بين المللي تقريب بين مذاهب اسلامي در مكه مكرمه، حجاج شيعه و سني از كشورهاي مختلف اسلامي; از جمله ايران، عربستان، تركيه، عراق، افغانستان، مالزي و اندونزي و همچنين تعدادي از كشورهاي اروپايي شركت داشتند.

گفتني است، با اينكه ميهمانان خارجي بسياري در اين همايش شركت كرده بودند، متأسفانه به دلايل فني ترجمه همزمان سخنراني ها دچار اختلال شده، قطع مي گرديد كه اين امر موجب اعتراض ميهمانان خارجي همچنين خبرنگاران شده بود.

آمار فوت شدگان، از زائران كشورهاي مختلف

آمار فوت شدگان از روز يكشنبه هفته گذشته تاكنون، 116 نفر اعلام شد. روزنامه انگليسي زبان سعودي گازت چاپ عربستان، آمار زائران فوت شده كشورهاي مختلف جهان را منتشر كرد. براساس اين آمار، هشت زائر از بنگلادش، 27 زائر از هند، 6 زائر از مالزي، 26 زائر از پاكستان، 3 زائر از آفريقاي جنوبي، 40 زائر از اندونزي، 4 زائر از تايلند و 2 زائر از ايران فوت كرده اند.

اين روزنامه نوشت: دكتر اينسرام علي مدير پيشين آزمايشگاههاي منطقه مدينه،

386

از اينكه چرا مديران كاروانهاي زائران خانه خدا درباره وضعيت هواي خشك و سرد مدينه، اطلاعات لازم را به زائران نداده اند، تعجب كرد. اين روزنامه نوشت كه باران روز جمعه، 32 هزار نفر از زائران هندي را دچار سرماخوردگيِ شديد كرد.

دشواري هاي آخرين گروه هاي زائر ايراني در جده

ازدحام بيش از اندازه و تراكم زائران در فرودگاه جده باعث معطلي بيش از اندازه زائران ايراني در اين فرودگاه شده است.

عباس اديب زاده، از مسؤولان ستاد حجّ مستقر در اين فرودگاه، روز دوشنبه به خبرنگار ايرنا گفت: فرودگاه جده دوازده سالن پذيرش دارد كه با افزايش زائران كشورهاي مختلف، اين تعداد سالن نمي تواند جوابگوي به موقع همه زائران باشد.

وي افزود: براي زائران ايراني سالن مشخصي در نظر نگرفته اند و به همين دليل ممكن است آنها پس از ورود به فرودگاه، ساعتها منتظر بمانند تا كار گذرنامه ها و بازرسي زائران ساير كشورها به پايان برسد... دو روز پيش به علّت اينكه همه سالن ها مملو از مسافر بود، به يك هواپيماي حامل زائران ايراني دستور داده شد كه نيم ساعت در فضاي هوايي بندر جده بيشتر پرواز كند و سپس مسافران خود را پياده نمايد!

وي در عين حال انجام تشريفات گذرنامه اي و بازرسي در فرودگاه جده را بسيار راحت توصيف كرد و گفت: امسال مقامات بندر جده بازرسي بندر را حذف كرده و براي ديدن بارها نيز به حداقل اكتفا مي كنند.

قرائت قرآن در مسجد الحرام

قاريان قرآن، اعزامي از جمهوري اسلامي ايران، از يكشنبه شب، برنامه تلاوت قرآن و همخواني (تواشيح) را در طبقه دوم مسجدالحرام آغاز كردند.

به گزارش ايرنا، در برنامه نخستين شب قاريان ايراني، كه با حضور تعداد زيادي از زائران كشورهاي ديگر برگزار شد، چند تن از قاريان بين المللي ايراني به تلاوت قرآن پرداختند: علي رجبي حافظ كلّ قرآن، ازاستان خراسان، به تلاوت قرآن پرداخت وپس از آن، به سؤالات متعدد حاضران، كه بيشتر از شهروندان كشورهاي عربي بودند، پاسخ داد.

387

در اين آيين معنوي، گروه همخوان (تواشيح) شهر نور مازندران، تواشيح لبيك را اجرا كرد كه مورد توجه و استقبال حاضران قرار گرفت.

در پايان اين مراسم، تمام قاريان به صورت دسته جمعي تواشيح اسامي اعظم خداي تبارك و تعالي را اجرا كردن و پس از آن، مجري برنامه مراسم را با دعاي ختم قرآن به پايان برد. قرار است اين افراد، در شبهاي قبل و بعد از مناسك حج تمتّع، از ساعت 10 تا 11 شب، در طبقه دوّم مسجدالحرام و در مقابل ناودان طلا برنامه اجرا كنند.

فروش كالابرگهاي جعلي گوسفند در مكه

يك روزنامه انگليسي زبان عربستان به زائران خانه خدا هشدار داد از خريد كالابرگهاي جعلي گوسفندِ قرباني، كه وارد بازار عربستان شده است، پرهيز كنند. روزنامه سعودي گازت، با انتشار اين مطلب، به نقل از دكتر احمد محمدعلي رييس بانك توسعه اسلامي، كه مسؤوليت اجرايي فروش كالابرگهاي گوسفند قرباني را به عهده دارد، نوشت: شيّادان در پي آن هستند كه با سوء استفاده از موسم حج، گوسفنداني را كه شرايط آنها متناسب با بيان شرع نيست، به فروش برسانند. براساس اين گزارش، بانك توسعه اسلامي تأكيد كرد: هيچ فرد يا مؤسسه اي حق فروش كالابرگ گوسفند قرباني را ندارد و تنها شركت الراجحي كه در سراسر عربستان شعبه دارد، مسؤوليت فروش اين كالابرگها برعهده گرفته است.

آخرين آمار زائران ايراني

بيش از 93000 زائر ايراني تاكنون وارد عربستان شدند.

از ابتداي كار انتقال زائران ايرانيِ خانه خدا به سرزمين وحي تا ظهر روز دوشنبه، 93هزار 635 نفر در قالب 508 كاروان وارد اين كشور شده اند.

از اين تعداد در مجموع، 87 هزار و 250 نفر از مدينه و جده وارد مكه معظمه شده اند.

همچنين طي همين مدت، تعداد 47572 از طريق فرودگاه مدينه و بقيه از طريق فرودگاه جده وارد كشور عربستان شده اند.

388

از جمع زائران ايراني، تاكنون سه نفر فوت شده اند كه عامل مرگ دو نفر از آنان، حادثه بوده است.

برگزاري كنفرانس مكة المكرّمة عاصمة الثقافة الاسلامية

صبح روز سه شنبه (7 بهمن) كنفرانس مكه پايتخت فرهنگ اسلامي افتتاح شد و به مدت سه روز ادامه خواهد داشت. برگزار كننده كنفرانس وزارت حج عربستان است و دبيري هم انديشي را ابوبكر احمد باقادر مشاور وزير حج بر عهده دارد. از جمع علماي بعثه رهبري، چندين نفر در اين كنفرانس شركت كردند. از آن جمله حجت الاسلام و المسلمين قاضي عسكر كه مقاله اي هم به آن ارائه كرده است; همچنين آيت الله تسخيري و حجج اسلام: محمدي عراقي و محمد مهدي معراجي.

تعدادي از زنان نيز در اين كنفرانس شركت دارند اما در جاي مستقلّي نشسته اند و از همانجا مطالب خود را بيان مي كنند.

آقاي عبدالجبار رفاعي، كه در سال گذشته مقاله اي در باره كتاب خسي در ميقات جلال آل احمد داده بود، اين بار مقاله اي در باره دكتر شريعتي و حج نوشته است. از ايران دكتر آذرشب و عماد الدين باقي هم به اين كنفرانس دعوت شده و شركت كرده اند.

مجموعه مقالات سال گذشته كنفرانس، با عنوان مكة المكرمة عاصمة الثقافة الاسلامية بحوث و دراسات به چاپ رسيده و در اين كنفرانس ميان ميهمانان توزيع گرديد.

گفتني است وزارت حج عربستان، مجله اي هم با عنوان الحج چاپ مي كندكه ماهانه و ويژه حج است. سردبير اين نشريه، حسين محمد بافقيه است و عده اي از نويسندگان سعودي عضو هيأت تحريريه آن هستند كه از آن جمله است: عبدالملك بن عبدالله بن دهيش. وي سلسله مقالاتي در باره اعلام حرم مكي دارد كه به لحاظ تاريخي، مروري است بر نشانه هايي كه حدود حرم را در ادوار مختلف معين مي كرده است. در پايان هر شماره، چند مقاله هم به انگليسي درج شده است.

مقالات مجلّه، ويژه حج بوده و صبغه تاريخي آن و نيز پرداختن به سفرنامه هاي حج از كشورهاي مختلف، جلوه اي خاص در آن دارد.

389

گزارش اين كنفرانس در روزنامه الشرق الاوسط (چهارشنبه هشتم بهمن) درج شده است.

مجموعه مقالات دومين كنفرانس نيز در يك كتاب بزرگ و با شمارگان محدود، صرفاً براي ميهمانان به چاپ رسيده است. بيشتر اين مقالات مرور بر سفرنامه هايي است كه طي قرن گذشته و حاضر در كشورهاي مختلف و در ارتباط با حج نوشته شده است.

حجت الاسلام قاضي عسكر مقاله اي با عنوان مكة المكرمة عاصمة الثقافة الاسلامية در روز سوم كنفرانس قرائت كردند. در اين جلسه، آقايان: مقدادي، باقري، عابدي و محدّثي نيز شركت داشتند. منابع اين مقاله از احاديث شيعه بود و اين نكته مورد توجه قرار گرفت.

ملاقات يكي از مرشدان طريقت چين با سرپرست حجاج ايراني

محيي الدين، يكي از رهبران صوفي در غرب چين در استان سين كيانگ، صبح روز سه شنبه با حجت الاسلام والمسلمين ري شهري ملاقات كرد. وي كه همراه عيسي ادريس يكي از طلاب سابق دانشگاه رضوي مشهد (كه در حال حاضر در جنوب چين مدرسه اي را اداره مي كند كه نزديك به پنجاه طلبه دارد) به بعثه آمده بود.، با اشاره به اينكه دل ما با شما يكي است، گفت: همه ما بنده خدا و دوستدار او هستيم. وي چهار بار به حج مشرف شده و به عنوان مرشدي كه تحصيلاتي هم ندارد، داراي صدهزار پيرو در چين است. او گفت: به لحاظ طريقت، پيرو دوازده امام است و خود به ترتيب اسامي دوازده امام را بر زبان آورد اما به لحاظ فقهي پيرو مذهب ابوحنيفه مي باشد. بنابر اين، براساس همان نظريه اي كه مؤلف اين سطور دارد، وي پيرو تسنن دوازده امامي است و از بقاياي گرايش هاي صوفيانه است كه از قرن هفتم و هشتم به بعد در بسياري از نقاط در شرق و غرب ايران بوده و به چين هم انتقال يافته است. او تأكيد كرد كه امام مهدي(عليه السلام)زنده است كه 41 قلندر دارد كه با او در ارتباط هستند.

ديدار هيأت اعزامي آيت الله وحيد خراساني با آقاي ري شهري

ساعت 12 روز سه شنبه چند نفر از اعضاي هيأت نمايندگي آيت الله وحيد به

390

بازديد آقاي ري شهري آمدند. در اين جلسه دوستانه، در باره تبليغات فارسي وهّابي ها در برخي از مساجد سعودي سخن به ميان آمد و قرار شد فهرستي از اين چند مسجد تهيه شده، به مسؤولان سعودي داده شود و نوشته شود كه اين قبيل كارها باعث اعتراض زائران ايراني و ايجاد دردسر خواهد شد. گفته شده است كه در مسجد الاجابه، كه در نزديكي بعثه است، سخنراني خطيب مسجد را يك ترك به تركي ترجمه مي كند; زيرا اغلب مسافراني كه در آن نزديكي هستند، از زائران تركيه مي باشند.

همايش ادبيات و فرهنگ اسلامي

در روز 5 ذي حجه، كنفرانسي با عنوان ادبيات و فرهنگ اسلامي توسط رابطة العالم الاسلامي برگزار شد كه چند تن از دوستان بعثه در آن شركت كردند و تصميم برآن شد تا طي يادداشتي حضور اين افراد ايراني در كنفرانس، به اطلاع رييس جلسه رسانده شود. اين يادداشت كه به بهانه توضيحي در باره يكي از سخنراني ها نوشته شده و عنوانش نوآوري هاي روشنفكرانه افراطي در معرفت اسلامي بود، نظريه جمع ميان توجه به اصول و زمان، همزمان را به عنوان نظريه اي كه مورد توجه علماي شيعه امامي است، مطرح كرد. هدف اصلي از نوشتن اين يادداشت، اعلام حضور شيعيان در اين مراسم، مطرح شدن نام فقه و تفكّر شيعه امامي بود و اگر هم تأييد احتمالي اين نظريه را به همراه داشت، به نوعي تفكّر شيعه طرح شده است. به دنبال آن، رييس جلسه آن مطلب را قرائت كرد و پس از آن تأييد نمود و گفت كه فقه اهل سنت و فقه اماميه در اين اينجا نظريه مشتركي دارند.

ديدار وزير كشور سعودي از مشاعر مقدس

عصر روز سه شنبه، امير نايف بن عبدالعزيز، وزير كشور و رييس شوراي عالي حج عربستان، همراه امير عبدالمجيد، رييس شوراي مركز حج عربستان، از مشاعر مقدس ديدار كرد. هدف وي از اين ديدار بررسي امكانات و خدماتي است كه براي حجاج تدارك ديده شده است. طبق معمول، امسال نيز دولت سعودي اعلام كرد كه امكانات و خدمات ارائه شده، در نوع خود بهتر از تمامي سالهاي گذشته است. وي در اين مصاحبه

391

تأكيد كرد كه سعودي مقرّ و مَمرّ تروريسم نخواهد بود. وي در مصاحبه اي كه داشت در پاسخ اين پرسش كه آيا درست است به خاطر مسائل امنيتي، امسال از تعداد حجاج نسبت به سالهاي پيش كاسته شده است؟ ضمن تأكيد بر جنبه هاي امنيتي، ارتباط آن را با حج تكذيب كرد و گفت: ما سهميه هيچ دولتي را كم نكرده ايم. گزارش تفصيلي ديدار نايف از مشاعر مقدس در روزنامه عكاظ چهار شنبه (6 ذي حجه) آمده است.

گفتني است محدوديتهاي اعمال شده در داخل عربستان، در جلوگيري از كساني كه مجوّز دريافت نكرده اند، جدي است و افرادي بازگردانده شده اند. (عكاظ ، 6 ذي حجه، ص 7)

پيش از وي، امير عبدالمجيد، خود از مشاعر ديدار كرده بود.

لازم به گفتن است، نظارتهاي مستمري كه اين روزها از ناحيه دولتمردان اعمال مي شود، به جز بحث از خدمات، نظارت بر اوضاع امنيتي نيز هست. امسال به خصوص نسبت به برخي از شخصيتهايي كه ممكن بود در ايام حج مورد سوء قصد قرار گيرند، گفته شده كه به حج نيايند. طبق برخي اخبار، سران حزب الله لبنان و آيت الله محمد حسين فضل الله از جمله كساني هستند كه در اين باره به آنان هشدار داده شده و لذا به حج نيامده اند. ممكن است اين امر يك بهانه باشد; زيرا امسال سلطان محمد ششم، پادشاه مغرب، به حج آمده و روز دوشنبه (5 بهمن) اعمال عمره را به جاي آورده است.

علي بن احمد البار، مديريت امن عمومي سعودي، ضمن مصاحبه اي اعلام كرده است: با هر كسي كه بخواهد با امنيت اين شهر بازي كند، سخت برخورد خواهد شد.

چرا سني ها را شيعه مي كنيد؟!

امام جماعت يكي از مساجد كويت كه از اعضاي جماعت الدعوه است، به بعثه مقام معظم رهبري آمد و اعتراض كرد كه چرا سني ها را شيعه مي كنيد; اگر هنر داريد، يهود و نصارا را مسلمان كنيد. در مقام پاسخ، يكي از اعضاي هيأت علمي استدلالهايي را آورد و شرح داد كه: قصد ما دفاع از خودمان است; وقتي ما را متهم مي كنند كه كافر و يهودي هستيم، لازم مي بينيم از خودمان دفاع كنيم و قصد شيعه كردن كسي را نداريم، بلكه به ضرورت وحدت مذاهب و فرقه هاي اسلامي معتقد هستيم. در بعثه ايران، واحد اهل سنت

392

داريم، علماي اهل سنت در بعثه هستند. يك روز هم، هم انديشي(سمينار) اهل سنت را برگزار مي كنيم. در ادامه به وي توضيح داده شد كه يكي از ائمه جماعت مدينه، مردم بم را قوم لوط خوانده و زلزله را جزاي ايشان دانسته بود. همچنين به وي گفته شد كه قريب يك ميليون وهّابي در اينجا تربيت شده و به سراسر دنيا اعزام مي شوند و اختلاف مذهبي ميان مسلمانان به وجود مي آورند!

وي پس از شنيدن اين مطالب، آرام گرفت و به تدريج اظهار كرد كه ايران را دوست مي دارد و به آن به ديده مثبت مي نگرد. در پايان، چند كتاب به وي اهدا شد.

بازار فروش طلا و تسبيح در مكه

تجارت تسبيح و طلا، بالاترين تجارت در شهر مكه است. به گزارش روزنامه عكاظ، روانه پنج ميليون ريال (يك ميليون و سيصد و اندي هزار دلار) طلا توسط حجاج خريداري مي شود. بيشترين خريداران طلا از حجاج اندونزي، مالزي و از جمع دول عربي; الجزايري ها و تونسي ها و سپس ديگر دول حاشيه خليج فارس هستند. اين اقبال نسبت به طلاي اين محيط، همچنين به دليل بالارفتن طراز عالي ساخت طلا در سعودي است.

تسبيح نيز به دليل جنبه هديه ايِ آن، توسط ميليونها حاجي خريداري و به خويشان و دوستان هديه داده مي شود. رييس اتحاديه تسبيح فروشان مكه، فايز بن حمدان زهراني بر اين باور است كه ميليونها عدد تسبيح در ايام حج در بيش از 65 تا 75 مركز تجاري مخصوص به تسبيح فروخته مي شود. قيمت اين تسبيح ها از 3 ريال تا 20 ريال و گاه تا 5000 ريال هم مي رسد. نوع اخير كار تركيه بوده و از پوست لاك پشت تهيه مي شود. تسبيح مرجان، نوع ديگري است كه هر گرم آن، پنجاه تا دويست ريال است. همين طور تسبيح هايي از ياقوت و زمرّد ساخته مي شود كه هر گرم آن، از 1500 تا 5000 ريال قيمت دارد. تسبيح از جنس عاج نيز موجود است كه قيمت آن 100 تا 1000 ريال است. يك تسبيح نادري در بازار هست كه از نقره و دست ساز است و قيمت آن 3000 ريال مي باشد.

همه زائران، تسبيح مي خرند اما حجاج كشورهاي حاشيه خليج فارس بيشتر تسبيح هاي گران قيمت تهيه مي كنند. در حالي كه حجاج ترك و يمني به سمت تسبيح هاي

393

متوسط مي روند كه نرخ هايي از 70 تا 150 ريال دارد. حجاج هند و پاكستان و آفريقا (و ايران) به دنبال تسبيح هاي ارزان قيمت هستند.

بر اساس خبر روزنامه عكاظ (5 ذي حجه) از تعداد 150 گدايي كه اين روزها دستگير شده اند (و 25 نفر بچه كوچك، بيشتر پاكستاني و سه عربستاني در ميانشان بوده اند و...) به دست آمده كه مبلغ 165 هزار ريال سعودي گدايي كرده اند. در صورتي كه ثابت شود اين پول ها از طريق گدايي گرفته شده، تمام آن مبلغ، به جمعيت هاي خيريه اهدا خواهد شد. (تصوير 20)

جلسه عموميِ روحانيون در بعثه

عصر روز سه شنبه، 5 ذي حجه، از ساعت 5/2 تا 5/5 ، تمامي روحانيون و معين ها و معينه هاي كاروانها كه جمعاً 1154 نفر هستند، در سالن اجتماعات بعثه مقام معظم رهبري اجتماع كردند. در اين برنامه، پس از تلاوت قرآن و مداحي، چندين نفر سخنراني كردند.

ابتدا مسؤول ستاد اقامه نماز، بر لزوم مراقبت و دقت نظر حجاج و زائران در اقامه نماز به موقع تأكيد كرد. حجت الاسلام والمسلمين محسن قرائتي نيز در اين جلسه با اشاره به اهميت اقامه نماز در سراسر كشور گفت: بايد تلاش كنيم تا نماز در سراسر كشور با شكوه و مشاركت همه اقشار بهويژه جوانان برگزار شود... همه به حج مي آيند اما بايد بدانيم كه ابراهيم خليل الله بانيِ حج، براي برپايي نماز آمد.

وي با اشاره به اينكه براي جذب جوانان برنامه ريزي و تبليغ لازم را به خرج نداده ايم، گفت: عده اي دارند روي نسل جديد كار مي كنند تا آنها نسبت به دين و اسلام بي اعتقاد شوند. نبايد گذاشت نسل جديد جذب گروههاي غير ديني شوند.

آقاي قرائتي تبليغ از رسانه ها و منبرها را لازم اما ناكافي دانست و گفت: تبليغ خصوصي و ارتباط نزديك با افراد و توجه به سخنان آنها، مسأله اي است كه كمتر به آن توجه شده و لازم است همه روحانيون در گوشه و كنار كشور به اين مسأله اهتمام ورزند.

وي در بخش ديگري از سخنانش با ذكر آياتي از قرآن كريم، استدلال كرد كه: راه خدا فقط از راه محبّت، مودّت و اطاعت از عترت و اهل بيت مي گذرد. مسلمانان بايد مودّت و محبّت را در خود افزايش دهند تا در صراط مستقيم قرار گيرند.

394

در ادامه اين همايش، روحانيون كاروانها با طرح سؤالات و پرسشهاي خود، مسائل را با مسؤولان سازمان حج و زيارت و بعثه مقام معظم رهبري در ميان گذاشته و پاسخهاي لازم را دريافت كردند.

پس از آن، معاونت امور روحانيون، حجت الاسلام و المسلمين عرب نيا، با گفتن خيرمقدم و تشكّر از روحانيون براي زحماتي كه طي اين مدت متحمّل شده اند و ياد از امام راحل و شهداي فاجعه خونين مكه و نيز ياد از شانزده نفر از روحانيوني كه طي دو سال گذشته درگذشته اند، نسبت به برنامه جلسه توضيحاتي داد و گفت: جلسه امروز به گونه اي طراحي گرديده كه خود روحانيون بتوانند مسير آن را تعيين كنند، به اين معنا كه بيشتر از سخنراني، پرسش و پاسخ خواهد بود. روحانيون محترم پرسش هاي خود را مطرح كنند تا سخنرانان به آن پرسشها پاسخ دهند.

در اين لحظه، نماينده محترم وليّ فقيه در امور حج و زيارت، مقدمات سخنراني خويش را بدين شرح ارائه كردند:

باتوجه به افزايش سطح تحصيلات و دانش زائران ايراني، روحانيون كاروانها بايد با تقويت مباني مطالعاتي خود، پاسخگوي نيازها و پرسش هاي فرهنگي و ديني جديد زائران باشند... طبق آخرين نظرسنجي هاي انجام شده توسط بعثه مقام معظم رهبري، 42% زائران بر آشنايي كامل با اعمال و مناسك حج و 40% بر ضرورت درك اسرار و فلسفه حج تأكيد دارند. اين موضوع نشان مي دهد كه به موازات خواست اكثريت زائران كشورمان بر انجام مناسك حج، ضرورت احساس آگاهي از مباني نظري و فكري حج روبه افزايش است و بايد براي پاسخگويي به آن آماده بود.

وي در ادامه افزود: خوشبختانه در سالهاي اخير، روحانيون كارآمد، دانا و فهيمي به كاروانها وارد شده و بهتر از گذشته به پرسش ها و سؤالات متعدد و متنوّع پاسخ مي گويند. اين روند بايد همچنان تكامل يابد تا در سالهاي آتي شاهد سطح مطلوب و كمال يافته اي باشيم.

سرپرست حجاج ايرانيِ خانه خدا، در بخش ديگري از سخنان خود به تشريح ويژگيهاي يك روحاني نمونه در مراسم حج پرداخت و گفت:

395

روحاني نمونه كسي است كه هم خود در اين ايام نوراني تحوّل يابد و هم زائران كاروان خود را به حظ و بهره معنوي برساند.

وي فلسفه محرّمات حج را زمينه سازي براي برخورداري از فيض ها و انوار حضرت حق دانست و اظهار اميدواري كرد كه روحانيون و زائران شريف ايراني، بيشترين بهره معنوي را از اين سفر و سرزمين كسب كنند.

اميرالحاج ايران افزود:

امسال نيز مانند سالهاي گذشته، مراسم باشكوه برائت از مشركين، كه يادگاري از امام راحل(قدس سره) است، به عنوان بُعد سياسي حج در عرفات با نظم خاصي برقرار مي شود.

ايشان در پايان به چند پرسش پاسخ داد و از جمله در باره مشكل سخنراني خطباي وهّابي و ترجمه آنها به فارسي و دشواري هايي كه پيش آمده، گفت: اگر چنين
برنامه هايي در مساجد ادامه داشت، در آنها حضور نيابيد و به حضور در مسجدالحرام
بسنده كنيد.

سپس معاونان آموزش، بين الملل و امور روحانيون بعثه، به همراه رياست سازمان (زرهاني) به پرسش هاي فراوان روحانيون در زمينه هاي مختلف پاسخ
دادند.

در پايان، ميزگرد ديگري با حضور رييس شوراي استفتا (آيت الله سيد جعفركريمي) و ديگر اعضاي شوراي ياد شده تشكيل و به پرسش هاي فقهي حضار پاسخ داده شد.

بر اساس اعلام معاونت امور روحانيون، در همين جلسه، محلّ جلسات منطقه اي كه همان روز يا روز بعد تشكيل مي شد، معيّن گرديد و نشاني آنها نيز در نشريه زائر روز چهارشنبه هشتم بهمن درج شد.

جلسات منطقه اي روحانيون با حضور رابطين در ششم ذي حجه

جلسات منطقه اي روحانيون، هر سال، روز ششم ذي حجه برگزار مي شود. در سال جاري، اين جلسات در هفت منطقه برگزار شده و هدف اصلي آن، توجيه روحانيون

396

نسبت به نكات ضروري است كه در ايام تشريق مورد توجه آنان باشد، و تقسيم هداياي
رهبري به خانواده معظم شهدا كه از طريق روحانيون انجام مي گيرد. مطالب و برنامه هاي طراحي شده براي جلسات منطقه اي، طبعاً در جلسات مشترك عمومي روز پنجم ذي حجه ممكن نيست. بنابر اين، رابطين هر منطقه با حضور روحانيون كاروانها در اين جلسات منطقه اي، در باره اين تذكّرات به بحث نشستند.

توصيه هاي معاونت آموزش و پژوهش به زائران در اين مرحله

در روزهاي اخير، به دليل تراكم جمعيّت حجاج، ازدحام در محدوده مطاف زياد شده و كساني كه طواف واجب دارند، دچار مشكل شده اند. لذا تا زماني كه اين وضعيت ادامه دارد، خواهشمند است به نكات ذليل اكيداً توجه فرماييد:

1 . از انجام طواف مستحبي خودداري نموده، محدوده مطاف را براي كساني كه طواف واجب دارند خلوت كنيد.

2 . در مقابل خط حجرالأسود توقف نكرده، آرام تكبير بگوييد و عبور كنيد تا مشكلي براي طواف كنندگان به وجود نيايد.

3 . هنگام طواف، اذكار و دعاها را آهسته بخوانيد تا طواف كنندگان تمركز بيشتري داشته و دچار ترديد و شك نشوند.

4 . بانوان محترم، پس از انجام طواف واجب، به دليل اختلاط موجود، از نزديك شدن به حجرالأسود و انجام طواف مستحبي پرهيز نمايند.

5 . حلقه درست كردن پشت مقام ابراهيم براي خواندن نماز طواف، موجب وهن مذهب بوده، مانع درست انجام شدن طواف ديگران و در نتيجه باعث آزار مسلمانان مي شود، لذا پشت مقام ابراهيم هرجا كه حلقه طواف پايان مي پذيرد، نماز طواف را بخوانيد كه با فتاواي مراجع معظّم تقليد نيز مطابقت دارد.

6 . از خوردن غذا و خوابيدن در مسجدالحرام اجتناب فرماييد.

7 . ادعيه و زيارات را آرام بخوانيد تا مانع بهره برداري ديگران از فضاي معنوي مسجدالحرام نشويد.

8 . هنگام حضور در مسجدالحرام يكديگر را با صداي بلند صدا نكنيد.

از خداوند متعال انجام حجّي مقبول و سعيي مشكور براي همگان مسألت داريم.

397

سردترين روزهاي شهرهاي مكه و مدينه

شهرهاي مقدس مكه و مدينه سردترين روزهاي خود را سپري مي كنند.

دماي هواي شهر مكه ديروز (سه شنبه 7 بهمن) بين 17 تا 27 درجه سانتيگراد و مدينه منوره بين 10 تا 21 درجه بالاي صفر بوده كه اين ميزان دماي هوا در 33 سال گذشته بي سابقه بوده است.

سردي هوا در مكّه مكرمه و مدينه منوّره تا حدي است كه همه زائران از آن با تعجب ياد كرده و مجبور شده اند از لباس گرم استفاده كنند.

اين در حالي است كه حضور پرشور زائران در مسجدالحرام، سردي هوا را به گرماي دلپذيري در جوار كعبه تبديل كرده است.

هوا از روز چهارشنبه هشتم بهمن (6 ذي حجه) رو به گرمي رفته است.

چهاردهمين همايش اهل بيت در سالن اجتماعات بعثه مقام معظم رهبري

اين همايش روز سه شنبه هفتم بهمن ماه، با حضور دوستداران خاندان عصمت و طهارت از كشورهاي مختلف برگزار شد. همايش ياد شده، از سال 1370 هر ساله در محل بعثه مقام معظم رهبري در مكه برگزار مي شود.

در اين همايش نماينده ولي فقيه و سرپرست حجاج ايراني نقش انسان منتظر در عصر حاضر را تبيين نمود و ضمن بيان اينكه وظيفه منتظران امام عصر(عج) زمينه سازي براي حكومت جهاني آن حضرت است، افزود: منتظران واقعي امام عصر(عج) كساني هستند كه آماده دفاع از آرمانهاي اسلام اند و همزمان با دعاي فرج براي آن حضرت به زمينه سازي عمليِ نهضت جهاني مهدي(عج) مشغول اند.

وي امام خميني(قدس سره) را نخستين منتظر واقعي صاحب الزمان(عج) در عصر كنوني ناميد و افزود: انقلابي كه امام خميني آغاز كرد، بر اساس آنچه از روايات اسلامي استنباط مي شود تا رساندن پرچم حكومت اسلامي به دست امام زمان(عج) ادامه خواهد يافت.

آقاي ري شهري كمك و همراهي با انقلاب اسلامي ايران را بر تمامي مسلمانان و پيروان اهل بيت در سرتاسر جهان ضروري دانست و گفت: امروز ياري رساندن به رهبر

398

انقلاب اسلامي ايران، به مثابه ياري رساندن به ولي عصر(عج) است.

اميرالحاج جمهوري اسلامي ايران با برشمردن ويژگيهاي منتظران واقعي حضرت مهدي(عج) گفت: منتظران واقعي كساني هستند كه از سرزنش دشمنان و ملامتگران ناراحت و سرخورده نمي شوند و در عين فروتني و بردباري در برابر مؤمنان، درمقابل دشمنان سرفراز و مقاومند.

وي با اشاره به روايتهايي كه درخصوص شرايط ظهور حضرت مهدي(عج) نقل شده، اظهار اميدواري كرد زمان ظهور نزديك باشد و تلاش براي تحقّق دولت اهل بيت(عليه السلام) را وظيفه آحاد مسلمانان دانست.

در اين همايش، همچنين شيخ اكرم بركات از لبنان، با بيان اينكه مدرسه اهل بيت، پايگاه مقاومت است، افزود:

ما از اهل بيت ياد گرفته ايم درمقابل ناعدالتي ها ايستادگي كنيم و حق خود را از متجاوزين و دشمنان اسلام بگيريم... حزب الله لبنان تحت تأثير بيداري اسلامي كه انقلاب اسلامي ايران به رهبري حضرت امام خميني ومقام معظم رهبري بهوجودآورده اند،راه خود، كه همانا شهادت در راه خداست، فراگرفته و درمقابل صهيونيستها قيام كرده است.

سخنران بعديِ اين همايش، افتخارحسين از پاكستان بود. وي با بيان اينكه فلسفه انتظار، هم يك واقعيت است و هم يك نياز، بر هوشياري مسلمانان تأكيد كرد وگفت:

جامعه امروزي، يك جامعه پر از دروغ و نيرنگ است و دشمنان سعي كرده اند در ميان مسلمين تفرقه بيندازند، در حالي كه مسلمانان همه برادر و امت واحد هستند...

خداوند خود وعده داده است كه دين خاتم جهانگير خواهد شد و ما اعتقاد راسخ داريم كه وعده خداوند به وسيله ولي عصر حضرت حجت(عج) محقق خواهد شد.

سپس حجت الاسلام والمسلمين هادوي از ايران كه به زبان انگليسي سخن مي گفت، با اشاره به اينكه ديگر اديان و مذاهب در مورد منجي، از كسي صحبت مي كنند

399

كه خواهد آمد، افزود: اين در حالي است كه شيعه اعتقاد دارد حضرت مهدي زنده است و در كنار ماست، ما را مي بيند صداي ما را مي شنود. براي ما دعا مي كند. اگر در راه خدا قدم برداريم، ايشان خوشحال شده و ما را دعا مي كند.

در اين همايش، افراد ديگري از افغانستان، الجزاير، آفريقاي جنوبي و عراق نيز به سخنراني پرداختند.

مشاوره در باره مسائل فرهنگي كاروانها

پس از آنكه در جلسه شوراي هماهنگي در باره ضرورت ايجاد نوعي تحوّل در مسائل فرهنگي كاروانها سخن به ميان آمد، مقرّر شد كه شماري از افرادِ حاضر در بعثه، در اين باره به بحث بپردازند. به همين منظور جلسه اي در روز چهارشنبه، 8 بهمن، به رياست حجت الاسلام قاضي عسكر و همراهي تني چند از مسؤولان، از بخش هاي مختلف برگزار شد.

در اين جلسه آقاي سلطاني شيرازي با اشاره به اينكه همه وجود تحوّل در مجموعه را لازم مي دانيم، تأكيد كرد: موضوع اصلي ما زائر است و مع الاسف روزهاي اول را با جنگ اعصاب مي گذراند. وي گفت: لازم است با توجه به علاقه اي كه زائر براي شناخت محيط دارد، اطلاعات و ارزشهاي لازم را با گرداندن وي در شهر و اماكن، در اختيار او بگذاريم.

آقاي اكرمي هم با تأكيد بر اينكه مخاطب اول ما ايراني است، گفت: بايد يك ارزشيابي از كارهاي سنتي بشود تا روشن شود كه وظيفه ما چيست؟ وي تأكيد كرد: بسياري از كاروانها حتي قرآن ندارند بخوانند. وي همچنين بر تفاوت قابل توجه مخاطبان تأكيد كرد و گفت: بايد آنها را طبقه بندي كنيم و برايشان برنامه ريزي داشته باشيم.

آقاي عرب نيز با اشاره به اينكه دو نظريه وجود دارد: يكي تغيير ساختاري بعثه و ديگر اصلاح وضعيت ساختاري فعلي، از دوستان خواست تا نظريه خود را در اين باره بيان كنند. ايشان بر اين باور بود كه اگر تغيير ساختاري لازم باشد، بايد يك شوراي ويژه و سطح بالا به اين بحث بپردازد.

آقاي مقدادي به عدم ارتباط ميان معاونت ها اشاره كرد.

400

آقاي غلامي هم بر تعريف مأموريت واقعي بعثه تأكيد داشت و گفت نبايد انتظار داشت كه بعثه كارهايي را انجام دهد كه ارگانهاي مخصوصي در ايران مانند سازمان فرهنگ و ارتباطات متولّي آن هستند. ايشان مشكل را در نامشخص بودن تعريف مأموريت اصلي بعثه مي دانست.

آقاي محدّثي زائر محوري، آن هم از نوع ايراني را اصل دانست و به علاوه از وجود بينش تجاري در محصولات فرهنگي بعثه گلايه كرد. وي گفت: تكرار آمدن عده اي سبب شده است تا هيچ تحوّلي در مجموعه حاصل نشود.

جمع بندي مطالب اين بود كه آيا تغيير سيستم بعثه اصل است يا حفظ آن سيستم واصلاحات موردي و محدود؟ بيشتر افراد روي نظر اول تكيه داشتند. قرار شد تا پس از منتقل شدن اين مسأله و موافقت با يكي از آنها، ادامه اين جلسات برگزار شود.

آب زمزم در سال جاري

با بسته شدن در ورودي چاه زمزم، گرچه بر سطح مطاف و محيط اختصاصي نماز جماعت در مسجد الحرام افزوده شد، اما استفاده از آب زمزم به صورت معمول ناممكن گرديد. گويا قرار نيست راه جديدي براي استفاده از آن گشوده شود. البته تشكيلاتي با عنوان مكتب الزمازمة الموحد به رياست عبدالله عبدالستار الدويري، آب زمزم را همراه با درآميختن آن در آب چاه هاي ديگر و بهره برداري از آن و نيز توزيع در ايام حج برعهده دارد. الدويري طي مصاحبه اي اعلام كرد: اين دفتر در برابر 5/11 ريال سعودي در چند نوبت آب زمزم در اختيار حجاج قرار مي دهد; يك بار سه ليتر هنگام ورود زائر به مكه، روزانه يك ليتر در دوره اقامت او در مكه و در نهايت يك ظرف 5/1 ليتري در هنگام بازگشتن. وي گفت: در سال 1423 جمعاً 28 ميليون ليتر آب زمزم در ظرف هاي پلاستيكي توزيع شده است.

در يك گزارش تفصيلي كه در الشرق الاوسط (28/1/2004) چاپ شده، گفته شده كه در پي بستن سردر ورودي زمزم توسط شؤون حرمين شريفين، امكان طواف براي سه برابر آنچه كه قبلاً بود، ممكن شده است. در اين گزارش افزوده شده كه مدخل ورودي آن، به سمت صفا در كنار كوه ابوقبيس منتقل شده است. اين اقدام زمينه را براي پذيرش