بخش 8

لذت در كنار هم نشستن

سال پيامبر ، شهر پيامبر ، سخن درباره پيامبر ، با زائران پيامبر ، همه شرايط براي بهره گيري از اخلاق پيامبر آماده است . يكي از چيزهايي كه هيچ كس از آن حضرت نديده ، سنگدلي ، تعدي و خشونت در اخلاق بود .

خطيب امروز جلسه عمومي بعثه مقام معظّم رهبري ، با بيان مقدمه مذكور ، به ذكر يكي ديگر از ويژگي هاي اخلاقي پيامبر اكرم ( صلّي الله عليه وآله ) پرداخت و گفت :

خدا در حديث قدسي فرمود : « لا يَسَعُني أرضي ولا سَمائي ، ولكن يَسَعُني قَلبُ عَبدِيَ المُؤْمِنِ ^{( 1 )} » . تنها قلب نرم و با ظرفيت بنده مؤمن خداست كه جايگاه خداست . حالا چه جوري بايد فهميد كه قلب نرم و ملايم است يا سخت و خشن ؟ ميخ را بر ديوار مي كوبي سال آينده هم اثرش هست . اما دستت را تا مرفق در آب مي كني ، بيرون كه مي آوري جايش از بين مي رود .

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . عوالي اللآلي ، ج 4 ، ص 7 .

152

به تو مي گويند : فلاني غيبتت را كرد ، اگر به دل گرفتي و تا مدت ها از او دل آزرده بودي ، قلبت مثل همان ديوار سخت و كم ظرفيت است . اميرمؤمنان ( عليه السلام ) فرمود : اگر كسي كنار گوش راست من سخن ناروا و حرف درشتي بگويد و بلافاصله بغل گوش چپم عذرخواهي كند ، او را مي بخشم .

مالك اشتر نخعي ، سپهسالار لشكر علي ( عليه السلام ) بود ؛ در بازار كسي به او اهانت كرد و مالك به مسجد رفت تا برايش دعا كند و از خدا بخواهد كه او را به خاطر اين جسارت و اهانت مؤاخذه نكند .

با روزگار در زد و خورديم و مي زنيم * * * او سنگ را به شيشهوماشيشه رابه سنگ

اين ناراحتي ها كه بين ماست ، اين عصبانيت هايي كه از همديگر پيدا مي كنيم ، اين درگيري هايي كه در خانه و كوچه و بازار و سركار داريم ، از بين برنده عمر و نابودكننده صفا و معنويت هاست . بياييد از پيامبر ( صلّي الله عليه وآله ) خوش خلقي و مهرباني با ديگران را بياموزيم و از هيچ كس كينه به دل نگيريم :

روبه رو بودن ندارد لذّتي * * * در كنار هم نشستن لذت است

توصيه هايي براي برپايي باشكوه تر مراسم دعاي كميل

روابط عمومي بعثه مقام معظم رهبري با صدور اعلاميه اي ، ضمن دعوت از زائران ايراني بيت الله الحرام به منظور شركت در مراسم دعاي كميل كه در جوار حرم شريف نبوي و قبرستان مظلوم بقيع برگزار مي گردد ، با آرزوي قبولي طاعات و عبادات برادران و خواهران گرامي هموطن ، بر موارد زير تأكيد كرد :

1 . حداكثر تا ساعت 30/21 با هدايت روحانيون محترم و نظارت مديران محترم كاروان ها ، در محل برگزاري مراسم حضور يافته و استقرار زائران پايان پذيرفته باشد .

2 . در مسير حركت به سوي بقيع و هنگام مراجعت به كاروان ها ، به منظور ارائه تصويري شايسته از رشد و نظم و متانت ملت مسلمان ايران و با هدف رعايت مقررات و موازين ، از سر دادن هرگونه شعار و حتي ذكر صلوات با صداي بلند خودداري نمايند .

153

3 . در طول مسير رفت و برگشت ، به منظور حفظ سلامتي و تندرستي خود ، مقررات راهنمايي و رانندگي را كاملاً رعايت نموده ، حركت در مسير به نحوي باشد كه مطلقاً موجب ايجاد ترافيك نشده ، هنگام استقرار در محل برگزاري دعا ، به تذكرات نيروهاي راهنما و انتظامات كاملاً توجه نمايند .

4 . مديران محترم كاروان ها با تهيه حداقل دو تابلوي راهنما ، به منظور راهنمايي زائران محترم ، به آنان توصيه نمايند تا با توجه به شرايط جوي و هواي متغير مدينه ، ملبس به پوشش مناسب باشند و زيرانداز مناسب نيز با خود به همراه آورند .

5 . زائران محترم ، از برگزاري مراسم جداگانه در مقابل قبرستان شريف بقيع اجتناب نموده ، صرفاً به دعايي كه از طريق تريبون اجرا و پخش مي شود توجه فرمايند .

6 . بعد از استقرار در محل برگزاري مراسم ، تابلوهاي راهنماي كاروان را به نحوي در كنار خود و بر روي سطح زمين قرار دهند كه عظمت و يكپارچگي حضور ملت بزرگ ايران اسلامي را تحت الشعاع قرار نداده ، امكان تصويربرداري مناسب از مراسم فراهم گردد .

7 . در طول برگزاري مراسم دعا ، ضمن رعايت نظم و سكوت شايسته ، شرايطي را فراهم سازند تا اين مراسم عرفاني و معنوي باشكوه تمام برگزار گردد .

8 . پس از پايان مراسم دعا ، به احترام حرم شريف نبوي ، كليه وسايل اضافي و زايد را از محل استقرار خود جمع آوري و زيراندازها را نيز از محل خارج نمايند .

9 . باتوجه به اين كه مراسم يادشده به صورت كامل و از زواياي مختلف فيلمبرداري خواهد شد و زائران محترم ايراني مي توانند فيلم كامل مراسم را دريافت نمايند ، به منظور حفظ نظم مراسم و جلوگيري از اخلال در برگزاري آن ، توصيه مي شود از عكسبرداري و فيلمبرداري جداگانه خودداري فرمايند .

10 . رجاي واثق دارد ، بذل عنايات ويژه حجاج ايراني بيت الله الحرام و توجه به تذكرات روحانيان محترم و مديران محترم كاروان هاي حج و نيروهاي انتظامات مردمي موجب آن خواهد شد تا از رهگذر تعهد و هوشياري زائران ايراني ، مراسمي باشكوه و

154

به يادماندني برگزار شود و آنان پاداش خود را در قالب استجابت دعاهاي خويش از خداوند بزرگ و قاضي الحاجات دريافت نمايند .

سفر كوتاه رييس سازمان حج و زيارت به مكه مكرمه

سيد مصطفي خاكسار ، رييس سازمان حج و زيارت براي اطمينان از وضعيت اجرايي برنامه هاي پيش بيني شده در استقبال و پذيرايي « ضيوف الرحمان » ، پس از اقامتي چندروزه در مدينه منوره ، امروز اين شهر را به مقصد مكه مكرمه ترك گفت . وي در اين سفر كوتاه علاوه به بررسي وضعيت امور ستادي و خدماتي و اطمينان از روند اجرائيات حج در مكه مكرمه با مسؤولان ذيربط سعودي نيز گفتوگو خواهد كرد .

طبق برنامه مقرر ، رييس سازمان و مسؤولان ستاد مكّه همچنين از مراحل
پيشرفت عمليات احداث پروژه جديد پل جمرات نيز بازديد به عمل خواهند آورد
و از كيفيت تغييرات ايجادشده در محل و برنامه رمي جمرات حجاج ايراني مطلع
خواهند گشت .

اعزام اولين گروه زائران مدينه قبل به مكه مكرمه

اولين گروه زائران ايراني مدينه قبل ، امروز چهارشنبه ، پس از يك هفته اقامت در جوار مرقد نوراني رسول الله ( صلّي الله عليه وآله ) در مدينه منوره ، عازم مسجد شجره شدند تا پس از احرام در اين ميقات ، به مكه مكرمه عزيمت نمايند .

گفتني است كه سفر اين زائران از مدينه منوره به مكّه ، همزمان با اولين پرواز حجاج به جده ، يعني مصادف با سفر اولين كاروان هاي مدينه بعد از ايران به مكه مكرمه است . زائران ايراني كه از جده به مكّه منتقل مي شوند در ميقات جحفه ، مراسم با معنويت احرام بستن را به جا مي آورند .

رييس ستاد مدينه اعلام كرده كه انتقال تدريجي كاروان هاي مدينه قبل به مكه مكرمه تا دوشنبه 4/10/85 ادامه خواهد يافت كه در اين تاريخ آخرين كاروان هاي

155

زائران ايراني مدينه بعد نيز با پروازهاي جده به عربستان انتقال يافته و در مكه مكرمه مستقر خواهند شد .

توصيه هايي به زائران بيت الله الحرام پيش از عزيمت به مكه مكرمه

سازمان حج و زيارت امروز با انتشار اطلاعيه اي ، خطاب به زائراني كه هم اكنون در مدينه منوره حضور دارند و طي روزهاي آينده به مكه مكرمه عزيمت خواهند نمود ، توصيه هايي را براي بهره گيري بيشتر از بركات اين سرزمين در اين سفر معنوي ارائه كرد . در اين اطلاعيه آمده است :

اينك كه توفيق تشرف به آستان نبي اكرم ( صلّي الله عليه وآله ) و زيارت مراقد شريف بقيع يارتان شده و آماده مي شويد تا به زودي جهت انجام اعمال واجب خود راهي سرزمين مكّه مكرمه و مشاعر مقدس شويد ، رعايت نكات ذيل براي رفاه حال شما مفيد خواهد بود :

مطلع باشيد كه شرايط محيطي شهر مكّه و وضعيت ساختمان ها و به طور كلي زيستن در مكّه نسبت به اوضاع موجود در مدينه متفاوت است ؛ در مكّه ساختمان هاي محل استقرار شما به نسبت مدينه از حرم دورتر است و بايد از وسيله نقليه اي كه شبانه روزي در خدمت شماست استفاده كنيد . همچنين ازدحام جمعيت نيز فراوان تر است . ترافيك و فشردگي خودروها فوق العاده است و به همين دليل رساندن غذا به كاروان ها از مراكز پخت به سختي انجام مي گيرد و بعضاً غذا را در داخل ساختمان مي پزند . اسكان در اتاق ها فشرده تر از مدينه است . به طور كلي خدمات رساني به زائران دشوار است . ضمن اين كه اعمال واجب حج را در پيش داريد و حفظ انرژي و سلامتي براي انجام مناسك و دقت در صحت آن اهميت دارد ؛ بنابراين لازم است بيش از هرچيز به فكر برنامه ريزي به منظور حضور و بهره گيري بيشتر و عميق تر از فضاي معنوي سفر باشيد تا خداي ناخواسته در بازگشت به كشور در حسرت عدم بهره برداري از اين

156

فرصت گرانبها نمانيم .

همچنين مراقب سلامتي و حفظ انرژي خود باشيد و از انجام كارهاي غيرضروري ـ كه موجب صدمه ديدن و به هم خوردن برنامه هاي زيارتي و عبادي و معنوي است ـ بپرهيزيد . اموري مانند خريد سوغات را كه معمولاً فكر و جسم انسان را مي آزارد و بسيار وقت گير است ، ساده برگزار كنيد تا به اصل سفر شما لطمه نخورد .

حيف است كه اوقات عزيز معنوي به اين راحتي از دست برود . با توجه به اين كه در حال حاضر يك ايراني متقاضي بايد تقريباً ده سال بعد از ثبت نام در انتظار تشرف بماند .

ضمن اين كه براي تهيه سوغات ، فروشگاه هاي شاهد اقلامي را فراهم كرده اند كه دفترچه راهنماي مشخصات و قيمت آنها قبلاً در اختيار شما قرار گرفته است .

سيد رحيم ، مهمان پيامبر رحمت

زائران حرم پيامبر ( صلّي الله عليه وآله ) در « روضة النبي » گرد آمده بودند . از كشورهاي مختلف دنيا بودند ، ولي اكثريت آنان كه حال خوشي داشتند و عاشقانه به ديار پيامبر ( صلّي الله عليه وآله ) و خاطرات پرمرارت پس از وفات پيامبر در كنار محراب و منبر گريه مي كردند ، ايراني ها بودند ؛ يكي نماز مي خواند و مي گريست ، يكي قرآن مي خواند و به ياد قرآن خواندن هاي پيامبر در همين مكان اشك مي ريخت ، يكي زيارتنامه مي خواند و با ياد رنج هاي پيامبر ( صلّي الله عليه وآله ) و خانه نشيني هاي علي ( عليه السلام ) و مظلوميت هاي زهراي اطهر ( عليها السلام ) آهسته مي ناليد .

در اطراف من يكي دو عرب مصري و يك مالزيايي و در سمت چپم چند ايراني بودند . ناگهان مردي با عجله به يكي از آن چند ايراني نزديك شد و با نگراني گفت : آقاي دكتر ! زود بياييد يكي از افراد كاروان حالش خيلي بد شده . دكتر كه جواني 35 ساله
به نظر مي رسيد ، بي درنگ كتاب دعايش را بست ، بلند شد و پرسيد : كي ؟ كجا ؟ مرد گفت : سيد رحيم ، آقا ، مي شناسيدش . هردو راه افتاده بودند و شنيدم كه مرد به دكتر مي گفت :

157

يكهو افتاد ! با خودم گفتم : خوش به حالش ! و بعد در نظرم مجسم كردم يك نفر سيد را كه در داخل مسجدالنبي كنار روضه پيامبر كه باغي از باغ هاي بهشت است ، افتاده . شايد وقتي دكتر به بالين او مي رسد ، زنده باشد . شايد هم به آرزويش رسيده باشد . آرزويي كه خيلي ها دارند .

امروز كه دارم اين ماجرا را مي نويسم ، سه روز از آن قضيه مي گذرد . سومين صفحه از پنجمين شماره زائر را پيش رو دارم كه نوشته است : « شامگاه نوزدهم ذيقعده ، برابر با نوزدهم دي ماه سال 1385 يكي از زائران ايراني در مسجدالنبي ( صلّي الله عليه وآله ) دارفاني را وداع گفت . « سيد رحيم خاتمي » كه از اهالي اراك بود و با كاروان 13217 از اين شهرستان عازم مدينه منوره شده بود ، پس از حضور در روضة النبي دعوت حق را لبيك گفت . اين زائر ايراني 65 بهار از عمرش گذشته بود . نشريه زائر درگذشت اين حاجي عاشق را به خانواده و همسفرانش تسليت مي گويد . »

برايم تعبير « حاجي عاشق » جالب بود . اين هم يك جور پاداش عاشقي است . و چه پاداش ارزشمندي ؛ جان دادن در خانه معشوق ! سيد باشي از نسل پيامبر ، رحيم باشي هموصف پيامبر و خاتمي ، منسوب به خاتميت او . و به مهماني او آمده باشي و در روضه او بر سر سفره رحمت او نشسته باشي كه يك باره خداي رحمان و رحيم تو را به سوي خويش بخواند !

خبرهايي كوتاه از مدينة النبي ( صلّي الله عليه وآله )

نشريه زائر امروز براي اولين بار ، نيمي از يك ستون در صفحه اخبار حج را به عنوان « اخبار كوتاه مدينه » اختصاص داده كه حاوي چند خبر است :

* مصطفي خاكسار قهرودي رييس سازمان حج و زيارت با ارسال پيامي به جانبازان و ايثارگران زائر بيت الله الحرام ، به مناسبت ورود اولين كاروان آنان ، بر هماهنگي و جديت كامل مسئولان بخش هاي مختلف سازمان حج براي رسيدگي به امور اين عزيزان تأكيد كرد .

158

* كاروان هاي مستقل زائران شيعه و اهل سنت ايران در مدينه منوره ضمن برگزاري آيين هاي ويژه خود براي حل مشكلات احتمالي و بهرهوري از تسهيلات اين سفر روحاني ، نشست هاي مشترك تشكيل دادند .

مسؤول واحد اهل سنت بعثه رهبري همچنين در اين باره گفت : « شرايط و امكانات برخورداري از سفر معنوي حج در همه زمينه هاي خدماتي و فرهنگي براي تمام شيفتگان و خداجويان شيعه و اهل سنت يكسان است » .

* عموپورنگ چهره مورد علاقه كودكان ايران ، عصر دوشنبه براي عزيمت به سفر حج با بينندگان برنامه كودك و نوجوان شبكه اول سيما خداحافظي كرد و عصر ديروز وارد مدينه شد .

* اولين نشست عمومي خواهران معينه كاروان ها به منظور بررسي راه هاي وحدت رويه و خدمت رساني فرهنگي و مراقبت هاي فقهي ويژه خواهران زائر ، ساعت 10 صبح ديروز در بعثه رهبر معظم انقلاب برگزار شد .

تأكيدي دوباره بر رعايت كامل بهداشت

روزانه بيش از 15 نفر از نيروهاي خدماتي و آشپز كاروان ها مورد آزمايش قرار مي گيرند . خبرنگار زائر در مدينه ضمن حضور در يكي از مراكز آزمايشگاهي در شارع السلطان مدينه در جريان چگونگي آزمايش نيروهاي خدماتي قرار گرفت .

براساس اين گزارش ، اين نيروها كه در هنگام گزينش و اعزام به عربستان ، همه مراحل تست آزمايشگاهي را در ايران گذرانده بودند ، با اين حال براي افزايش ضريب اطمينان موظف شده اند يك بار ديگر اين آزمايش ها را تكرار كنند . تاكنون هيچ موردي از مشكل دار بودن نيروهاي خدماتي مشاهده نشده است .

قابل ذكر است كه اين دقت و اصرار در سلامت و صحت نيروهاي آشپزخانه و خدمات و سخت گيري در رعايت بهداشت ، چه از طرف هيئت پزشكي و بهداشت حج جمهوري اسلامي ايران و چه از طرف سعودي ها ، به خاطر تجمع زوار مليت هاي مختلف

159

در اماكن محدود و تماس هاي مكرر در موارد ازدحام صورت مي گيرد كه با آگاهي از بيماري هاي واگيردار در بسياري از كشورها ، خطر ابتلا در اين نيروها را افزايش مي دهد .

چاپ و نشر بيش از 550 اثر درباره حج توسط نشر مشعر

مدينه خبرنگار زائر : مديرعامل مؤسسه فرهنگي مشعر در گفت و گوي اختصاصي با خبرنگار ما گفت : تاكنون بيش از 550 اثر مربوط به حج و زيارت توسط اين مؤسسه چاپ و توزيع شده است .

مجيد آخوندزاده افزود : كليه مراسم مكّه و مدينه در ايام موسم و كليه برنامه هايي كه در كاروان ها برگزار مي شود ، توسط اين مؤسسه ضبط مي شود و بي درنگ در اختيار زائران قرار مي گيرد . وي خاطرنشان كرد : « امسال براي اولين بار بلافاصله پس از مراسم دعاي عرفه ، سي دي و نوار ويديويي مراسم در محل آماده تحويل و توزيع بين علاقه مندان است » .

به گفته آخوندزاده ، در حال حاضر ، مؤسسه مشعر علاوه بر عربستان ، در كشور سوريه هم فعال است و اميدواريم به زودي بااستقرار در مشاهد مشرفه عراق بتوانيم به زائران عتبات عاليات نيز سرويس مناسب ارائه دهيم .

پخش برنامه « مناسك حج گام به گام » از كانال ماهواره اي « إقرأ »

بنا به گزارش روزنامه البلاد ، در چارچوب تلاش هاي وزارت امور اسلامي و اوقاف و دعوت و ارشاد عربستان ، از روز سه شنبه 21/ذيقعده/1427 ساعت 30/9 شب ، برنامه تلويزيوني و تبليغي « مناسك گام به گام حج » از كانال ماهواره اي « إقرأ » پخش مي شود . اين كانال يكي از چندين كانال ماهواره اي سعودي است كه به ادعاي گردانندگانش 30 ميليون بيننده در سراسر جهان دارد .

هدف از اين برنامه شرح مناسك حج به شيوه مدرن و معاصر اعلام شده است . از طرفي مشاور وزير امور اسلامي و رييس كميته تبليغات اسلامي در همين رابطه اعلام كرد

160

كه همه روزه ساعت 9 تا 10 شب فيلمي از استقبال از كاروان هاي حج توسط مردم عربستان از تلويزيون پخش مي شود . در اين فيلم ها علاوه بر ارائه گزارش هايي تصويري از امكانات و خدمات دولت ، بخش هايي در توضيح امور عقايد و اركان اسلام و انجام مناسك حج نيز وجود دارد .

در اين برنامه ها ، تماس تلفني با نمايندگان وزارت اسلامي نيز برقرار خواهد شد كه طي آن ، گزارش ها و توضيحات آنان درباره موضوعات مختلف پخش مي شود .

فيلم مستندي از چگونگي احرام ، محرمات احرام ، اعمال مكّه ، احكام عرفه و مزدلفه ، قرباني و رمي جمرات و نيز آداب زيارت مسجدالنبي هم تهيه شده كه طي اين برنامه هاي ويژه ايام حج نمايش داده خواهد شد .

خدمات ويژه حجاج كشورهاي عربي

مؤسسه اهلي مطوّفان كشورهاي عربي ، 10 دفتر را به استقبال حجاج كشورهاي عربي اختصاص داد كه 4 دفتر آن در فرودگاه مدينة الحجاج جده ، 2 دفتر در بندر اسلامي جده ، 3 دفتر در مدينه منوره و 1 دفتر در مشاعر مقدسه قرار دارد .

اين دفاتر مجهز به سيستم رايانه است و علاوه بر 60 دستگاه كامپيوتر ، 500 كارمند نيز آموزش هاي لازم را ديده ، تنها در موسم حج در خدمت اين دفاتر خواهند بود .

گفتني است كه در سال جاري 350 هزار حاجي از 22 كشور عربي به عربستان مي آيند كه 30 هزار نفر از حجاج ، عراقي هستند كه نخستين گروه آنان روز دوشنبه از طريق فرودگاه جده به عربستان وارد و رهسپار مدينه شدند .

طبق خبري ديگر كه در تاريخ 19/9/85 در همين روزنامه چاپ شد ، تعداد 111 نفر از كاروان داران حجاج كشورهاي عربي فعاليت خود را رسماً آغاز كردند .

رييس جمعيت كاروان داران كشورهاي عربي دراين باره گفت : « تعداد 2300 نفر از جوانان سعودي را كه آمادگي لازم را داشته اند ، از مناطق مختلف جهت راهنمايي حجاج كشورهاي عربي انتخاب كرديم » .

161

آغاز بهره برداري از پل جمرات پس از توسعه دومرحله اي

كار بهره برداري از دو مرحله طرح توسعه پل « جمرات » در حومه شهر مكه مكرمه آغاز شد .

روزنامه « عرب نيوز » چاپ عربستان به نقل از « حبيب زين العابدين » معاون وزير امور شهري سعودي ، هدف از اين طرح را تسهيل در مراسم رمي جمرات و جلوگيري از بروز حادثه احتمالي عنوان كرد .

به گزارش واحد ارتباطات خبري بعثه رهبر معظم انقلاب ، زين العابدين گفت : با اجراي اين طرح به پهناي مرحله اول پل جمرات 30 متر اضافه شده و تعداد بيشتري از زائران مي توانند از اين پل رفت و آمد كنند .

وي افزود : كارهاي تكميلي پل ، بعد از ايام مناسك حج شروع مي شود و مرحله دوم و سوم طرح در سال آينده آماده خواهد شد .

دولت عربستان امسال براي جلوگيري از ازدحام زائران خانه خدا در منطقه جمرات برنامه ريزي كرده است كه براساس آن زائران كشورهاي مختلف طبق زمان بندي به جمرات وارد مي شوند .

162

پنج شنبه 23/9/85

بيست و سوم ذيقعده 1427

« شبي با قرآن » در جوار حرم پيامبر اكرم ( صلّي الله عليه وآله )

« كاروانيان نور » جمهوري اسلامي ايران ، متشكّل از قاريان و تواشيح خوانان بين المللي ايران ، چهارشنبه شب در بعثه مقام معظّم رهبري در مدينه منوّره گردهم آمدند و با برگزاري آيين « شبي با قرآن » ، آياتي از كتاب الهي و آسماني را به گوش جان زائران شيفته و تشنه معنويّت رساندند .

در اين مراسم كه در سالن اجتماعات بعثه برگزار شد ، علاوه بر جمع كثيري از زائران مرد و زن ايراني ، روحانيون و مديران كاروان ها ، تعدادي از شخصيّت هاي خارجي شركت كننده در حج سال جاري نيز حضور داشتند .

اين برنامه با همّت « كاروان نور » و « راديو قرآن » برگزار شد و جمعي از استادان ، قاريان و حافظان بين المللي قرآن از چند كشور ديگر ، ميهمانان ويژه مراسم بودند . گروهي از زائران اهل سنّت ايراني نيز در كنار خيل خواهران و برادران شيعه خود ، با حضور در اين آيين ، عشق و ارادت خويش رابه قرآن مجيد به نمايش گذاشتند .

اجراي اين برنامه را استاد عباس سليمي به عهده داشت و چند تن از قاريان بين المللي از جمله : سيد حسن موسوي ، مرتضي آقايي و سيد كريم موسوي به تلاوت

163

آيات روحبخش قرآن كريم و انجام نيايش پرداختند .

گروه هايي از زائران كاروانهاي قم ، اصفهان و تهران نيز در اين مراسم شركت داشتند . قرار است مراسم مشابهي با عنوان « محفل انس با قرآن » در هفته آينده سه شنبه 28/9/85 در همين سالن برگزار گردد .

ديدار آية الله ري شهري از آشپزخانه مركزي

بعد از ظهر امروز نماينده مقام معظم رهبري و هيئت همراه ، در ميان شور و نشاط كاركنان و دست اندركاران آشپزخانه مركزي « الدخيل » ، در مدينه منوره از قسمت هاي مختلف آشپزخانه بازديد كردند .

طارق الدخيل به همراه دو برادر خود مالك آشپزخانه است و علاوه بر آن چندين هتل از جمله هتل محل استقرار بعثه رهبري نيز تحت ملكيت اوست . صفوت عباسي كه مصري الأصل و مقيم سعودي است ، از طرف مالك آشپزخانه « الدخيل » مديريت آن را به عهده دارد . علاوه بر او آقاي نظافتي از طرف بعثه مسئوليت اشراف اداري بر اين آشپزخانه و آشپزخانه مركزي ديگر در مدينه را دارد . 110 كارمند طبّاخ و دستيار طبّاخ ايراني و 220 نفر غير ايراني كارهاي مختلف تأمين مواد ، آماده سازي مواد ، نظافت ، پخت و پز ، حمل و نقل و . . . را به عهده دارند .

مسؤولان آزمايشگاه آشپزخانه موظّفند انواع مواد غذايي بهويژه گوشت مرغ ، ماهي و . . . را در هنگام تحويل و قبل از طبخ ، مورد آزمايش قرار دهند و از بهداشت آن مطمئن شوند .

در سالن آماده سازي گوشت ، مرغ و ماهي ، يك سالن مخصوص آماده سازي سبزيجات ، يك سالن مخصوص دستگاه هاي كباب پزي داراي سه دستگاه اتوماتيك ـ كه هركدام 5000 سيخ كباب را در هر ساعت مي پزند ـ و 10 دستگاه كباب پزي عادي با ظرفيت 40 سيخ در هر نوبت ، يك سالن بزرگ انبار ، يك سالن بزرگ جهت شستن و در آب نمك گذاشتن برنج ، يك سالن براي شستشوي ديگ ها و دو سالن محل استقرار

164

هيترها كه غذاهاي پخته شده تا زمان حمل به هتل ها و استفاده زوار در آنها گرم نگه داشته مي شود ، از ديگر بخش هاي اين آشپزخانه بزرگ است .

در گاراژ اختصاصي آشپزخانه 10 دستگاه كاميون ويژه پارك شده اند كه هركدام با نقل 24 هيتر غذاي زوّار ايراني را رأس ساعات مقرّر در هر ظهر و شب به هتل هاي محل استقرار آنان مي رسانند .

آية الله ري شهري پس از بازديد مراحل مختلف تهيه و آماده سازي مواد غذايي و آگاهي بر كيفيت اقدامات شبانه روزي در پخت و توزيع غذا ، از تلاش كاركنان و مسؤولان آشپزخانه مركزي قدرداني كرده ، از نوع غذاها و كيفيت پخت آنها اظهار رضايت نمود .

طرح پخت متمركز غذا در مدينه منوره و مكه مكرمه براي پنجمين سال متوالي زير نظر كميته تداركات و تغذيه سازمان حج و زيارت انجام مي شود كه در اين بازديد نيز حضور داشتند .

آقاي نظافتي مسؤول آشپزخانه هاي متمركز مدينه در گزارشي مختصر براي بازديدكنندگان گفت : « آشپزخانه هاي سازمان در هر ظهر و شب 26000 وعده غذا را طبق برنامه مصوّب ، با روش مكانيزه و مطابق استاندارد ، آماده و در اختيار كاروان ها قرار مي دهند » .

او افزود : « از ويژگي هاي پخت متمركز غذا در حج سال 85 ، افزايش تجهيزات نگهداري مواد غذايي و پخت غذا ، افزايش كيفيت مواد غذايي ، آموزش كادر اجرايي آشپزخانه ها و مراقبت بيشتر نسبت به بهداشت آشپزخانه و صحت كاركنان ايراني و غير ايراني است » .

نماينده سازمان در مديريت آشپزخانه ، نسبت به ميزان استفاده زوّار از پخت متمركز گفت :

در مدينه منوره پخت كليه غذاي مورد نياز كاروان ها متمركز است . اما در مكّه امسال 60% از پخت متمركز و 40% از غذاي آشپزخانه كاروان ها

165

استفاده مي كنند كه اين 40% هم به تدريج از غذاي آشپزخانه متمركز استفاده خواهند كرد .

يك مقام مسؤول تغذيه در بعثه مقام معظم رهبري گفت :

نتايج نظرسنجي هاي انجام شده از زائران ايراني نشان مي دهد كه رضايت نسبي از بهبود كيفيت پخت غذا در سيستم پخت متمركز در مدينه منوره و مكه مكرمه وجود دارد و رضايت زائران هر سال نسبت به سال قبل افزايش داشته است .

اين مسؤول در مقايسه بين وضعيت غذايي زائران ايراني و ساير كشورها گفت :

روش جمهوري اسلامي ايران در پخت متمركز غذاي حجاج براي بسياري از كشورهاي اسلامي الگو قرار گرفته و كشورهاي مختلف در مذاكرات خود با مسؤولان ستاد حج جمهوري اسلامي ايران خواستار بهره گيري از تجارب سازمان حج ايران در اين زمينه هستند .

وي در پاسخ سئوالي درباره مقايسه ايران با ساير كشورها از حيث درصد استفاده از پخت متمركز گفت :

در بين چند كشور مانند اندونزي ، مالزي و عراق كه از روش پخت متمركز غذا استفاده مي كنند ، بهترين ، متنوع ترين و گسترده ترين طرح و برنامه غذايي را ايراني ها دارند و هيچ كشوري مانند ايران حجم زياد پخت متمركز و درصد بالاي استفاده كنندگان از آن را ندارد .

در طرح پخت متمركز ، اصول و استانداردهاي مختلف پخت و توزيع غذا در شرايط متفاوت حج رعايت مي شود و بازرساني از طرف بعثه مقام معظم رهبري به طور مستمر ، با نظم و برنامه اي معّين نسبت به مراحل مختلف ، تأمين ، نگهداري ، تنظيف ، آماده سازي ، پخت و توزيع غذاها بازديد و نظارت مي كنند .

در ايام حج در عربستان ، بسياري از زائران كشورهاي مختلف از جمله تركيه ، بخشي از وقت خود را در ايام حج صرف پختن غذا مي كنند و يا غذاي مورد نياز خود را به صورت آزاد و شخصي از اغذيه فروشي هاي مكّه و مدينه تأمين مي كنند كه فاقد

166

استانداردهاي بهداشتي و كيفيت علمي لازم است . از نظر بسياري از كارشناسان تغذيه در كشور عربستان ، زائران ايراني در مقايسه با زائران ديگر كشورها در ايام حج از بهترين و مناسب ترين تغذيه برخوردارند .

اظهارات « آية الله مكارم شيرازي » در اعتراض به وضعيّت جديد رمي جمرات

آية الله مكارم شيرازي از مراجع عظام تقليد ، نسبت به اقدامات سعودي ها در تغيير وضعيّت رمي جمرات انتقاد كرد .

بنابه گزارش برخي خبرگزاري ها ، مسؤولان عربستان در پي كشته شدن مسلمانان در اثر ازدحام جمعيّت هنگام رمي جمرات ، طي چند سال اخير ، تصميم به بازسازي جمرات و افزايش تعداد طبقات پل جمرات و زمان بندي رمي و تقسيم حجّاج در راهروهاي هفتگانه اي گرفته اند كه هر راهرو به بخشي از جمره منتهي مي شود و از مخلوط شدن جمعيّت و ازدحام بي مورد جلوگيري مي كند .

آية الله مكارم با استنداد به مندرجات پايگاه اينترنتي سعودي « الجمرات » ^{( 1 )} و تصاوير مربوطه ، كه موهم تقسيم بندي اصل هر جمره به هفت قسمت است ^{( 2 )} ، مطالبي توضيحي و اعتراض آميز را در ابتداي درس خارج فقه اظهار داشتند كه متن آن به شرح ذيل است :

جمرات در امسال با سالهاي قبل تفاوت كرده و عربستان تغييرات عظيمي در جمرات ايجاد كرده و به جاي هر جمره ، هفت جمره درست كرده كه طول هر كدام 125 متر و در مجموع حدود هزار متر است . در زير اين جمرات مكاني به صورت قيف است كه ريگ هاي جمره به مركز آن و همان جاي سابق اصلي مي ريزد .

مطابق فتواي ما مشكل حل است ، ولي فقهاي ديگر اين مبتنا را نپذيرفته اند ، مشكل

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

WWW . ALJAMARAT . com1 .

2 . به تصاوير و مطالب مندرج در بخش پيوستي ها راجع به وضعيّت جديد جمرات مراجعه شود .

167

بزرگي دارند .

ما معتقديم « جمرة » به معني « مجتمع الحصي » ( محل جمع شدن سنگريزه ها ) است ، و ستونها علامت و شاخص هستند . در رساله اي كه در اين زمينه نوشته ايم ، حدود پنجاه مدرك براي اين معنا از شيعه و اهل سنّت نقل كرده ايم . مطابق فتواي ما ، هرجا بزنند به جاي اصلي مي افتد و اين كافي است ، چون در روايات داريم كه اگر سنگ به راحله و انسان ديگر و يا جاي ديگر بخورد و به « جمره » بيفتد ، كافي است . ولي آنها كه مي گويند بايد به ستون بخورد ، الآن ستوني در كار نيست ؛ به جاي يك ستون ، هفت ستون است .

اينجا يك سئوال مطرح است : آيا عربستان سعودي و علماي حجاز حق دارند هرگونه كه دلشان بخواهد ، اعمال و مناسك را تغيير دهند ؟ آيا نبايد شورايي تشكيل شود و از همه علما نظرخواهي شود ؟ اينها چه ولايتي بر مشاهد مشرّفه دارند ؟ چرا علماي اسلام اعتراض نمي كنند ؟ آن ها بايد با مشورت با علماي بلاد ديگر اين كارها را انجام دهند و نبايد علما ساكت بنشينند ، بايد اعتراض كنند ، چون متعلّق به تمام مسلمين است .

پيگيري ويژه جمرات در پي موضع گيري آية الله مكارم شيرازي

امروز پس از انتشار خبر موضع گيري آية الله مكارم در سايت هاي خبري ، تحرك بي سابقه اي در بعثه بهوجود آمد ؛ تقريباً در همه جلسات به گونه اي در اين باره سخني به ميان مي آمد و هركس به اقتضاي دانسته هاي خويش نظري داد . معاونت آموزش و پژوهش بعثه طي تماس هايي با دفتر آية الله مكارم و مسؤولان بعثه ايشان به دنبال جزئيات خبر و متن دقيق سخنان ايشان بود و از طرفي در مذاكره با رييس سازمان كه به تازگي از جمرات ديدن كرده و حامل تازه ترين خبرها بود درصدد روشن تر كردن سرنوشت جمرات و اطلاع دادن به آية الله و تدارك و جمع و جور كردن موضوع بود . به گونه اي كه درصورت اشتباه بودن اطلاعات دريافت شده ، موضع گيري ايشان به نحوي توجيه شود .

168

تحرك خبرنگاران شبكه العالم و برخي خبرگزاري ها هم براي مصاحبه با آگاهان و مخابره درست و سنجيده خبر نيز در بعثه مشهود بود .

اين واقعه به درستي جايگاه مرجعيت شيعه و ميزان حساسيت سردمداران امور فقاهت نسبت به مناسك حج و صحت عمل حج گزاران را نشان داد و ثابت كرد كه مسؤولان و تصميم گيران حج و مشاعر و مناسك آن ، تنها علما يا حكام سعودي نيستند و هرگاه تغييري در يكي از مشاعر يا اماكن انجام مناسك حج لازم باشد ، بايد خود را موظّف به گرفتن آراء مراجع ساير مذاهب ، خصوصاً شيعيان بدانند و يا پيش از هرگونه اقدام ، دست كم اطلاع رساني لازم را به آنان داشته باشند . وگرنه هرگونه اشتباه احتمالي يا اعمال نظر نسنجيده خودمحورانه در اين امر خطير ، اركان مديريت و مباشرت آنان را در خدمت به حرمين و حجاج متزلزل خواهد ساخت .

اعلام برنامه هاي فرهنگي بعثه در ايام حج

روابط عمومي بعثه مقام معظم رهبري مستقر در مكّه مكرمه ، اهم برنامه هاي بعثه را طيّ ايام حج اعلام كرد .

مسؤول روابط عمومي بعثه مقام معظم رهبري با اشاره به جزئيات برنامه هاي بعثه مقام معظم رهبري گفت :

برنامه ها همه روزه در محل سالن اجتماعات بعثه در ساعت 10 صبح با اجراي برنامه هاي عمومي شامل تلاوت آياتي از قرآن مجيد توسط قاريان ممتاز ، اجراي مرثيه سرايي و مديحه سرايي آغاز مي شود و به تناسب ايام يكي از سخنرانان و خطيبان برجسته مانند آقايان : راشد يزدي ، صديقي ، نقويان ، ادبي و فرحزاد سخنراني مي كند .

وي تصريح كرد : « درصدد هستيم با استفاده از فرصت هاي كاروان ها از آنان دعوت كنيم تا در برنامه هاي بعثه شركت كنند . همچنين با سرپرست محترم حجاج ايراني ديدار و گفتوگو داشته باشند » .

169

سليمي ، برگزاري مراسم دعاي كميل را از ديگر برنامه هاي بعثه عنوان كرد و اظهار داشت كه در برنامه مراسم دعاي كميل ، همه سال حدود 24 هزار زائر ايراني شركت مي كنند . اين برنامه در كمتر از يك ساعت با نظم خاصي برگزار مي گردد .

وي خاطرنشان كرد كه در بامداد هر آدينه كه مصادف ايام تشريق نباشد ، دعاي ندبه را به ياد امام عصر ( عليه السلام ) در محل بعثه برگزار مي كنيم . وي با اشاره به اين كه برنامه هاي مكّه از اول ذيحجه آغاز خواهد شد گفت :

روابط عمومي درنظر دارد يك گروه پيش رو را از همين جمعه به مكه مكرمه اعزام كند تا ضمن فراهم ساختن مقدمات كار ، ترتيبي اتخاذ كنند تا اولين دعاي ندبه در مكه مكرمه برگزار شود .

مسؤول روابط عمومي بعثه مقام معظم رهبري ، برگزاري همايش هاي مختلف در مكّه از جمله همايش تقريب بين مذاهب ، همايش اهل بيت ( عليهم السلام ) ، همايش فرهيختگان و همايش ايرانيان را از ديگر برنامه هاي بعثه عنوان كرد و گفت :

اميدواريم با تدابير لازم بتوانيم برنامه هاي ويژه مشاعر مقدسه و ايام را به نحو شايسته اجرا كنيم . اهم اين برنامه ها مراسم باشكوه برائت از مشركين ، قرائت زيارت آل ياسين و دعاي عرفه است . همچنين در مني ضمن اقامه نماز جماعت در اوقات شرعي ، از سخنراني چند تن از خطباي برجسته بهره مند خواهيم شد .

وي افزود : « اين برنامه ها پس از بازگشت از مني بلافاصله به صورت همزمان در مكّه و مدينه تا آستانه ماه محرم ادامه خواهد يافت » .

سليمي افزود : « برنامه جشن عيد غدير خم و مراسم شكر و نيايش نيز در مكّه برگزار خواهد شد » .

وي در پايان از حضور اصحاب رسانه در اطلاع رساني و پوشش خبري تشكر و قدرداني كرد و گفت كه اميدوار است ذيل توجهات حضرت بقية الله الاعظم ـ كه اميرالحاج حقيقي است ، برنامه ها بدون هيچ مشكلي برگزار شود .

170

دو خبر از واحد خواهران بعثه رهبري

1 . بنا بر اعلام مسؤولان واحد خواهران بعثه رهبر معظم انقلاب روز گذشته خواهران معينه براي بازديد از مسجد شجره و آشنايي با كم و كيف كار به اين مسجد اعزام شدند . خاطرنشان مي شود آشنايي خواهران معينه با اماكن حساسي مثل مسجد شجره ، مي تواند در هنگام حضور زائران ، بسياري از كارها را آسان كند و امر مهمي همچون محرم شدن خواهران به طور صحيح و مطابق با شرايط خاص فقهي صورت گيرد و آرامش خاطر بيشتري براي خود خواهران معينه و نيز خواهران حج گزار فراهم آورد .

2 . بنابر اعلام يكي از خواهران معينه از كاروان 20165 ، روحاني و معينه كاروان در يك اقدام ابتكاري ، با خريد تسبيح هزاردانه از بازار كوه احد ، زائران را براي فرستادن هزار صلوات جهت سلامتي امام زمان ( عليه السلام ) تشويق مي كردند . اين خانم معينه افزود : « در هر سفر زيارتي در حدود 25 هزار تومان اختصاص به خريد تسبيح هزاردانه مي دهيم تا بدين وسيله ، انگيزه بهره مندي از بركت تعداد بيشتري صلوات بر محمد و آل محمد را در همسفرانمان ايجاد كنيم » .

آتش سوزي در اثر بي احتياطي در اتاق 427

عصر امروز هركس وارد راهروهاي طبقه چهارم بعثه مي شد و دود حاصله از آتش سوزي و رفت و آمد و دويدن هاي خدمه هتل و تجمع برادران را مي ديد ، تصور مي كرد خطر خيلي جدي است و حداقل اتاق هاي سالن شرقي در معرض سرايت آتش سوزي قرار گرفته اند . اما زياد طول نكشيد و تقريباً همه مطمئن شدند كه به لطف خدا ، آتش در همان اتاق مهار شده و حتي بسياري از وسايل شخصي برادران ساكن در اتاق هم سالم مانده اند .

بي احتياطي يكي از افراد مستقر در بعثه در روشن گذاشتن بخاري برقي پس از ترك اتاق و نامناسب بودن جاي آن در روي كمد چوبي ، اگرچه اين بار با توجه به پررفت و آمد بودن سالن و وقت حادثه ، آتش سوزي وسيعي ايجاد نكرد و در همان لحظات اول با

171

تلاش عزيزان آتش سوزي مهار شد ، لكن زنگ خطري بود كه درصورت تكرار ، خداي ناخواسته ممكن است خساراتي جبران ناپذير پديد آورد .

مراسم با شكوه دعاي كميل در مدينه

امروز ، از صبح حال و هواي غريبي در مدينه حكمفرما بود . هزاران هزار زائر دلباخته كه زمزمه دعاي كميل در جوار مسجدالنبي ( صلّي الله عليه وآله ) و قبرستان غريب بقيع را در روياهاي خود جستجو مي كردند ، خود را براي حضور در اين مراسم آسماني آماده مي كردند . شور و اشتياق و انتظار ، سكه رايج كاروان هاي ايراني بود . پروانه دل همه زائران ايراني ، پرتوافشاني شمع كميل در بين الحرمين را انتظار مي كشيد .

با فرا رسيدن زمان مقرر ، سيل خروشان مشتاقان منتظر از هر سو به حركت در آمد و در جوار بقيع به دريا تبديل شد و آرام گرفت . همه در جوار خانه پيامبر ( صلّي الله عليه وآله ) و فاطمه ( عليها السلام ) ميهمان خدا بودند .

امشب بار ديگر ، عطر مناجات علي ، در مدينه پيچيد و امشب علي ( عليه السلام ) در مدينه تنها نبود . همه مدينه با علي زمزمه مي كرد : الهي و ربي من لي غيرك !

امشب ، زائران مشتاق دل خود را با مشبك هاي آسماني بقيع گره زدند و در بيت الاحزان مدينه بر غربت و مظلوميت تبار آفتاب اشك ريختند .

شب جمعه ، آرزو و رويايي كه ساليان سال در انتظارش بوديم و تحققش را در خواب هم نمي ديديم ، جامه تحقق گرفت :

ما ، مدينه ، بين الحرمين و دعاي كميل !

در حاشيه مراسم

* پي گيري هاي مختلف جهت انجام مقدمات برگزاري دعاي كميل مدينه و هماهنگي هاي لازم با دستگاه هاي ذيربط سعودي ، از همان اولين روزهاي استقرار بعثه مقام معظم رهبري در مدينه شروع مي شود .

172

* چند روز قبل از انجام مراسم اوّلين دعاي كميل ، ده ها نفر از زائران ايراني جهت تشكيل گروه انتظامات مراسم و تعدادي كمتر از آنها جهت برقراري سيستم صوتي در منطقه بين الحرمين توسط كاروان ها انتخاب و به بعثه معرفي مي شوند تا طي جلساتي آموزش هاي لازم را دريافت كنند .

* تبليغات قابل توجهي نسبت به برگزاري دعاي كميل صورت مي گيرد . روحانيون و مديران كاروان ها ، مسؤولان بعثه ، دست اندركاران امور فرهنگي و نشريه زائر به شكل هاي مختلف در ايجاد شوق فراوان زائران در مراسم فعالند ؛ به طور مثال تيتر درشت نشريه زائر در روز چهارشنبه ، « فردا شب ، اولين دعاي باشكوه كميل در مدينه » ، همراه تصويري نسبتاً بزرگ از دعاي كميل سال قبل مدينه ، نيمي از صفحه اول را به خود اختصاص داده بود .

* سعودي ها هربار به بهانه هايي همچون افزايش خطر گروه هاي افراطي و احتمال بروز مشكلات امنيتي تأمّلاتي دارند ، اما عاقبت به برگزاري دعا طي چند شب جمعه رضايت مي دهند و همكاري هايي هم دارند .

* از ساعات اوليه صبح پنج شنبه ، در كاروان ها ، ستاد و بعثه ايران ، افراد و گروه ها خود را براي برگزاري منظم ، بي خطر و با شكوه مراسم آماده مي سازند .

* جمع شدن و استقرار مردم در منطقه بين بقيع و نرده هاي دور مسجدالنبي ( صلّي الله عليه وآله ) بلافاصه بعد از پايان نماز عشا ( حدود ساعت 30/7 بعد از ظهر ) آغاز مي شود و استقرار كاروان ها بيشتر از ساعت 9 تا 45/9 صورت مي گيرد .

* مأموران داخل مسجدالنبي ( صلّي الله عليه وآله ) از ساعت 9 نسبت به بسته شدن زودتر درها در شب برگزاري اعلان مكرّر دارند و از ساعت 30/9 شروع به بستن درهاي حرم مي كنند و قبل از ساعت 10 كليه درهاي حرم و صحن هاي اطراف بسته است .

* نيروهاي امنيتي و انتظاماتي سعودي همراه با لباس و تجهيزات ويژه در كنار پليس ضدشورش كه هيكل و هيبتي نسبتاً رعب انگيز دارند ، از حدود ساعت 8 از اطراف محل برگزاري و در طول خيابان هاي منتهي به بين الحرمين مستقر مي شوند و از ساعتي قبل از

173

شروع مراسم سخت گيري خود را نسبت به كنترل رفت و آمدها و منع غير ايرانيان به محوطه افزايش مي دهند .

* پشت نرده هاي صحن مطهر ، بالاي پله هاي بقيع و راهروهاي غربي آن ، روي پشت بام هاي مسجدالنبي ( صلّي الله عليه وآله ) در قسمت مشرف بر بقيع ، علاوه بر نيروهاي انتظامي افرادي در حال رفت و آمدند كه تعداد فيلم برداران در بين آنها كم نيست .

* نيروهاي انتظاماتي كه سن اغلب آنها بين 30 تا 40 سال نشان مي دهد ، در حالي كه دست هاي يكديگر را گرفته اند دور منطقه محل برگزاري مراسم را احاطه كرده و بر باز بودن مسير رفتوآمد كنترل كامل دارند . تعدادي از آنان نيز در مسيرهاي منتهي به محوطه در كنار مأموران پليس سعودي ، راهنمايي حجاج به مكان مراسم را برعهده گرفته اند .

* بخشي از مكان برگزاري دعا كه تقريباً مقابل درِ بزرگ ورودي بقيع قرار دارد ، براي شخصيت ها ، نمايندگان بعثه هاي مراجع ، روحانيون و مسؤولان بعثه و قسمت هاي مربوطه درنظر گرفته شده كه آن هم تا حدود بيست دقيقه قبل از ساعت 10 كاملاً پر شده بود .

* چنددقيقه قبل ازساعت10 ، نمايندهولي فقيهوسرپرست حجاج ايراني ، با تعدادي از همراهان در كنار رييس سازمان و معاونان بعثه و ستاد در محل برگزاري مستقر شدند .

* رأس ساعت 10 شب ، مراسم دعاي كميل در فضايي كاملاً روحاني و معنوي ، با مقدمه كوتاه مجري و قرائت دل انگيز آيات قرآن توسط يكي از قاريان ممتاز ايراني شروع شد . پنج دقيقه قرائت قرآن ، ده دقيقه مداحي با زمان بندي دقيق و شروع دعا رأس ساعت 15/9 و پايان آن در 45/9 دقيقاً نيم ساعت و باز هم مداحي ده دقيقه اي و ختم مراسم با تكرار آيه شريفه ( أَمَّنْ يُجِيبُ . . . ) و دعاهاي آية الله ري شهري و تذكرات پاياني مسؤول روابط عمومي بعثه ، همه در پنج دقيقه ، نظم چشمگير اين مراسم را رقم مي زد كه از ديدگاه خيلي از شركت كنندگان و نيز مسؤولان سعودي ، شاخص ترين ويژگي آن به شمار مي رود .

* سرپرست حجاج در دعاي پاياني كه به زبان عربي و با آمين هاي شورانگيز زائران

174

ايراني همراه بود ، براي نابودي دشمنان اسلام و اتحاد مسلمانان دنيا دعا كرد و پيروزي برادران مسلمان در كشورهاي فلسطين ، لبنان ، عراق و افغانستان را خواستار گرديد . او همچنين براي انجام شدن هرچه باشكوه تر انتخابات فردا در ايران و انتخاب نمايندگاني اصلح دعا كرد .

* در تذكرات پاياني از مردم خواسته شد كه در كمال آرامش به سمت محل اسكان خود حركت كنند و از هرگونه شعاري ، حتي فرستادن صلوات خودداري كنند . مسؤول روابط عمومي در همين تذكرات پاياني مراسم از همكاري مسؤولان سعودي و مأموران انتظاماتي آنان نيز تشكر كرد .

* نيروهاي صدا و سيما با استقرار در محل و فيلم برداري از كليه مراحل برنامه و ارسال به ايران و پخش كامل مراسم از شبكه 3 صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران با تأخيري حدود يك ربع ، فعاليتي چشمگير و تحسين برانگيز داشتند .

* به خاطر توجه بيشتر به دعا ، رعايت نظم و آرامش جلسه و نيز به خاطر اين كه تمام برنامه توسط مؤسسه فرهنگي مشعر ضبط و در اختيار زائران قرار مي گيرد ، از آنان خواسته شده بود كه از عكاسي و فيلم برداري در طول مراسم خودداري كنند كه متأسفانه برخي زوّار اين درخواست را ناديده گرفتند .

* صداي سرفه ها و آواي موزيك تلفن هاي همراه ، تنها صداهايي بود كه هر از چند گاه با نواي روحبخش دعا درهم مي آميخت و شايد براي برخي ها حساسيت مي آفريد .

* قاري دعاي كميل كه ، هم بايد سقف دقيق نيم ساعت را رعايت كند و هم بايد به ملاحظه سعودي ها و عرب هاي حاضر در مراسم ، لهجه اي عربي در قرائتش داشته باشد ، احتمالاً از اين كه چنين مراسمي بايد شور و حال معنوي مناسب تر و حزن و سوز بيشتري داشته باشد ، غافل مي ماند وگرنه با چنين دعايي ، در چنين مكاني ، با چنين مردم دلسوخته و آماده اي ، چه گريه و ناله اي و چه انقلاب دل هايي را مي توانست باعث شود .

* پس از پايان مراسم ، تعدادي از درهاي اطراف صحن پيرامون مسجدالنبي ( صلّي الله عليه وآله ) باز

175

شد و زائراني كه در سمت شرق و شمال مسجدالنبي سكونت داشتند با عبور از صحن مسير كوتاه تري را پيمودند .

* هيچ مزاحمتي پس از پايان دعا براي زيارت خوانان و گريه كنندگان اطراف محل برگزاري ، ايجاد نشد . يكي دو كاروان به صورت دسته جمعي و بقيه يا به همراه خانواده يا به تنهايي ، در همان فضاي بين الحرمين دعا مي خواندند يا به زيارت مشغول بودند و گريه و زمزمه داشتند .

* حدود ساعت 30/11 شب ، نظافتچي ها كه اكثراً هندي و بنگلادشي بودند و لباس نارنجي رنگ با نوار فسفري شب تاب بر تن داشتند ، از سمت جنوب محوطه ، با كمك ماشين هاي آب پاش به نظافت اطراف حرم و محل برگزاري دعا مشغول شدند .

* يكي از مسؤولان بعثه مي گفت : « قبل از برگزاري دعا ، تعدادي خانم به من مراجعه كردند و پرسيدند : كجا مي توانيم نماز بخوانيم ؟ با تعجب پرسيدم : مگر تا حالا نمازتان را نخوانده ايد ؟ گفتند : ما همين حالا يكسره از فرودگاه آمده ايم ، براي اين كه مبادا فرصت شركت در دعاي كميل بين الحرمين را از دست بدهيم ، هتل نرفته ايم . گفتيم حتماً يك جايي براي نماز خواندن قبل از دعا پيدا مي كنيم .

* آية الله ري شهري در جلسه اي پيرامون شوق فراوان زائران براي شركت در دعاي كميل مدينه اظهار داشت :

برخي از زائران كه روز پنج شنبه زمان حركت كاروانشان براي سفر به مكّه است ، به ما مراجعه مي كنند و با گريه و زاري درخواست مي كنند كه سفر كاروان جوري تنظيم شود كه بتوانند قبل از حركت به مكّه ، در دعاي كميل شركت كنند .